SPİNOZA

İnsan ussal törel varoluşa yeteneklidir, ama bunu ancak gökten ya da yerden buyruk almaksızın, ve Gerçeği yalnızca kendi
Usu ile, kendi Duyuncu ile bularak başarabilir. Ahlak ancak insanın Özgürlük ile bir olan Duyuncundan doğduğu ölçüde gerçek Ahlaktır; ya da, insan ancak iyi ve kötü, doğru ve eğri olanı
ussal Duyuncu ile ayırdedebiliyorsa gerçekten moral bir varlıktır. Bunu ancak Gerçeği bilebilirse, ancak kuşkuda ve bilgisizlikte takılıp kalmazsa yapabilir. Eğer yapamazsa anlamsız,
saçma, gereksiz bir hiçliktir. Modern dönem Özgürlük dönemidir — yalnızca despot için değil, yalnızca efendiler için değil,
ama evrensel olarak. Modern dönemin kavramı Avrupalı ve Afrikalı ve Asyalı için,
bütün bir insanlık için gelişme, kendini çirkin, kötü, bilgisiz kültür biçimlerinden kurtarma, kendini gerçek kendisi yapma süreci olmasında yatar ve bunun biricik olanağı insanın ne yerin ne de göğün kulu olmadığının, özgür olduğunun bilincine varmasıdır. Spinoza’nın ussal etiği kuşkucu-bilgisiz Aydınlanmanın ­yararcı etiğinin de
insan Özgürlüğü ile bağdaşmadığının, bir hırs ve dürtü etiği olduğunun, bir etik olmadığının, törelliğin ancak Us üzerine duyanırsa Törellik olduğunun tanıtlamasıdır.
3 TL
İDEA E1 2011/08
SPİNOZA
4. İNSANIN KÖLELİĞİ YA DA DUYGULARIN GÜCÜ
5. ANLIĞIN GÜCÜ YA DA İNSANIN ÖZGÜRLÜĞÜ
TÖREBİLİM — III
I
İDEA
İDEA CEP KİTAPLARI 030
FELSEFE 18
ISSN 2146-3514
idea
İDEA E1 2011/08
HOLLANDA’NIN EN YÜKSEK VE EN SAYGIN BİLİM ÖDÜLÜ “SPINOZA PRIJS/SPİNOZA ÖDÜLÜ” ADINI TAŞIR.
Amsterdam’da doğan Spinoza (1632-1677) Por­te­kiz’de zorla Ro­ma Katolikliğine döndürülmüş ve sonra Kalvinist Hollanda’nın hoşgörülü ortamında eski dinine yeniden
sarılmış bir Yahudi aileden geliyordu. Yahudi geleneğinde yetiştirilmesine karşın çok
geçmeden özellikle Descartes’ın etkisi ile boşinancı ve geleneği sorguladı, ve Amsterdam Yahudi topluluğundan kovuldu. Yirmili yaşların başında olan Spinoza geçimini ders
vererek ve mercek işleyerek kazandı, Hıristiyanlığı düşünmeyerek kendini Latince’ye,
özel olarak Descartes’ın felsefesinin incelemesine verdi. Ölümünden sonra yayımlanan
Törebilim (Ethica) Batı felsefesinin en önemli yapıtlarından biridir. Spinoza romantik
Novalis tarafından “tanrı-­sarhoşu insan” olarak görülürken ve Goethe Törebilim’ i ilk
okumasında “döndürülürken,” Herder Spinoza’da “dinin ve felsefenin uzlaşmasını”
buldu. Hegel “Ya bir Spinoza­cısınız, ya da bir felsefeci değilsiniz” diyordu.
SPİNOZA TÖREBİLİM — 3 idea
İDEA E1 2011/08