Yayın Hizmetlerinde Kullanılan Yardımcı Sistemlere

Yayın Hizmetlerinde Kullanılan Yardımcı
Sistemlere Yönelik Düzenlemeler ve Çözüm Önerileri
ile Teknik ve Ekonomik Yansımaları
Osman ATEŞ
Spektrum Yönetimi Dairesi Başkanlığı
Telekomünikasyon Kurumu, Ankara
e-posta:oates@tk.gov.tr
geliştirilmiş ve kullanıma sunulmuştur. Söz konusu
sistemler yayıncılara, habercilere ve program
yapımcılarına büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Ayrıca,
bu sistemlerin kullanılması sonucu yayın kalitesi
yükselmiş ve seyirci memnuniyetinde de artış
olmuştur.
Özetçe
Son yıllarda yayıncılıkta ve program yapımcılığında
kablosuz iletişim hızla yaygınlaşmaktadır. Bu
çalışmada, yayıncılıkta ve program yapımcılığında
kullanılan yardımcı sistemlere yönelik düzenlemeler ve
çözüm önerileri ile teknik ve ekonomik yansımaları
incelenmektedir.
Yayıncılıkta
ve
program
yapımcılığında kısa süreli olarak kullanılan sistemlerde
temel ilke düzenlemenin basitliğidir. Bu nedenle,
uluslar arası organizasyonlar ve düzenleyici kurumlar
tarafından yetkilendirme prosedürlerinin belirlenmesi
büyük önem arz etmektedir. Söz konusu sistemler için
planlanan frekans bandları ve yetkilendirme metodları
incelenmekte, frekans planlamalarındaki ortak
kullanıma dikkat çekilmektedir. Ayrıca, yayın yardımcı
sistemlerine
yönelik
frekans
planlaması
ve
yetkilendirme yaklaşımları verilmekte ve bu
yaklaşımların teknik ve ekonomik yansımalarından
bahsedilmektedir. Sonuçta, söz konusu sistemler için
frekans planlaması yapılmakta ve yetkilendirme
yaklaşımlarının avantaj ve dezavantajları belirtilerek
bir yetkilendirme metodu önerilmektedir.
Ancak, söz konusu sistemler kablosuz, yani telsiz
sistemleri
olması
nedeniyle
frekans
tahsisi
gerektirmektedir. Kullanıldıkça tükenmeyen ve sürekli
değerlenen ve aynı zamanda kıt kaynak olan frekans
spektrumunun etkin ve verimli kullanılması, izin
verilen sistemlerin mevcut ve daha sonra kurulan
sistemleri olumsuz etkilememesi ve kullanımdan
maksimum katma değer sağlanması önem arz
etmektedir.
Frekans tahsisi gerektiren yayıncılık ve program
yapımcılığında
kullanılan
Elektronik
Haber
Toplama/Dış Yayıncılık Sistemleri (ENG/OBElectronics News Gathering/Outside Broadcasting),
Program Yapım ve Yayıncılık Yardımcı Sistemleri
(SAP/SAB-Services Ancillary to Programme Making/
Services Ancillary to Broadcasting) ve benzeri
sistemlerinin ülkemizde yaygın olarak kullanılmasının
sağlanması gerekmektedir. Ayrıca, bu kullanımın
sektöre, kamuya, izleyiciye/dinleyiciye ve diğer
aktörlere, teknik ve ekonomik yansımalarının yanı sıra
izleyici/dinleyicilerin memnuniyetinde de artış
sağlanacaktır.
Abstract
In recent years wireless communication has been
widespread at programme making and broadcasting. In
this study, Regulations, solution proposals for services
ancillary to programme making and broadcasting, their
technical and economic reflections are examined. The
basic principle about regulation for short term using
systems which are programme making and
broadcasting is simple arrangement. In this respect,
international organisations and regulatory authorities
consider to determine licence procedure. Within this
study, licence’s method, existing regulation for
described systems are examined and common using on
frequency allocations are focused on. In addition,
frequency allocations and licensing approaches are
given place and technical and economic reflections of
these approaches are mentioned. As a result frequency
are allocated and each approach’s advantages and
disadvantages are examined, one arrangement is
proposed for these systems.
Bu çalışmada amaç; frekans spektrumunun sınırlı bir
doğal kaynak olmasına rağmen, hem kamu yayıncısı
Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Genel
Müdürlüğü (TRT) hem de özel sektör Radyo ve
Televizyon yayıncıları ile program yapımcıları, şov
düzenleyicileri ve benzeri kurum ve kuruluşların
stüdyo içinde veya dışında yürütülen faaliyetlerini
kolaylaştırmak ve daha hızlı, daha kaliteli bir yayın
akışı sağlamak için çeşitli telsiz tabanlı yardımcı cihaz
ve sistemlerin yaygın olarak kullanılmasını sağlayacak
düzenlemeler konusunda öneriler geliştirmektir.
Bu çalışma, yayıncılıkta ve program yapımcılığında
kullanılan ENG/OB ve SAP/SAB sistemleri içerisinde
yer alan kablosuz mikrofon, kablosuz kamera, kulak içi
monitör, telsiz, uzaktan kumanda, sabit veya mobil ses
ve video link gibi sistemler ile ilgili, frekans
planlaması, lisans prosedürleri gibi bir çok bilgiyi
kapsamaktadır. Gerekli frekans planlamalarının
1. GİRİŞ
Son yıllarda, özellikle büyük ve geniş alanlara kurulan
stüdyolar, tiyatro sahneleri, şov merkezleri, spor
alanları ve stüdyo dışı alanlarda yürütülen yayıncılık ve
program yapımcılığında sabit noktalara bağımlılık terk
edilerek, kablo bağlantısından uzak yardımcı sistemler
1
yapılması ve diğer düzenlemeler; sektöre kullanmakta
olduğu ve kullanmayı planladığı sistemler ile ilgili
olarak yol gösterecektir. Kullanılan sistemlerin zararlı
enterferanslardan korunmuş olması, sistemlerin talep
eden üçüncü yerli ve yabancı kişi ve kuruluşlara
kullandırılması ile sağlanacak kaynak, imalat ve ithalat
yapan kuruluşların yatırımlarının şekillenmesi gibi
birçok
açıdan
fayda
sağlayacaktır.
Ayrıca,
düzenlemeler sonucu kamunun kaynak kaybı,
uygulamada eşitliğin bozulması ve haksız rekabet
ortamının oluşması gibi birçok sıkıntıya sebep olan
etkenler de ortadan kalkacaktır. Bu sıkıntıların aşılması
amacıyla hazırlanan düzenlemeler sektör açısından ayrı
bir öneme sahiptir.
kullanılması anlamına gelmektedir. Dış yayınlama
genellikle önceden hazırlanmaktadır, fakat çoğunlukla
yer değişiklikleri veya beklenmedik koşullarla ilgili
kısa süreli duyurular yapmak gerekebilir. Mobil
bağlantılar, taşınabilir bağlantılar ile kablosuz
kameralar veya OB mekânındaki mikrofonlar için
görüntü ve/veya ses iletimi amacıyla telsiz bağlantıları
(kanallar) gerekebilir. Ayrıca OB aracı ile stüdyo
arasındaki geçici noktadan noktaya bağlantının bir
parçası olarak görüntü ve/veya ses iletimi amacıyla
telsiz bağlantılarına da ihtiyaç duyulabilir.
ENG ve OB tanımlarının ortak özellikte olmadığı göze
çarpmaktadır. Belli işlemler eşit şekilde kategorilerden
birinde veya her ikisinde yer alabilir. Bu nedenle,
karışıklığı engellemek amacıyla, CEPT içerisinde
ENG/OB birleşik terimi başlığı altında bu tür
işlemlerin her türünü değerlendirmek uzun bir
uygulama gerektirmiştir.
2. KAVRAMLAR, TANIMLAR VE
TALEPLER
2.1. Yayın
Sistemler
Hizmetlerinde
Kullanılan
Yardımcı
Program Yapım Yardımcı Sistemleri (SAP-Services
Ancillary to Programme Making) : Film, reklam,
tiyatro, video çekimi, konser ve diğer küçük olaylar
gibi program yapımındaki aktivitelerin desteklenmesi.
Yayıncılık
hizmetlerinde
kullanılan
yardımcı
sistemlerin tanımlarını yapmak yeterli olmamaktadır.
Genellikle konu sistemlerin tanımlarında, film, kaset
veya kamera gibi kayıt cihazları kullanılmadan
yayınların veya programların bir yerde toplanmasından
bahsedilmektedir. Toplanan materyallerin ve toplama
usullerinin tanımları önemli gibi görünse de,
sistemlerin tanımları ile birlikte, mümkün olan resimli
anlatımlarının yapılması sistemin anlaşılması için önem
arz etmektedir.
2.1.1
Yayıncılık Yardımcı Sistemleri (SAB-Services
Ancillary to Broadcasting) : Program materyallerinin
üretiminde uygulanan yayın servislerinin birleştirilmesi
ile ilgili aktivitelerin desteklenmesi.
ENG ve OB arasındaki farkları, aşağıdaki iki şekilde
çalışma prensipleri çerçevesinde gösterilmektedir.
ENG/OB ve SAP/SAB
ENG/OB gibi SAP ve SAB’ın özel olarak
bağdaştırılamadığı görülmüştür. Sonuç olarak,
bunlarda SAP/SAB olarak anılır ve ses, video
materyallerinin
video
linkleri
üzerinden
gönderilmesindeki servis çeşitliliğini ifade eder.
ENG ve OB’nin tanımlanmasına ilk olarak Avrupa
Posta ve Telekomünikasyon Birliği (CEPT)’nde ERC
Rapor 38 ile başlanmıştır. Başlangıçta sadece video
servislerini içine alan bir tanımlama yapılmış, daha
sonra açık olarak ENG/OB tanımlanmış ve ses
uygulamalarını da içine almıştır. Yapılan ilave
değişiklikler önemli olup, çeşitli referansların
birleştirilmesi ile ENG/OB’nin tanımı aşağıdaki gibi
yapılmaktadır.
Elektronik Haber Toplama (ENG-Electronic News
Gathering) : Video ve/veya ses materyallerinin film
veya kamera kayıt cihazı kullanılmadan, elektronik
kamera, mikrofonlar, radyo linkler vasıtasıyla haber
odasına ve/veya portatif veya diğer kayıt cihazlarına
iletilmesi.
Uydu Haber Toplama (SNG-Satellite News
Gathering) : Video ve/veya ses materyallerinin film
veya kamera kayıt cihazı kullanılmadan, elektronik
kamera, mikrofonlar ve uydu uplink vasıtasıyla haber
odasına ve/veya portatif veya diğer kayıt cihazlarına
iletilmesi.
Dış Yayıncılık (OB-Outside Broadcasting) : Lokal
alanlardaki geçici, süreli haber, spor veya diğer
olaylarda program yapımının hazırlığının sağlanması.
Dış yayınlama, birkaç saat ile birkaç hafta arasında
değişen bir zaman zarfında devam eden haber, spor
veya diğer olayların geçtiği yerde program yapımı
amacıyla sistemlerin/ cihazlarının geçici bir süre ile
2
vücuda takılan el kamerası. Bu tür durumlarda verici
ve anteni taşıyan ikinci bir personele ihtiyaç vardır.
Ancak, yönlü anten kullanılması ve verici çıkış gücü
ile orantılı olarak iletişim mesafesi kablosuz kameraya
oranla daha fazladır. Ayrıca, kullanılan batarya bağlı
olarak kullanım süresi de uzamaktadır.
Mobil Hava Aracı Video Link: Helikopter veya diğer
hava araçlarına yerleştirilmiş telsiz video vericisi.
2.1.1.1
SAP/SAB
kullanılan cihaz ve sistemler
uygulamalarında
SAP/SAB tanımları daha çok program yapım
imkanlarının
iş
kaynaklı
sınıflandırılmasını
vurgulamaktadır.
Ayrıca,
teknik
olarak
değerlendirildiğin de, SAP ve SAB kullanıcıları
uygulamalarında aynı teknolojiyi kullanmaktadırlar.
Bu kullanım tabloya farklı bir boyut katmaktadır.
Mobil Araç Video Link: Motosiklet, bisiklet, araba ve
bot gibi araçların içine veya üzerine yerleştirilmiş telsiz
video vericisi. Bu tür kullanımlar, maraton koşularında,
araba yarışlarında çok yoğun olarak görülmektedir.
Kamera ve verici, yarış aracına monte edileceği gibi,
ayrı bir araca da monte edilebilir veya şekilde olduğu
gibi bir kameran tarafından da kullanılabilinir.
Kablosuz (Telsiz) Mikrofon: Elle tutulan veya
vücuda takılan ve birleşik veya ayrı verici ve alıcından
oluşan (mikrofon) telsiz sistemi.
Kablosuz Ses Sistemleri: Radyo, kaset, CD çalar,
mobil telefon veya Radyo-TV gibi verici ve alıcı
cihazlardan oluşan, ses uygulamalarında kullanılan
sistemleri,
Kulak İçi Monitörler: Tek veya çift ses kanallarının
kişisel olarak alınabilmesi için kulak içine takılan
küçük alıcılı işitme cihazı.
Portatif Ses Link: Bir veya birden fazla mikrofon ile
vücuda takılan, geniş ve uzun alanlarda kullanılan
telsiz vericisi.
Noktadan Noktaya Geçici Video Link: İki nokta
arasındaki ses ve video sinyallerinin iletimi için
kullanılan link. Program
yapımında
veya
yayıncılıkta
video
görüntülerinin en yakın
yapım veya yayın aracına,
stüdyoya veya gözlem
odasına
iletimi
için
kullanılır. Şekilde olduğu
gibi bir araç üzerine
sabitleneceği gibi, bir bina veya platform üzerine de
sabitlenerek kullanılabilmektedir.
Mobil Ses Link: Araba, bisiklet, motosiklet, bot gibi
araçların içine veya üzerine yerleştirilen telsiz vericisi.
Noktadan Noktaya Geçici Ses Link: İki nokta
arasında (OB sitesi ile stüdyo arasında bir bölge) ses
sinyallerinin taşınması için kullanılan telsiz vericisi ve
alıcısı. Link terminalleri bir platform, masa, araç veya
hidrolikli kaldıracın üzerine yerleştirilir. Genellikle çift
yönlü linkler kullanılır.
Kablosuz
Kamera:
Ses
sinyalleri
ile
video
yayınlarının
taşınmasında
kullanılır. Elde taşınır veya bir
yere sabitlenir. Beraberinde
vericisi, güç kaynağı ve anteni
vardır. Bu tür kullanımlarda
iletişim mesafesi sınırlıdır.
Ancak,
yayıncıyı
veya
program yapımcıyı kablo
bağlantısından kurtarmaktadır.
Talk-Back:
Program
yapımında
yönetmenin,
kameraman, ses operatörü, ışık operatörü gibi
çalışanlar ile haberleşmesi. Tek bir kanal aynı anda
farklı işler içinde kullanılabilinir.
2.1.1.1 SAP/SAB sektörleri
SAP/SAB spektrum taleplerine ilişkin iş katmanları ve
teknoloji katmanları gösterilmektedir. Bu talebin net
olarak görülebilmesi için önemlidir. Söz konusu
şekil’de, yayın ve program yapma faaliyetlerinin
başlıca sektörleri tanımlanarak alt bölümlere
ayrılmıştır. Bu sektörler aşağıdaki şekildedir:
Portatif
Video
Link: Anten ve
bataryalı olarak
vericisi ayrılmış
3
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
ƒ
Tiyatro ve tur şovları,
Stüdyo prodüksiyonları,
Televizyon haber toplamaları,
Ses yayını,
Günlük spor olayları ve benzer dış yayınlar,
Özel olaylar (önemli dış yayınlar).
Ve benzeri.
Her bir sektör gelişiminin kapsamı ülkeden ülkeye
değişiklik gösterebilir. Bu nedenle SAP/SAB spektrum
talep tahminlerinin toplamı her ülke için
uyumlaştırılmalıdır.
TV programı ve diğer (multi medya) programların
genişleyen tüketimine yönelik toplumda görülen
eğilimler ek program yapımını desteklemek için artan
telsiz haberleşme alt yapısına ihtiyaç duyacaktır. Bu
durum sayısal kablo ve uydu ile interaktif TV’nin
gelecekteki tanıtımı ve televizyonun genişlemesini
sağlamakta ve ayrıca geniş bantlı ses ve görüntü
programlarını içerecek olan interneti de kapsaması
beklenmektedir.
2.1.1.2
3. Planlama ve Düzenlemelerin Yansımaları
Yayın yardımcı sistemlerin kullanılmasına yönelik
yapılan frekans planlaması ve yetkilendirme
düzenlemelerinin
kamuya,
Telekomünikasyon
Kurumuna, kullanıcılara ve diğer bazı telsiz
kullanıcılarına teknik ve ekonomik yansımalarının yanı
sıra izleyiciye/dinleyiciye de ayrıca yansıması olması
muhtemeldir.
Frekans spektrumu talebi
Frekans spektrumuna olan talep toplam ve tepe (en
yüksek) taleptir. Söz konusu talepler, yer ve zaman
göre değişmektedir. Bu nedenle talep tahmini
yapılırken
bu
unsurların
dikkate
alınması
gerekmektedir. Bu unsurlar dikkate alınması
durumunda
yapılan
düzenlemeler
eksiksiz
uygulanabilecektir. Aşağıdaki her iki grafikte frekans
spektrumuna duyulan talebin yer ve zamana göre
değişimi görülmektedir.
•
•
•
Teknik yansımalar
o Planlama açısından yansımalar
o Sistemlerin kullanımının yansımaları
o Mevcut
telsiz
kullanımına
yansımaları
o Sektöre yansımaları
Ekonomik yansımaları
o Kamuya finansal katkı
o Kuruma katkıları
o Sektöre katkıları
Memnuniyet yansımaları
o İzleyiciye
o Dinleyiciye
4.
Teşekkür
Çalışmalarımdaki katkılarından dolayı, Spektrum
Yönetimi Dairesindeki tüm arkadaşlarıma, Kurum
içinden ve dışından çalışmalarıma katkılarını
esirgemeyen tüm dost ve arkadaşlarıma teşekkür
ederim.
5. Kaynakça
[1] Ateş, O, Yayın Hizmetlerinde Kullanılan Yardımcı
Sistemlere Yönelik Düzenlemeler Ve Çözüm
Önerileri İle Teknik Ve Ekonomik Yansımaları,
Uzmanlık Tezi
4