T. B. M. M. B: 49

T. B. M. M.
B: 49
SANAYİ VE TİCARET BAKANI HÜSEYİN
CAHİT ARAL (Devamla) — Evet efendim, müsaade
(buyurursanız, şiimdi konu üzerinde artık ihükümet
üyesi olmaktan ziyade, bir uzman olarak konuşuyo­
rum.
Radyasyon; ıbir iyonlaştırıcı radyasyon, bir de
iyonlaşitırmayıcı radyasyon vardır, lyonlaştırmayan
radyasyonları söyleyeyim ultrarviyole, enfraruj, lazer
ışınları, aynı zamanda mikro veyv dediğimiz mikro
dalgalar, radyo frekansları dalgaları, ulftrases, aynı
zamarida elektrik ve manyetik alan dalgalan ve bu
alanlardaki şeyler tamamen iyonlaştırmayan radyasyoridur. öte tarafta, liyonlaştıran radyasyon, iyonlaş­
tırmayı ımeydana getiren, yani Ihüerede veya maddede
enerji yüklendiren, enerji artıran radyasyon ise; al­
fa ışınları, beta ışınları, gama ışınları, x (iks) ışınları,
kozmik ışınlar ve nötron; 'bunlar normal iyonlaş'tır. mayan değil, iyonlaıştıran ışınlardır.
Şimdi ıbunu Ibdlirittikiten sonra, şunu arz edeyim;
Türkiye olarak (biz, Dünya Atom Enerji Kurumunun
bülltenleri ve aynı zamanda devletlerden gelen ıb'ilgiilere 'göre diğer ülkelerideki durumları öğreniyoruz. Bu
hadisede tabiatıyla Folionya, Çekoslavalkya, Romanya'da'kileri bilemiyoruz, onun dışındaki Avrupa dev­
letlerinde en çok radyasyona maruz kalan ülke biz­
zat İsveç'in ıhavadan yaptığı araştırma gereği bize
gönderdiği şu haritadır. Bu haritada Stockholm'ün
kuzeyinde 'bir metrekareye 120 bin foeceürel radyas­
yon ıbomibandırmanı olmuş, oraya yağmur veya rüz­
gâr olarak gelmiş, foazı yerde metrekareye 85 bin, ba­
zı yerde 50 bin, Ibazı yetfde 30 bin, 15 bin, 10 bin,
9 ibin ve 3 Ibine kadar iniyor. Bunlara dair bilgileri
derledikten ısonra, (bütün milletvekillerimize gönderece­
ğiz ibu haritayla birlikte.
Türkiye'de ise, bunların yanında fevkalade radyas­
yon oranı az, (biraz evvel söylediğim gibi, 14 kilomet­
re uzunluğunda ve 4 kilometre genişliğinde batıda ilk
anlarda tespit ettiğimiz 'bir şeritte yüksek radyasyona
maruz kalmış ve orada aşağı yukarı 8 bin beceurel
(metrekareye radyasyon olduğu tespit edilmişti ve dekontamine edilmiş. O zaman 26'sına kadar tabii biz
bakmıyorduk ve o müddet zarfında Karadenizin o
kıyılarında öyle zannediyorum ki sonradan bizim tes­
pitlerimize göre, 'bu hadisenin vuku (bulduğu sıralarda,
yanli tahminen 7'si, 8'i veya 9'unda herhalde Rize ta­
rafına ve aynı zamanda Karadeniz'in, Samsun'un do­
ğusunda yağdığı yerlerde, Çernıolbil'den de bir rad­
yasyon getirmiş, bilahara tespit ettik; yani biz o za­
man ayın 26 ısında göreve başladık, bu hadise ondan
22 . \%
1986
0: 3
evvel vuku buluyor. Çünkü, çaydaki birinci sürgün o
zaman toplantığı için, öyle anlaşılıyarki o tarihten,
26 mayıstan evvel olması iktiza eder, yani fiilen; ama
ihanıgi ıgün olmuştur bilemiyoruz.
Şimdi Ibilahara fınfdıklta dia radyasyon çıkınca, on­
dan evvel ıben (daha önceki Meclis toplantısında da arz
ettiğim gibi, ıbMm Pazar'Idakli radar istasyonumda ha­
vadaki radyasyonda ıbir yükseklik tespit ettik. Bir tür­
lü gitmiyor, nedenini araştırmak içlin Atom Enerjisi
Kurumunun uzmanlarını gönderdik, Samsundan itiba­
ren R>ize'ye kadar bütün araziyi kontrol ettiler; ha­
vada ve aldıkları toprak numunelerinde bir şey çık­
madı. Bilahara fındıkta tespit edilir edilmez, çay, karalahana, mısır, ayçiçeği, balık ve Kara'denizin doğu­
sunda fasulye fazla yendiği için fasulyeyi derhal Atom
Enerji Kurumuna sevk ettik. Bütün bu kontrollerde
çok enıterasan bir vaziyet müşahade ettik.
MUHİTTİN YILDIRIM (Edirne) — Derenin bir
yakasında var, diğer yakasında yok.
SANAYİ VE TİCARET BAKANI HÜSEYİN
CAHİT ARAL (Devamla) — Ayın 14 ünde de arz
ettiğim gibi, kısa köklü olanlar, yani lahana, karalahana, mısır, aynı zamanda fasulye gibi, kısa köklü
olanlarda radyasyon bekran seviyesinde; fakat uzun
köklü olan fındık, çay gibi bitkilerde yüksek. Şimdi,
çayda fındıktan daha yüksek. Tabiî burada da arz
etmiştim, her bitkinin kendi yapısı ve bünyesine gö­
re kökten alıp yaprağa veya yemişline intikali her
bitkinin kendi karakterine bağlıdır, yani şu bitki öy­
leyse yanındaki bitki illa aynı nispette alır, almaz di­
yemiyoruz; çünkü yapısına bağlıdır, o bitkinin kendi
yapısına bağlı. Şimdi bu böyle olunca, 'biz tekrar
adam gönderdik, giden uzmanlar toprakta bir şey bu­
lamadılar, bulamayınca biz sesimizi çıkarmadık; fa­
kat fındıkta çıkar çıkmaz, bu demin söylediğim mal­
lar geldi, analizleri yapıldı ve analizlerde müşahede
ettiğimiz şu oldu; çayda yüksek. Burada arz ettiğim
gibti aldığımız numunelerde yüksek, 23 (bin, 33 bin ci­
varında becquerel görüldü. Hemen ilk yaptırdığımız
tatbikat, bunun çaya geçen nispeti nedür? Acaba çaya
geçiyor mu, geçmiyor mu? Çaya geçerse yüzde yüz
imha etmek gerekir. Bunun üzerine yaptığımız tec­
rübelerde...
CAFER TAYYAR SADIKLAR (Çanakkale) —
En son hangi tarihte Sayın Bakan?
SANAYİ VE TİCARET BAKANI HÜSEYİN
CAHİT ARAL (Devamla) — Efendim, bunu mayıs­
tan sonra yaptık.
YILMAZ İHSAN HASTÜRK (İstanbul) — Üs­
küdar'dan sonra.
— 268 —