Senegal Ülke Raporu - Konya Ticaret Odası

KONYA TİCARET ODASI
SENEGAL CUMHURİYETİ
ÜLKE RAPORU
Dış Ticaret Servisi
Eylül 2013
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL BİLGİLER
1.1. Ülke Kimliği ........................................................................................................................ 3
1.2. Genel Bilgiler ...................................................................................................................... 4
1.2.1. Coğrafi Konum.......................................................................................................... 4
1.2.2. Siyasi ve İdari Yapı ................................................................................................... 4
1.2.3. Doğal Kaynaklar ve Çevre ........................................................................................ 4
1.3. Genel Ekonomik Durum ..................................................................................................... 5
1.3.1. Ekonomik Yapı ......................................................................................................... 5
İKİNCİ BÖLÜM
SEKTÖRLER
2.1. Sektörler .............................................................................................................................. 6
2.1.1. Tarım ve Hayvancılık ................................................................................................ 6
2.1.2. Sanayi ........................................................................................................................ 7
2.1.3. Turizm ....................................................................................................................... 8
2.1.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı ............................................................... 8
2.1.5. Enerji ......................................................................................................................... 9
ÜÇÜNÇÜ BÖLÜM
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
3.1. Doğrudan Yabancı Yatırımlar ............................................................................................. 9
3.1.1. Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü ............................................................. 9
KTO Dış Ticaret Servisi
1
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DIŞ TİCARET
4.1. Dış Ticaret ......................................................................................................................... 10
4.1.1. Genel Durum ........................................................................................................... 10
4.1.2. Ülkenin Dış Ticareti ................................................................................................ 10
4.1.3. İhracatında Başlıca Ürünler..................................................................................... 10
4.1.4. İthalatında Başlıca Ürünler ..................................................................................... 11
4.1.5. Başlıca Ülkeler İtibari İle İhracatı ........................................................................... 12
4.1.6. Başlıca Ülkeler İtibari İle İthalatı ............................................................................ 13
BEŞİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE İLE TİCARET
5.1. Türkiye İle Ticaret ............................................................................................................. 13
5.1.1. Genel Durum ........................................................................................................... 13
5.1.2. Türkiye - Senegal Dış Ticaret Değerleri ................................................................. 14
5.1.3. Türkiye’nin Fasıllar Bazında Senegal’e İhracatı ..................................................... 14
5.1.4 Türkiye’nin Fasıllar Bazında Senegal’e İthalatı ....................................................... 15
5.1.5. Tarım ve Gıda Ürünleri İhraç Potansiyelimiz ......................................................... 16
5.1.6. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller. ......................................................... 17
ALTINCI BÖLÜM
KONYA İLE TİCARET
6.1. Konya İle Ticaret ............................................................................................................... 18
6.1.1. Konya’nın 2012 Yılında Senegal’e Yapmış Olduğu İhracat Kalemleri ................. 18
6.1.2. Konya-Senegal Yıllara Göre İhracat Rakamları ..................................................... 18
6.1.3. Odamız Verilerine Göre Senegal’e İhracat Yapan Başlıca Firmalar ...................... 18
KTO Dış Ticaret Servisi
2
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
BİRİNCİ BÖLÜM
SENEGAL HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1. ÜLKE KİMLİĞİ
Resmi Adı :
Senegal Cumhuriyeti
Yönetim Biçimi :
Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Cumhurbaşkanı :
Macky Sall
Başbakan :
Aminata Touré
Başkent :
Dakar
Nüfus :
13,711,597
Yüzölçümü :
196722 km²
Din :
Müslüman %92, yerel inançlar %6, Hıristiyan %2
Diller :
Fransız (resmi), Wolof, Pulaar, Jola, Mandinka
KTO Dış Ticaret Servisi
3
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
1.2. GENEL BİLGİLER
1.2.1. Coğrafi Konum:
Senegal Orta Afrika’nın batısında Atlas Okyanusu kıyısında Gineua-Bisse ve Moritanya
arasında yer alır. Toplam 196 bin km2 yüzölçümü ile 531 km kıyı uzunluğuna sahiptir.
Başkent Dakar Cape Verde Penisulası’nda Atlas Okyanusu kıyısındadır. Senegal Afrika
ülkeleri arasında en çok Batılılaşmış ülkedir. Komşu ülkeler; Moritanya, Mali, Gambiya, Gine
ve Gine-Bisseau şeklindedir. Gambiya Senegal tarafından çevrelenmiş bir ülke olup, sınır
doğuya doğru Gambiya nehri boyunca 300 km devam eder.
Senegal’de yarı-tropik bir iklim bulunur. Kuzey-doğu ve güney-batıdan esen rüzgarların
durumuna bağlı olarak kuru ve açık bir hava ile nemli geçen mevsimler yaşanabilmektedir.
Yıllık yağış miktarı 600 mm’yi geçmez. Yağış mevsiminde en fazla sıcaklık 27oC’dir.
Yağmur alan bölge güney kesimleri olup, yıllık yağış miktarı 1500 mm’yi geçebilir. HaziranEkim ayları arası en kurak mevsimlerdir. Aralık-Ocak ayları hava daha kuru ve serindir. Fakat
sıcaklık 17oC’nin altına pek düşmez. Kıyı şeridi iç kesimlere göre daha serindir.
1.2.2. Siyasi ve İdari Yapı:
Senegal bağımsızlığını 4 Nisan 1960 tarihinde Fransa’dan kazanmıştır. Ülkede çok partili laik
cumhuriyet yönetimi bulunmaktadır. Parlementosu iki bölümden oluşmakta, güçlü bir
başkanlık sistemi bulunmakta ve yargı yönetimden ayrılmış durumdadır.
Yönetimde Afrika ülkeleri arasında eşine nadiren rastlanır şekilde bugüne kadar hiçbir darbe
girişimi yaşanmamıştır. 1981 yılında yönetim gücü Sengor’dan Diouf’a barışcıl ve tamamen
demokratik biçimde devredilmiştir. 2000 yılında da yine aynı şekilde bu defa Diouf’dan
Wade’ye tamamen demokratik seçim ile devredilmiştir. Ulusal Meclis başkanlık seçiminden
ayrı olarak seçilen 150 üyeden oluşmaktadır. Ayrıca 100 üyeden oluşan senato bulunmakta,
bunlardan 35 tanesi seçimler ile 65 tanesi de Başkan tarafından seçilerek belirlenmektedir.
1.2.3. Doğal Kaynaklar ve Çevre
Senegal’in doğal madenleri arasında fosfat ve demir filizi en bilinen madenlerdir. Bunun
yansıra henüz yeterince işlenmemiş olan altın, bakır, titanyum ve odun kömürü de
bulunmaktadır. Ayrıca son yıllarda değerlendirilmeye başlayan madenler de ortaya
çıkmaktadır.
Fosfat: Ülkenin en önemli madenidir. ICS kuruluşu, Taiba ve Thies fosfatlarını çıkaran
kuruluştur. İhracatın %15’ini oluşturan fosfat üretimi yılda 2 milyon tondur. Ayrıca, yılda 40
milyon ton fosfat üretimi yapılmaktadır. Bu bölge Dakar’a 700 km uzaklıktaki Senegal nehri
boyunca uzanan bölgedir. Bu bölge Dakar limanına karayolu ile bağlanmıştır.
Demir: Senegal’in güneybatı bölgesinde demir yatakları bulunmaktadır. Rezervlerin yaklaşık
350 milyon ton olduğu ve bu miktarın içinde demir oranının %63 olduğu tahmin edilmektedir.
Altın: Yabancı madencilik şirketleri tarafından ülkenin doğusundaki yataklardan
çıkarılmaktadır. Falémé vadisinde bulunan altın ve demirin kullanımı sınırlı kalmıştır.
KTO Dış Ticaret Servisi
4
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
Deniz tuzu: Sine-Saloum bölgesindeki deniz tuzu Kaolack bölgesinde kullanılmaktadır.
Bakır, manganez, kalay, kurşun, tungsten, lityum, tantal madenleri ülkenin doğusunda
bulunmaktadır.
Doğalgaz: Dakar’a 60 km uzaklıkta bulunan Diamniadio bölgesi 3 milyar m3 kapasiteye
sahip bulunmaktadır.
Petrol: Senegal ve Gine Bissau sınırında bulunmaktadır.
Senegal altı çeşit olan mermer ve süs taşlarında 1.07 milyon ton rezerve sahiptir. Bu
yatakların çoğu güneydoğu bölgesinde yer almakta ancak işletilememektedir.
Çimento üretimi 2008 yılında 3,1 milyon ton olmuş ve bunun yarısı iç piyasaya satılmıştır.
Su kaynakları olarak; kişi başına yıllık geri dönüşebilir miktar 2,933 metreküptür. Mevcut su
kaynaklarının %3’ü evlerde, %3’ü sanayide ve kalan %92’si de tarımda kullanılmaktadır.
1.3. GENEL EKONOMİK DURUM
1.3.1. Ekonomik Yapı:
Ölçekleri küçük olmakla birlikte, Senegal ekonomik bakımdan bulunduğu bölgede en başarılı
ülke konumundadır. Bu başarının temeli 1994 yılında başlatılan ve önceki ekonomi
politikalarına göre şok sayılacak tedbirler içeren yapısal reformlara dayanmaktadır. Bunlar
arasında kamu tarafından belirlenmekte olan fiyatların serbest bırakılması ve kamu
teşviklerinin kaldırılması önemli yere sahiptir.
Ekonomi kısa vadede gerileme yaşamış, fakat ardından toparlanarak kararlı bir büyüme
çizgisine girmiştir. Ekonomi 2011 yılları için %2,6 büyümüştür. 2012 yılı için ise %3,8'lik
büyüme projeksiyonu yapılmaktadır.
Senegal, 2011 yılı başındaki politik sorunlara rağmen altyapı yatırımları ve enerji alanındaki
sorunların giderilmesine yönelik çalışmalarla oldukça başarılı bir ekonomi sergilemiştir.
Senegal’in GSYİH’sı 2011 yılında 13,3 milyar dolar civarında gerçekleştiği tahmin
edilmektedir. 2012 yılında 12,8 milyar dolar civarında gerçekleşeceği öngörülmektedir.
Satın alma gücü paritesine göre kişi başına gelir artış eğiliminde olmakla birlikte, artış
oranları oldukça düşüktür. 1.800 dolar civarında bulunan kişi başına düşen gelirin kısa vadede
en fazla 2.000 dolar civarına yükselmesi beklenmektedir.
2009 yılı itibarıyla 3,5 milyar dolar civarında bulunan dış borçların 2010 ve 2011 yıllarında
3,9 ile 4,4 milyar dolar civarında olacağı tahmin edilmektedir.
Genel olarak Senegal ekonomisi tarımsal üretime dayanmakta olup, sahip olduğu doğal
kaynaklar oldukça sınırlıdır. Ülke ekonomisi, iklim koşullarına ve uluslararası piyasalardaki
gelişmelere aşırı duyarlıdır.
Senegal, Fransızca konuşulan Batı Afrika ülkeleri arasında sınai gelişmişlik düzeyi Fildişi
Sahili’nden sonra en yüksek olan ülkedir. Sanayi kuruluşları da çoğunlukla Cap Vert olarak
isimlendirilen bölgede bulunmaktadır. Tarımın yanında ülkede gelişen en önemli sektörler
ulaştırma ve telekomünikasyon olarak belirtilebilir.
KTO Dış Ticaret Servisi
5
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
Diğer taraftan, Fransız sömürgesi dönemindeki özel konumu dolayısıyla Batı Afrika’nın
finans merkezi konumunda olduğu da ifade edilebilir. Ülkede birçok banka bulunmaktadır.
Bankacılıkta, üyesi olduğu Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği (UEMOA)
uygulamalarına göre hareket etmektedir.
Senegal’in para birimi Afrika Mali Birliği Frankı olup, Dakar’da bulunan Merkez bankasında
basılmakta ve bölgedeki 12 ülke tarafından kullanılmaktadır. CFAfr Fransız Merkez Bankası
güvencesi altında çıkarıldığı dönemde Fransız Frangı ile CFAfr arasında 1/100 oranında sabit
bir parite bulunmaktaydı. Günümüzde ise CFA Frankı (FCFA) Euro’ya sabitlenmiş (1
Euro=655,94 FCFA) olup piyasada da 1, 2, 5, 10, 25, 50, 100 ve 500 CFAfr metal paralar ile
100, 500, 1.000, 5.000, 10.000 CFAfr’lık kağıt paralar tedavülde bulunmaktadır.
Özel sektör faaliyetleri GSYİH’nın %80’inin üzerindedir. Hizmetler sektörü bu faaliyetlerde
%62 pay ile ağırlıklı bir yere sahiptir. Tarım sektörü ülkede halen %75’in üzerinde pay ile en
çok istihdamın yer aldığı sektördür. Bu işgücü mevsimsel iklim ve hava koşullarının tarım
için elverişli olmasıyla doğrudan ilişkilidir. Bu bakımdan istihdam konusunda güvence
bulunmamaktadır. İşsizlik oranı da %45’in üzerinde oldukça yüksek düzeydedir. Özellikle
genç nüfus işsizlik konusunda daha büyük sıkıntı içindedir. Bu durum, Avrupa ülkelerine yasa
dışı göç olgusunu da tırmandırmaktadır.
Senegal’in önemli ihraç ürünleri arasında fıstık yağı, balık, petrol ürünleri, fosfat ve pamuk
yer almaktadır. Ayrıca demir cevheri, altın ve titanyum gibi doğal kaynakları bulunmaktadır.
Başlıca ihraç ülkeleri; Mali, Hindistan ve Fransa’dır. İthalatta ise önemli ticaret ortakları
Fransa ve Nijerya’dır. İthalatta başlıca ürünler sanayi ve tarımsal sanayi ile madencilik
ürünlerinden oluşmaktadır.
İKİNCİ BÖLÜM
SEKTÖRLER
2.1. SEKTÖRLER
2.1.1. Tarım ve Hayvancılık:
Sektörel olarak bakıldığında Senegal’de birincil sektör; tarım, hayvancılık, balıkçılık ve
ormancılık olarak tanımlanabilir. GSYİH’da %20’ye yakın bir oran olarak görülse de
istihdamın yaklaşık olarak 2/3’ünü oluşturması bu sektörü Senegal için en önemli alan olarak
ortaya çıkarmaktadır.
Başlıca tarım ürünleri; yerfıstığı, pamuk, kuşkonmaz, kiraz domates, mısır, sorgum pirinç,
bezelye, fesleğen, soğan, patates, patlıcan, çeşitli meyveler vb. ürünlerdir. Senegal dünyanın
en önemli yerfıstığı üreticilerinden biridir. Bu ürün, uzunca bir dönem nüfusun en önemli
geçim kaynağını oluşturmuştur. Yerfıstığı, ülkenin özellikle Diourbel ve Kaolack bölgesinde
üretilmektedir. Senegal’in yerfıstığı tohumundan sıvı yağ üreten tek kuruluşu olan SONACOS
(yeni adıyla SUNEOR) şirketi 2002 yılında alımlarını 400 bin tonla sınırlandırmıştır. Bu da
üretimde azalmaya sebep olmuştur. Senegal dünyada yerfıstığı yağında birinci sırada yer
alırken, dünya piyasalarında palm ve soya yağına olan talebin artmasıyla yerfıstığı yağı
talebinde düşüş olmuştur.
KTO Dış Ticaret Servisi
6
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
TARIMSAL ÜRETİM İSTATİSTİKLERİ
Yerfıstığı (yağlı)
Pamuk
Darı
Hint darısı
Mısır
Pirinç
Fonyo
Manyok
Börülce
Karpuz
Susam
Bissap (bamya çiçeği)
Bamya
Kabak
Domates
Patlıcan
731
39
678
254
411
409
4
321
126
327
11
1
15
10
108
3
1.033
22
810
219
290
391
3
266
87
191
7
1
18
3
16
2
1.287
26
813
163
187
604
1
181
49
241
5
2
15
3
5
2
2.1.2. Sanayi:
Fildişi Sahili hariç Batı Afrika’nın en gelişmiş sanayiine sahip olduğu söylenebilir. Hemen
hemen tamamına yakın bölümü Başkent Dakar çevresinde yoğunlaşmıştır. Sanayi içerisinde
en önemli payı tarıma dayalı sanayi almaktadır. Tarıma dayalı sanayi içerisinde ilk sırada
yerfıstığı yağı imalatı gelmektedir.
Buğday ve mısır unu üretimi, bisküvi, süt ürünleri, bira ve alkollü içecekler, işlenmiş tütün,
konserve ve balık önemli sektörler olarak değerlendirilebilir. Ayrıca en önemli maden kalemi
olan fosfatın işlenmesi de imalat sanayii içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Bunların
dışında tekstil, deri, kimya, kağıt, paketleme, ağaç ürünleri ve inşaat malzemeleri de sanayi
içinde mevcuttur.
Senegal’de pamuk üretiminin yaygınlaşması tekstil sanayiinin gelişmesine olanak sağlamıştır.
Ülkede pamuk üretimi, çırçırlama iplik üretimi, dokuma, örgü ve hazır giyim faaliyetleri
yürüten işletmeler bulunmaktadır. İplik fabrikalarının sayısı son yıllarda artmıştır. Tekstil ve
hazır giyim alanındaki yatırımcılara çeşitli olanaklar sağlanmaktadır. Gemi taşımacılığının
ABD’ye 8 gün, Avrupa’ya 5 gün içinde olması ve UEMOA (Batı Afrika Ekonomik ve Parasal
Birliği) içindeki pamuk üretiminin dış piyasalara çıkış kapısının Senegal olması ülkede bu
sektörü önemli kılan faktörlerden bazılarıdır.
Ülkede pamuğun çırçırlama işlemleri SODEFITEX tarafından yapılmaktadır. Bu kuruluş
işlenmiş pamukları ihraç etmekte ve bir bölümünü iplik yapan kuruluşlara satmakta olup,
kapasitesi 65.000 ton pamuk çekirdeğidir. SOTEXKA-INDOSEN ve ICOTAF (SOTIBA,
COSETEX ve ICOTAF’dan oluşmaktadır.) iplik, dokuma, boyama, örgü vb. alanda faaliyet
gösteren ihracat ve ithalat yapan iki önemli kuruluştur.
KTO Dış Ticaret Servisi
7
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
Ülkenin yıllık 8.000 ton iplik, 20 milyon metre dokuma, 8 milyon metre örgü ve 10 milyon
metre kumaş ve örülmüş malzeme kapasitesi bulunmaktadır. Senegal; hazır giyim, seyahat
malzemeleri kumaşları, nakış ve ev tekstilinde de olanaklara sahiptir. Afrika kumaşları
Avrupa ve Amerika piyasalarında orijinal desenleri ve özellikleri sayesinde talep görmektedir.
Bu sektörde 100 binden fazla terzi ve en az 100 makine kapasiteli fabrikalar bulunmaktadır.
2.1.3. Turizm:
Ülke için en önemli döviz kazandırıcı kalemler arasında turizm sektörü sayılabilir. Dakar,
Thies ve Ziguinchar turizmde canlı bölgelerdir. Gelen turistlerin çoğu Avrupalı, yarıdan
fazlası ise Fransız’dır.
Turizm sektörü balıkçılık sektöründen sonra gelen ikinci dinamik sektördür. Senegal
günümüzde Fransızca konuşulan Afrika ülkeleri arasında turistlerin ilk uğrak noktasını
oluşturmaktadır. 2010 yılında ülkeye 1,5 milyon turistin çekilmesi hedeflenmektedir. Bu
nedenle ülke turizm sektörünün önündeki zorlukları aşmayı ve bu sektörü geliştirmeyi
hedeflemektedir. 1970–1980 arasındaki dönem turizm politikalarının ve turizmde öncelikli
alanların ilk olarak belirlenmeye başladığı dönemdir. 1980–1990 arasındaki dönemde turizm
alanları yaratılmaya başlanmıştır. 1990–2000 arasındaki dönemde; turizm önemli gelişme
kaydetmiştir.
2.1.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon Yapısı:
Ülke içi ve komşu ülkeler arası karayolu ulaşım altyapısı hali hazırda çok yetersizdir. Ülke içi
taşımacılıkta kontroller çok sıktır; polis ve jandarma tarafından her 100 km’de ortalama 2,3
kontrol yapılmaktadır. Trafik yoğunluğu, yol koşulları ve sık kontrollerden kaynaklanan
gecikmeler dikkate alındığında, karayolu taşımacılığı ortalama 6km/saat gibi çok düşük bir
hızda yapılabilmektedir.
Ulaşımdaki altyapı yetersizliğinden kaynaklanan maliyetin milli gelirde %4,6 gibi ciddi bir
oranda kayba yol açtığı tahmin edilmektedir. Yabancı sermaye yatırımlarının önündeki en
büyük engellerden biri de ulaşımda yaşanan sıkıntılardır.
Ekonomik faaliyetlerin %85’inin gerçekleştirildiği Dakar bölgesi içerisinde, 230 milyon Euro
tutarında 25 km’lik bir ücretli otoyol inşaasına başlanmıştır. Dakar ile Diamniado kentini
birbirine bağlayan otoyolun tamamlanması ile ulaşımın 2 saatten 30 dakikaya düşmesi
beklenmektedir. Söz konusu otoyolun hizmete girmesi ile bölgedeki ekonomik faaliyetlerde
ciddi bir hızlanma beklenmektedir.
Telekomünikasyon, Senegal’in önemli ve güçlü bir sektörüdür. Son beş yıldır yaklaşık %20
oranında büyüyen telekomünikasyon sektörü GSMH’nın %7’sini oluşturur duruma gelmiştir.
Nüfusun yaklaşık %64’ü mobil telefon kullanmaktadır (7,8 milyonun üzerinde). Haziran 2010
itibarıyla ülkenin %87’si kapsama alınmıştır. Mobil telefon aboneliklerinin %99’u ön ödemeli
(kontörlü) aboneliklerden oluşturmaktadır. Ekim 2010 itibarıyla sabit telefon aboneliklerinin
sayısı 331,5 bin, internet aboneliklerinin sayısı ise 85,3 bindir.
KTO Dış Ticaret Servisi
8
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
2.1.5. Enerji:
Senegal’de elektriğe olan talep devamlı artmaktadır. Buna karşın elektrik üretimi yetersiz ve
pahalıdır. Üretim esas olarak dizel ve gaz türbinleriyle sağlanmaktadır. Türbinlerin eski ve
yetersiz olması nedeniyle yeterli miktarda elektrik üretilememektedir. Senegal’in kurulu
elektrik kapasitesi 2008 verilerine göre 635 Mwatt’tır. 2010 yılı itibarıyla net üretim 2,8
milyar kilowatt/saat (kW/s) olarak gerçekleşmiştir. Nüfusun elektriğe erişim oranı %30’lar
civarındadır. Elektriğe kırsal kesimlerdeki erişim oranı ise %9’lara kadar düşmektedir.
Elektriğe ulaşabilen kesim de düzenli ve sürekli alamamaktadır. Hemen hemen her gün
kesintiler olmakta ve bu kesintiler 10 saate kadar uzayabilmektedir. Ülkenin %25’lik kesimi
jeneratörlerle kendi elektriğini kendi üretmektedir. Elektrik kesintileri, ekonomik faaliyetlerin
yürütülmesini bıkkınlık ölçüsünde kesintiye uğratmakta ve maliyetlerin artmasına yol
açmaktadır. Elektrik kesintileri, ayrıca yabancı sermaye yatırımlarının önündeki en büyük
engellerden biridir.
Ülkenin ulusal elektrik şirketi Senelec nakil ve dağıtım sektörlerinde tekeldir. Üretim ise
sektörün serbestleştirilmesinden sonra yap-işlet-devret modeli çerçevesinde özel sektöre de
açılmıştır. Senelec tek alıcı olarak bağımsız enerji üreticileriyle alım sözleşmeleri
imzalamaktadır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
3.1. DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
3.1.1. Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü:
Senegal yılda 200 – 250 milyon dolar civarında doğrudan yabancı sermaye yatırımı
çekmektedir. Birlemiş Milletter’in 2011 Dünya Yatırım Raporu’na göre 2010 yılı itibarıyla
Senegal’in doğrudan yabancı sermaye stoğu sadece 1,6 milyar dolar civarındadır. Bu da
Senegal’in Afrika’da en az doğrudan yabancı sermaye çeken ülkelerden biri olduğunu
göstermektedir. Batı Afrika’da bile doğrudan dış yatırımlarda 8. sırada bulunmaktadır.
Pazarda hali hazırda egemenliği ve etkinliği açık bir şekilde görülen Fransa, Senegal’in en
büyük ticari ortağı olmanın yanısıra ülkeye en fazla yatırım yapan ülkedir. Fransız yatırımları;
telekomünikasyon hizmetleri, petrol dağıtım, gıda üretim, bankacılık, turizm, deniz taşımacılığı,
gayrimenkul, bilgisayar, genel ithalat-ihracat, otomotiv gibi sektörlerde yoğunlaşmaktadır.
Diğer ülkelerin de benzer alanlara önem verdiği görülmektedir.
Lübnan asıllı Senegal yurttaşları daha çok orta büyüklükte işletmelerle kimya, gıda, tekstil,
plastik, sektörlerinde yatırımlar yapmaktadır. Son yıllarda, Fas’ın yatırımları dikkat
çekmektedir.
KTO Dış Ticaret Servisi
9
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
Yatırımlarda öncelikli alanlar ise; sağlık, eğitim, taşımacılık, enerji ve su yatırım için dikkat
çeken alanlardır
Diğer taraftan, altyapı ve inşaat en fazla yatırım yapılan sektörler olarak; özellikle ulaştırma
sisteminin rehabilitasyonu yönünde Dünya Bankası tarafından desteklenen projeler vardır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DIŞ TİCARET
4.1. DIŞ TİCARET
4.1.1. Genel Durum:
Senegal dış ticaretinde sürekli açık veren bir ülkedir. Economist İntelligence Unit verilerine
göre 2011 yılı ihracatı 2,4 milyar dolar, ithalatı ise 5,4 milyar dolar civarında bulunmaktadır.
Mevsim koşulları ve kolay ulaşım imkanları değerlendirildiğinde Senegal, AB pazarına tarım
ürünleri ihracatı bakımından avantajlı konumda bulunmaktadır. Ancak, AB’nin uyguladığı
standartlara ulaşmada sorunları bulunmaktadır.
4.1.2. Ülkenin Dış Ticareti:
Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon Dolar)
2009
İhracat FOB
2.097
İthalat FOB
4.125
Dış ticaret hacmi
6.222
Dış ticaret dengesi
-2.028
2010
1.975
4.435
6.410
-2.459
2011
2.413
5.392
7.805
-2.978
2012b
2.594
5.453
8.047
-2.859
2013 b
2.784
5.277
8.061
-2.493
4.1.3. İhracatında Başlıca Ürünler:
İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar)
GTİP
Ürünler
2710
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde
edilen yağlar
2809
Difosfor pentaoksit; fosforik asit ve polifosforik
asitler
7108
Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)
2523
Çimento
303
Balıklar (dondurulmuş)
302
Balık (taze/soğutulmuş)
0307
Yumuşakçalar
(canlı/taze/soğutulmuş/dondurulmuş/kurutulmuş
1508
Yer fıstığı yağı ve fraksiyonları (kimyasal olarak
KTO Dış Ticaret Servisi
2009
434.921
2010
503.389
2011
364.891
148.110
198.999
340.753
181.180
149.818
63.054
86.856
49.921
205.004
201.464
71.554
78.040
42.627
247.678
237.979
99.134
81.991
81.804
38.487
57.810
79.392
10
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
değiştirilmemiş)
Çorba, et suyu ve karışım halindeki homojenize
gıda müstahzarları
Tütün/tütün yerine geçen maddelerden purolar,
sigarillolar ve sigaralar
Pirinç
Demir/çelik filmaşin (sıcak haddelenmiş, rulo
halinde)
Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların
külçeleri
Güzellik/makyaj ve cilt bakımı için müstahzarları
Demir/çelik çubuklar (diğer)
Homonize edilmiş tütün ve tütün yerine geçen
madde hülasaları
Kabuklu hayvanlar
(canlı/taze/soğutul../donduru../kurutul../ tuzlan..
Vs.)
Pamuk (kardesiz, taranmamış)
Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş,
burulmuş, çekilmiş)
Süt, krema (konsantre edilmiş, tatlandırıcı madde
içerenler)
Malt hülasası; un, nişasta ve malt esaslı
müstahzarlar
Yaprak tütün ve tütün döküntüleri
Tuz, saf sodyum klorür ve deniz suyu
Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar
İzole edilmiş tel, kablo; diğer
2104
2402
1006
7213
7204
3304
7215
2403
0306
5201
7214
0402
1901
2401
2501
8704
8544
39.817
44.584
69.270
41.416
45.417
52.586
49.672
28.672
21.564
24.963
52.528
40.023
12.852
22.012
29.969
27.276
12.731
23.689
26.408
17.265
24.828
29.477
28.300
28.014
20.618
28.488
26.614
12.748
15.857
20.697
17.110
24.022
20.474
11.885
13.388
19.309
1.369
2.234
19.092
22.909
15.337
12.332
17.546
15.037
16.844
19.045
18.532
14.535
4.1.4. İthalatında Başlıca Ürünler:
İthal Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar)
GTİP
2710
2709
1006
1001
3004
8703
7213
ÜRÜNLER
Petrol yağları ve bitümenli
minerallerden elde edilen yağlar
Ham petrol (petrol yağları ve
bitümenli minerallerden elde
edilen yağlar)
Pirinç
Buğday ve mahlut
Tedavide/korunmada kullanılmak
üzere hazırlanan ilaçlar
(dozlandırılmış)
Otomobil, steyşın vagonlar, yarış
arabaları
Demir/çelik filmaşin (sıcak
haddelenmiş, rulo halinde)
KTO Dış Ticaret Servisi
2009
560.037
2010
829.447
2011
1.131.373
391.812
451.222
539.288
326.905
110.914
122.833
289.492
127.263
125.779
376.440
170.603
157.382
143.238
145.012
155.781
70.780
86.430
120.835
11
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
1701
2711
0402
8704
8517
1511
Kamış/pancar şekeri ve kimyaca
saf sakkaroz (katı halde)
Petrol gazları ve diğer gazlı
hidrokarbonlar
Süt, krema (konsantre edilmiş,
tatlandırıcı madde içerenler)
Eşya taşımaya mahsus motorlu
taşıtlar
Telli telefon-telgraf için elektrikli
cihazlar
Palm yağı ve fraksiyonları
(kimyasal olarak değiştirilmemiş)
51.480
82.509
113.955
70.774
88.900
103.921
115.292
104.034
87.399
68.777
83.727
86.837
118.646
85.515
84.017
39.296
24.298
81.345
2010
548.418
209.724
165.647
89.820
96.705
86.658
64.985
60.112
46.886
50.011
43.189
52.739
31.851
26.082
36.458
19.678
20.986
22.111
12.482
21.102
14.337
16.161
17.305
16.356
391.325
2.161.128
2011
439.571
356.601
221.476
135.939
112.576
85.358
85.160
74.173
69.146
63.769
55.864
54.295
48.494
41.160
39.320
36.061
28.573
25.055
22.435
21.217
20.007
18.603
18.437
17.580
450.835
2.541.70
4.1.5. Başlıca Ülkeler İtibari İle İhracatı:
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat (1 000 Dolar)
ÜLKELER
2009
Mali
415.317
Hindistan
155.203
İsviçre
157.145
Gine
66.266
Fransa
121.013
Gambiya
78.052
Moritanya
71.588
İspanya
44.508
İtalya
51.963
Gine Bisau
58.438
Lübnan
18.842
Fildişi Sahili
58.986
Kamerun
16.939
Burkina Faso
23.031
Bae
27.617
Birleşik Krallık
79.801
Togo
19.734
Hollanda
28.941
Portekiz
12.515
Benin
15.371
Sierra Leone
9.362
Çin
23.791
Ekvator Ginesi
7.901
Yunanistan
25.716
Diğer ülkeler toplam
429.346
Genel Toplam
2.017.386
KTO Dış Ticaret Servisi
12
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
4.1.6. Başlıca Ülkeler İtibari İle İthalatı
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat (1 000 Dolar)
ÜLKELER
2009
Fransa
955.870
Nijerya
415.066
Çin
391.684
Hollanda
187.346
Birleşik Krallık
157.573
ABD
131.849
Türkiye
58.430
İspanya
187.504
Tayland
225.169
Fildişi Sahili
184.360
Brezilya
171.651
İtalya
149.311
Vietnam
80.718
Hindistan
95.370
Almanya
159.514
Güney Afrika
90.624
Japonya
87.297
Arjantin
98.686
Belçika
108.066
İran
17.849
Ukranya
56.244
Fas
73.471
İsviçre
19.092
BAE
24.427
Rusya
26.875
Diğer ülkeler toplam
558.853
Genel Toplam
4.712.899
2010
943.267
488.929
397.522
253.349
234.633
127.474
84.195
189.792
155.671
113.538
128.209
96.609
52.548
117.464
107.830
82.503
116.414
112.072
96.107
7.910
112.554
52.329
32.771
61.881
37.042
579.627
4.782.240
2011
1.018.421
541.237
390.381
385.289
311.089
287.175
223.890
199.905
195.273
186.008
179.980
171.459
120.736
118.628
107.453
104.649
101.620
100.591
95.128
66.185
65.167
58.147
57.183
56.442
44.707
722.174
5.908.917
BEŞİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE İLE TİCARET
5.1. TÜRKİYE İLE TİCARET
5.1.1. Genel Durum:
Türkiye ile Senegal arasındaki ikili ticaret son 10 yıldır istikrarlı bir şekilde artmaktadır ve
Türkiye dış ticaret fazlası vermektedir. 2007-2011 döneminde Senegal'e ihracatımız % 24
artarken Senegal’den ithalatımız ise % 11 artmıştır.
KTO Dış Ticaret Servisi
13
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
Ancak ihracatımıza kıyasla ithalatımız çok düşük rakamda seyretmektedir. 2011
yılında ihracatımız % 87 artarak dış ticaret hacmimiz 158,5 milyon dolara ulaşmıştır. 2012
yılı dış ticaret hacmi ise bir önceki yıla göre bir miktar gerileyerek 130 milyon dolar
seviyesinde kalmıştır.
5.1.2. Türkiye – Senegal Dış Ticaret Değerleri (Milyar Dolar)
Türkiye-Senegal Dış Ticaret Değerleri (1 000 Dolar)
Yıl
İhracat
İthalat
2000
10.037
68
2001
13.411
180
2002
19.112
270
2003
26.676
137
2004
25.520
89
2005
34.951
462
2006
40.437
577
2007
65.108
1.632
2008
90.008
1.877
2009
95.379
1.489
2010
83.314
1.449
2011
155.021
2.509
2012/(Ocak-Haziran)
62.220
1.145
2013/(Ocak-Haziran)
61.987
2.458
Denge
9.969
13.232
18.842
26.539
25.431
34.489
39.860
63.476
88.132
93.890
81.865
152.512
63.365
64.445
Hacim
10.105
13.591
19.381
26.812
25.610
35.413
41.014
66.740
91.885
96.869
84.762
157.530
61.075
59.529
5.1.3. Türkiye’nin Fasıllar Bazında Senegal’le İhracatı:
Türkiye'nin Senegal'e İhracatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar)
GTİP ÜRÜNLER
2010
2011
2012
7213 Demir veya alaşımsız çelikten filmaşin (sıcak
5.789 45.339 21.479
haddelenmiş, kangal halinde)
7214 Demir veya alaşımsız çelikten çubuklar (dövülmüş,
2.896 18.930 17.611
sıcak haddelenmiş, haddeleme işleminden sonra buru
7216 Demir veya alaşımsız çelikten profiller
12.878 16.548 16.039
1103 Bulgur, irmik, topak halinde hububat ve pelletler
139 4.832 5.322
1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi ve diğer ekmekçi mamüller,
5.778 9.010 5.154
hosti, boş ilaç kapsülü mühür güllacı, pirinç
9619 Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri ve benzeri
0
0 3.738
hijyenik eşya
3923 Plastiklerden eşya taşınmasına veya ambalajlanmasına
3.138 4.255 3.299
mahsus malzeme, tıpa, kapak, kapsül ve diğer ka
7208 Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde ürünleri
1.010 1.988 2.999
(genişlik >= 600 mm) (sıcak haddelenmiş) (kaplanm
2102 Mayalar ve cansız diğer tek hücreli mikroorganizmalar
1.769 2.268 2.638
8418 Buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve
1.768 1.399 1.920
dondurucu cihazlar ve ısı pompaları
2710 Petrol yağları ve minerallerden elde edilen yağlar
139
648 1.913
KTO Dış Ticaret Servisi
14
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
1902
3401
7308
1516
1512
8477
Makarnalar ve kuskus
Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve müstahzarlar
Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı, inşaatta
kullanılmak üzere hazırlanmış demir veya çelik
Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların fraksiyonları
Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları ve bunların
fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş)
Kauçuk veya plastiğin işlenmesine veya kauçuk veya
plastikten eşyanın imaline mahsus diğer makina ve
418
885
175
1.517
1.686
564
1.784
1.670
1.656
25
194
484
0
1.580
1.534
319
4
1.424
5.1.4. Türkiye’nin Fasıllar Bazında Senegal’e İthalatı:
Türkiye'nin Senegal'den İthalatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar)
GTİP ÜRÜNLER
2010 2011 2012
0302 Balıklar (taze veya soğutulmuş)
991 1.402 1.766
5201 Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş)
0
0
135
9027 Fiziksel-kimyasal analiz alet-cihazlar; akışkanlık, genleşme
30
43
73
vb ölçü cihazlar; ısı-ışık-ses ölçme cihazları
0307 Yumuşakçalar (canlı, taze, soğutulmuş, dondurulmuş,
0
0
61
kurutulmuş, tuzlanmış vs.)
2530 Tarifenin başka yerinde yer almayan mineral maddeler
0
0
44
8481 Borular, kazanlar, tanklar, depolar ve benzeri diğer kaplar
0
8
20
için musluklar, valfler (vanalar) ve ben
8437 Tohum, hububat, kuru baklagilleri temizleme, tasnif etme
0
0
20
ayıklama ve öğütmeye mahsus makina ve cihaz
3926 Plastikten diğer eşya
0
0
8
0306 Kabuklu hayvanlar (canlı, taze, soğutulmuş, dondurulmuş,
10
112
7
kurutulmuş, tuzlanmış vs.)
2402 Tütün/tütün yerine geçen maddelerden purolar, sigarillolar
3
7
6
ve sigaralar
4202 Deri ve köseleden sandık, bavul, valiz, evrak çantası,
0
0
6
seyahat eşyası, kılıf vb.
4105 Koyun ve kuzuların dabaklanmış veya crust (ara kurutmalı)
302
744
5
derileri
Diğerleri
112
193
12
TOPLAM
1.449 2.509 2.16
KTO Dış Ticaret Servisi
15
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
5.1.5. Tarım ve Gıda Ürünleri İhraç Potansiyelimiz
Ürün
Ülkenin
Toplam
İthalatı-2012
Türkiye'nin
Ülkeye
İhracatındaki
Değişim
2012-2013 (%)
Türkiye'nin
Ülkeye
İhracatı 2013
Aylık Veriler*
Türkiye'nin
Ülkeye
İhracatı 2014
Aylık Veriler*
Tütün
60,5
-
-
0,26
Margarin
10,1
-
-
-
Maya
4,6
28,8
0,75
0,6
Zeytinyağı
0,27
2080,7
-
0,07
Buğday
153,8
-
-
-
Ülke İthalatında
İlk 5 Ülke ve
Pazar Payları
Fransa(%69,3)
Portekiz (%19,9)
Brezilya(%4,6)
İspanya(%1,9)
Fransa(%95,6)
FildişiSah.(%1,6)
İspanya (%1,5)
Tunus(%0,6)
Belçika(%0,3)
Türkiye(%33,9)
Belçika(%23,1)
Portekiz(%18,6)
Fransa(%14,6)
Çin(%4,9)
İspanya(%71,3)
Fransa(%14,7)
Tunus(%5,1)
İtalya(%3)
Lübnan(%2,3)
Fransa(%64,1)
Arjantin(%15,6)
Kanada(%8,8)
Rusya Fed. (%5)
Brezilya (%2,5)
Katı ve Sıvı Yağlar
Senegal’in katı ve sıvı yağ ithalatının %80’ini soya ve palm yağı oluşturmaktadır. Margarinin
payı ise % 10 civarında bulunmaktadır. Fransa ve İspanya gibi AB ülkelerinin lojistik açıdan sağladıkları avantajların fiyatlara da
yansıması nedeniyle ithalatçılar mal alımını bu ülkelerden yapmayı tercih etmektedir. Öte
yandan Senegal pazarının küçüklüğü ve pazardaki belirsizlikler de yağ ihracatçılarımız
açısından bu ülkenin öncelikli bir pazar konumuna gelmesini engellemektedir.
KTO Dış Ticaret Servisi
16
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
Tütün
Senegal’in tütün üretiminin bulunmamasına ve ihtiyaç duyulan tütünlerin tamamının ithalatla
karşılanmasına karşın Türkiye’den ithalatı yok denecek düzeydedir. Ülkemiz tütünleri için yurt
dışında hissedilen en önemli eksikliklerinden birisi tanıtımın yetersiz oluşudur.
Bu eksikliği gidermek üzere Senegal’de tütün mamulleri üretimine büyük ölçüde hakim olan
ve esas olarak Fransızların denetiminde bulunan tütün üretim kurumu ile ve sınırlı sayıda
bulunan özel firmalarla yapılacak birebir görüşmelerin Senegal’e tütün ihracatımıza önemli
katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Buğday
Buğday üretimi bulunmayan Senegal buğday ihtiyacını tamamen ithalatla karşılamakta ve
yıllık ortalama 171 milyon dolarlık buğday ithal etmektedir. Senegal buğday ithalatını önemli
ölçüde Fransa’dan gerçekleştirmekte, bu ülkeyi Uruguay, Kanada, Arjantin ve Ukrayna takip
etmektedir. Ülkemiz son yıllarda iklim koşullarının iyi gitmemesi nedeniyle önemli miktarlarda buğday
ithal etmiştir. Ancak, yağışların yeterli olduğu yıllarda üretimdeki artışa bağlı olarak
ülkemizde iç tüketim fazlası ihracata kanalize edilebilecek buğday üretimi
gerçekleşebilmektedir. Bu yıl ve bundan sonraki yıllarda hasadın beklendiği gibi yüksek
olması ve iç talep karşılandıktan sonra talep fazlası ürünün elde kalma durumu söz konusu
olması durumunda, Senegal buğday ihraç edebileceğimiz bir pazar olarak düşünülebilir. Maya
Senegal’in maya ithalatı, çok sınırlı olmakla birlikte, yıldan yıla artış göstermektedir. Türkiye,
Senegal’in maya pazarında ilk sırada yer almaktadır ve Belçika, Portekiz ve Fransa ile rekabet
halindedir.
5.1.6. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller:
Kültürel İşbirliği Anlaşması
-Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Senegal Cumhuriyeti Hükümeti
Arasında Ticaret, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması
-İstanbul ve Dakar Ticaret Odaları Arasında İşbirliği Protokolü
-Ticaret, Sanayi, El Sanatları, Tarım, Bayındırlık, Ulaştırma, Turizm,
Kültür, Eğitim, Bilim ve Yeni İletişim Teknolojileri İşbirliği Protokolu
KTO Dış Ticaret Servisi
20 Nisan 1968
09/12/1992
Ekim 1999
19/12/2006
17
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
ALTINCI BÖLÜM
KONYA İLE TİCARET
6.1. KONYA İLE TİCARETİ
6.1.1. Konya’nın 2012 Yılında Senegal’e Yapmış Olduğu İhracat Kalemleri:
FASIL_ADI
DOLAR
Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler; bunların
aksam ve parçaları
Şeker ve şeker mamulleri
Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları;
bunların aksam, parça, aksesuarı
Mobilyalar, yatak takımları; aydınlatma cihazları; reklam lambaları, ışıklı
tabelalar vb; prefabrik yapılar
Demir veya çelikten eşya
Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses
kaydetme-verme cihazları; aksam-parça-aksesuarı
Cam ve cam eşya
193.989
109.871
59.044
22.481
3.994
1.774
225
6.1.2. Konya’nın Senegal’e Yıllara Göre İthalat ve İhracat Rakamları
2010
2011
2012
İhracat
88.866
432.529
391.486
İthalat
-
-
-
6.1.3. Odamız Verilerine Göre Senegal’e İhracat Yapan Başlıca Firmalar:
Ticari Ünvanı
Abdullah Çimen - Öz Fatihler Vinç ve Makina Sanayi
Erkon Döküm İnşaat Turizm Ticaret ve San. Ltd.Şti.
Molino Mak. San. Tic. A.ş
Konya Şeker Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
Teknoloji Makina Gıda İç ve Dış Ticaret Ltd.Şti.
Kys Kürçüoğlu Dök.Ltd. Şti.
Ateşpar Motorlu Araçlar Sanayi Dış Ticaret Ltd.Şti
Aytok Filtre Sist.Plast.Mak.Dış Tic.Ltd.Şti.
KTO Dış Ticaret Servisi
Döviz
Toplamı
66.150,00
28.307,00
24.910,00
19.964,00
17.747,79
6.420,63
4.774,95
3.994,00
Ürünler
Vinç imal.
Döküm Ürünleri İmalatı
Değirmen Mak.İmalatı
Şeker
Değirmen Makinaları
Oto Yedek Parça
Plastik Filtre İmalatı
18
SENEGAL
ÜLKE RAPORU
Türkiye - Senegal Dış Ticareti
Yıl
2010 (USD)
2011 (USD)
2012 (USD)
2013 (USD)
İhracat Dolar
83.313.697
155.021.277
128.373.607
71.088.825
İthalat Dolar
1.448.675
2.508.974
2.162.777
4.344.967
Konya - Senegal Dış Ticareti Yıl
2010 (USD)
2011 (USD)
2012 (USD)
2013 (USD)
İhracat Dolar
88.866
432.529
391.486
230.079
İthalat Dolar
0
0
0
558
KTO Dış Ticaret Servisi
19