Ekonomik Görünüm ve Tahminler: Ağustos 2011

Ekonomik Görünüm ve
Tahminler: Ağustos 2011
12.08.2011
EKONOMİ İKİNCİ ÇEYREKTE BÜYÜMEDİ
Zümrüt İmamoğlu* ve Barış Soybilgen†
Yönetici Özeti
Tablo1. Betam’ın GSYH ve Cari Açık
Tahminleri
Haziran ayı verilerinin de açıklanmasıyla, ikinci
çeyreğe dair tüm göstergelerimizi revize ettik.
2011
Tahminlerimize göre ikinci çeyrekte ekonomi reel
2. Çeyrek
olarak hemen hemen hiç büyümedi. Tüketimdeki
artış ve dış ticaretteki olumlu gelişmeleri, yatırım
ve stoklardaki azalış telafi etti. Betam’ın ikinci
çeyrek büyüme oranı tahmini çeyrekten çeyreğe
yüzde 0,1, geçen yılın aynı çeyreğine göre ise
Tahmin
GSYH büyüme, reel
0,1
(bir önceki çeyreğe göre, mea*)
GSYH büyüme, reel (geçen yılın
6,4
aynı çeyreğine göre, tea**)
yüzde 6,4.
Cari Açık (yıllık)
9,3
Dış ticaret açığı fiyat etkilerinden arındırıldığında
(miktar olarak) ikinci çeyrekte azaldı. Ancak cari
açık fiyat ve baz etkileriyle artmaya devam ediyor.
Kaynak: Betam. *mea: mevsim ve takvim etkilerinden
arındırılmış. **tea: takvim etkilerinden arındırılmış.
Betam’ın tahminine göre ikinci çeyrek sonunda
Ekonomide duraklama
yllık cari açık oranı yüzde 9,3’ü bulacak. Üçüncü
çeyreğe dair Temmuz ayına dair ilk sinyaller
İkinci çeyreğe ilişkin ekonomik görünüm oldukça
büyümenin negatife dönebileceğine işaret ediyor
durağan. Bu çeyrekte büyümenin yüzde 0,1 ile
ancak Merkez Bankası’nın genişleme bazlı yeni
sınırlı kaldığını düşünüyoruz. Tabii tahminimizin
para politikası önümüzdeki aylarda bunu tekrar
güven aralığını içerisinde negatif alanlar da var.
pozitife çevirebilir. Düşük büyümenin dış ticaret
Yani ikinci çeyrekte ekonomide küçük bir daralma
üzerindeki etkileri tam da görünmeye başlamışken,
olmuş olma olasılığı da var. Gerçekleşen rakamları
iç talep çekişli büyümenin tekrar hızlanması cari
ancak
açığa da artırıcı etki yapacaktır.
öğreneceğiz. Ancak şunu söylemek gerekir ki
Eylül
ayında
TÜİK
açıkladığında
ikinci çeyrekte ekonominin büyümemesi ya da
küçük oranda daralması Türkeiye’de bir durgunluk
* Dr. Zümrüt İmamoğlu, Betam, Uzman Araştırmacı.
zumrut.imamoglu@bahcesehir.edu.tr
†
Barış Soybilgen, Betam, Araştırma Görevlisi
baris.soybilgen@bahcesehir.edu.tr
yaşandığı anlamına gelmiyor. Sadece geçen sene
www.betam.bahcesehir.edu.tr
1
fazla hızlı büyümüş olan ekonomimizin normal
yaşandı. Buna paralel olarak da ÖTV gelirleri
seyrine yöneldiği anlamına geliyor.
yüzde 10.9 arttı. Haziran ayındaki yüksek tüketim
artışı 2011 2. çeyrek için yaptığımız tüketim
Nitekim yıllık bazda büyüme rakamları hala baz
tahminini bir miktar yukarı çekti. 2011 2. çeyrekte
etkisiyle oldukça yüksek. Geçen yılın aynı
ekonomiyi yine iç tüketim sırtladı.
çeyreğine göre büyüme oranı tahminimiz yüzde
6,4. Bu rakam Türkiye’nin yüzde 5’e yakın olan
uzun
vadeli
büyüme
ortalamasının
Yatırımlar azaldı
oldukça
üzerinde. Dolayısıyla cari açığın milli gelire
2011 2. çeyreğiyle ilgili yatırım verilerine
oranının da yüksek seyretmesi şaşırtıcı değil. Cari
baktığımızda Türk sanayisi açısından iyi bir
açığın normal seviyelerine dönebilmesi için
tabloyla karşılaşmıyoruz. 2011 2. çeyreğinde 2011
büyümenin de uzun vadeli patikasına yakın
1. çeyreğine göre SÜE yüzde 1,7 KKO’nı da 1,4
seyretmesi gerekiyor.
yüzde puan düştü. Reel kesim güven endeksi de
yine bu çeyrek yüzde 4.3 azaldı. 2. çeyrekte tek iyi
Tam da bu noktada Merkez
Bankası’ndan
gösterge yatırım malı ithalatıydı, 2. çeyrekte
genişlemeci politika adımlarının gelmesi, daha çok
yatırım malı ithalatı yüzde 10.6 arttı. Bu verilere
dış kaynaklı endişelerle atılmış bir adım olsa da iç
göre ikinci çeyrekte yatırımların azaldığını tahmin
talep üzerindeki etkileri açısından önemli. İç talebi
ediyoruz.
tekrar hızlandıracak bir politika cari açığı da
olumsuz etkileyebilir. Öte yandan mali politikada
2. Çeyrekte İhracat İthalattan daha hızlı arttı
herhangi bir gevşeme sinyali gelmemiş olması cari
açık sorunu açısından umut verici. Türk Lirası’nın
Şekil 2 TÜİK’in açıkladığı mevsim ve takvim
son aylarda gerçekleşen değer kaybı kalıcı olduğu
etkisinden arındırılmış ihracat ve ithalat miktar
takdirde az da olsa cari açığı azaltıcı etki yapması
endekslerini gösteriyor. 2011 2. çeyreğinde ihracat
beklenmelidir.
ithalattan daha hızlı arttı. 2. çeyrekte ihracat yüzde
2.1 artarken, ithalat sadece yüzde 0.5 arttı.
İhracat’ın ithalattan daha çok artması dış ticaret
Haziranda tüketim hızlandı
açığını miktarsal olarak azalttı ancak cari olarak
2011 2. çeyrekte özellikle Nisan ve Mayıs ayında
ithalat ihracattan yüksek seyretmeye devam ettiği
halkın
düşüş
için dolar bazında dış ticaret açığı arttı. Betam
hem
olarak ikinci çeyrekte net ihracatın GSYH’a
seçimlerden önceki hava hem de seçimlerde
pozitif katkı yapacağını tahmin ediyoruz. Buna
AKP’nin güven tazelemesi, Haziran ayı tüketici
karşın Avrupadaki dış borç krizinin giderek
güvenini tavan yaptırdı. TUIK’in tüketici güven
kötüleşmesi önümüzdeki aylardaki ihracatımızın
endeksi Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde
olumsuz etkilenme olasılığını artırıyor.
tüketim
görülmüştü,
iştağında
fakat
Haziran
belli
bir
ayındaki
4,3 arttı. Otomobil üretiminde ve tüketim malı
ithalatında da Haziran ayında yüksek artışlar
www.betam.bahcesehir.edu.tr
2
Cari açık yüzde 9,3’ü bulacak
Haziran
ayında
ihracatta
gördüğümüz
toparlanmayla, dış ticaret açığı ikinci çeyrekte
birinci çeyreğe göre fiyat etkisinden arındırılmış
olarak azaldı.
Fakat cari olarak bir etki
hissedilmedi ve yıllık bazda cari açık artmaya
devam etti. Turizm gelirleri aylık bazda beklenen
olumlu etkiyi gösteriyor. Haziran ayı dış ticaret
açığı 10.2 milyar dolarken cari açık 7.6 milyar
dolar olarak gerçekleşti. İkinci çeyrek sonunda
cari açık oranının 9,3 olacağını ve yılın geri
kalanında da fazla değişmeyerek, 2011 yıl
sonunda
9,4
seviyesinde
kalacağını
tahmin
ediyoruz.
www.betam.bahcesehir.edu.tr
3
Tablo 2. Ekonomik göstergelerin aydan aya ve çeyrekten çeyreğe değişimleri (Reel ve MEA)
2011 2.
Çeyrek
Mayıs
İhracat
5,9
-6,0
1,3
-3,1
2,1
İthalat
-2,6
-1,5
1,5
1,0
0,5
Ara malı ithalatı
-2,5
-1,9
0,7
2,8
-1,8
Tüketim malı ithalatı
-5,9
-5,1
6,7
3,0
0,6
Yatırım malı ithalatı
-6,5
7,4
-0,6
-3,6
10,6
Sanayi Üretim Endeksi (SÜE)
-0,2
-0,3
-0,9
2,11
-1,7
Dayanıksız tüketim malı imalatı
-1,0
1,7
0,7
1,4
0,4
Dayanıklı tüketim malı imalatı
-1,7
3,7
-0,9
4,7
1,9
Ara malı imalatı
-1,0
1,5
-1,2
1,4
-1,3
Yatırım malı imalatı
-3,9
-2,2
4,7
4,7
-3,3
Kapasite Kullanım Oranı (KKO)
Dayanıksız tüketim malı imalatı
-0,4
-1,0
-1,1
0,4
-0,0
0,3
-1,4
-0,3
1,3
-0,3
-1,4
-0,5
Dayanıklı tüketim malı imalatı
-1,1
-2,5
2,2
0,8
3,7
-1,4
Ara malı imalatı
-0,7
-0,5
0,1
-2,0
0,1
-1,8
Yatırım malı imalatı
0,5
-1,5
0,5
-1,9
2,8
0,1
Beklenti Göstergeleri
Tüketici Güven E. (TUIK)
-0,1
-0,6
4,3
1,6
1,7
Reel Kesim Güven E.
-3,8
0,4
-1,0
-0,5
-1,3
-4,3
3,3
-4,2
-0,4
-1,6
-4,6
-0,3
Özel tüketim vergisi (ÖTV)
4,3
-4,0
10,9
-4,6
6,3
Binek otomobil üretimi
-11,9
-3,7
7,4
2,5
-10,7
Ekonomik Göstergeler
Haziran Temmuz
2011 1.
Çeyrek
Nisan
Finansal Göstergeler
İMKB 100
Diğerleri
Kaynak: TUIK, TCMB, IMKB, BETAM.
www.betam.bahcesehir.edu.tr
4
Şekil 1: Kapasite kullanım oranı ve sanayi
üretim endeksi (mea)
85
130
80
75
210.0
125
200.0
120
190.0
180.0
115
170.0
110
70
65
160.0
105
150.0
100
140.0
130.0
95
120.0
May-11
Jan-11
Sep-10
May-10
Jan-10
Sep-09
May-09
Kaynak : TÜİK, Betam (sol taraf KKO ekseni, sağ taraf SÜE
ekseni)
Jan-09
İhracat
Sep-08
May-08
Jan-08
Sep-07
SÜE
May-07
KKO
Jan-07
Jan-07
Apr-07
Jul-07
Oct-07
Jan-08
Apr-08
Jul-08
Oct-08
Jan-09
Apr-09
Jul-09
Oct-09
Jan-10
Apr-10
Jul-10
Oct-10
Jan-11
Apr-11
Jul-11
60
Şekil 2: İhracat ve ithalat miktar endeksleri
(mea)
İthalat
Kaynak : TÜİK, Betam
Şekil 3. Çari açığın GSYH’a oranı
Cari açık (GSYH'a oran, yıllık)
10.0
9.0
8.0
7.0
6.0
5.0
4.0
3.0
2.0
1.0
0.0
Haz 2011
Mar 2011
Ara 2010
Eyl 2010
Haz 2010
Mar 2010
Ara 2009
Eyl 2009
Haz 2009
Mar 2009
Ara 2008
Eyl 2008
Haz 2008
Mar 2008
Kaynak: TCMB, TUIK, BETAM
www.betam.bahcesehir.edu.tr
5
-10.00%
Makine ve
teçhizat
Elektrikli mekina
ve cihazlar
Radyo,
televizyon,
Motorlu kara
taşıtı ve
Mobilya ve başka
yerde
Elektrikli mekina
ve cihazlar
Radyo,
televizyon,
Motorlu kara
taşıtı ve
Mobilya ve başka
yerde
Plastik ve kauçuk
ürünleri
Kimyasal madde
ve ürünler
Kok kömürü,
rafine edilmiş
Kağıt ve kağıt
ürünleri
Ağaç ve mantar
ürünleri
Dabaklanmış deri
ve mamuller
Makine ve
teçhizat
-5.00%
Metal eşya
sanayi
0.00%
Metal eşya
sanayi
5.00%
Ana metal sanayi
10.00%
Ana metal sanayi
15.00%
Metalik olmayan
diğer mineral
Haziran 2011
Metalik olmayan
diğer mineral
Plastik ve kauçuk
ürünleri
Kimyasal madde
ve ürünler
Kok kömürü,
rafine edilmiş
Kağıt ve kağıt
ürünleri
Ağaç ve mantar
ürünleri
Dabaklanmış deri
ve mamuller
Giyim eşyası
Tekstil ürünleri
Tütün ürünleri
Gıda ürünleri ve
içecek
-20.00%
Giyim eşyası
Tekstil ürünleri
Tütün ürünleri
Gıda ürünleri ve
içecek
Şekil 4 : Altkalemlere göre aylık ihracat değişim oranları (mea)
Mayıs 2011
10.00%
5.00%
-5.00%
0.00%
-10.00%
-15.00%
Kaynak : TÜİK, Betam
www.betam.bahcesehir.edu.tr
6