İSTANBUL ÜNVERSİTESİ İŞLETME YÖNETİMİ 2013 Yaz Yarıyıl Teoman Süer İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER YÖNETİM NEDİR? Yönetim başkaları vasıtasıyla bir şeylerin yapılmasını sağlamaktır (Mary Parker Follet). (Buradan çıkan ders: Yönetici olduğunuz zaman yapmayın, yaptırın) İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER YÖNETİM NEDİR? Yönetim, kurumların amaçlarına, planlama, organize etme ve liderlik yaparak ve organizasyonun kaynaklarını kontrol ederek etkin ve verimli bir şekilde erişilmesini sağlamaktır. (etkin ne? verimli ne?) İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER YÖNETİM NEDİR? Yöneticiler amaçlara ulaşmak için, organizasyonlarını yönlendirirler, liderlik ederler, ve organizasyonun kaynaklarının nasıl kullanılacağına karar verirler (Peter Drucker). İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER YÖNETİM NEDİR? Yönetim, bir teşebbüsün verilmiş bir amaç veya ödevin yerine getirilmesinde faaliyetlerin etkin ve ekonomik bir biçimde planlanması ve düzenlenmesi sorumluluğunu içeren sosyal bir süreçtir İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER YÖNETİM NEDİR? AMAÇ veya ÖDEV Plan Yönlendirme Liderlilk etme Düzenleme Kaynakların etkin ve verimli (etkin ne demek, verimli ne demek?) kullanılması Sosyal süreç Amaca ulaşma İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER YÖNETİM NEYİ İÇERİR? Yönetim sorumluluğu şunları içerir: i) - planların belirlenmesi ve değerlendirmesini - karar ve performansın değerlendirilmesini - planlamaya göre gelişmenin kontrolünü desteklemek için gerekli veri süreçlerini ii) teşebbüsü meydana getiren ve teşebbüsün faaliyetlerini yürüten personele: - rehberlik edilmesi, - ortak amaç doğrultusunda bütünleştirilmesi, - motivasyonu (hedefe yöneltme) - süpervizyonu (nezaret) İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER YÖNETİCİLER NE YAPARLAR: Her yöneticinin yerine getirmek durumunda olduğu temel işlevler şunlardır: Planlama (Planning) Organize etme (Organizing) Kadro teşkili (Staffing) Yönlendirme (Directing) Kontrol (Controlling) İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER PLANLAMA NEDİR 3N 1K Planlama: - Neyi?, (“Neredeyi” içerir) - Nasıl? - Ne zaman? - Kimin? yapacağına karar vermektir.(“Neden” planlama hedefinin gerekçesidir) İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER PLANLAMA Planlama organizasyonun halihazırdaki durumundan arzu edilen bir duruma gelmesine ve organizasyonun arzu edilen duruma ulaşması için gerekli kaynakları bir araya getirmesine yardımcı olur. Planlama, tüm organizasyonun izleyeceği birçok eylem yollarından birine karar vermeyi içerir. Hangi yolun izleneceğine bir kez karar verildikten sonra organizasyonun kaynakları (insan gücü, makine, materyal, zaman ve para ) ayrılması gerekir. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER YÖNETİM 5(?) M Management Money Manpower Materials Methods Machines Minutes (time) Motivation Market Mission Media İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER ORGANİZE ETME İzlenecek yola karar verildikten sonra insan gücünün ve malzeme kaynaklarının organizasyonu yapılır. Organize etmek demek herkesin nereye ait olduğunu, teşebbüsün amaçlarının gerçekleştirilmesinde hangi rolü üstleneceğini ve grubunun hedeflerine ulaşmayı sağlamak için hangi kaynakları kullanacağını herkesin bilmesi demektir. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER ORGANİZE ETME Organizasyonun bileşenleri: 1. Örgütün amaçlarına ulaşmak için hangi faaliyetlere gereksinim olduğuna karar verme, 2. Bu eylemleri mantıksal ilişkilere göre birimler içerisinde gruplandırma (teşebbüsün birim, bölüm, departman ve divizyonları) 3. Bu birimlere görevlerin yerine getirilmesi için sorumluluk ataması ve görevlerin hangi şartlarda yerine getirileceğinin tanımlanması, 4. Görevlerin yerine getirilmesi için gerekli yetkinin devri 5. Birimlerin faaliyetlerinin koordinasyonu. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER KADRO TEŞKİLİ Organize etme insanların performansı için en uygun çevreyi (koşulları) yaratmakken, aynı derecede önemli bir yönetim görevi organizasyonun amaçlarına ulaşması için gerekli insanları sağlamaktır. Bunun için: • hangi becerilere gereksinim olduğu, • hangi sayıda insan gereksinim olduğu, • bu insanları sağlamak için hangi kaynakların mevcut olduğu bilinmesi gerekir. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER YÖNLENDİRME Bir grup insanın bir çevre içerisinde ortak bir amacın gerçekleştirilmesi için çalıştığı bir durumda birinin grubu motive etmek ve çevre ve ulaşılması istenen amaç açısından gündelik işleri yorumlamak için liderlik etmesine gereksinim vardır. Liderlik, insanları, ortak amaçlara ulaşmak için gayret göstermeye ikna etmeyi içerir. Lider, bireyin arzularını, isteklerini ve gereksinimlerinin grubunkilerle dengelemesine gayret eder. Bu eylemler ise iletişimi, bilgilerin bir bireyden diğerine geçirilmesini içerir. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER KONTROL Kontrol, organizasyon içerisindeki bireylerin, birimlerin, bölümlerin ortak amaca ulaşmaya ne ölçüde uyduklarının ölçülmesidir. Sapmalar olması halinde organizasyonun geri kalanın faaliyetleri ile uyumu sağlayacak şekilde plan yapılması, yani düzeltici eylemlerin yapılması gerekir. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER YÖNETİMİN ESASI - Yönetim bilim midir sanat mıdır? - Stratejik yönetim - Yetkilendirme - Yaratıcılığı destekleme İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER MÜHENDİSLİK YÖNETİMİ - Strateji - Finans - Operasyon - Satın Alma - Pazarlama - Satış - Ürün Geliştirme - Kalite - İnsan Kaynakları - Proje planlaması ve yönetimi İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER STRATEJİ Organizasyonun amaçlarına ulaşması için organizasyon ve çevresi (müşteriler, rakipler, ekonomik şartlar, devlet politikaları ve diğer) arasında, rekabet açısından daha iyi, daha üstün seviyede bir uyumu sağlamak üzere alınan kararlar ve uygulamaya konan eylemler kümesidir. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER STRATEJİ Strateji: - Organizasyon şimdi nerede? - Organizasyon ileride nerede olmak istiyor? - Rekabetçi çevrede ne değişiklikler ve eğilimler ortaya çıkmaktadır? - Hangi yol ve eylemler hedefimize ulaşmamızı sağlar sorularının yanıtlanması demektir. (açık veya zımnen) İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER STRATEJİ Stratejik Planlama süreci Stratejik planlama faliyetleri İç Analiz Dış Analiz S W O T Strengths Weaknesses Opportunities Threats Pazardaki fırsatlar Pazardaki tehditler İşletmenin Kuvvetli İşletmenin Zayıf Yönleri Yönleri İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER STRATEJİ Stratejinin bileşkeleri: - Kapsam - Kaynak kullanımı - Ayırt edici yetenekler - Sinerji İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER STRATEJİ Stratejik analiz daima görece üstünlükler ve görece zayıflıklara yönelik yapılır. Rakiplerimizin de sahip olduğu özellikler güçlü veya zayıf yönümüzü oluşturmaz. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER STRATEJİ Stratejik analiz daima görece üstünlükler ve görece zayıflara yönelik yapılır. Rakiplerimizin de sahip olduğu özellikler güçlü veya zayıf yönümüzü oluşturmaz. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER STRATEJİ Stratejik analiz yaparken daima 3C göz önünde bulundurulur: - Customers (Müşteri) - Competitors (Rakipler) - Conditions (Koşullar yani tüm çevre koşulları, ülke ekonomisi, dünya ekonomisi, pazarın yapısı, yasal koşullar, sektörün yapısı vs dahil tüm çevresel koşullar) İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER STRATEJİ Jenerik stratejiler (Michael Porter) - Maliyet üstünlüğü - Ürün farklılaştırması - Odaklanma İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER STRATEJİ Jenerik stratejiler Jenerik stratejiler ve çoğu stratejik alternatifler birbirini karşılıklı ihraç ettiklerinden bunların kombinasyonu saf stratejilere nazaran bir avantaj değil dezavantaj getirir. (stuck in the middle syndrom) Örneğin «Düşük maliyet» ile «Farklılaşma» aynı anda uygulanmayak kalkılırsa hem birincinin hem ikincinin tek başına getireceği avantajı kaybedebiliriz. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER FİNANS Paranın yönetimidir. Zira tüm organizasyonlar gelir ve giderlerini dengelemek zorundadırlar. Bunun yanı sıra işletmeler mamulleri kaça mal ettiklerini, kaça satarlarsa kar edeceklerini, giderlerini nasıl azaltacaklarını, nakit akışını nasıl dengede tutacaklarını bilmeleri gerekir. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER FİNANS Bunun için yöneticilerin 1) Finansal Muhasebe 2) Yönetim Muhasebesi 3) Bütçeleme bilmesi, yorumlaması ve uygulaması gerekir. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER OPERASYON Operasyon yönetimi: organizasyonun esas ve merkezdeki faaliyet alanının yani mal veya hizmetlerin üretim sürecinin yönetilmesidir. Esas olarak; - Çalışanların yönetimini, - Makineler ve süreçlerin yönetimini, - Üretim planlaması ve kontrolünü kapsar İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER SATIN ALMA Operasyonun amacına ulaşmak için ihtiyacı olan mal ve hizmetlerin zamanında ve optimum koşullarda sağlanmasıdır. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER PAZARLAMA Pazarlama müşteri isteklerinin, organizasyona fayda sağlayacak şekilde, tespiti, önceden kestirilmesi ve tatmin edilmesini içeren yönetim sürecidir. (Chartered Institute of Marketing) Pazarlama, bireylerin ve grupların, ürün ve değer yaratarak ve başkaları ile değişerek, gereksinim duydukları ve istedikleri şeyleri almalarını içeren sosyal bir süreçtir. (Philip Kottler) (Gereksinim karşılanır mı – yaratılır mı?) İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER PAZARLAMA Pazarlama aşağıdaki aşamaları içeren sonsuz bir döngüdür: 1. Müşteri analizi 2. Pazar analizi 3. Rekabet analizi 4. Dağıtım kanalları seçimi 5. Marketing Mix: Ürün - Yer – Fiyat – Tanıtım (4P: Product – Place – Price – Promotion) 6. Ekonomik değerlendirme (maliyet yapısı) 7. Yukarıdaki aşamaların revizyonu ve geliştirilmesi İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER SATIŞ Satış ürünlerin (mal veya hizmet) müşterilere ulaştırılmasıdır. Satış 1. Satma 2. Müşteri teması 3. Müşteri taleplerinin üretim hedeflerine dönüştürülmesi eylemlerini içerir. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER ÜRÜN GELİŞTİRME Müşteri istekleri ve pazar koşullarının (gereksinimler, teknoloji, yeni ürün türleri vs) değişmesi yeni ürünlerin geliştirilmesini gerektirebilir. Esasen bir çok ürünün sınırlı bir ömür döngüsü vardır. Bu döngünün sonuna doğru beklenen satış gelirleri ile gerçekleşen satış gelirleri arasında açıklık (GAP) olduğu görülünce yeni ürünlerin geliştirilmesi gerekir. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER ÜRÜN GELİŞTİRME Ürün geliştirme genellikle aşağıdaki aşamaları kapsar 1. Müşteri gereksinimlerinin ve beklentilerinin ve Pazar koşullarının tanımlanması 2. Organizasyonun teknolojik imkanlarının tanımlanması 3. Tasarım spesifikasyonlarının belirlenmesi 4. Araştırma yapılması 5. Prototip yapılması 6. Fizibilite yapılması İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER ÜRÜN GELİŞTİRME 7. Ürün spesifikasyonlarının hazırlanması 8. Üretim dokümanlarının hazırlanması 9. Üretim 10. Fiyatlama ve satış 11. Garanti gözden geçirmesi İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER ÜRÜN GELİŞTİRME Ürün geliştirme sürecinin teknik bölümü: Şelale Modeli İsterler Tasarım Uygulama Verifikasyon Bakım İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER ÜRÜN GELİŞTİRME Ürün geliştirme süreci : V- Modeli Verifikasyon - Validasyon İşletme konsepti (İster Analizi) Kabul Testleri) Sistem Tasarımı Sistem Testleri) Entegrasyon Testleri) Sistem mimarisi Proje Tanımlaması Modül (birim) (Testleri) Altsistem Tasarımı (Detay Tasarım) Proje Test ve Entegrasyonu Uygulama Emplementasyon Zaman İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER ÜRÜN GELİŞTİRME V- Modelinin özü: - Tasarım süreci zamansal olarak en üst seviyeden başlayarak aşağı seviyelere doğru ilerlemelidir - Test, verifikasyon,validasyon ve kabul süreci zamansal olarak en alt seviyeden başalyarak en üst seviyeye doğru ilerlemelidir. - Tasarım aşamasında her aşama detaylı şekilde dokümante edilmelidir İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER ÜRÜN GELİŞTİRME V- Modelinin özü: - Tasarım aşamasında o seviyeye tekabül eden test,verifikasyon, validasyon ve kabul prosedür ve koşulları parelele olarak hazırlanmalı ve dokümante edilmelidir. - Test sürecinde her seviye tekabül ettiği tasarım seviyesine geri besleme sağlamalı ve o tasarım seviyesinde çözülmelidir. Örneğin modüller/alt sistemler bazında yapılan testlerden elde edilen sonuçlar geriye dönerek modül/alt sitem tasarımı seviyesinde çözülür. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER KALİTE Totality of characteristics of an entity that bear on its ability to satisy stated or implied needs (ISO 8402) Kalite, bir varlığın açıkça belirtilmiş veya zımnen kabul edilen gereksinimleri tatmin etme yetkinliği ile ilgili karakteristiklerinin bütünüdür (ISO 8402) Üç aşaması vardır: - Kalite Kontrolü - Kalite temini - Toplam kalite yönetimi İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER KALİTE Kalite ürünlerin önceden saptanan bir kalite standardında sürekli olarak aynı standartta, sapmalara, hatalı üretimlere sebebiyet verilmeden üretilmesidir. Bunun için süreçlerin yazılı hale getirilerek uygulanması ve uygulanmasının denetlenmesi disiplinidir. İŞLETME YÖNETİMİ TEOMAN SÜER