TBMM B : 16 12 . 10 . 1989 O : 1 2. 4.2 milyar dolar tutarındaki

T.B.M.M.
B : 16
12 . 10 . 1989
O:1
2. 4.2 milyar dolar tutarındaki maliyet bir tahmindir. Bu tahmini maliyet, tedarik edile­
cek uçak sayısı olan 160'a bölündüğünde, karşımıza 26 milyon dolar gibi yanıltıcı bir maliyet
çıkmaktadır. Maalesef, bu bilgi yanlış değerlendirilmektedir. Çünkü envantere girecek her si­
lah sisteminde olduğu gibi, bir uçağın savaş uçağı olarak uçurulması için, uçuşa hazır çıplak
uçak gövdesi yanında; yedek malzeme, yer destek teçhizatı, eğitim yardımcıları (simülatör vb.),
eğitim vb. ihtiyaçların da karşılanması lazımdır. İşte, bu amaçlarla Türk F-16 Projesiyle yalnız
uçuşa hazır uçak değil, 160 F-16 uçağının, emniyetle ve istenilen her görevde uçurulabilmesi
için aşağıdaki ihtiyaçlar da karşılanmaktadır.
— Yer destek teçhizatı,
— tik iki yıla yetecek miktarda yedek malzeme,
— Eğitim yardımcıları (3 adet simülatör),
— Yurtdışı eğitim ihtiyacı,
— Otomatik Bilgi tşlem sistemi (FBS),
— Uçak, Motor Üretim Fabrikası,
— Üretim tesislerinde bulunan bir kısım uçak, motor ve seyrüsefer sistemi üretim tezgâhlan,
— Aviyonik Bakım ve Tamir Laboratuvarları,
— Teknik neşriyat ve doküman,
Bu ihtiyaçların maliyeti 800 milyon dolar dolayında olup bu masraflar çıplak uçağın fiya­
tına dahil değildir. Bu durumda uçağın fiyatının 21.3 milyon dolar olduğu görülmektedir.
3. Motor ve uçak üretim tesislerinin maliyetinin 193 milyon dolar (434 milyar TL.) ol­
duğu; soru önergenizde sözü edilen 9 trilyon liranın ise yatırımlarla ilgili olmadığı, 160 uçaklık
Tedarik Projesinin maliyeti olan 4.2 milyar doların TL. karşılığı olduğu açıkça görülmektedir.
4.2 milyar dolar tutarındaki maliyetin bir tahmin olduğu daha önce de belirtilmişti. Proje
gerçekleştikçe, maliyette düşüşler sağlanmaktadır. Nitekim, son olarak Haziran 1989'da yapı­
lan malî durum değerlendirmesinde, gerçekleşmiş harcama durumuna göre; projede 500 mil­
yon dolara yakın ilave tasarruf ve artık fon ortaya çıkmıştır. Böylece, bütün projenin maliyeti,
şimdiden 3.7 milyar dolara düşmüştür. Bu ise, çıplak uçuşa hazır bir uçağın maliyetini 18.3
milyon dolara indirmiş bulunmaktadır. Proje ilerledikçe, gerçek rakamlar ortaya çıkacağı için,
maliyette daha fazla düşüşler olacağı tahmin edilmektedir. F-16 Projesinin Türkiye'ye en ucuz
şekilde mal edilmesi için maliyetler yakından takip ve kontrol edilmektedir.
Artan fonlarla, başlangıçta F-16 Tedarik Anlaşması kapsamında olmayan, sonradan ka­
rarlaştırılan silah sistem ilave ihtiyaçları tedarik edilecektir.
F-16 Projesinin bir özelliği de, General Dynamics'in ABD dışında gerçekleştirdiği ilk ve
en büyük proje olmasıdır.
4. F-16 Projesinin maliyetini düşürmek, yerli sanayi katkı payını artırmak ve Türkiye'de
Havacılık Sanayiinin kurulup gelişmesini sağlamak amacıyla; uçak gövde üretimini yapmak
üzere, Ankara Mürted'de TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayii (TAI) A.Ş., Eskişehir'de ise uçak
motorunu üretmek üzere TUSAŞ Motor Sanayii (TEI) A.Ş. kurulmuştur.
Uçak Fabrikası 137 Milyon Dolar sermaye ile kurulmuş olup, sermayenin °7o 51'i Türk,
% 49'u yabancıdır. Yabancı sermaye General Dynamics (% 42), General Electrik (% 7) firma­
ları arasında paylaşılmıştır.
— 462 —