14. ulusal halk sağlığı kongresi, 4-7 ekim 2011

14. ULUSAL HALK SAĞLIĞI KONGRESİ, 4-7 EKİM 2011
P141
2004-2008 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE’DE PM10 DEĞİŞİMİ
ERAY YURTSEVEN, SELÇUK KÖKSAL, SUPHİ VEHİD, SABANUR KARAFİLİK, ETHEM ERGİNÖZ,
SALPER ERDOĞAN, AYŞE KAYPMAZ
İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
eyurt@istanbul.edu.tr
Bildiri Konusu: Çevre Sağlığı
Giriş ve Amaç: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin her ikisinde de hem kentsel hem kırsal
nüfusta partikül maddelerin sağlık üzerine etkisi görülmektedir. Partikül madde emisyonu, önemli
ölçüde kış aylarında ısınmada kullanılan kalorisi düşük, kükürt, uçucu madde ve kül oranı yüksek
kalitesiz katı yakıtların yanması sonucu meydana gelmektedir. Partikül madde çapı küçüldükçe
m’den küçük boyutlusağlık üzerindeki olumsuz etkisi o kadar artmaktadır. 10 partikül maddelerin
sağlık üzerine olumsuz etkisi çok büyüktür. PM10, akciğere kadar ulaşıp, kanın içindeki karbon
dioksitin oksijene dönüşümünü yavaşlatmakta buda nefes darlığına neden olmaktadır. Bu durumda
oksijen kaybının giderilebilmesi için kalbin daha fazla çalışması gerektiği için kalp üzerinde ciddi bir
baskı oluşturmaktadır. Partikül maddeye sürekli maruz kalmak, kalp hastalıları, solunum yolu
hastalıkları ve akciğer kanseri riskini artırmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’den atmosfere bırakılan
PM10 miktarının, mevcut durumu, değişimi ve sektörler açısında incelenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışmada 2004–2008 yılları arasında Türkiye’ deki çeşitli sektörlerden
atmosfere salınan PM10 emisyonu ton olarak, Dünya bankası, OECD ve Eurostat’dan elde edilen
verilere göre belirlenmiş, yıllara ve sektörlere göre değişim düzeyleri ortaya konmuştur.
Bulgular: Türkiye’den atmosfere 2000 yılında 2,135,952 ton PM10 salınımı gerçekleşirken, bu
değerin 2007 yılında %7,65 azalarak 1,972,603 tona gerilediği belirlenmişti. Yıllar içindeki değişimi
incelendiğinde sadece 2003-2004 yılları arasında %0,7’lik bir artış tespit edilmiş olup, diğer tüm
yıllarda düşüş gözlenmiştir. 2000 yılında itibaren partükül madde miktarındaki en yüksek düşüş
2001-2002 yılları arasında olup %7,33 düzeyindedir. 2007 yılında atmosfere bırakılan toplam PM10
miktarının %37,9’u enerji endüstrisinden kaynaklanırken bu değer kara ve diğer ulaşım sektörleri
açısından %23,9 dur.
Sonuçlar: 2000 yılında itibaren Türkiye’nin atmosfere bıraktığı PM10 miktarında gözlenen düşüşün
özellikle kış aylarında ve endüstride kömür vb. yüksek kül içerikli yakıtların yerinde doğal gazın
yaygın şekilde kullanılması sonucunda olduğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Partilül madde, Türkiye, sağlık etkileri, hava kirliliği