içindekiler - Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları
advertisement
Hocamızı Anarken, H Sevgili Okuyucular, epinizin çok iyi bildiği gibi Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Turan Hocamızın bize bıraktığı en önemli emanettir. Hocamızın vefatından bu yana geçen son iki yılda, bize bıraktığı emanetlerden Türk Dünyası Araştırmaları Dergimiz 35’inci, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergimiz de 27’inci yayın yılını doldurdu. Bunun yanında pek çok kıymetli eser yayınlandı. Bakü Atatürk Lisemiz 23’üncü eğitim yılına başladı. Geçtiğimiz Haziran ayının ilk günlerinde, Hocamızın da çok önem verdiği Türk Dünyası Çocuk Şölenleri’nin 20’ncisini gerçekleştirdik. Türk coğrafyasının her noktasından 500’e yakın Türk çocuğumuzu İstanbul’da misafir ettik. Onların muhteşem gösterilerini hep birlikte seyrettik. Hepsi Türk olduklarını ve buranın da kendi vatanı olduklarını idrak ederek gözyaşları içinde ülkemizden dönerken, biz de hocamızın bir vasiyetini daha yerine getirmiş olmanın kıvancını yaşadık. Ve sonbaharın ilk günlerinde, Eylül ayı başlarında Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi’nin 12’ncisini Tataristan Cumhuriyeti’nin Başkenti Kazan’da gerçekleştirdik. Bu kongreye de Türk coğrafyasının her noktasından 300’ü aşkın ilim adamımız katıldı. Yine bu yıl Süleymaniye Kürsümüz 25 yaşına girdi. Kürsümüzden 25 yılda toplam 800 toplantı-konuşma gerçekleşti. Yurtdışındaki yüksek öğretim kurumlarımız faaliyetlerine kesintisiz devam etmektedir. Tüm bu eserlerin temelleri, rahmetli hocamız Prof. Dr. Turan Yazgan tarafından çok sağlam atılmış ve kararlılıkla yürütülmüştür. Onun yokluğunda da, sizlerden aldığımız destekle yaşatıyoruz ve yaşatmaya devam edeceğiz. Hepinizin çok iyi bildiği gibi Hocamız, İsmail Gaspıralı’nın ‘Dilde, Fikirde, İşte Birlik’ ülküsünü ve ulu önder Atatürk’ün ‘Türk Birliğine İnanıyor ve Onu Görüyorum’ sözlerini kendine bayrak edinmiş ve mücadelesini hep bu eksende yapmıştır. Hocamızın bizlere vasiyeti ise Atatürk’ün gördüğü bu birliği her Türk’ün muhakkak görmesidir. Bizler de artık bu vasiyet için yaşıyoruz. Bu emaneti hep birlikte Hocamızın ideallerinden taviz vermeden, ilkelerinden sapmadan yaşatıyoruz ve yaşatmaya devam edeceğiz. Vefatının ikinci yıldönümü münasebetiyle, Turan Hocamızın Türk coğrafyasında açmış olduğu, Türk Dünyası Bakü Atatürk Lisesi, Türk Dünyası Bakü İşletme Fakültesi, Kırgızistan Celalabad Prof. Dr. Turan Yazgan Kırgız-Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Türk Dünyası Celalabad İşletme Fakültelerimizde düzenlenen törenlerle andık. Pekçok vakıf-dernek, pek çok üniversite ve başta TRT, Bengü Türk Televizyonu ve Tek Rumeli Televizyonu olmak üzere pekçok televizyonda anma programları düzenlendi. Vakıf olarak İstanbul’da düzenlenen Anma Programına başta, Azerbaycan, Macaristan, Kazakistan, Kerkük, Makedonya, Gagauzeli olmak üzere, Türk Cumhuriyet ve topluluklarından gelen konuklarımız, Türkiye’den sevenleri ve gönül dostlarımız katıldı; ömrünü hizmetine adadığı Türk Milleti böylece vefa duygusunu göstermiş oldu. İnanıyoruz ki, Hocamızın yolu, tereddütsüz gidilmesi gereken yoldur ve Türk Milleti olarak, ancak bu yoldan gidersek yeniden alnımız açık başımız dik olacaktır. Vakıf yönetimi olarak Hocamızın vasiyetini yerine getirmek gayretimiz sonsuza dek devam edecektir. Bu amaçla onun bize bıraktığı eserleri yaşatıyoruz ve yaşatmaya devam edeceğiz. Bunu geçtiğimiz iki yılda sizlerden aldığımız destekle başardık ebediyen, hep birlikte başaracağımıza inancımız tamdır. Tanrı Türkü Korusun. Közhan Yazgan Kuzey Irak ile ilgili meselelerimiz kördüğüm haline gelmiştir. Kuzey Irak, adeta bir mükâfat olarak, peşkeş çekilen bir bölge durumundadır. Burada kullanılan siyasi teşkilatlanma adı daha kuzeyini hatırlatacak şekilde gözümüze batmaktadır. Bu neyin mükâfatıdır? Türkiye Cumhuriyetini güçsüz bırakmanın, ulaşması mümkün olan yere ulaşmasını engellemenin, böylece Ortadoğu’da iktisadi kritik kaynakların sömürülmesine engel olacak bir gücün bertaraf edilmesinin mükâfatıdır. Benzeri bir mükâfat da Ermenilere verilmiştir. Önce Zengezur Bölgesi, arkadan Karabağ ve Batı Azerbaycan toprakları. Bu mükâfat da Türklerin Türklerle irtibatını kesmenin, Türk topraklarındaki iktisadi kaynakların sömürülmesini engelleyecek bir gücün oluşmamasına yardımcı olmanın ve Allah’ın Türklere bahşettiği iktisadi kaynakların bundan sonra da sömürülmeye soyulmaya devam etmesine imkân hazırlamanın mükâfatıdır. Bunlar doğrudur. En azından yüzyıldır devam eden sistemli ve kararlı politikaların meyveleridir. Bu meyveleri yemeyi bu politikaları uygulayanlar hak etmişlerdir. Tanrı Türk’ü Korusun. Prof. Dr. Turan Yazgan Şehzadebaşı, 25 Ekim 2003 TARİH ARALIK 2014 1 İÇİNDEKİLER Hocamızı Anarken Közhan Yazgan 1 Türk Dünyası İle İlgili Çalışmalarımız 4 Menteşeoğulları Beyliği (1261-1424) Güney Ege’nin İlk Türk Sahipleri Dr. Tuğrul Kihtir 29 Kaybolanların İzinde Doğu İpek Yolu Seyahati / XII Çerçen Araş. Gör. Kürşat Yıldırım Elvin Yıldırım 35 Tatar Türkçesi’nde Edil İdil - Etil - İtil Nehri’nin Adı Prof. Dr. Bayhan Çubukçu 41 TDAV Turan Yazgan Ödülü Neden András Zsolt Bíró’ya Verildi? Dr. Muhsin Kadıoğlu TÜRK DÜNYASI TARİH KÜLTÜR DERGİSİ Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı’nın Aylık Yayın Organıdır. Yerel Aylık Süreli Yayındır. Her Ayın 1’inde çıkar. Kurucu Başkan Prof. Dr. Turan Yazgan Sahibi Közhan Yazgan Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı adına Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Saadet Pınar Yıldırım Genel Yayın Yöneticisi Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış Sayı / Cilt 336 / 56 Kapak Konusu Turan Yazgan Ödülü ve Andras Zsolt Biro Kapak Fotoğrafı M. Kemal Sallı 2 TARİH ARALIK 2014 11 Vefatının 2. Yıldönümünde “Turan Ata”yı Andık. M. Kemal Sallı 14 Türk Toplumunda Kadın Prof. Dr. Gülçin Çandarlıoğlu 26 Kapak Tasarımı Emel Gökay İnternet Adresi www.turan.org.tr Teknik Yönetim ve Tasarım Emel Gökay Fiyatı Sayısı 7,5 TL Tasarım - Fotoğraf İşleme Gökhan Kaya Güncel Fotoğraflar M. Kemal Sallı İdare Merkezi Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Kemalpaşa Mah. Bukalidede Sok. Nu: 4 Saraçhane 34134 Fatih - İstanbul İletişim Tülay Güneş Telefon : (0212) 511 10 06 Belgegeçer : (0212) 520 53 63 e-posta : tdav@turan.org Abonelik Bedeli Yurtiçi : 90 TL Öğrenciler için : 75 TL Yurtdışı: 80 USD veya 65 Euro Banka Hesap Numaraları Vakıfbank İstanbul Fatih Şb: TR76 0001 5001 5800 7287 8397 25 İş Bankası İstanbul Aksaray Şb: TR09 0006 4000 0011 0021 1928 92 Posta Çeki Hesap Numarası İstanbul Aksaray PTT Şubesi 141720 Posta Adresi 34134 Aksaray - Fatih İstanbul İnternet üzerinden bütün yayınlarımızı kredi kartıyla satın alabilirsiniz. Basıldığı Yer ŞAN OFSET Hamidiye Mah. Anadolu Caddesi Nu: 50 Kağıthane / İstanbul Telefon: (0212) 289 24 24 Dergimiz Milli Eğitim Bakanlığı Talim - Terbiye Kurulu’nca eğitim ve öğretim açısından öğretmenlere tavsiye edilmiştir. (8 Mart 1995 tarih ve B.08.0.TTK.0.01.04/611.7/0946 nolu karar) Unutulan Tarih / Değiştirilen Adlar - 28 Sucuk Kala / Novorossiysk Prof. Dr. Minehanım Tekleli 43 “İlk İnsan Hakları Bildirgesi” Fatih Sultan Mehmet’in 1453’de Galata Ahalisine ve 1463’de Bosna Ruhbanlarına Verdiği Ahitnameler Em. Savcı Necdet Bayraktaroğlu 45 Bıyıklı Kurganların Sırrı Çözüldü Nyssanbay Bekbassar Hatice Kerimova 49 Yayın Kurulu ve Hakem Heyeti Prof. Dr. Orhan Türkdoğan Prof. Dr. Nevzat Atlığ Prof. Dr. Mustafa Erkal Prof. Dr. Gülçin Çandarlıoğlu Prof. Dr. Necdet Öztürk Prof. Dr. İlhan Şahin Prof. Dr. Feridun Emecen Prof. Dr. Salih Aynural Prof. Dr. Zekeriya Kitapçı Prof. Dr. Recai Coşkun Prof. Dr. İsmail Yakıt Prof. Dr. Metin Özkul Prof. Dr. Ramazan Taşdurmaz Prof. Dr. Musa Taşdelen Prof. Dr. Mümin Ertürk Prof. Dr. Metin Karaörs Doç. Dr. Şükran Akgül Yrd. Doç. Dr. Ergünöz Akçora Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış Tarihi Çınarlarımız / 56 Zonguldak İline Bağlı Karadeniz Ereğlisi Fetih Çınarları Mustafa Aydemir 55 Türk Tıp Tarihinde İbni Sina’nın Hastalıklar ve Tedavileri Hakkında Fikirleri Üzerine Yorumlamalar Prof. Dr. Ayşegül D. Erdemir 56 Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ve Türk Ocakları Mehmet Uzun (Baboğlu) 59 Müze Rehberi / 13 Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi Sayime Elif Köker 64 Isis Ltd. Şti. Beylerbeyi / İstanbul Şemsibey Sok. No. 10 Osman Maden Uşak Cep: 0506 689 72 18 Mazlum Deniz Gebze / Kocaeli Tel: 0533 367 18 24 Ali Yıldız Sinop Cep: 0505 372 78 55 Yavuz Gürler Ankara Cep: 0532 471 95 88 Yüksel Yüksel Maslak / İstanbul Cep: 0505 374 84 04 İbrahim Ayılgan Yeni Mahalle / Ankara Cep: 0542 236 12 12 Yrd. Doç. Dr. Murat Çelikdemir Gaziantep Cep: 0505 624 56 70 0532 726 99 70 Ali Osman Yayla DNA Haber Almanya / Duisburg 0163 311 60 38 Temsilcilerimiz Ergünöz Akçora Bingöl Cep: 0505 382 78 49 Belgegeçer: 0426 215 08 77 Aktif İleti A.Ş. (Abonet) Okmeydanı / İstanbul Tel: 0212 314 08 88 Belgeçer: 0212 222 27 10 e-posta: bilgi@abonet.net TÜRDAV Bağcılar Tel: 0212 446 08 08 Fevzi Yapıcı Merkez / Denizli Cep: 0533 243 28 18 Mahmut Öz Şifa Eczanesi / Manavgat Cep: 0532 232 66 19 wTel: 0242 753 54 12 TARİH ARALIK 2014 3 FAALİYETLERİMİZ Türk Dünyası İle İlgili Çalışmalarımız Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi Türk Dünyası Bakü İşletme Fakültesi Bakü / Azerbaycan Eğitim-öğretimin başarı ile devam ettiği fakültemizde, sosyal etkinlikler de gerektiği şekilde yapılmaktadır. * Ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ü Anma Programı çerçevesinde, Dekanımız Sayın Prof. Dr. Eyyüp Aktepe hocamız başta olmak üzere, fakültemizde görev yapan hocalarımız, öğrencilerimiz ve Türkiye’den gelip Azerbaycan’da tahsil gören öğrencilerimizle birlikte Atatürk Anıtı’na çelenk koyduk. İki kardeş ülkenin İstiklal Marşlarının okunmasının ardından saygı duruşunda bulunduk. Kıymetli dekanımız Eyyüp Aktepe, günün anlam ve önemini belirten bir konuşma yaptı. Gençlerimiz atamızı minnetle anarak, açtığı yolda, gösterdiği hedefe hiç durmadan yürüyeceklerinin inanç ve iradesiyle bir kez daha manevi huzurunda söz verdiler. (Fotoğraf: 1) * Turan Yazgan hocamızın ebediyete intikalinin 2. yıldönümü mü- Fotoğraf: 1 nasebetiyle düzenlemiş olduğumuz anma programında, T.C. Büyükelçiliği Eğitim Müşaviri Sayın Abdülgafur Büyükfırat, TÜSİAB Başkan Yardımcısı Yavuz Keleş, ATİB Başkan Yardımcısı Sami Acar Özmen, sanatçı Şemistan Alizamanlı başta olmak üzere, hocalarımız, gönül dostlarımızı ve öğrencilerimiz hazır bulundular. İki kardeş ülkenin İstiklal Marşlarının okunmasının ardından hocalarımızdan Nerman Hanahmedov, “Turan Hoca, Mücadelesi ve Hayatı” başlıklı bir konuşma yaptı. T.C. Büyükelçiliği Eğitim Müşavi- Fotoğraf: 2 4 TARİH ARALIK 2014 rimiz Sayın Abdulgaffur Büyükfırat, cennet mekan hocamızın Türk Dünyası’na yapmış olduğu hizmetlerden takdirle bahsederek, eserleriyle unutulmazlar arasında hakettiği yeri aldığını ifade etti. TÜSİAB Başkanı Yavuz Keleş konuşmasında, Turan hocamızın iktisadi güç birliği öngörüsü ile Türk coğrafyasındaki ülkelerin daha güçlü ve irade sahibi olacağını söyledi. ATİB Başkan Yardımcısı Sami Acar Özmen ise, Turan Yazgan hocamızın öğrencisi olduğunu ifade ederek, Türk Dünyası fikrine hizmetin, bize emanet edildiğini, bizler tarafından daha ileriye taşınması gerektiğini söyledi. Türk Dünyası’nın milli sanatçısı ünvanına da sahip olan Şemistan Elizamanlı da hocamıza armağan ettiği konser öncesi yapmış olduğu konuşmasında, hocamızın fedakar bir baba, başarılı bir eğitimci, idealist bir yönetici, uzağı gören bir strateji uzmanı ve lider özelliği taşıyan dahiyane varlığından bahsetti. Fakültemiz mezunları da yapmış oldukları konuşmaları ile hoca- FAALİYETLERİMİZ mızı rahmet ve minnnetle andılar. (Fotoğraf: 2) Bir vefa örneği göstererek, böylesine güzel bir anma programının gerçekleşmesinde emeği geçenlere teşekkür ediyoruz. * Turizm Bölümü birinci sınıf öğrencilerimiz için kurum gezileri çerçevesinde “Turizm Sektörüne Genel Bir Bakış” konulu bir seminer-gezi düzenledik. Program, Dekan yardımcımız Cevahir Memmedov ve Neriman Hannahmedov hocalarımızın rehberliğinde, Gebele şehri Kervansaray Oteli’nde gerçekleşti. Bu vesileyle, Kervansaray Otel’inin Genel Müdürü Ali Çaylak Bey’e ve Tur Rehberi Güler Hanıma ev sahipliği ve staj hususunda sağlamış oldukları imkanlar için teşekkür ediyoruz. Türk Dünyası Bakü Atatürk Lisesi Bakü / Azerbaycan * Eğitim-öğretimin başarı ile devam ettiği lisemizde, sosyal faaliyetlerimiz de aralıksız olarak devam etmiştir. Bu çerçevede, Azerbaycan Merkez Bankası’nın Emanetlerin Sigortalanması Bölümü yetkilileri, Beynelhalk Emanetler Günü münasebetiyle lisemizde öğrencilerimizi küçük yaşta tasarrufa yönlendirmek amacıyla “tasarruf” konulu bir seminer verdiler. * Muasir İnkişaf İçtimai Birliği yöneticilerinden Mübariz Göyüşlü’nün “Azerbaycan Türkü Talebelerin Gözünden Rusya” başlığı ile bir yarışma düzenlendi. Başarılı olan öğrencilerimiz “Moskova’da Fotoğraf: 4 Yaşayan Azerbaycan Türklerinin Milli Medeni Muhtariyeti Derneği” tarafından Rusya’da 10 gün misafir edilecekler. (Fotoğraf: 3) * 9 Kasım Azerbaycan Bayrak günü münasebetiyle, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 8 Kasım günü “Bayrak Yürüyüşü” düzenlendi. Bulvar’dan Devlet Bayrak Meydanı’na kadar yapılan yürüyüşte, müdürümüz Sayın Ali Devrim başta olmak üzere, öğretmenlerimiz, çalışanlarımız ve öğrencilerimizden oluşan kalabalık bir gurupla lisemizi temsil etmişlerdir. * Ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk, aramızdan ayrılışının 76. yılında lisemizde düzenlenen güzel bir törenle anılmıştır. Iki ülke İstiklal Marşlarının okunmasının ardından, başta Atatürk ve Haydar Aliyev olmak üzere ebediyete yürüyen bütün Türk büyükleri için saygı duruşu yapıldı. Günün anlam ve önemini anlatan konuşmalarla renklenen program büyük ilgi gördü. * 12 Kasım 2014 günü 6 günlük “Payız Tatili”ne giren öğrencileri- miz 18 Kasım 2014 günü dinlenmiş olarak yeniden eğitim-öğretime başladılar. * Lisemizin kurucusu, cennet mekan Turan Ata’mız vefatının 2. yıldönümünde, lisemiz konferans salonunda anıldı. Anma töreninde öğrencilerimiz Turan Ata’mızın hayatını, tavsiyelerini, anılarını dile getirdiler. Turan Ata’mızı bir kez daha rahmetle anıyor, Türk Dünyası’na sağlamış olduğu imkanlar dolayısıyla minnet ve şükranlarımızı sunuyoruz. (Fotoğraf: 4-5) * 24 Kasım Öğretmenler Günü Pastası, müdürümüz sayın Ali Devrim tarafından kesildi (Fotoğraf: 6). Programda Vakıf Genel Başkanımız Sayın Közhan Yazgan Bey’in öğretmenler günü mesajı okundu. Turan Atamızın “Çocuklarımız ve gençlerimizden başka tutunacağımız hiç bir dal yoktur.” ifadesiyle büyük değer verdiği çocuklarımızı yetiştiren öğretmenlerimizi bir kez daha saygıyla anıyor, Öğretmenler Günü’nü kutluyoruz. Fotoğraf: 3 Fotoğraf: 5 TARİH ARALIK 2014 5 FAALİYETLERİMİZ Fotoğraf: 6 İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi Türk Dünyası Kırgız-Türk Prof. Dr. Turan Yazgan Sosyal Bilimler Enstitüsü Celalabat / Kırgızistan * Enstitü Müdürlüğü’ne atadığımız İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi’nin kıymetli hocalarından Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış, 03.11.2014 tarihi itibariyle görevine başladı. Kıymetli müdürümüze çalışmalarında başarılar diliyoruz. Sayın Akış’ın göreve başlaması münasebetiyle Enstitü çalışanlarımızın hazırladığı geleneksel Kırgız Aşı ikramında sayın Akış’la samimi bir ortamda tanışma imkanı bulmuşlardır. Çalışanlarımıza bu nazik davranışlarından dolayı teşekkür ederiz. (Fotoğraf: 7) * Enstitü Müdürümüz yapmış olduğu ilk toplantıda, Türk Dünyası Prof. Dr. Turan Yazgan Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Bilimler ve Eğitim Fakültesi ve İşletme Fakültesi yönetim kurullarını oluşturmuşlardır. Bu çerçevede, Türk Dünyası Prof. Dr. Turan Yazgan Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Kurulu’na Enstitü Müdürü Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış, Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Elmira Huribayeva, Enstitü Müdür Yardımcısı Öğr. Gör. Cırgalbek İsmanov, Öğrenci İşleri Daire Başkanı Öğr. Gör. Çağrı Ergezer ve Genel Sekreter Anara Tulueva, Sosyal Bilimler ve Eğitim Fakültesi Yönetim Kurulu’na Enstitü Müdürü Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış, Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Elmira Huribayeva, Öğr. Gör. Serdar Dağıstan, Öğr. Gör. Hamza Özaydın ve Genel Sekreter Anara Tulueva, İşletme Fakültesi Yönetim Kurulu’na Enstitü Müdürü Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış, İşletme ve Turizm Bölüm Başkanı Davran Yuldaşev, Öğrenci İşleri Daire Başkanı Öğr. Gör. Çağrı Ergezer, Öğr. Gör. Sacide Yılmazel ve Genel Sekreter Anara Tulueva seçilmişlerdir. Yeni yönetimin üstün başarılara imza atacağına güvenimiz tamdır. Başta Enstitü Müdürümüz Sayın İbrahim Akış olmak üzere, emeği geçen Fotoğraf: 7 Fotoğraf: 8 6 TARİH ARALIK 2014 tüm akademisyenlerimize, çalışanlarımıza, öğrencilerimize başarılar diliyoruz. * Sosyal faaliyetlerimizin yürütüldüğü Türk Dünyası Araştırmaları ve Kültür Merkezi Müdürlüğü’ne Öğr. Gör. Serdar Dağıstan, Sorumlu Müdür Yardımcılığına ise Öğr. Gör. Hamza Özaydın atanmıştır. Yıllar yılı kurumumuzda hizmet eden kıymetli kardeşlerimize teşekkür ediyoruz. * 10 Kasım 2014 günü üniversitemizin konferans salonunda, Türkiye Cumhuriyeti’mizin kurucusu Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü Anma Töreni gerçekleştirildi. Her iki ülkenin İstiklal Marşlarının okunmasının ardından ebediyete yürüyen Türk büyükleri için saygı duruşunda bulunuldu. Enstitü Müdürümüz Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış’ın açış konuşmasından sonra, Öğr. Gör. Sacide Yılmazel günün anlam ve önemini anlatan bir konuşma yaptı. Öğrencilerimiz tarafından Atatürk’ün Hayatı, Gençliğe Hitabesi ve Atatürk şiirleri okundu. Geniş bir katılımla gerçekleştirilen törende Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk bir kez daha saygıyla ve rahmetle anıldı. (Fotoğraf: 8) * 2014-2015 öğretim yılı güz dönemi ara sınavları öncesinde, Türk Dünyası Araştırmaları ve Kültür Merkezi’nde, Enstitü Müdürümüzün başkanlığında akademik genel kurul toplantısı gerçekleştirildi. * Türk Dünyası Araştırmaları ve Kültür Merkezi bünyesinde halka açık “Temel Düzey Türkçe” kurslarımız başlamış olup, dersler Öğr. Gör. Serdar Dağıstan ve Öğr. Gör. FAALİYETLERİMİZ Fotoğraf: 9 Hamza Özaydın tarafından veriliyor. Her yıl olduğu gibi bu yıl da kurslarımıza Celalabat Devlet Üniversitesi’nden, merkez ilköğretim okullarından ve çevre ilçelerden yoğun katılım olmuştur. * Kırgız aşıklık geleneğinin ünlü temsilcilerinden Barpı Alıkulov’un doğumunun 130. yılı münasebetiyle düzenlenen etkinliklere Enstitü Müdürümüz Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış, Öğr. Gör. Serdar Dağıstan, Öğr. Gör. Hamza Özaydın, Öğr. Gör. Cırgalbek İsmanov, Öğr. Gör. Ulanbek Abdıkulov ve Öğr. Gör. Çağrı Ergezer hocalarımız katılmıştır. * 18.11.2014 tarihinde üniversitemiz bünyesinde düzenlenen geniş katılımlı “Köçmöndör Fenomeni (Göçmenlik Fenomeni): Sabaktar Jana Tacriyba (Dersler ve Tecrübe)” konulu konferansa Enstitü Müdürümüz Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış, “Türkler Göçebe miydi?” adlı bir tebliğle katıldı. (Fotoğraf: 9) * Vakfımızın Kurucu Genel Başkanı Prof. Dr. Turan Yazgan Hocamızı, aramızdan ayrılışının ikinci yılında, Celalabat Türk Dün- Fotoğraf: 10 yası Kırgız-Türk Prof. Dr. Turan Yazgan Sosyal Bilimler Enstitüsü Salonu’nda yapılan bir programla andık. Anma toplantımız, Rektör Yardımcımız Prof. Dr. Mamasıdıkov Abdılbaet Asanoviç’in açılış konuşması ile başladı. Enstitü Müdürümüz Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış “Tanıdığım Turan Yazgan Hocam” başlıklı bir konuşma yaptı. Öğr. Gör. Sacide Yılmazel günün anlam ve önemini, Öğr. Gör. Davran Yuldaşev ise, Kırgız Türkleri’nin Gözüyle Turan Yazgan Hocamızı anlattı. “Fotoğraflarla Turan Hoca” adlı sunumun ardından kendi sesi ve görüntüsü ile Prof. Dr. Turan Yazgan hocamızın “İpek Kuşak” adlı konuşması izletildi. Anma toplantısı Üniversite öğrencilerimizin oluşturduğu “Türk Dünyası Korosu” Turan Hocamızın çok sevdiği “Ata Yurt” marşını ve Öğr. Gör. Çolpon Kanbarova “Çırpınırdı Karadeniz” şarkısını sundu. Programın sonunda hep bir ağızdan Hocamızın eserlerini ve “Büyük Türk Dünyası” ülküsünü yaşatmaya ant içtik. Onun buralarda attığı Fotoğraf: 11 tohumların yeşerdiğini, birer fidan olduğunu görmek Hocamızın ülküsü olan “İpek Kuşak”ın gerçekleşeceğine olan inancımızı güçlendirdi. (Fotoğraf: 10-12) * Talebeliğinde vakfımızın gönüldaşı, mezuniyetinden sonra da Celalabad’daki eğitim kurumumuzun temel taşı haline gelen fedakar, cefakar, başarılı hocamız Çağrı Ergezer ve yine öğrencimiz olan ve mezuniyetinden sonra bünyemizde çalışmaya başlayan Öğr. Gör. Aslı Ergezer çiftinin Tuğçe adında bir kızı dünyaya gelmiştir. Ergezer ailesini tebrik ediyor ve Tuğçe’mizin anne ve babası gibi vatana millete yarayan bir nefer olmasını diliyoruz. Fotoğraf: 12 TARİH ARALIK 2014 7 FAALİYETLERİMİZ Süleymaniye Kürsüsü * 1 Kasım 2014 Cumartesi günü İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ramazan Kurtoğlu, “İŞİD Bağlamında Küresel, Ekonomik, Siyasi Gelişmeler” başlıklı bir konferans verdi. Konferansın açılış konuşmasını yapan vakfımız akademisyenlerinden Prof. Dr. Emin Özbaş, dilin millî birliğin sağlayıcısı ve milletin varlığını sağlayan temel güç olduğunu belirterek, bu özelliğin farkında olan Arapların, dilleriyle İslam ülkelerine egemenlik kurduklarını, bu egemenliğe giren Müslüman milletlerin dinle dili-kültürü karıştırarak yanlış içtihatların kurbanı olduklarını vurguladı. Batı’nın bizimle ilgili son yüzyıllardaki görüş ve projelerini kendi yazdıklarından ve beyanlarından direkt olarak öğrendiğini belirten Ramazan Kurtoğlu, karşımızda din, siyaset, ekonomi-finans temelli bir projenin olduğunu, bu projenin yeni olmadığını, Ortadoğu’da olanların arkasındaki hesabın aslında bugün başlamadığını; 100 yıl, hatta daha önce başladığını ve tamamen Tevrat, İncil ve Kabala inançlarından; yani akılcı olmayan değerlerden beslendiğini öne sürerek konferansına başladı. (Fotoğraf: 13) Batı’nın; Hristiyanlığı, 3 biner yıllık zaman dilimlerinde dünyaya egemen kılma politikalarını aralıksız işlettiğini, 3. Binyılın bu manada Asya’da yayılma dönemi olacağını belirten Kurtoğlu, bu yolda kendilerine binyıllardır engel olan Türklerle de tarih boyunca hep bir mücadeleleri / meseleleri olduğunu söyledi. Fotoğraf: 13 8 TARİH ARALIK 2014 İsrailoğulları ve Hristiyan Batı’nın, Evangalizm ve Arz-ı Mevud inançları temelli Büyük Ortadoğu politikalarının önündeki en büyük engelin, bu politikaya karşı çıkacak güçlü bir Türkiye olduğunu bildiklerini ifade eden Kurtoğlu, bu sebeple Türkiye’ye diz çöktürmek için her türlü yola başvurduklarını belirtti. Kurtoğlu; Evangalizm’in hedefine ulaşması için tabii ki maddi gücün çok önemli olduğunu, bunun yolunun da Ortadoğu başta olmak üzere dünyanın yeraltı ve yerüstü kaynaklarının kontrolünü ele geçirmekten geçtiğini bilen baş aktörlerin, “parçala, karıştır, yeniden düzenle” politikalarını yürütmek için işbirlikçilere ihtiyaçları olduğunu, EL-KAİDE, IŞİD, PKK, PYD veya ne adla anılırsa anılsın, bu yapılanmaların bu bağlamda değerlendirilmesi gerektiğini söyledi. Anlatılanlardan umutsuzluğa kapılmamamız gerektiğini, milletimizin bu badireleri de atlatacağını, fakat bunun kolay ve bedelsiz de olamayacağını belirten Kurtoğlu, Müslüman Arapların 9. biz Müslüman Türklerin ise 1583 yılında İstanbul’daki Rasathane’nin topa tutulmasıyla akıl yolundan ayrıldığımızı; bunun yüzyıllara yayılmış sonuçlarının bizi emperyalist Batı ve yandaşları karşısında bugünkü durumlara getirdiğini, bundan kurtuluşun da hep birlikte akıl ve bilim yoluna dönüp mücadeleden başka bir yolla olamayacağını vurgulayarak konferansını noktaladı. * 8 Kasım 2014 Cumartesi günü araştırmacı yazar Mustafa Aydemir “Atatürk Gerçeği” başlıklı bir konferans sundu. (Fotoğraf: 14) Atatürk Haftası bağlamındaki konferansımızın açılış konuşmasını yapan vakfımız akademisyenlerinden Prof. Dr. Metin Karaörs, Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü üzerine Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran, yaptığı inkılaplar ve oluşturduğu kurumlarla Türklüğün sonsuza kadar yaşamasını arzu eden Atatürk’e, millet olarak şükranlarımızı ifade etti. Mustafa Aydemir, Atatürk Gerçeği konusunu anlatmanın dar zamanlara sığmayacak zor bir iş olduğunu, bu sebeple onun bir yönünü ele alarak parçadan bütüne ışık tutmaya çalışacağını, bunun da Atatürk’ün iktisatçılığı olacağını belirterek sözlerine başladı. Atatürk’ün iktisadî alanda Türkiye’ye kazandırdıklarının, bunlar yapılmadan önceki döneme, yani Osmanlı Türkiyesi dönemindeki Anadolu’nun durumuna bakılmadan anlaşılamayacağını ifade eden Aydemir, ana çizgileriyle bu dönemin acı tablosunu ortaya koydu. Aydemir konferansının devamında, “Savaş alanındaki zaferler iktisadi ve siyasi zaferlerle taçlandırılmadıkça başarıya ulaşamazlar.” inancıyla hareket eden Atatürk’ün, daha İstiklâl Savaşı devam ederken İzmir’de 1. Türk İktisat Kongresi’ni düzenleyerek, iktisadi gücün bir milletin bağımsız yaşamasının hayatî unsuru olduğunu gösterdiğini belirtti. Atatürk döneminde, o zamanın şartları Türk özel teşebbüsü diye bir güç bırakmadığı için, uygulanan akılcı-devletçi politikalarla, bölge şartları göz önünde bulundurularak yapılan yatırımlarla Türkiye Cumhuriyeti’nin büyük katma değer üretecek sanayi tesisleriyle donatıldığını, Osmanlı döneminin borçlarının ödendiğini ve dünyada saygın bir konuma gelindiğini belirten Aydemir, maalesef Atatürk’ten sonra tekrar mandacı ekonomiye dönüldüğünü ifade etti. Mandacı ekonominin, son zamanlarda, ekonomik bağımsızlığımızın, dolayısıyla siyasi bağımsızFotoğraf: 14 FAALİYETLERİMİZ lığımızın teminatı olan bu temel kurumların, bir bir yok pahasına elden çıkarılarak taçlandırıldığını (?) belirten Aydemir, Atatürk Gerçeğini idrakten uzaklaşan milletimizin, mutlaka ve mutlaka bunu görmesi gerektiğini vurgulayarak konuşmasını bitirdi. * 15 Kasım 2014 Cumartesi günü araştırmacı-yazar Dr. Akif Poroy, “Tanzimat Yanılgısı Yerine Türk Töresi” konulu bir konferans verdi. (Fotoğraf: 15) Fotoğraf: 15 Konferansın açılış konuşmasını yapan Prof. Dr. Alpaslan Peker, kendisinin de İstanbul Üniversitesi’nden mesai arkadaşı olan ve çalışmalarından gurur duyduğu Prof. Dr. Turan Yazgan’ın kurduğu Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı’nın, Türk Dünyası’na hizmetlerini kesintisiz devam ettirmesinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi. (Fotoğraf: 16) Dr. Akif Poroy, öncelikle ana çizgileriyle Tanzimat’ın tarihçesini ele alarak başladığı konferansında, Tanzimat’ın; dünyanın zirvesinden gittikçe aşağılara düşen Osmanlı Türkiyesi’nin bu durumdan bir çıkış yolu ararken eline tutuşturulan, Batılıların kendi yayılmacı emelle- Fotoğraf: 16 Fotoğraf: 17 rini uygulama reçetesinden başka bir şey olmadığını ifade etti. Osmanlı’da asıl bozulmanın, 16. yüzyılda Mısır’dan getirilerek, akılcı Türk-İslam anlayışının yerine ikame edilen anlayışla başladığını belirten Poroy, asıl Tanzimatın tekrar özümüze / akıl yoluna dönmek olması gerekirken, kültürümüzle ve töremizle uyuşmayan Batı taklitçiliğinin sonunda bizi Batı’nın güdümüne soktuğunu ifade etti. Poroy, geçmişimizde Türk milletini parçalayıp dağıtan kalan parçamızı da yerinde saydıran bir Tanzimat örneği dururken, yeni Tanzimatlar peşinde koşmanın anlaşılır bir tarafı olamayacağına dikkat çekerek konuşmasını tamamladı. * 29 Kasım 2014 Cumartesi günü çağdaş Türk Sosyolojisinin büyük üstatlarından Prof. Dr. Orhan Türkdoğan’ı konuk ettik. (Fotoğraf: 17) Orhan Türkdoğan, “Ziya Gökalp ve Düşünce Sistemi” başlıklı konuşmasında, Türk milletinin geçmişten bugüne yaşadığı sosyal değişimler ve bu çerçevede ortaya çıkan sorunlarının, Gökalp odaklı genel bir değerlendirmesini yaptı. Konferansın başında, Aydınlar Ocağı Genel Başkanı ve Vakfımızın dost akademisyenlerinden Prof. Dr. Mustafa Erkal, Süleymaniye Kürsümüzün hizmetine ve Türkdoğan Hocamızın son dönemde Türkiye’miz üzerinde cereyan eden sosyal değişim ve dönüştürmeleri anlamamızdaki rolüne vurgu yapan bir takdim konuşması yaptı. Sözlerinin başında, “…Bizi, Ziya Bey’e bağlayan görüşlerin, gü- nümüz olgularına bağlantısını derinden düşünmem gerekir. O halde konuşmamın tam metni; günümüz olaylarıyla geçmişte Gökalp’in ileri sürdüğü görüşlerin sürekliliği akımına yönelmem esaslıdır.” diyen Türkdoğan, özet olarak şu görüşleri ortaya koydu: Türk Bilge Kağan’ın tarihî bir ders olarak milletini uyardığı; yabancılara yakınlaşma, devlet idaresinde onları ikame etme, devlet dili olarak yabancıların dilini kullanma, kendi dilini ve halkını devletten dışlama hatasını, maalesef Selçuklu’dan Osmanlı’ya Türk hanedanları devam ettirmiştir. Bunun bedelini ise Türk milleti, yüzlerce asır boyunca ağır faturalarla ödemiştir. Batı’nın türlü oyunlarla parçalayıp egemenliğine almaya çalıştığı Osmanlı, 1800’lü yılların sonunda çökerken, devleti, Osmanlı-İslam kimliğiyle ayakta tutmaya çalışanlar ile Türk-İslam kimliğini reddederek Batının mandasına sokmak isteyenlerin gayretleri, zamanın şartları üzerinde temelsiz kalmıştır. İşte Mehmet Ziya Bey, böyle bir bunalım içinde devleti kurtarmak için Türklüğe dönüşten başka yol yoktur diye yola çıkanların düşüncesini akılcı görmüş ve kendini 1911’de İstanbul’da, Ahmet Ağaoğlu, Yusuf Akçura’nın yanında Türk Ocağı ve Türk Yurdu içinde bulmuştur. Mensubu olduğu Türklüğü ve Türk devletini ilmi temeller üzerinden yeniden yükseltip inşa etmek maksadıyla ortaya koyduğu eserleri ve faaliyetleri bağlamında, yolu Atatürk’le de kesişen TARİH ARALIK 2014 9 FAALİYETLERİMİZ Gökalp’in sağlam fikirleri, Türkiye Cumhuriyeti’nin doğru bir istikâmette kuruluşunda büyük rol oynamıştır. Atatürk’ün, milletini, ulus devlet esasında köklerine bağlı olarak çağdaşlaştırmak için oluşturduğu sistem ve kurumların işleyişi, maalesef sinsi plan ve engellemelerle, arzu edilen hedefi yakalayamamış, bugün gelinen noktada, Türk milleti, bir kere daha tarihten ders alınmadığı gerçeğiyle yüz yüze kalmıştır. İşgal Öncesi ve Sonrası Karabağ’da 3 Nesil 1 Soykırım Eşya Sergisi 12.11.2014 Çarşamba günü saat 18.00’de, Taksim Sergi ve Konferans Salonu’nda Vakfımızın, TÜRKSAM Uluslarası İlişkiler ve Stratejik Analizler Merkezi, Türkiye Azerbaycan Derneği-TÜRKAZDER, Azerbaycan Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu ile birlikte gerçekleştirdiği “İşgal Öncesi ve Sonrası Karabağ’da 3 Nesil 1 Soykırım Eşya Sergisi”nin açılışını yaptık. (Fotoğraf: 18) Yoğun ilgi gören açılışa, TÜRKSAM Başkanı ve MHP Iğdır Milletvekili Sinan Oğan, Türk Keneşi Genel Sekreteri Ramil Hasanov, CAFERİDER Genel Başkanı Sinan Kılıç ve Vakıf Başkanımız Közhan Yazgan’ın yanı sıra çok sayıda sivil toplum kuruluşu temsilcisi katıldı. Açılışta, TÜRKSAM Başkanı Dr. Sinan Oğan tarafından Vakıf Başkanımız Közhan Yazgan’a bir plaket verildi. (Fotoğraf: 19) 21. yüzyılda sürekli örtbas edilmeye çalışılan “Hocalı Soykırımı”nı ifşa eden fotoğraflar ve eşyaların, tanıkların anlatımları ile sorgulandığı ve insanlığın ortak vicdanı olarak bir kez daha tarihe kaydedildi. 14.11.2014 Cuma günü, saat 15.00’te Taksim Sergi ve Konferans Salonu’nda, TÜRKSAM, TÜRKAZDER, Azerbaycan Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu ile birlikte “İşgal Öncesi ve Sonra10 TARİH ARALIK 2014 Fotoğraf: 18 Fotoğraf: 19 sı Karabağ’da 3 Nesil 1 Soykırım Eşya Sergisi” çerçevesindeki konferansımızı gerçekleştirdik. Oturum Başkanı MHP Iğdır Milletvekili Dr. Sinan Oğan’ın meseleye vukufu ve bu bağlamdaki açıklamalarıyla hoş bir sohbet havasında cereyan eden konferansta; Prof. Dr. Ramazan Taşdurmaz, Hocalı’nın stratejik önemi, Doç. Dr. Kürşad Zorlu Ermeni propagandası, A. Gencehan Babiş ise sergilenen eşyaların, onların sahibi olan insanlar temelinde bakıldığında ne kadar derin bir anlam arz ettiği hususunda kıymetli değerlendirmelerde bulundular. Konferans sonunda söz alan Azerbaycan Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosu Hasan Sultanoğlu Zeynalov, Türklerin Azerbaycan Karabağ’da yaşadığı ‘soykırım’ın unutturulmaması yolunda önemli bir adım daha attığımızı, bundan sonra da gayretli bir şekilde bu çalışmaların devam etmesi gereğini vurguladı. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 31. Yılını Kutladık Kıbrıs Türklerinin Rauf Denk- taş’ın önderliğinde hakikaten destansı bir mücadeleyle kurdukları Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 31. Yıldönümü törenlerle kutlandı. Vakıf heyetimizle, K.K.T.C. İstanbul İstanbul Başkonsolosluğu’nun 15 Kasım 2014 Cumartesi günü saat 11:00’de Taksim Meydanı’nda düzenlediği törene katılıp Atatürk Anıtı’na çelenk koyduk. Törende bir konuşma yapan KKTC İstanbul Başkonsolosu Fahri Yönlüer, cumhuriyetleri’ni, Dr. Fazıl Küçük ve Rauf Denktaş’ın önderliğinde özveriyle ve büyük bedel ödeyerek kurduklarını, bu sebeple haklı mücadelelerine azim ve kararlılıkla devam edeceklerini belirtti. Anavatan Türkiye’nin destek ve güvencesi olmadan bugünkü aşamaya gelmelerinin mümkün olamayacağını da ifade eden Yönlüer, devam etmekte olan Kıbrıs’taki Müzakere Süreci’nin başarısının büyük ölçüde bu desteğe bağlı olduğunu vurguladı.
