set canal leader 2001 cihazı ile yapılan kök kanal preparasyonunun

Cumhuriyet Üniversitesi
Dişhekimliği Fakültesi Dergisi
Cilt 1, Sayı1, 1998
S.E.T. CANAL LEADER 2001 CİHAZI İLE YAPILAN KÖK
KANAL PREPARASYONUNUN DEBRİS VE SMEAR TABAKASI
YÖNÜNDEN İNCELENMESİ
Dt. Kerem Engin AKPINAR*
ÖZET
Kök kanal preparasyonu sonucu ortaya çıkan smear tabakası günümüzde halen tartışılmakla olan bir konudur. Bu
çalışmada; kök kanal preparasyonunda kullanılan yeni bir
cihaz kanal duvarında oluşturduğu yüzeyel debris ve
smear tabakası yönünden incelenmiştir. Çalışmada 30
adet üst I. büyük azı dişin meziobukkal kökleri kullanılmıştır. I. gruptaki dişlerin kanalları, K tipi kanal eğesi ile
2. gruptaki dişlerin kanalların S.E.T. Canal Leader 2001
cihazına uyumlu özel olarak imal edilmiş kanal eğeleri ile
prepare edilmiştir. Meziobukkal köklerin apikal 1 mm'den
itibaren 13 ve 5 mm'lik mesafelerde horizontal yönde kesitleri alınmıştır. Scanning electron microscobisi incelemeleri yapılarak değerlendirilmiştir.
Bulgularımıza göre 2 grup arasında debris smear tabakası yönünden istatistiki açıdan anlamlı bir fark bulunamamıştır(P>0,05).
Anahtar Kelimeler: Endodontik Tedavi, Smear, Debris
GİRİŞ
Kök kanal tedavisinin biyomekanik preparasyon
aşamasındaki, ana sorun nekrotik veya potansiyel
nekrotik materyalin kök kanal sisteminden uzaklaştırılmasıdır. Kök kanal sisteminden uzaklaştırılamayan enfekte dentin ve kanal içerisinde bırakılacak
olan organik-inorganik artıklar, yoğun mikroorganizma kolonilerinin barınacağı sahaları oluşturur.
Kök kanal sisteminde bulunan artık dokular
uzaklaştırılamayacak olursa, endodontik tedavinin
prognozunu olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle biyomekanik preparasyon, endodontik tedavinin başarısını etkileyen en önemli bölümlerden biridir.
Biyomekanik preparasyon esnasında kanal duvarları yüzeyinde şekillenen debrisler smear tabakası
olarak adlandırılmakladır. Smear tabakasının
meydana gelişi fizikokimyasal bir olaydır. Diş yapılarındaki kesim, aşındırma ve eğeleme işlemleri
sonucunda yüzeyde parçalanan organik ve inorganik
*C.Ü. Diş Hekimliği hak. Diş Hast. ve Tedavisi A.B.D. Araştırma Görevlisi
**G.Ü. Diş Hekimliği Fak.Diş Hası. ve Tedavisi A.B.D.Öğretim Üyesi
Prof.Dr. Emin G. TURKÖZ**
ZUSAMMENFASSUNG
Smear Schicht,die Wâhrend Würzelkanalpreparation
ensteht, ist auch heute eine viel diskutiertes Thema. Absicht unserer Arbeit (Benutzend haufig in Wurzelkanal)
mit Ansicth von oberflachliche debris und Smear Schicht
in Wurzelkanal zu komparieren. Bei unserer Arbeit wurde
30 Stück mesiobukkal Wurzeln der oberer 1 Mahlzahne
venvendet worden. Die Wurzeln, dır zar erste Gruppe
gehören, wurden mit K-forming Wurzelnadeln behandeit
worden hingegen Wurzeln in 2. Gruppe wurden mit S.E.T.
Canal Leader 2001 zusammen benutzeden Nadeln
Behandeit worden. Bei der mesiobukkal wurzeln wurden
ab 1 mm von Apikal Punkt, mit 13, und 5mm distanzierten Abstanden, horizontale Schnitte entnormm worden.
Diese Mustern wurden zuerst dehidratiert und dann mit
Hilfe von Elektron Microskop observiert und bewertet
werden.
Nach unseren Findungen, wurden keine stalistisehe Underschied zwischen 2 Gruppe mit Ansicht von debris und
smear Schicht verurteilt worden(P>0,05)
Schlüssel Wörter: Wurzelkanal Behandlung,Smear, Debris
elemanların birleşiminden smear tabakası meydana
gelmekledir.
Bu konuda çalışmalar yapan araştırmacılar biyomekanik preparasyon yapılmayan dişlerde smear tabakasının oluşmadığını ve değişik preparasyon teknikleri ile beraber yapılan irrigasyon yöntemlerinin
bu tabakaya tamamen elimine etmediği bildirilmiştir.
Teknolojik gelişime bağlı olarak elle yapılan preparasyonlar yanında giromatik, sonik, ultrasonik cihazlarla ve lazer ile yapılan preparasyonlar üzerinde
birçok çalışma yapılmıştır
Mıhçıoğlu14 giromatik sistem ile yaptığı histolojik çalışma sonucunda ve klinik olarak yaptığı değerlendirmelerde giromatik yöntemin kanal içindeki
artık dokuların tamamen uzaklaştırılmasında etkili
olmadığını bildirmiştir.
Langeland ve arkadaşları12 endosonik cihazların
kök kanalları temizleme yönünden karşılaştırdıkları
C.Ü. DIŞHEKIMLIGİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1998
histolojik çalışmada özellikle eğri kanallarda artık
dokuları tam olarak temizleyemediklerini bildirmişlerdir.
Lim ve arkadaşları11 elle yapılan preparasyon ile
sonik ve ultrasonik cihazlarla yapılan kök kanal preparasyonlarını histolojik olarak karşılaştırdıkları çalışmalarında her üç tekniğin de etkili olmadığını ancak sonik cihazların hem ultrasonik cihazlardan
hem de elle yapılan preparasyonlardan daha başarılı olduğunu söylemişlerdir.
Goodman ve arkadaşları8 step-back/ultrasonik
preparasyonun özellikle 1 mm'lik seviyelerde elle
yapılan step-back preparasyonuna göre daha iyi temizlemediğini buna karşılık halen debrislere rastlandığını bildirmişlerdir.
Şaklar ve arkadaşları16 farklı kanal aletleri ile yapılan preparasyon sonrası debris ve smear tabakasını incelemişler ve gruplar arasında gerek debris gerekse smear tabakası yönünden fark bulunmadığını
bildirmişlerdir.
Zaimoğlu ve arkadaşları20 yaptıkları çalışma sonucunda sonik cihazlar ile yapılan kanal preparasyonunun, smear tabakasının ortadan kaldırılmasında
yeterli olmadığını belirtmişlerdir.
Lazerin endodontik tedavilerde kullanımı rutin
olmamakla beraber Fegan ve arkadaşları5 in vitro
olarak prepare edilmiş kök yüzeylerinde Nd:YAG
lazer uygulamasının kanal içinde antibakteriyel
araştırmalar ve bu yöntem ile kanal duvarlarından
smear tabakasının tamamen elimine edilemeyeceğini bildirmişlerdir.
Yaptığımız çalışmanın amacı; kanal preparasyonu esnasında elle kullanılan kanal aletleri ile son zamanlarda ortaya çıkan S.E.T. Canal Leader 2001 cihazı ile beraber kullanılan bir kanal aletini, kanal
içerisinde oluşturdukları debris ve smear tabakası
yönünden birbiri ile kıyaslamaktır.
nal eğesi preparasyon yapıldı. 15 no.lu kanal eğesi
apikal foremende görülene kadar ilerletildi ve anatomik apeksten yaklaşık 0,5 mm geri çekilerek çalışma uzunluğu belirlendi. Kanalda 15 no.lu K-tipi
eğe ile preparasyon yapıldıktan sonra 20 ve 25 no.lu
eğeler ile preparasyona devam edildi. 30 no.lu K-tipi
kanal eğesi çalışma boyutundan 1 mm kısa olacak
şekilde preparasyona devam edildi. 30 no.lu eğeden
sonra 25 no.lu eğe ile rekapitülasyon işlemi yapıldı.
35 no.lu kanal eğesi çalışma uzunluğundan 2 mm,
40 no.lu kanal eğesi çalışma uzunluğundan 3 mm
kısa olacak şekilde kanala yerleştirildi ve preparasyona devam edildi. Her eğelemeden sonra 25 no.lu
kanal aleti ile rekapilütasyon işlemi yapıldı. Preparasyon esnasında her eğe değişiminde kanallar 2 cc
olmak üzere %5,25 lik NaOCI solüsyonu ile irrige
edildi. İrrigasyon sonrası tüm kanallar kağıt konlar
yardımıyla kurutuldu.
GRUP 2:
Bu gruptaki 15 adet üst 1. büyükazının meziobukkal kanallarında S.E.T. Universal eğeleri kullanılarak preparasyon yapıldı. Çalışma boyutuna uygun olarak hazırlanan Canal Leader 2001 cihazına
takılan K-tipi kanal eğesi ile çalışma mesafesine
4000-6500 rpm hızla 45 sn aşağı hareketlerle ve hafif dikey basınç uygulayarak preparasyon yapıldı.
Bunu yaparken güçlü apikal basınç oluşmamasına
dikkat edildi. Preparasyon sırasında S.E.T. irrigasyon sisteminin sabit akışı ile çalışıldı. Daha sonra
20,25, 30 ve 35 no.lu eğeler kullanılarak preparasyon tamamlandı. Kağıt konlar ile kanal kurutuldu.
Her iki gruptaki dişlerin kanal preparasyonları tamamlandıktan sonra apikal 1 mm 'lik mesafeden
sonraki yaklaşık her 1 mm, 3 mm ve 5 mm'lik mesafelerde horizontal yönde elmas separatorler ile kesitler alındı. Örnekler daha sonra %70, %90 ve
%100'Iük etil alkol banyolarında 15 dakika (utuldu.
En son olarak aseton içinde 15 dakika bekletilen örneklerin bundan sonraki kısmında A.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji bölümündeki Scanning Elekton Mikroskopu ( Jeolijem-100 CXI1 Elektron mikroskop Tokyo-Japon) kullanıldı. Köklerin SEM'de
incelenebilmesi için her bir örnek 200 A° kalınlığında
altın ile kaplandı. SEM incelemelerinde apikalden
koronele doğru 1,3 ve 5 mm'lik seviyelerde yüzeysel debris ve smear tabakası açısından değerlendirmeler yapıldı. 3 ayrı araştırıcı ayrı ayrı örneklerden elde edilen fotoğrafları gözlemsel olarak inceledi. İnceleme sonuçları Glaser ve arakadaşlarının6
kullandıkları skorlama yöntemine göre skorlandı,
daha sonra bu 3 araştırıcının yaptığı değerlendirmelerin ortalamaları alınarak bulgular elde edildi.
MATERYAL METOD
Çalışmamızda 25-45 yaş arası hastalardan periodontal ve protetik nedenlerle çekilmiş 30 adet üst
1. büyükazı dişin meziobukkal kökü kullanıldı. Çalışmada kullanılacak dişlerin radyografik kontrollerinde kök oluşumu tamamlanmış, normal kök morfolojisine sahip olmasına ve Schneider'in13 tanımladığı kanal açısının 20°den büyük olmasına dikkat
edildi. Çalışma öncesi dişlerin kök yüzeyleri periodontal küret yardımıyla temizlendi.
Dişler rastgele olarak 15'er adet 2 ayrı çalışma
grubuna ayrıldı.
GRUP1:
Bu gruptaki 15 adet üst 1.büyük azı dişin meziobukkal kanalında K-tipi(Manı K-Files, Japan) ka12
CİLT. 1, SAYIM
Debris
Smear
Skor
0-1
1-2
Kriter
Debris yok
Az debris
2-3
Orta debris
3>
Yoğun debris
Skor
0-l
1-2
Kriter
Smear tabakası yok
Demin tübüllerinin
%50 den fazlası
izleniyor.
2-3 Dentin tübüllerinin
%50den azı izleniyor.
3>
Dentin tübülleri
izlenmiyor.
Şekil 3a
Tablo 1 :
Kronal
Steg-Back
Canal Leader
Sonuç
X±sx
1,4±0,10
1.0±0.16
P=0,9520
P>0,05
Orta
X±SX
2,2±0.12
2,2±0,12
P= 1,000
P>0,05
Apical
X±SX
1,5±0.27
2.0±0,22
P=0,2222
P>0.05
Elle yapılan Step-Back tekniği ve Canal Leader 2001 cihazı ile yapılan
prcparasyonda farklı kesitlerden SEM ile ölçülen smear sonuçlarını
gösteren tablo
Şekil 2a
Elle yapılan Step-Back tekniği ve Canal Lcader 2001 eilıa/ı ile yapılan
preparasyonda farklı kesitlerden SEM ile ölçülen debris sonuçlarını
gösteren tablo
BULGULAR
Çalışmada kullandığımız iki ayrı teknikte preparasyon sonrası kök kanal duvarında meydana gelen
debris ve smear tabakası skorlamalarının ortalamaları
Sekil 1a
Şekil 2c
Tablo I ve 2 de verilmiştir.
Elde edilen bulgular Man Witney U testi analiziyle istatistiki yönden değerlendirilmiştir. Sonuçta
gruplar arasından istatistiki yönden anlamlı bir fark
bulunmamış.tır(p>0.05). Ancak smear tabakası yoğunluğu açısından değerler arasında fark bulunmazken, debris açısından değerlendirildiğinde Canal
Leader 2001 cihazı ile yapılan preparasyon sonrası
koronal kesitte daha az debris miktarına rastlanmış-
Şekil 2a
13
C Ü. DİŞHEKİMLIĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1998
debrisin uzaklaştırılmasında daha başarılı olacağını
bildirmişlerdir. Haikel ve Alleman10 ise sonik cihazları, özellikle kanalın orta ve koronal 1/3 bölgelerinde debris ve smear tabakasının kaldırılması açısından başarılı bulmuşlardır. Bu sonuçlar, bizim koronal kesitte elde ettiğimiz sonuçları desteklemektedir. Canal Leader 2001 cihazı ile yaptığımız preparasyonda koronal kesitte debrisin uzaklaştırılmasında daha başarılı olduğu görülmüştür. Bu sonucun cihazın ucunu bağlı özel kanal eğelerinin üç yönde
hızlı hareketine ve cihazın üzerinde bulunan irrigasyon sistemiyle ilişkili olduğunu tesbit ettik.
Walker ve Rio17 histolojik çalışmalar sonucunda
ne el, ne sonik, ne de ultrasonik preparasyonun eğri
kanallarda özellikle debris yönünden bir fark yaratmadığını bildirmişlerdir. Şaklar ve arkadaşları16 yaptıkları çalışmada farklı kanal aletleri ile yapılan preparasyon sonrası debris ve smear tabakası yönünden
fark bulunmadığını belirtmişlerdir. Bu sonuçlar bizim sonuçlarımız ile paralellik göstermektedir.
Çalışmalarda elde edilen bulguların, kullanılan
aletlerdeki farklılıklar ve irrigasyon solüsyonları ile
ilişkili olduğunu düşünmekteyiz.
Sodyum hipokloritin değişik konsantrasyonlarda
kullanılsa bile smear tabakasının eliminasyonunda
tek başına yeterli olmadığı çalışmalarda gösterilmiştir4. Çünkü sodyum hipoklorit organik doku eriticidir. Buna karşın smear tabakasının büyük bir kısmı
kalsifiye yapılardır. Bu yüzden organik doku eriticileri ile birlikte inorganik doku eriticileri de beraber kullanılmalıdır. Ayrıca çalışmamızda, debris ve
smear tabakasının prepasyon yapılmamış kanallarda
oluşmadığı bilindiğinden prepare dişlerden meydana gelen bir kontrol grubu oluşturulmamıştır.
Şekil 3 Farklı kesitlerde step back ve canal leader
preparasyonuna ait smear miktarı
Kronal Üçlü
Orta uçlü
Şekil 4 Farklı kesitlerde step back ve canal leader
preparasyonuna ait debrismiktarı
tır. Her iki grupta preparasyon sonrasında yoğun
smear tabakasına rastlanmış ve dentin kanal ağızları
hemen hemen izlenemez durumunda görülmüştür
(Şekilla,b,c,2a,b,c).
Farklı kesitlerde Step-back ve Canal Leader 2001
cihazı ile yapılan preparasyona ait debris ve smear
tabakası sonuçlarını gösteren grafikler Şckil3 ve Şekil4 de gösterilmiştir.
TARTIŞMA
Debris ve smear tabakasının, kök kanalına uygulanan mekanik preparasyon sonucu ortaya çıktığı
pek çok araştırmacı tarafından kanıtlanmıştır4,18,9.
Debris ve smear tabakasının mikroorganizmaların
ve bakterilerin üreyebilmesi için uygun bir ortam
sağlayacağı, kök kanal dolgularının kanal duvarına
adaptasyonunu bozması sonucu apikal sızıntıya neden olacağı ve intrakanal medikamanlarının dentin
kanalları içerisine yayılmasına engel olacağı düşüncesini oluşturmaktadır.
Endodontik tedavinin prognozunu olumsuz yönde
etkileyen bu tabakanın kaldırılması yönünde çalışmalar yapılmıştır1,1218,19,24. Çalışmamızda yüzeysel
debris ve smear tabakası açısından gruplar arasında
istatistiki yönden anlamlı bir fark bulunmamıştır(p>0,05). Her iki grupta apikalden koronale doğru
1,3,5 mm'lik mesafelerle yoğun debris ve smcar
tabakasına rastlanmıştır.
Glaser ve arkadaşları6 yaptıkları çalışmada kök
kanallarında akustik hareketin (acoustic streaming)
14
CİLT: 1, SAYI : 1
KAYNAKLAR
1- Alaçam,T.:Endodonti.Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi,Anka1,1990.
2- Alaçam,T.: Scanning electron microscope study comparing the efficacy of
endodontic irrigating systems. Int. End(Endodontic Journal.20:287-294,1987.
3-Bayırlı,G.Ş.:Endodontik tedavi. Taş Matbaası.istanbul 1995.
4-Baumgartner, J.C.,Brown, CM., Mader,C.L., Peters.D.D., ShulmanC.D.:A
scanning Electron Microscopic Evaluation of Root Canal Debridemet Using
Saline,Sodium Hypochlarite. and Citrit Acid. J.Endodon. 10:525-531,1984.
5-Fegan, S.E., Steiman,R.:Comparative Evaluation of the Antibacterial Efficis
of
Intracanal
Nd:YAG
Laser
Irradistion:An
İn
vitro
study. J Endodon,21:415-417,(1995).
6-Glaser,G.C.Georig A.C.Zislis, T., Pugh, R.J.:Scanning Electron Microscopic Evaluation Endodontic Hand Instrumentation in the Debridement of Root canal
systems.Qint. Int,20+:525-530,(1989).
7-Goldman ,L.B., Goldman,M., Kronman, J.H.,Lin,P. S.: The Efficacy of
several irrigating solubons for endodontic;A Scanning Electron Microscopic
study.Oral Surg.52:197-205.1981.
8-Goodman,A,,Reader,A.,Beck,M.,Melfi,R.,Mejers,W.:An in Vitro com-arision
of the Step-Back Tecnıque Versus a Step-Back/Ultrasonic Tecnique in mandibular
Molars. J.Endodon.ll:249-256,I985.
9-Grosman. L.I.: Endodontic Pratice, Lea and Febiger Co. Eight Edition.
Philedelphia. 1974.
10- Haikel, Y., Alleman, C: Effectiveness of Four methods for Root Canals.
Scanning electron microscopic evaluation. J. Endodon, 17:340-345.(1988).
11- Kartal, N.. Öncelik, B.: Farklı irrigantların kök kanal duvarlarını temizleme etkinliğinin karşılaştırılması: Tarama Elektron Mikroskop (SEM) çalışması.
..Ü.Dis HeL Derg.. 19(2), 209-211.1992
12- Langdand. K.. Liad. K.Pascal, E.A.:Work-Saving Devices in Endodontic
Efficacy of Sonic Ultrasonic Techniques.J. Endodon. 11:499-510:1985
13- Lim. K.C.Mc Cabe, J.G., Johnson. M.R.W.:SEM Evaluation of Sonic and
Ultrasonic Devices for Root Canal Preparation.Qınt.Int.,18:793-797,19S7
14- Mıhçıoğlu, T.: Kanal Tedavisinde Giromatik ve Klasik Yöntemlerin
Mekanik Preparasyondaki Ekinlikleri Klinik. Radyolojik ve Histopatolojik Olarak
İncenlenmesi. H.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara, 1978
15- Suhneider. S.W.:A Comparasion of Canal preparations in straight and
nurved root canal. Oral Surg. 32:271-275,1971
16- Şaklar, F. Dartar, M., Tapbaş, C. Tunga. U.: Farklı Kanal Aletleri i l e
Yapılan preparasyon sonrası Debirs ve Smear Tabakasının incelenmesi. Selçuk
Üniv. Diş Hek. Fak. 7(2):52-56,1997
17- Walker. T.L.. Rio. C.E.: Histological Evalugation of Ultrasonic Instrumentation Of curved Root Canal, J.Endodon, 15:49-59,(1989)
18- Zaimoğlu. L.:Kok kanalında Smear tabakasının Scanning Electron Mikroskopu ile incelenmesi(l). A.Ü.Dis Hek. Fak. Derg. 12:333-334,1985
19- Zaimoğlu, L.:Kök kanalında Smear tabakasının Scanning Electron Mikroskopu ile incelenmesi(ll). M.Ü.Diş Hek. Fak. Derg.l:13-2Ü,1985.
20- Zaimoğlu. L., Şaklar, F., Solak. H.: Sonik Cihazların Kök kanal duvar
larına etkileri.A.Ü.Dİs. Hek. Fak. Derg. 15: 323-330.1988
Yazışma Adresi
Dt. Kerem Engin AKPINAR
C.Ü. Dişhekimliği Fakültesi
Diş Hastalıkları ve Tedavisi Anabilim Dalı
Kampüs - SİVAS