Fetva Vermek Çok Zor Bir İş

On5yirmi5.com
"Fetva Vermek Çok Zor Bir İş"
Fetva denilince akla gelen ilk isimlerden İlahyatçı Hayrettin Karaman son kitabında
gündeme gelmemiş çok sayıda konuya değindi.
Yayın Tarihi : 13 Ocak 2012 Cuma (oluşturma : 10/20/2017)
"Her Müslüman'ın günlük olarak Efendimiz'in hayatından ve hadislerinden bir parça okumasını
arzuluyorum. Bu yüzden kendim de bunu yapıyorum. Hadis ve siyer okumak hobim. Bunun dışında
son yüzyılda yetişmiş, yüz İslam âliminin hayatını yazmak istiyorum."
Prof. Dr. Hayrettin Karaman fetva denilince aklımıza gelen ilk isimlerden. Geçtiğimiz günlerde, yazar
Elif Ayla'nın kendisiyle yaptığı söyleşi kitabı yayımlandı. Ayla, Müslüman'ın Hayat Bilgisi (Hayy
Kitap) adını taşıyan eserde, şu ana kadar gündeme gelmemiş pek çok konuya değiniyor. Karaman da
çok konuşulacak açıklamalar yapıyor. Recep Tayyip Erdoğan nasıl bir lider? Teröre fetva verilir mi?
Çocuğuna GDO'lu ürünler yediren anneler masum mu? Bitkisel hayattaki hastaların fişini çekmek
caiz mi? gibi soruların cevabının bulunduğu eser tüm Müslümanlar için rehber niteliğinde. Biz de
Karaman ile günlük hayatı ve kadının sosyal hayattaki konumunu konuştuk.
Fıkıh âlimi olduğunuz için devamlı sorulara muhatapsınız. Günde ortalama kaç kişi arıyor?
Öncelikle bir gazetede köşe yazdığım ve yazımın altında e-mail adresim olduğu için oradan herkes
mail gönderiyor. Dostlarımın, akrabalarımın bildiği başka e-posta adreslerim de var. Onlara da sorular
gönderiliyor. Hepsine cevap veriyorum. Tabii, yalnızca soru sormakla kalmıyorlar. Bazen tebrik
alıyorum, bazen itiraz eden, hakaret eden, hatta küfredenler bile oluyor. Ama birçok vasıta ile
fazlasıyla aranıyorum.
Soru bombardımanından rahatsız oluyor musunuz?
Ev telefonum, cep telefonum ve eşimin telefonu bazen aynı anda çalıyor. Bu aramalardan bizar
olduğumu söyleyebilirim. 2-3 kez hattımı değiştirdim. Bugünlerde bir daha değiştirmem gerekiyor.
Tansiyona bağlı kalp rahatsızlığım olduğu için doktorum bu faaliyetlerimi yüzde 50 azaltmamı
istedi. Bu yüzden torunuma sekreterlik vazifesi vermeyi düşünüyorum.
En çok ne tür sorular soruluyor?
Sorular ülke gündemine bağlı olarak değişiyor. Ama gündem dışı konularda ailevi meseleler, özellikle
de evlenme-boşanma...
Fetva vermek büyük bir sorumluluk...
Kibarca söylediniz ama bunu şöyle ifade edenler bile var: "Yahu sürekli fetva veriyorsun. Ya yanlış
bir şey söylersen, ne olur senin ahiretteki halin? Hiç mi Allah'tan korkmuyor musun?" Benim
Allah'tan korkum öyle kurttan, böcekten korkar gibi değil. Çok sevdiğim bir varlığın rızasına aykırı bir
davranışta bulunup O'nunla kutsal ilişkimin zarar görmesinden korkarım. Fakat O, yeterince bilgi
sahibi olup iyi niyetimiz bulunduğunda, yanılsak bile bize ecir vereceğini söylüyor. O zaman çok
korkmamak gerek diye düşünüyor ve buna sığınarak bildiğimi söylüyorum.
Dışarıdan çok zor görünüyor...
Evet, çok zor. İmamlığa başladığım 1954 yılından bu yana sorulara cevap veriyorum. Hâlâ
bilmediğim konular oluyor. Araştırmam gerekiyor. Tekrar, tekrar okuyorum, üzerinde düşünüyorum,
bazen bir günden fazla düşündüğüm oluyor, kafamı çatlatıyorum, uykularım kaçıyor, alıyor,
veriyorum, bir de şu var, bir de bu var derken bir kanaate varıyorum ve fikrimi söylüyorum.
Bir gününüz nasıl geçiyor?
Her Müslüman'ın günlük olarak Efendimiz'in hayatından ve hadislerinden bir parça okumasını
arzuluyorum. Bu yüzden kendim de bunu yapıyorum. Hadis ve siyer okumak hobim. Ama bunun
dışında bir projem var, onun üzerinde çalışıyorum. Son yüzyılda yetişmiş, yüz müceddid/İslamcı
İslam âliminin hayatını yazmak istiyorum. Bu yüzden onlara ait ve onlarla ilgili kitapları okuyor ve
yazıyorum. Gazetede yazan biri olduğum için okuma zorunluluğum var. Fırsat bulursam 35-40
dakika kadar yürüyüş yapıyorum. Özetlersek bu dünya fırsatlar âlemi, ben de bu fırsatları iyi
değerlendireyim ki ebedi âlemde mutlu olayım diye çabalıyorum.
Bu kadar çok okuyan bir fıkıh âliminin şu anda 'okunacaklar listesi'nin ilk sırasında ne var?
Yaklaşık 11 bin hadis ihtiva eden Cem'ul Fevaid mecmuası şu anda masamda. Bu hadislerin üç bin
kadarını okudum. Devam ediyorum.
Birinci eşin rızası olmadan olmaz!
İslam, bir erkeğin çok eşli olmasına izin veriyor. Sizse Türkiye gibi bir ülkede bunun caiz olmadığını
ifade ediyorsunuz.
İslam'ın ilk geldiği zamanı, o ortamı, kültürü düşünün. Sonra yüzyıllar içerisinde yaşanan savaşlar,
kimi zaman kadının kimi zaman erkeğin artıp eksilmesini... Tarihsel süreçte çok eşliliğe bunun gibi
pek çok şey neden olmuş. Yani sırf cinsel arzu dolayısıyla değil, içtimai ve ekonomik hayatın, aile
hayatının gereği olarak birden fazla evlilik gündeme gelebileceği için İslam, bu kapıyı kapatmamış.
Ama sırf zevk ve arzu için ikinci bir kadınla evlenmenin önünü de tıkamış. Birinci hanımı üzmek,
ağlatmak, hasta etmek, psikiyatra muhtaç hale getirmek, evde huzuru kaybetmek, çocukların
eğitimini olumsuz etkilemek, evlilik safhasında birinci ve ikinci eşe yalan söylemek gibi türlü
huzursuzluklar yaşanıyor bu süreçte. Sizce İslam, bunlara izin verir mi?
İlk eşin rızası yoksa erkek, kesinlikle evlenemez mi?
Kadının rızası olmadan evlenemez. Zaten Türkiye'de yaşanan sıkıntının bir nedeni de bu. Birinci eş
ikinci hanımı istemiyor, ikinci hanım da birinciyi. Üstelik ikinci hanım, evleneceği erkekle görüşürken,
birinci eşinden boşanma sözünü istiyor. Yani bir yuva yıkarak yeni bir yuva kurmayı arzuluyorlar.
Bunun caiz olmadığını söylemeye gerek bile yok. Bir de şunu düşünmek gerek; çok eşliliğe az önce
de bahsettiğim belli sebeplerle izin verilmiş. Ancak bir insanın sağlığını bozmak yasak kılınmış.
Birinde izin var, diğerinde yasak. İzin verilen bir şeyi yapmadığınızda sevabınız eksilmez, yasak olanı
yaptığınız da ise günaha girersiniz.
Örf ve adetler kadının vazifesi olarak algılanmış
İslam'ın kadını arka plana ittiği çok dile getirilen bir iddia. Namaz kılarken bile kadının arka safta
durmasını buna bağlayanlar var.
Namazda kadınların erkeklerin arkasında durmasıyla erkeğin dikkatinin dağılmaması amaçlanmış.
Ama kadın ve erkek aynı şekilde birbirine meyledebilir. Yani bir zaaf söz konusuysa bu iki taraf için
de geçerli. Ama şeriat, kadına daha fazla güveniyor. Bence bu, kadınlar için övünç vesilesi olmalı.
Bunun başka örnekleri de var mı?
Elbette. Nur Sûresi'ndeki tesettür ayetini ele alabiliriz. Orada önce erkeklere ve kadınlara aynı
kelimelerle gözlerini haramdan sakınmaları ve iffetlerini korumaları emrediliyor. Sonra özellikle
kadınlara detaylı olarak kimlere karşı nasıl örtünecekleri açıklanıyor. Kadınlara açık bir şekilde
örtünmeleri söyleniyor. Yani erkekler için başınızı şöyle örtün, yürürken ayaklarınızı yere sesli
vurmayın vs. denilmiyor. Bu da şeriatın kadınlara daha fazla güvendiğini gösteriyor.
Eskimeyen bir tartışma da kadın, dinimize göre sosyal hayata ne kadar dâhil olmalı...
Dinimiz, çocukların eğitiminden öncelikle anne-babayı sorumlu tutuyor. Yine bizim dinimiz, ailenin
geçimini babaya yüklüyor. O halde öncelikle babanın çalışması gerekiyor. Anne de çocukları için
gerektiği kadar evde, onların yanında olacak. Sonra gerektiği yerde, gerektiği kadar sosyal hayatın
içinde olacak ve çalışacak. Yani bu oluş hiçbir zaman onun aile içindeki fonksiyonunu, vazifelerini
olumsuz etkilemeyecek.
Aile içindeki fonksiyonundan kastınız temizlik, yemek gibi işler değil sanırım...
Tabii ki. Yemek hazırlama ya da temizlik gibi işler İslam'ın kadına farz olarak yüklediği vazifeler
değil. İslam, erkeğin pişirdiği yemek mekruhtur ya da haramdır demiyor. Bunlar tamamen örf ve
âdete bağlı olarak kadının vazifesi gibi algılanmış. Benim söylemek istediğim şey geçimi sağlamakla
yükümlü baba olduğu için çocukların eğitiminden daha çok annenin sorumlu olduğu. Onun dışarı
çıkışı bu durumda ancak zarurete bağlı olmalı.
Zaruret yoruma açık mı?
5 zaruret hali vardır. Dini, aklı, nesli, hayatı ve malı korumak. Kadını hizmete sokmadığınızda dini,
aklı, nesli, kültürü, bilgiyi koruyamayabilir, bilgi kirliliğinin önüne geçemeyebilirsiniz. Mesela eğitimöğretim alanında hem kadın hem erkeğin çalışması gerekiyor. Ya da kadın kadına eğitim, tedavi vb.
daha uygun olabileceği için zaruret hâsıl olabilir. Bir de içtimai gereklilikler var. Bu gereklilik öyle bir
şeydir ki bunu erkek yapsın diyemeyiz. Ya da bir mesleği erkek de yapsa biz kadının yapmasını
tercih ederiz. Bir jinekoloğun kadın olmasının edebe daha uygun olduğunu düşünürüz mesela.
Boşanan kadının nafaka alması meşru değil
Kadının eski eşinden nafaka almasının meşru olmadığını söylüyorsunuz.
İslam'da nafakanın olabilmesi için nafaka verdiğiniz şahısla nafaka alan şahıs arasında nafakayı
gerektiren bir bağ olması gerekiyor. Bir erkek, çocuğuna, anne-babasına, eşine nafaka verebilir. Ama
karı-koca ilişkisini sonlandırdığı bir kadına vermekle yükümlü değil. Yani bir başkası ile
evlenebilecek, serbest bir hanıma bir erkeğin nafaka vermesi, bu hanımın da nafakası alması caiz
değil. Eğer çocuğunun annesini boşamış da o anne çocuğa bakıyorsa çocuğunun nafakası (geçimi,
meskeni vb.) babaya borçtur.
Kadın geçimini sağlayacak durumda değilse yine de nafaka alması caiz olmaz mı?
İslam'da bunun için mehir vardır. Kadın bu mehri bir teminat olarak saklar ya da harcar, kendi
bileceği iş. Ancak daha önce verilmemiş ise boşanınca bu mehrin verilmesi şarttır. Benim fikrimi
soracak olursanız mehir boşandıktan sonra kadının en az 6 ay-1 yıl gibi bir süre için çalışmadan da
geçimini sağlayacak bir meblağ olmalı. Böylelikle kadın, yürümeyen bir evliliği maddi kaygılarla
yürütmeye çalışmaz.
Zaman
Bu dökümanı orjinal adreste göster
"Fetva Vermek Çok Zor Bir İş"