Eğitim Bilimine Giriş
advertisement
Eğitim Bilimine Giriş Her şey akla muhtaçtır, akıl da eğitime… Hz. Ali Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU Gençken bilgi ağacını dikelim ki, yaşlandığımız zaman gölgesinde barınacak bir yerimiz olsun. (Chesterfield) 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 2 Eğitim ve Bilim • Bu dersi alan öğrenci: • Bilim kavramını ve gelişimini öğrenir • Bilimin temel özelliklerini ve işlevlerini açıklar • Bilimle ilgili temel kavramları açıklar • Bilgi edinme yollarını ve yöntemini kavrar • Eğitim biliminin önemini kavrar 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 3 Bilim Nedir? • En genel anlamda bilim; • bir çalışma alanıyla ilgili bilgi toplama veya bilgiye ulaşma yoludur. • Bu ifade bilimi tanımlamada yeterli değildir. • Bilimin mantıksal bir ilişki içerisinde organize edilmiş bilgi bütünlüğü olduğu unutulmamalıdır. • Bilimsel yöntemlerle doğru bilgiye ulaşma çabası sergileyen bilimin sonuçlarının mutlak doğru olduğu iddia edilemez. • Bilimsel yöntem sayesinde mümkün olabilen en doğru bilgiye ulaşmak arzu edilir. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 4 Bilim ve Bilim Tarihi • İlk insandan bu tarafa tabiatı sorgulamak, anlamaya çalışmak temel hedeftir. • İnsan öncelikle varlığı sorgulamıştır • Varlığın gerçek olup olmadığını ve nasıl var olduğunu merak etmiştir • Varlığın gerçek bilgisinin ne olduğunu araştırmıştır • Varlıklarla arasındaki ilişkinin nasıl olacağı üzerine kafa yormuştur. • Bu düşünce ve araştırmalar bilimin doğuşunu sağlamıştır. • Bu yönüyle bilim düşünceden başlamıştır denilebilir. • O nedenle bilimin tarihi aynı zamanda insanlığın tarihidir. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 5 • Bilimin gelişmesinde, varlık algısı temel oluşturur: • Varlığın ezeli olduğu ve bir yaratıcısının bulunmadığı ontolojik nazariyesi, insanın evrimiyle bilimin doğduğunu temel alır. • Yaratıcı fikrine dayalı ontolojik nazariye de ilk insanı bilen bir varlık olarak görür. • Bilimin tarihi konusunda bu iki temel nazariyeden hangisinden hareket edilirse bu nazariye ile uyumlu bir süreç izlenir. • Ancak her halükarda insanlığın tecrübeleri arttıkça bilimde gelişmeler de sağlanmıştır. • En eski zamanlara ait kalıntılar, çeşitli bilimsel denemelerin de izlerini taşır • Bu anlamda bilimsel izler taşıyan en eski kalıntılar, antik Mısır ve Mezopotamya’da bulunmuştur. • Yazının bulunuşu da bilimin gösterdiği gelişmelerin sonucu kabul edilir. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 6 • Bilimin tarihsel gelişiminde dört önemli aşama kabul edilir: 1. Mısır ve Mezopotamya medeniyetleri döneminde ampirik (görgüsel) bilgi toplama aşaması 2. Eski Yunan’ın evreni açıklamaya yönelik akılcı sistemin kurulması aşaması 3. Ortaçağ Yunan felsefesiyle Hristiyan dogmalarını uzlaştırma, İslam dünyasında deneye dayalı bilimsel çalışmalar dönemi 4. Rönesans sonrası gelişmelerin sağladığı modern bilimsel dönem 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 7 • Başlangıçta özellikle Mısır ve Mezopotamya’da bilimi pratik amaçlar yönlendirmiştir. • Bu bağlamda astronomi, geometri, matematik ve felsefe gibi alanlarda gelişmeler olmuştur. • Pozitif bilimlere, Nil nehri kenarındaki arazilerin ölçüm ve haritalanmasında, felsefeye de varlığı anlamada ihtiyaç duyuldu. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 8 • Eski Yunan’da geçimlik çalışmalar, kölelere yüklendiğinden sanat ve retorik asalet unsuru sayılmıştır. • İnsan, evren, sanat, eğitim gibi kavramlara köklü yaklaşımlar getirilmiştir. • Hristiyanlığın egemen olduğu ortaçağda, etkin düşünce Hristiyanlığı savunma, yayma ve etkin kılma çabasıdır. • Bu çaba süreç içerisinde skolastik bir yapıya bürünmüştür. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 9 • Aynı dönemde Müslümanlar çeşitli bilim merkezleri kurarak bilimin öncülüğünü yapmışlardır. • İslam dünyasında, Kur’an’ı anlama çabaları, bilime bakışın da getirdiği dinamizmle, bilimin her alanında önemli gelişmeler sağlamışlardır. • Rönesans Batıda, skolastik zihniyete tepki olarak doğmuş, zamanla bilime daha hoşgörülü bir ortamın doğmasını sağlamıştır. • Süreçte din kendi sahasına çekilmeyi kabul etmiş, bilim insanları üzerindeki baskı kalkmış, bilimsel çalışmalar hız kazanmıştır. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 10 • Süreç içinde tüm Ortaçağ değerlerine başkaldırıyla aklın egemen olduğu, modern çağa geçilmiştir. • Dinin yerini bilimin aldığı bu çağda skolastik zihniyetin yerini seküler zihniyet devralmıştır. • Günümüzde pozitif bilim eski önemini yitirmiş, değerlerin de gözardı edilemeyeceği yeni bir paradigma hakim olmuştur. • Bu yeni paradigmayı, ihmal edilen, terk edilen değerlerin bıraktığı boşluktan doğan sorunlar ve bunlara ilişkin çözüm arayışları doğurmuştur. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 11 Bilimin Temel Özellikleri 1. Bilim olgusaldır: Çünkü doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak gözlenebilen olguları ve olayları konu edinir. Örneğin, “ısıtılan demirin genleşmesi” olgusal bir durumdur. Her ne zaman metalleri ısıtsak, metallerin genleştiğini gözleyebiliriz. 2. Bilim mantıksaldır: Çünkü ulaşılan sonuçlar her türlü çelişkiden uzak olup birbirleriyle tutarlıdır. Bilim, mantıksal düşünme sürecinde “tümevarım” ve “tümdengelim” yaklaşımlarından yararlanır. Tümevarım yaklaşımında örneklerden kurallara, tümdengelim yaklaşımında da kurallardan örneklere varılmaya çalışılır 3. Bilim nesneldir: Ancak bilimdeki nesnelliği, mutlak anlamda değil, sınırlı ve özel anlamda bir nesnellik olarak algılamak gerekir. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 12 4. Bilim eleştiricidir: Bilim ne denli akla yatkın görünürse görünsün, ileri sürülen her iddia karşısında eleştirici yaklaşımdan vazgeçmez. • Bilimdeki her kuram ya da görüş, olgular tarafından desteklendiği sürece “doğru” olarak kabul edilir. • Yeni olguları açıklama gücü gösteremeyen ya da kimi gözlem verilerinin doğrulamadığı bir kuram daha önceki statüsüne bakılmaksızın eleştirilir. • Eleştiri sonunda söz konusu kuram, ya bilinen tüm olguları kapsayacak biçimde değiştirilir ya da buna olanak yoksa, bir yana itilerek yerine daha güçlü bir kuram konmaya çalışılır. 5. Bilim genelleyicidir: Bilim tek tek olgularla değil olgu türleri ile ilgilenir. Elde edilen sonuçlar genel olarak açıklanır. Örneğin, “Metaller ısıtılınca genleşir, “Sıvılar bulundukları kabın biçimini alır” gibi... 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 13 6. Bilim seçicidir: Bilim evrende olup biten bütün olguları değil, önemli gördüğü olguları konu edinir. 7. Bilim birikimli bir süreçtir: Yeni bilgiler daha önceki bilgiler üzerine kurulur. Bu durum bilimde sürekliliği ve gelişmeyi sağlar. 8. Bilim evrenseldir: Bilim adamı yaptığı deney, gözlem ve elde ettiği bulguları, açık seçik olarak raporlaştırır. Böylece bilim adamı yaptığı çalışmaları evrensel düzeyde tartışmaya açmış olur. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 14 Bilimle İlgili Temel Kavramlar • A posteriori: Denenmiş, nihai bilgi • A priori: Denenmemiş, ham bilgi • Aksiyoloji: Etik, estetik ve ahlakı da içeren değerler bilgisi • Betimleme: Tanımlayarak açıklama bilgisi • Bilgi felsefesi: Bilim kavramını, bilim dalları ve içeriklerini, temellerini, sonuçlarını ve yöntemlerini sorgulayan felsefe alanı • Bilimsel bilgi: Nesnel bir konusu bulunan, betimlenebilen, analiz edilebilen bilgi • Bilimsel yöntem: Bilimin konusuna giren olgular hakkında, olguları bilimsel olarak açıklamaya dönük bilgi üretme tarzı 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 15 • Deney: Bir objenin, doğal ya da yapay koşullar altında amaçlı bir şekilde denenmesi veya gözlemlenmesidir. • Epistomoloji: Felsefenin, bilginin kaynağı ve niteliğini sorgulayan dalı • Gözlem: Gerçek hayatta olup bitenlerin bir plan dahilinde izlenmesi, kaydedilmesi ve raporlaştırılmasını içeren süreç • Hipotez: Mantıksal yoldan gerçeğe ulaşmak için ön dayanak olarak ileri sürülen önermeler • Kuram: Düşünce boyutunda kalan, düşünsel bilginin bilimsel temeli ve kuralları • Nicelik: Bir şeyin sayılabilir, ölçülebilir durumu, miktarı • Nitelik: Bir şeyi, benzer diğerlerinden ayırıcı sıfat ve özellikleri 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 16 • Ontoloji: Felsefenin varlık sorunu ile ilgilenen dalı • Paradigma: Değerler dizgesi, bir sistemin üzerine kurulduğu temel düşünceler bütünlüğü • Teori: Olay ve olguları açıklamada genel düşünce ve kavramlar kümesi • Tümdengelim: Genelden özele, tümelden tikele doğru çıkarsama yoluyla bilgi üretme tarzı • Tümevarım: Özelden genele, tikelden tümele doğru çıkarsama yoluyla bilgi üretme tarzı • Varsayım: Önkabul olarak doğru olduğu kabul edilen önerme • Yöntem: Bilgi üretmede izlenen genel gidiş, yol ve işlemler bütünü 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 17 Bilgi Türleri • İnsanoğlu kendi dışındaki nesneleri algıladığı gibi, kendi iç dünyasını da algılar. • İnsandaki bu algılama ve tanıma etkinliğine “bilme”, elde edilene de “bilgi” denir. • Bilginin oluşumunda iki öğe vardır. • Bunlardan birisi algılayan, bilen, yani insandır. • Diğeri ise bilinen, araştırılan, şeydir. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 18 • Bilgi edinme eyleminde bilene süje (özne), bilinene ise obje (nesne) adı verilir. • Bu durumda bilginin süje ile obje arasındaki bir ilişki sonucunda ortaya çıktığı söylenebilir. • Bilgi edinme yalnızca algıya dayanmaz, düşünme de bilgi edinme yollarından biridir. • Hem gerçek olanları hem de gerçek olmayanları içine alır. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 19 Bilgi Türleri 1. 2. 3. 4. 5. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU Gündelik (Ampirik, Düzensiz) Bilgi Dini Bilgi Sanat Bilgisi Teknik Bilgi Bilimsel Bilgi İstanbul Ticaret Üniversitesi 20 1. Gündelik (Ampirik, Düzensiz) Bilgi • Bunlar günlük yaşamı kolaylaştıran bilgilerdir. • Bu bilginin kaynağı duyu ve deneyimlerdir • Geçerliliği ve doğruluğu kişisel deneyime dayanır • Belli bir yöntemle elde edilmemiştir; genel geçerliliği yoktur • Tesadüflerle veya başkalarından görmekle kazanılmıştır. • Sübjektiftir, sonuçları kesin değildir. • Yararlı bir bilgidir; ama bazen insanları yanıltabilir. • Sistemli değildir, yöntemsiz olarak elde edilir. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 21 2. Dini Bilgi • Din, mutlak varlığa ve onun vahiy ile bildirdiklerine dayanan bir sistemdir. • Tanrı’nın mutlak gerçekliği, dinde her şeyi kuşatır. • Dinde süje ve obje ilişkisi inanç bağı ile kurulmuştur. 3. Sanat Bilgisi • Sanat, güzeli, gerçekliği simgelerle anlatan etkinliktir. • Hoşa giden, düşündüren biçimler var etme çabasıdır. • Sanatçı ile yöneldiği nesne arasındaki ilgiden doğan bir bilgidir. • Akla değil, duyguya, coşkuya ve sezgiye dayanır. • İfade araçları diğerlerinden farklıdır. (Ses, renk ve çeşitli şekiller) • Özneldir, ürünleri somuttur. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 22 4. Teknik Bilgi • Teknik, doğadaki nesneleri, bir amaca yönelik olarak araç haline getirmektir. • Tekniğin amacı insan hayatını kolaylaştırmaktır. • Tekniğin gelişimi ile bilimin gelişimi arasında sıkı bir bağ vardır. • Teknik bilgide süje obje ilişkisi, bilim bilgisini uygulayarak hayatı kolaylaştırmak amacıyla kurulmaktadır. • İnsanlara yarar sağlar. • İnsanın yaşamını kolaylaştırır. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 23 5. Bilimsel Bilgi • Evreni, toplumu ve insanı araştırma konusu yapan, gözleme, deneye ve akla dayanarak, yöntemli bir şekilde elde edilen düzenli bilgiye bilimsel bilgi denir. • Alanı çok geniştir, konularını sebeplilik ilişkisine göre araştırır. • Konusu ve yöntemi bakımından üçe ayrılır. a) Formel Bilimler: Bunlar doğada bulunmayan, duyularla algılanamayan, yalnızca düşüncede olan soyut objeleri konu alırlar. • Matematik ve mantık formel bilimlerdir. • Bu bilimlerin konuları doğada yoktur. • Bu nedenle onları deney yöntemiyle incelemek mümkün değildir. b) Doğa Bilimleri: Doğadaki olayları konu alan fizik, kimya, jeoloji, astronomi ve biyoloji gibi bilimlerdir. • Konularını deney ve gözlemle incelerler. Yargıların doğrudan ya da dolaylı gözlenebilen varlıklardan kaynaklandığını belirtir. • Doğa bilimlerinde determinizm (nedenselllik, yani aynı nedenler aynı koşullarda aynı sonucu verir) anlayışı vardır. c) İnsan Bilimleri: Bu bilimler insanları değişik yönleriyle ele alan bilim dallarıdır. • Bunlara manevi bilimler de denir. • Tarih, sosyoloji, psikoloji, antropoloji gibi bilimlerdir. • Konuları insanın varlığı, yapıp ettikleri, bilgisi ve iradesiyle meydana getirdiği olaylardır. • Kullandıkları yöntem “anlama” dır. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 24 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 25 • Bilimin Nitelikleri • Bilim mutlak hakikate götürmez. • Herkese açık ve yanlışlanabilirdir. • Kültürün içinde belli bir yer tutar. • İzafidir(görecelidir). • Akla ve deneye dayanır. • Olmuşu veya olanı tasvir etme, ilişkileri açıklama ve bunlardan yararlanma imkanı verir. • Bilimsel bilgi güvenilirdir, ancak mutlak doğru ve değişmez değildir. • Elde ettiği bilgiler sistemlidir. • Varsayımlara dayanır. • Bilimsel bilgi denetlenebilir . • Tarafsızdır. • Bilim gelişigüzel veri toplamaz, veri toplama sistematiktir. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 26 Bilgi Edinme Yolları • Bilginin kaynağı ve ölçütleri önemli bir problemdir. • "Bilgi elde etmede; • zihin mi daha etkindir, 14.02.2015 yoksa Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU zihnin dışarıdan aldığı veriler mi?" İstanbul Ticaret Üniversitesi 27 • Bilgide; • insan aklının mı? • düşünmenin mi? • duyuların mı? • algı ve gözlemlerin m? • hangisinin rolü daha fazladır?" 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 28 • Düşünce tarihine bakıldığında bu sorulara verilen cevapların; • aklın kendi kendine bilgiyi elde ettiğinden, • sadece duyular vasıtasıyla bilgi elde edilebileceğine kadar • geniş bir yelpazeye yayıldığını görebilmek mümkündür. • Ayrıca bilginin elde edilmesinde; • duyuları ve zihni eşit değerde bulan, • bunların her ikisini de yanıltıcı gören, • doğru bilgiyi reddeden, • doğru bilgiye ulaşılamayacağını öne süren • görüşler de bulunmaktadır. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 29 • Bilginin ana kaynağı olarak; • akıl yürütme ve düşünceyi görenler • "akılcılar (rasyonalistler)", • duyu, gözlem veya deneyler üzerinde duranlara ise • "deneyciler (ampiristler)" denir. • Bu akımların isimleri ise; • "akılcılık (rasyonalizm)" ve • "deneycilik (ampirizm)" olarak adlandırılır. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 30 Bilgi Edinme Yolları a. b. c. d. e. Uzman Görüşüne Başvurma Deneyim Mistik Yaklaşım Rasyonel Yaklaşım Bilimsel Yaklaşım (Araştırma) 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 31 a- Uzman Görüşüne Başvurma; Alanında uzman sayılan ve otorite olarak kabul edilen kişilerin görüşlerinden yararlanma, 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 32 b- Deneyim; Bireyin kendisinin ve çevresindekilerin deneyimlerinden yararlanması 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 33 c-Mistik Yaklaşım; • Karşılaşılan sorunlara çözüm için din adamı, medyum, falcı kimselerden yararlanma 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 34 d-Rasyonel Yaklaşım; • Mantıksal düşünme (Tümevarım, Tümdengelim) yoluyla bilgi edinme. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 35 e-Bilimsel Yaklaşım (Araştırma); • Sistematik, planlı ve bazen de kontrollü olarak yapılan çalışmalar. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 36 • Bilimsel bilgi , bilimsel metotlarla elde edilen bilgi türüdür. • Bilimsel yöntemler akıl deney ve gözlemlere dayanmaktadır. • Bir bilginin bilimsel olabilmesi için yöntemsel olması gerekir. • Bilimsel bilgi objektif, sistemli, tutarlı ve eleştiriye açık bilgidir • Bilimsel bilgiyi büyü, fal, edebiyat ya da sanat gibi bilgi türlerinden ayıran temel özellik bilimsel bilginin konusunun ampirik (görgül) ve nesnel gerçeklik olmasıdır. • Görgüllük bilginin konusunu oluşturan olay ya da nesnelerin gözlemlenebilir olması anlamına gelir. 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 37 Araştırma Türleri • Eğitim araştırmalarında hem nicel hem de nitel araştırmalar yapılabilir. • Eğitimde nicel ve nitel araştırmalar birlikte de kullanılabilir. • Bunlardan başlıcaları: • • • • • • • • 14.02.2015 Tarama (survey) araştırması Deneysel araştırma Korelayon araştırması Nesnel karşılaştırma araştırması Etnografik araştırma Tarihi araştırma Eylem araştırması Meta analiz Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 38 10. Bilimsel Araştırmanın Evreleri Bilimsel bir araştırma iki evreden oluşur. Bunlar; A-Araştırma Evresi: • Araştırma öncesi teorik hazırlıklar ve araştırma sürecindeki çalışma ve uygulamaları ifade eder. • (Araştırmanın amacı ve önemi, veri toplama teknikleri, verilerin toplanması) B-Raporlaştırma Evresi: – Araştırma sürecinde toparlanan verilerin ve elde edilen sonuçların, bilimsel ölçütlere uygun şekilde yazılı rapor haline getirilmesi sürecidir. – (Rapor Yazma Teknikleri) 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 39 Bilimsel Araştırma Basamakları 1. Konunun belirlenmesi 2. Konun sınırlandırılması 3. Varsayımların belirlenmesi 4. Bilgi (veri) toplanması 5. İlgili konuların tespit edilmesi 6. Kullanılacak konuların sıralanması 7. Raporun yazılması 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 40 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 41 Bazen fikirleri de değiştirmek gerekir. Çünkü insan, fikirlerin kölesi değil, sahibi olmalıdır… Namık Kemal 14.02.2015 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 42
