İstiyorum İstemiyorum ……/….../…… Proje Yöneticisi İmza BİLİMSEL

EK-11.1
BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON BİRİMİ
KOORDİNATÖRLÜĞÜNE
Proje No: 11A3338002
Proje Yöneticisi: Prof. Dr. Mehmet ŞAHAL
Proje Konusu: Köpeklerde Kalp Hastalıklarında Aritmilerin Holter Monitorizasyon Tekniği
ile Tanısı ve Sınıflandırılması
Yukarıda bilgileri yazılı olan alt yapı projemin kesin raporunun e-kütüphanede yayınlanmasını;
İstiyorum
İstemiyorum
……/….../……
Proje Yöneticisi
İmza
T.C
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
BİLİMSEL ARAŞTIRMA ALTYAPI PROJESİ
KESİN RAPORU
“Köpeklerde Kalp Hastalıklarında Aritmilerin Holter Monitorizasyon Tekniği ile Tanısı ve
Sınıflandırılması”
Proje Yürütücüsünün İsmi:
Prof. Dr. Mehmet ŞAHAL
Proje Araştırıcılarının İsmi:
Araş. Gör. Ekrem Çağatay ÇOLAKOĞLU
Vet. Hek. Hadi ALİHOSSEİNİ
Vet. Hek. Ali Evren HAYDARDEDEOĞLU
Proje Numarası: 11A3338002
Başlama tarihi: 01.04.2011
Bitiş Tarihi: 01.04.2012
Rapor Tarihi: 12.07.2012
Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri
Ankara - 2012
RAPOR FORMATI
Bilgisayarda 12 punto büyüklüğünde karakterler ile, tercihan "Times New Roman" stili kullanılarak
yazılacak ve aşağıdaki kesimlerden oluşacaktır.
I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri
II. Amaç
III. Materyal
IV. Geleceğe İlişkin Öngörülen Katkılar
V. Sağlanan Altyapı Olanakları ile Varsa Gerçekleştirilen Projeler
VI. Sağlanan Altyapı Olanaklarının Varsa Bilim/Hizmet ve Eğitim Alanlarındaki
Katkıları
VII. Ekler
a) Mali Bilanço ve Açıklamaları
b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar
c) Teknik Ayrıntılar
NOT: Verilen kesin rapor bir (1) nüsha olarak ciltsiz şekilde verilecek, kesin rapor
Komisyon onayından sonra ciltlenerek bir kopyasının yer aldığı CD ile birlikte
sunulacaktır.
I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri
Köpeklerde Kalp Hastalıklarında Aritmilerin Holter Monitorizasyon Tekniği ile Tanısı
ve Sınıflandırılması
Proje ile; Köpeklerde kalp hastalıklarında aritmilerin kardiyak topografi ve
lokalizasyonlarının belirlenmesi ve aritmilerin kardiyak hastalıklarda erken prognostik faktör
olarak kullanılıp kullanılamayacağının incelenmesi; kardiyomyopatiye duyarlı köpek
ırklarında Türkiye’ de ilk kez gerçekleştirilen uzun dönem Holter monitorizasyon
uygulamaları ile ani ölümlerden sorumlu olduğu düşünülen aritmilerinin erken teşhislerinin
yapılması ve tedavilerin yönlendirilmesi sağlandı.
A.Ü.V.F İç Hastalıkları Anabilim Dalı Küçük Hayvan Kliniğine farklı ırk, yaş ve
cinsiyette kalp hastalığı semptomları (Klinik) ve rutin muayene (Preklinik) amacıyla getirilen
kardiyak aritmili 30 köpek kullanıldı. Fiziksel muayeneleri yapılan hastaların; tam kan ve
serum biyokimyasal profilleri, radyografi, ekokardiyografi ve klinik EKG’ leri alınarak
sonuçlar kaydedildi. 24 saatlik Holter kayıtları hastaya sabitlenen cihaz ile gerçekleştirildi.
Holter kaydı ile teşhisi yapılan aritmiler; supraventriküler ve ventriküler aritmiler ile
bradiaritmiler temelinde sınıflandırılarak ayrıntılı olarak değerlendirildi.
Aritmili Preklinik ve klinik hasta köpekler arasında anamnez ve semptomların
dağılımına bakıldığında; anoreksi, egzersiz intolerans, dispne, öksürük ve öksürük test
pozitifliği yönünden anlamlı farklılık tespit edildi (p<0,05). Klinik hasta grubunda üfürüm
şiddeti preklinik hasta grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek tespit
edildi (p<0,05). Preklinik ve klinik gruplar Holter ile belirlenen HR ortalamaları yönünden
karşılaştırıldığında istatistiki farklılık belirlendi (p<0,05). Klinik Elektrokardiyografi ve
Holter Monitörizasyon ile belirlenen HR’ ler arasında istatistiksel açıdan anlamlı, oldukça
kuvvetli ve pozitif bir ilişki bulundu (r=0,59; p<0,05).
Klinik Elektrokardiyografi muayenesinde Normal Sinüs Ritmi belirlenen 11 olgunun
Holter analizlerinde 3-594 unifokal ya da multifokal VPB, VTAC, SPB, Bigemini ve
Trigemini gibi aritmiler tespit edildi. Çalışmada elde edilen sonuçlar kısa dönem klinik
elektrokardiyografiye göre Holter Monitörizasyonun aritmi teşhisinde önemini ortaya
koymaktadır.
Diagnosis and Classification of Arrhythmias Detected by Holter Monitoring in
Dogs with Heart Disease
By using of Holter monitoring; establishing of cardiac topography and localization in
dogs with cardiac disorders and inspection of whether arrhythmias as an early prognostic
factor in cardiac disorders, evaluation of sudden death syndrome in cardiomyopathy sensitive
dog breeds with early diagnosis and treatment for the first time in the Turkey were purposed.
30 dogs in different ages and breeds in both sexes with complaint of cardiac disorders
(Clinical) or asymptomathic (Preclinical) referred to small animal clinic of Ankara University,
faculty of veterinary medicine will be recruited to the study. The physical and cardiovascular
examinations,
routine
laboratory
works,
radiography,
echocardiography
and
electrocardiography were done in all referred dogs. 24-hours Holter devices were inserted
over the skin and covered by comfortable cloth. The arrhythmias diagnosed by Holter
monitoring are classified supraventricular, ventricular and bradyarrhythmias.
The symptoms of anorexia, exercise intolerance, dyspnea, coughing and cough test are
significantly different as statistically in clinic and preclinic groups (p<0,05). Murmur intensity
in clinic group are also higher as statistically compared with preclinic group (p<0,05). It was
applied a possitive, directly relation in the same groups among HR’s determined by clinical
routin electrocardiography and holter monitoring (r=0,59; p<0,05).
Normal sinus rhythm in 11 cases presented on electrocardiography. The abnormal
rhytm of 3-594 unifocal or multifocal VPB, VTAC, SPB, Bigeminy and Trigeminy were
presented as well in the same cases by Holter monitoring. So datas collected by the study
indicated that long term holter monitoring are more sensitive and specific to determine
arythmias in dogs with heart disease.
II. Amaç ve Kapsam
Sunulan projede, köpeklerde 24 saatlik uzun dönem holter monitorizasyon
uygulamaları ile tespiti yapılan aritmilerin konjenital ve edinsel kardiyak hastalıklar ile
ilişkisinin ortaya konması ve kalp hastası köpeklerin prognozlarının belirlenmesi amaçlandı.
Bu proje sonucunda erişilen çıktılar şöyle özetlenebilir;
(1) Köpeklerde konjenital ve edinsel açıklanamayan aritmojenik kardiyak hastalıklarda
aritmilerin kardiyak topografi ve lokalizasyonları, senkoptan sorumlu aritmilerin
teşhisi, antiaritmik tedavilerinin yönlendirilmesi ve köpeklerde tespit edilen aritmilerin
kardiyak hastalıklarda erken prognostik faktör olarak kullanılıp kullanılamayacağın
belirlenmesi erişilebilecek en önemli çıktı olacaktır.
(2) Ülkemizde bir çok özel alanda kullanılmak üzere yetiştiriciliği yapılan Alman Çoban
ve Kangal köpeklerinde gereksiz ilaç kullanımı ve ani ölüm sonucu oluşan ekonomik
kayıpların önüne geçilmesi sağlanacaktır.
(3) Doberman, Bokser ve Alman çoban köpeklerinde konjenital aritmilerin ani ölümlerden
sorumlu olup olmadıkları tam olarak açıklığa kavuşmamıştır. Genç ve küçük yaştaki
köpeklerde alınacak Holter kayıtları ile bu açıdan sınırlı olarak bulunan bilgilere katkı
sağlanacaktır.
(4) Özellikle Kangallarda ülkemizde ilk kez gerçekleştirilecek uzun dönem Holter
monitorizasyon uygulamaları ile ani ölümlerden sorumlu aritmilerinin teşhisleri
gerçekleştirilecek, Kangal yetiştiriciliğinde önemli bir problem olan konjenital ve
edinsel kardiyak hastalıkların insidansında azalma sağlanacaktır.
(5) Prematüre atımların ve aritmilerin; yaş ve ırk ile olan ilişkileri belirlenecektir.
(6) Doberman, Bokser, Alman Çoban köpeği ve Kangal gibi kardiyomyopatiye duyarlı
köpek ırklarında; 24 saat Holter kayıt bilgileri ve ekokardiyografik (2-boyutlu, B mod)
bulgular ile karşılaştırılarak koroner enfarktüs ve işemik alanların lokalizasyonlarının
belirlenmesi ve tedavilerin yönlendirilmesi sağlanacaktır.
(7) Kalp hastası köpeklerin gün içinde (24 saatlik) kalp atım sayılarındaki değişimin
kardiyak semptomlarla ilişkisi ortaya konacaktır.
(8) Proje bu özellikleri ile bilimsel literatüre katkı sağlayacak ve uluslararası indekslere
kayıtlı bilimsel dergilerde yayınlanma potansiyeline sahip olacaktır.
(9) Proje, Köpeklerde Holter monitorizasyon uygulamalarının Türkiye’ de ilk kez
kullanılacak olması açısından da orijinal nitelik taşımaktadır.
(10) Bu proje; ileri anjiyografi, kalp pili ve doppler ultrason tekniklerinin değerlendirildiği
Anabilim Dalımızdaki gelecekteki ileriye yönelik kardiyolojik çalışmalarımız için
temel teşkil edecektir.
III. Materyal ve Yöntem
Hayvan Materyali
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Küçük Hayvan
Kliniğine 2011-2012 tarihleri arasında; farklı ağırlık, ırk, yaş ve cinsiyette, kalp hastalığı
semptomları ya da rutin muayene amacıyla (asemptomatik) getirilen, oskültasyonda kardiyak
aritmi teşhis edilen 22 erkek ve 8 dişi toplam 30 köpek bu araştırmanın materyalini oluşturdu.
Yöntem
Anamnez
•
Egzersiz intolerans,
•
Solunum güçlüğü,
•
Öksürük,
•
Abdominal gerginlik,
•
Ortopne,
•
Senkop,
•
Anoreksi/kardiyak kaşeksi,
•
Arka ayaklarda paraliz veya
•
Hemoptizis bulunan hastalar kalp hastalığı şüphesi ile çalışmaya alındı.
Klinik ve Kardiyovasküler Muayene
Anamnez bilgileri alınan ve çalışmaya dahil edilen tüm köpeklerin;
•
Canlı ağırlık, Vücut yüzey alanı,
•
Yaş, cinsiyet,
•
•
Vücut ısısı,
Arteriofemoralis nabzı,
•
Kalp ve solunum frekansı,
•
Kraniyal ve kaudal mukozal membran rengi,
•
Kapillar dolum zamanı,
•
Juguler pulzasyon, hepatojuguler refluks,
•
Subkutanöz ödem, asites kontrolü
•
Öksürük testi,
•
Kalp ve akciğer oskültasyonu muayeneleri yapıldı.
Senkop sayısı <1, 2-5 kez, >5 olarak; kraniyal ve kaudal mukozal membran rengi
pembemsi, soluk ve siyanotik olarak; kapillar dolum zamanı <3 sn, >3 sn olarak; femoral
nabız hipokinetik, hiperkinetik, nabız yokluğu ve normal olarak sınıflandırıldı. Hepatojuguler
refluks ve juguler pulzasyon, abdomenin derin palpasyonu sırasında juguler venin
dolgunluğuna göre belirlendi. Traheal duyarlılık, traheaya el ile yapılan palpasyon sonucu
öksürük refleksinin oluşturulması şeklinde tespit edildi. Vücut yüzey alanı, canlı ağırlık
dikkate alınarak her hasta için hesaplandı.
Hastalarda mitral kapak oskültasyonu toraks boşluğunun sol tarafında, 5. interkostal
aralıkta ve kostakondral eklem bölgesinde; aort kapağı oskültasyonu toraks boşluğunun sol
tarafında, kostakondral eklemin hemen üzerinde ve 4. interkostal aralıktan; pulmoner kapak
oskültasyonu toraks boşluğunun sol tarafında, 2-4. interkostal aralıktan ve sternumun hemen
üzerinden; triküspid kapak oskültasyonu ise toraks boşluğunun sağ tarafından, kostakondral
eklem bölgesi yanında ve 3-5. interkostal aralıktan yapıldı.
Üfürümün şiddeti 1-6 sınıflama sistemine göre (1: sadece dikkatli oskültasyonla tespit
edilebilen çok yumuşak üfürümler, 2: kolaylıkla duyulabilen yumuşak üfürümler, 3: orta
şiddette üfürümler, 4: prekordiyal thrill’ in olmadığı şiddetli üfürümler, 5: palpe edilebilir
prekordiyal thrill’ in eşlik ettiği şiddetli üfürümler, 6: çok şiddetli üfürümler) yapıldı ve
sistolik, diyastolik ya da devamlı üfürümler olarak belirlendi.
Kalp hastalığı derecelendirilmesi ise Uluslararası Küçük Hayvan Kalp Sağlığı Birliği
(ISACHC)’nin sistemine göre 1: asemptomatik hastalar, 1a: kardiyomegalinin eşlik etmediği
kardiyak hastalık bulguları, 1b: kardiyomegalinin eşlik ettiği kardiyak hastalık bulguları, 2:
dinlenme ve hafif egzersizde klinik belirtilerin görüldüğü orta derecede kalp yetmezliği, 3:
konjestif kalp yetmezliği belirtilerinin bulunduğu ileri kalp yetmezliği, 3a: ayakta tedavinin ve
evde bakımın yapılabildiği kalp hastaları, 3b: hospitalizasyonun gerektiği, kardiyojenik şok,
plöral efüzyon ve asitesin bulunduğu kalp hastaları şeklinde yapıldı. Tüm hastaların aşıları
tamdı ve antiparaziter uygulamaları yapılmıştı.
Tansiyon Ölçümleri
Hastaların tümünde sistolik ve diyastolik non invaziv tansiyon ölçümleri; aynı kişi
tarafından aynı klinik şartlarda ve en az 4 tekrar sonucu kaydedilen ortalama kan basıncı
şeklinde ölçüldü. Bu ölçümler Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları
Anabilim Dalı kliniğinde bulunan Bionet®-BM3 Vet marka hasta başı monitörü manşonları
kullanılarak indirekt olarak yapıldı. Manşon tüm hastalarda; 2 kez sol dirsek ekleminin
distaline ve 2 kez de kuyruk kaidesi üzerine yerleştirildi ve ölçümler kaydedildi.
Radyografi
Hastaların rutin toraks grafileri; cerrahi anabilim dalında bulunan 1000 mA eşdeğer
600 mA HF frekans, 150 KV gücündeki Innomed®, iki tiplü röngen cihazı ile latero-lateral ve
ventraldorsal pozisyonda alındı, vertebral kalp skala metoduna göre incelendi; kardiyomegali,
plöral efüzyon, bronşiyal dansite artışı ve traheal deviasyon kaydedildi. Grafiler; köpeklerin
büyüklüğüne göre 18 x 24 – 24 x 30 – 30 x 40 cm ebatlarında, Kodak® ve Medihot® marka
röntgen kasetlerine kaydedildi. Kasetleri yıkamada AFP ® Imaging marka Mini-Medical
model otomatik banyo makinesi kullanıldı.
Klinik Elektrokardiyografi
Klinik 8 derivasyon (I, II, III, avR, avL, avF, V4, V10) EKG çekimleri; İç Hastalıkları
Anabilim Dalı’ nda mevcut olan Cardiofax 6851K marka 25-50 milivolta ayarlı cihaz ile
alındı. Alınan traseler incelenerek, tüm elektrokardiyografik kayıtlar; kalp atım sayısı, QRS
amplitüt (mv) ve süresi (ms), QT süresi (ms), perikardiyal ya da plöral efüzyon bulgusu
(Elektriksel alternans), ST depresyon ya da elevasyonu, ortalama elektriksel aksis (Einthoven
üçgenine göre) ve aritmi yönünden değerlendirildi. EKG kayıtları mümkün olduğunca sessiz
bir ortamda, herhangi bir anestezik madde kullanılmadan, sağ lateral ya da ayakta oturur
pozisyonda kaydedildi. Elektrotlardan kırmızı ve sarı renkte olanlar ön bacak, sağ ve sol
dirsek eklemine; yeşil ve siyah renkte olanlar ise arka bacak diz eklemine Konix ® ultrason
jeli kullanılarak yerleştirildi. Cihazın kalibrasyonu her ölçüm için; 10 mm yükseklik veya 1
mV’luk akım verecek şekilde ayarlandı. Ölçüm hızı 50mm/sn olacak şekilde; bipolar (I,II,III)
ve arttırılmış unipolar (aVR, aVL, aVF) ekstremite derivasyonları olarak otomatik kaydedildi.
Ekokardiyografi
Hastaların 2D B ve M mode ekokardiyografik incelemeleri; İç Hastalıkları Anabilim
Dalında bulunan Shimadzu ® - SDU 450 marka ekokardiyografi cihazı ve SONY ® UP850C yazıcı ile yapıldı. Ekokardiyografik B ve M mode incelemeler; köpekler oturur ya da
ayakta pozisyonda, sağ parasternal uzun ve kısa eksen (4, 5 ve 6. interkostal aralık) ile sol
apikal eksende (5 ve 6. interkostal aralık) Konix ® marka ultrason jeli kullanılarak alındı.
Muayene öncesi hastaların, sol ve sağ koltuk altı bölgeleri traş edildi. Ekokardiyografik
muayene için hastaların hiçbirinde herhangi bir anestezik madde kullanılmadı. Tüm
ekokardiyografik ölçüm değerleri köpeklerin ırk ve canlı ağırlığına göre değişen referans
değerler ile karşılaştırılıp kaydedildi (Tilley ve ark., 2008).
Sol ventriküler sistolik ve diyastolik diameter (LVIDs, LVIDd), sol ventriküler
sistolik ve diyastolik serbest duvar kalınlığı (LVPWs, LVPSd), sistolik ve diyastolik
interventriküler septal kalınlık (IVSs, IVSd), ejeksiyon zamanı (ET), diyastol sonu hacmi
(EDV), sistol sonu hacmi (ESV), stroke volüm (SV), kardiyak output (CO), sitolik indeks
(SI), kardiyak indeks (CI), ejeksiyon fraksiyonu (EF), fraksiyonel kısalma (FS), (VCF), sol
atrium çapı (LA), aort çapı (Ao), LA/Ao oranı, sol ventrikül kitlesi ve indeksi (LVM, LVMI)
ve rölatif duvar kalınlığı (RWT) ölçüleri her hastada kaydedildi. Sol ventrikül kitlesi (gr);
0.8x{1.04[(LVIDd+IVSd+LVPWd)3-(LVIDd)3]}+0.6, sol ventrikül kitle indeksi; sol
ventrikül kitlesi/vücut yüzey alanı, rölatif duvar kalınlığı ise 2 x LVPWd/LVIDd formülüyle
elde edildi ve kardiyak remodeling belirlendi.
Laboratuvar Analizleri
Rutin tam kan (WBC, LYM, MONO, GRA, LYM%, MONO%, GRA%, RBC, HGB,
HCT, MCV, MCH, MCHC, RDWc, PLT, PCT, MPV, PDWc) ve serum biyokimyasal
analizleri (Glikoz, Üre, Kreatinin, Total Protein, Albumin, Total Bilirubin, Direkt Bilirubin,
ALP, ALT, GGT, AST, CK, LDH, Na, K, CI, Ca, P) vena cephalica’ dan siteril 22 G kanül
kullanılarak alınan ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Merkez Tanı Laboratuarına
sırasıyla 1 ve 3 ml şeklinde Edta’ lı ve Edta’ sız tüplerde gönderilen kanlar ile, Abacus Junior
Vet ® ve Erba XL ® 600 marka cihazlar kullanılarak yapıldı.
Tüm hastalar Dirofilariozis yönünden Quicking marka serolojik hızlı test kitleriyle
kontrol edildi.
Holter Monitörizasyon
Hastaların holter kayıtları İç Hastalıkları Anabilim Dalında bulunan DR 200 ®marka
holter kaydedicisi ile alındı ve NorthEast® marka bilgisayar yazılımı ile otomatik ve manuel
olarak değerlendirildi (Şekil3.1).
Şekil 3.1. DR 200 marka holter kaydedicisi ve hastaya sabitlenmesi
3 kanallı 24 saat sürekli kayıt alabilen Holter kaydedicisi elektrotları traş ve alkol ile
antisepsiden sonra sırasıyla köpeklerin sol ve sağ göğüs duvarına sabitlendi. Sağ göğüs duvarı
ventraline yeşil ve beyaz; sol göğüs duvarı ventraline ise kırmızı, siyah ve kahverengi
elektrotlar tespit edildi (Şekil3.2). Elektrotların tespit işlemi için Medico Lead Lok ® marka
yapıştırma bantları kullanıldı.
Şekil 3.2.Holter elektrotlarının yerleştirilmesi
Elektrotlar tespit edildikten sonra her hastaya göğüs bandajı uygulandı ve özel
koruyucu giysiler giydirildi (Şekil 3.3). Hasta sahibine köpeğinin 24 saatlik günlük yaşantısını
kaydedeceği holter günlüğü verildi. Hasta sahibine verilen Holter günlüğü ile köpeğinin;
gezinti, egzersiz, yemek, uyku, uyanma, ürinasyon zamanları, varsa senkop ve kalp
semptomlarının belirginleştiği zaman dilimlerini yazması istendi. 24 saat sonra cihaz çıkarıldı
ve SD karta kaydedilen veriler bilgisayar yazılımına aktarılarak otomatik ve manuel olarak
yorumlandı. Cihazın sabitlenmesinin mümkün olmadığı, hasar görme ihtimalinin yüksek
olduğu ve bunun gibi herhangi bir nedenle kaliteli kayıt alınamayan hastalar çalışma dışı
bırakıldı.
Şekil 3.3. Holter cihazının sabitlenmesi için kullanılan özel koruyucu giysi
Aritmili hastalar konjenital ve edinsel kalp hastalıkları ile ilişkilendirilerek
supraventriküler (atrial taşikardi, atrial fibrilasyon ve flütter, supraventriküler prematüre
atımlar), ventriküler (ventriküler taşikardi, ventriküler flütter ve fibrilasyon, prematüre atımlar
ve kaçış ritimleri) ve bradiaritmiler (sick sinus sendromu, atrial standstil, atrioventriküler
iletim blokları, sinus pause) temelinde 3 gruba ayrılarak klasifiye edildi.
Holter kayıt alt parametreleri olarak; VPB (ventriküler prematüre atım), VPB pair, run,
VTAC (ventriküler taşikardi), Bigemini, Trigemini, R on T, SVPB (Supraventriküler
prematüre atım), SVPB pair, SVT (Supraventriküler taşikardi), sinüs pause sayısı, irregular
RR (Düzensiz RR) ve artefaktlar değerlendirildi.
Kliniğe getirilen köpeklerin; anemnez, fiziksel muayene bulguları, tam kan ve serum
biyokimya değerlerinin tanımlayıcı istatistikleri hesaplandı. Önemlilik testlerine geçilmeden
önce tüm verilerin normal dağılıma uygunluğunu test etmek için Shapiro Wilks, varyansların
homojenliğini test etmek için ise Levene testi kullanıldı. Klinik ve Preklinik gruplar ile
Üfürüm grupları bakımından elde edilen nicel ölçüm biçimine sahip veriler arasındaki
farklılığı test etmek için parametrik test varsayımlarını sağlayan değişkenler için Student T
test, sağlamayanlar için ise Mann Whitney U testi kullanıldı. Hasta grubu ile Kardiyak üfürüm
grubu arasındaki farklılığın önemine Ki kare testi ile bakıldı. Hasta grupları bakımından
Holter aritmi testi, Ekg aritmi testi, Kardiyomegali, Bronşiyel Dansite, Periefüzyon ve
Plörefüzyon bulguları arasındaki farklılığın kontrolüne Fisher Exact Test ile bakıldı. Preklinik
ve klinik hasta grupları için ayrı ayrı olmak üzere aynı hastadan EKG ile alınan kalp atım hızı
ile Holterle alınan kalp atım hızı arasındaki farkın önemliliğine paired sample t test ile bakıldı.
Değişkenler arasında matematiksel bir model kurmak için en küçük kareler yönteminden
yararlanıldı. Tüm istatistiksel analizler, minimum %5 hata payı ile yapıldı. Analizler için
SPSS 14.1 ve NCSS 2007 paket programlarından yararlanıldı.
IV. Geleceğe İlişkin Öngörülen Katkılar
Çalışmada elde edilen bulgular İç Hastalıkları alanında ileride gerçekleştirilecek tüm
kardiyolojik araştırmalar için temel teşkil edebilir. İleri anjiyografi, kalp pili ve doppler
ultrason teknikleri gibi gelecekte Anabilim Dalımızda planlanacak kardiyolojik çalışmalar,
kardiyak aritmilerin lokalizasyonlarının belirlenmesi ve topografilerinin gerçekleştirilmesinde
elde edilen verilerden faydalanılacaktır.
Özellikle Kangallarda ülkemizde ilk kez yapılan uzun dönem Holter monitorizasyon
uygulamaları ile ani ölümlerden sorumlu aritmilerinin erken teşhisleri gerçekleştirilmiştir.
Kangal yetiştiriciliğinde önemli bir problem olan konjenital ve edinsel kardiyak hastalıkların
erken tanı ve tedavisinin yapılması ile insidansında azalma sağlanacaktır.
Doberman, Bokser, Alman Çoban köpeği ve Ülkemize özgü Kangal gibi
kardiyomyopatiye duyarlı köpek ırklarında; 24 saat Holter kayıt bilgileri ve ekokardiyografik
(2-boyutlu,
B
mod)
bulgular
ile
karşılaştırılarak
enfarktüs
ve
işemik
alanların
lokalizasyonlarının belirlenmesi ve tedavilerin yönlendirilmesi sağlanacaktır.
V. Sağlanan Altyapı Olanakları ile Varsa Gerçekleştirilen Projeler
Sağlanan altyapı olanakları ile “Köpeklerde Kalp Hastalıklarında Aritmilerin Holter
Monitorizasyon Tekniği ile Tanısı ve Sınıflandırılması” konulu, 11A3338002 numaralı proje
gerçekleştirilmiştir.
VI. Sağlanan Altyapı Olanaklarının Varsa Bilim/Hizmet ve Eğitim Alanlarındaki
Katkıları
Sağlanan altyapı ile; Türkiye’de ilk kez, kardiyak aritmili köpeklerde uzun dönem
Holter Monitörizasyon tekniğinin kullanılabilirliği, takibi ve değerlendirilmesi incelendi.
Araştırmaya dahil edilen kalp hastası köpek ırklarının (n:30) sırasıyla; Terrier (% 20),
Pincher (% 10), Labrador Retriever (% 10), Cavalier King Charles (% 10), Boxer (% 10),
Kangal (% 10), Alman Çoban (% 6,6), Setter (% 3,3), Pekinez (% 3,3), Doberman (% 3,3),
Golden Retriever (%3,3), Schitzo (% 3,3), Dalmaçyalı (% 3,3) ve Pomerian (% 3,3) oldukları
tespit edildi.
Aritmili hasta köpeklerde; Sick Sinus Sendrom (n:2), Dilate Kardiyomyopati (n:9),
Endokardiozis (n:5), Aortik Stenozis (n:1), AV Kapak Displazisi (n:1), Mitral Prolapsus (n:5),
Triküspid Regürgitasyon (n:1), İzole Papillar Kas Hipertrofisi (n:1), Kardiyak Tümör (n:1) ve
Mitral Regürgitasyon (n:3) tespit edildi.
Aritmili Preklinik ve klinik hasta köpekler arasında anamnez ve semptomların
dağılımına bakıldığında; anoreksi, egzersiz intolerans, dispne, öksürük ve öksürük testi
pozitifliği yönünden anlamlı farklılık tespit edildi (p<0,05). Kapillar dolum zamanı aritmili
hastaların çoğunluğunda (% 83,3) normal olarak (<3sn) belirlendi. Juguler pulzasyon klinik
grubu oluşturan hastaların % 33,3’ünde mevcuttu ve bu durumun preklinik hastalara göre
p<0,01 düzeyinde önemli olduğu belirlendi. Klinik hasta grubunda üfürüm şiddeti preklinik
hasta grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek tespit edildi (p<0,05).
Preklinik ve klinik hastaların Albümin ve PDWc değerleri arasında istatiksel anlamlı farklılık
belirlendi (p<0,05). Kardiyak üfürümü olan ve olmayan köpekler arasında MPV ve PDWc
yönünden istatistiksel fark (p<0,05) tespit edildi. Preklinik ve klinik gruplar Holter ile
belirlenen HR ortalamaları yönünden karşılaştırıldığında istatistiki farklılık belirlendi
(p<0,05).
Klinik Elektrokardiyografi ve Holter Monitörizasyon ile belirlenen HR’ ler arasında
istatistiksel açıdan anlamlı, oldukça kuvvetli ve pozitif bir ilişki bulundu (r=0,59; p<0,05).
Preklinik ve klinik çalışma grubundaki hastalar kendi içinde ayrı ayrı değerlendirildiğinde;
Klinik Elektrokardiyografi ve Holter Monitörizasyon ile belirlenen HR’ ler arasında sırasıyla
orta derecede kuvvetli (r=,46; p<0,05) ve yüksek derece kuvvetli (r=0,73; p<0,05) pozitif
yönlü bir ilişki tespit edildi.
Aritmili köpeklerin uzun dönem Holter Monitörizasyonlarında; VPC, VPC Pair, VPC
Run, VTAC, Bigemini, Trigemini, Kuadrigemini, R on T, SPC, SPC Pair, SVT, ST
Depresyon ve Elevasyonu, Sinüs Pause, Irregular RR, Minimum ve Maksimum HR, En Kısa
RR Aralığı, En Uzun RR Aralığı, En Uzun ve En Hızlı Ventriküler Taşikardi, Sinüs
Bradikardi, Taşikardi, 10, 20, 30 AV Blok, İletilmemiş Sinüs Atımı, AF, Preeksitasyon,
Atriyoventriküler Disosiyasyon, İdiyoventriküler Ritm ve artefaktlar belirlendi.
Araştırma Projesi ile; kısa dönem klinik elektrokardiyografi ile belirlenemeyen çok
sayıda aritmi Holter Monitörizasyonda belirlenebilmiştir. Klinik Elektrokardiyografi
muayenesinde Normal Sinüs Ritmi belirlenen 12 olguda Holter analizlerinde 3-594 unifokal
ya da multifokal VPB, VTAC, SPB, Bigemini ve Trigemini gibi aritmilerin tespit edilmesi
kliniğimize önemli bir hizmet katkısı sağlamıştır.
Çalışmaya alınan Kangal ırkı köpeklerde (% 10) Klinik Elektrokardiyografide persiste
ince dalgalı AF, fokal APC, ST depresyonu, preeksitasyon ve 5 multifokal VPC tespit
edilmiş; Holter Monitörizasyonunda ise persiste ince dalgalı AF, APC, ST depresyonu ve
preeksitasyon doğrulanmış, 176-315 multifokal VPC teşhis edilmiştir.
Tüm bu veriler ışığında; köpeklerde asemptomatik sessiz seyreden kardiyak
hastalıkların erken teşhisinde aritmilerin önemli bir belirteç oldukları sonucuna ulaşılmış ve
hastalığın prognozu ile doğrudan ilişkili olduğu anlaşılmıştır. Bu durumun eğitime ve hizmet
alanına önemli katkıları olduğu tespit edilmiştir.
Proje ile İç Hastalıkları Kliniğinde kalp hastası köpeklerde uzun dönem Holter
Monitörizasyon
uygulamaları
rutin
uygulamaya
girmiş
ve
hastaların
tedavileri
yönlendirilmiştir.
Doberman, Bokser, Alman Çoban köpeği ve Kangal gibi kardiyomyopatiye duyarlı
köpek ırklarında; 24 saat Holter kayıt bilgileri, klinik kısa dönem elektrokardiyografi,
radyografi ve ekokardiyografik (2-boyutlu, B mod) bulgular ile karşılaştırılmış ve ideal bir
kardiyolojik muayene ve tam teşhis için bu yöntemlerin tamamının değerlendirilmesinin
eğitim ve hizmet alanında önemli katkıları olduğu görülmüştür.
Ülkemizde Beşeri hekimlikte uzun yıllardır kullanılan Holter monitörizasyon,
Veteriner Hekimlikte henüz kullanım alanı bulamamıştır. Bu açıdan Veteriner Hekimlik
alanında kalp hastası köpeklerde ilk kez uygulanan uzun dönem Holter Monitörizasyon
tekniğinin komplikasyonsuz gerçekleştirilmesiyle kalp ritim bozukluğu olgularında referans
olabilecek araştırma verileri elde edilmiştir.
Araştırma sonuçlarına göre; etiyolojik etkenler, ani ölüm riski, senkop ve prognoz
bakımından açıklanamayan aritmojenik kardiyak hastalıkların büyük ırk köpeklerde daha
fazla görüldüğü dikkati çekmiştir.
VII. Ekler
a) Mali Bilanço ve Açıklamaları
NO
Makine Teçhizat Adı
MİKTARI
HARCANAN
(TL)
KALAN
DEMİRBAŞ
NUMARASI
1
Holter Kayıt Sistemi
(Holter Kayıt Cihazı-Aritmi
Analiz Sistemi-Bilgisayar
Yazıcısı)
1 Adet
28000 TL
-
2530305010132-11
1 Adet
590 TL
-
38020001239-01
5 Adet
5 Adet
5 Adet
5 Adet
20 Adet
20 Adet
45 TL
55 TL
65 TL
75 TL
94,4 TL
432 TL
-
-
29356,4
-
2
Veteriner Amaçlı Traş
Makinesi
Sarf Malzemesi Adı
1
10 Numara Elizabeth Yakalık
2
12,5 Numara Elizabeth Yakalık
3
15 Numara Elizabeth Yakalık
4
20 Numara Elizabeth Yakalık
5
EKG Kağıdı
6
Dirofilaria immitis hızlı test kiti
PROJE
BÜTÇESİ
TOPLAM
b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar
İç Hastalıkları Anabilim Dalında bulunan Holter analiz sistemi (Holter kaydedicisi ve
analiz yazılımı) kalp hastası köpeklerde aritmi analizi amacıyla kliniğimizde rutin olarak
hizmet vermeye başlamıştır.
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi’ nde kurulum çalışmaları başlatılan Hayvan
Hastanesinde de Holter Uygulamaları ileride diğer hayvan türlerinde de (Kedi, Köpek, At
vb.), kalp hastalığının tanı, tedavi ve prognozunda önemli katkıları olacaktır.