ŞİGELLA

ŞİGELLA
Basilli Dizanteri;Shigella; Şigelloz;
Gastroenteriti; Şigella Enteriti:
Şigella
Bağırsakların akut iltihabi hastalığıdır. Şigella bakterileri
ile meydana gelir, bu bakteriler nedeniyle ortaya çıkan barsak
enfeksiyonuna şigelloz denir. Şigella bakterileri birkaç
çeşittir:
Shigella sonnei, “Grup D” şigella, birçok şigelloz
vakasından sorumludur.
Shigella flexneri, yada “grup B” şigella,
Shigella dysenteriae tip 1 dizanteri salgınlarına neden
olan türdür.
Hastalık gıdalar ve sular ile bulaşır. Hasta insanın dışkısı
ile etrafa yayılan bakteriler sanitasyon ve hijyen
koşullarının iyi olmadığı ortamlarda sulara ve gıdalara
bulaşarak salgınlara neden olur. Bakterinin birkaç tanesi bile
hastalık yapmaya yeterlidir. Kalabalık ortamlarda, kamplarda,
bakım ve huzur evlerinde salgınlara neden olur. Hastalığın
neden olduğu dizanteri ve şiddetli barsak enfeksiyonu
yaşlılar, bebekler, çocuklar ve immün sistemi zayıf hastalar
için ölümcül olabilir.
Şigella belirtileri nelerdir?
Bakteri vücuda girdikten 1 ila 7 gün sonra şikayetler başlar.
en sık görülen şikayetler:
Ani başlayan karın ağrısı
Ani başlayan yüksek ateş,
Bol sulu, Kanlı, sümüklü ishal, ( ishal başlangıçta
suludur daha sonra kanlı – sümüklü hale gelir),
Dışkıdan sonra rahatlayamama,
Bulantı, Kusma görülür.
Hastada ishal ve su kaybına bağlı olarak tansiyon düşer, nabzı
artar, karın muayenesinde hassasiyet vardır, kan sayımında
iltihap hücreleri artar.
Şigella teşhisi nasıl konur?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı
olur. Kesin teşhis laboratuar incelemeleri ile konur.
Yukarıdaki şikayetlerin varlığında aşağıdaki testler istenir.
Hemogram ( tam kan sayımı),
CRP,
Sedimantasyon,
Dışkı incelemesi,
Dışkı kültürü ile teşhis konur.
Şigella tedavisi :
Dışkıda kan görülmesi her zaman doktor muayenesi gerektiren
önemli bir işarettir. Hastalık genellikle ağır seyretmez
şikayetler 2 – 7 günde kendi kendine düzelir. Tedavide amaç
hastanın kaybettiği suyu ve tuzu yerine koymaktır. İshal
kesici ilaçlar şikayetlerin uzamasına neden olduğundan
kullanılmaz. Antibiyotik normalde verilmez ancak İmmün sistemi
zayıf olan hastalara, yaşlı ve çocuklara antibiyotik tedavisi
başlanır. Aşağıdaki durumlarda hastanın hastaneye yatırılması
gerekir:
İmmün sistemi bozuk hastalar,
Şuuru bulanan hastalar,
Ateşi sürekli yüksek olan hastalar,
İdrar söktürücü tansiyon ilacı kullanan hastalar,
Ağızdan yeterli sıvı alamayan hastalar ın hastaneye
yatırılması gerekir.
Şigella tehlikeli bir hastalık mıdır?
Şigelloz nadiren komplikasyonlara neden olur. En sık ve en
tehlikeli komplikasyon dehidratasyon yani aşırı su kaybına
bağlı hipotansiyon ve komadır. Dehidratasyon en sık bebek ve
çocuklarda, ağızdan sıvı alamayan kişilerde, aşırı kusması
olan hastalarda ve idrar söktürücü diüretik kullanan
hipertansiyon hastalarında görülür. Bu hastaların mutlaka
hastaneye yatırılması ve kaybettikleri suyun damardan
verilmesi gerekir. Çocuk ve bebeklerde dil kuruluğu,
büyüklerde ise ayağa kalkınca baş dönmesi ve göz kararması
aşırı su kaybının işaretidir ve bu hastalar hastaneye
götürülmelidir.
Şigelloza bağlı diğer bir komplikasyon ise Hemolitik Üremik
Sendromdur. Şigella enfeksiyonunu takiben böbrek yetmezliği,
kansızlık ve pıhtılaşma bozuklukları ortaya çıkar, ağır bir
tablodur.
Şigelloz a bağlı nadir görülen bir komplikasyon ise reaktif
artrittir. Hastalık sırasında eklemlerde şişme, ağrı ve
kızarıklık olur.
Şigelloz çocuklarda ağır seyreder. Neredeyse şigelloz geçiren
çocukların % 40 ında nörolojik şikayetler ortaya çıkar. En sık
görülen nörolojik şikayetler
Havale: küçük çocuklarda ateşe bağlı epilepsi atağıdır.
Ensefalopati: beyin fonksiyonlarının bozulmasıdır.
Ateş, şuur bulanıklığı, baş ağrısı, uykuya meyil ve ense
sertliği olur. Menenjitle karışır.
Şigella enfeksiyonu sırasında acil durum belirtileri:
Şuur bulanıklığı,
Havale,
Epilepsi benzeri kasılmalar,
Baş ağrısı ve ense sertliği olması acil durum
işaretidir ve derhal en yakın acil servise başvurmak
gerekir.
Şigelladan Korunma:
Şigella sık görülen, gıdalar ve sular ile bulaşan
dizanteridir. Hastalık salgınlara neden olabilir. El yıkama
alışkanlığı hastalıktan korunmanın ilk ve en önemli adımıdır.
Sanitasyon kuralları ve hijyen kurallarına dikkat etmek,
açıkta satılan gıdalardan yememek, buz kullanmamak korunmak
için gerekli adımlardır.
Referanslar:
1.DuPont HL. Shigella species (bacillary dysentery). In:
Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Principles and Practice
of Infectious Diseases. 7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier
Churchill Livingstone; 2009:chap 224.
2.Ochoa TJ, Cleary TG. Shigella. In: Kliegman RM, Behrman RE,
Jenson HB, Stanton BF, eds. Nelson Textbook of Pediatrics.
18th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 196.
GİARDİA
Giardia lamblia sular, gıdalar yolu ile bulaşan hareketli bir
parazittir. İnce bağırsaklarda yerleşir, uzun süren ishallere,
gaz ve hazımsızlığa yol açar. Besin emilimini ve büyüme
gelişmeyi bozar. Parazit gözle görülmeyecek kadar küçüktür.
Giardia nasıl bulaşır?
Giardia gıdalar ve sular ile bulaşır, kistleri dış ortama
dayanıklıdır, temizlik maddeleri ile ölmez. İnsan dışkısı ile
ortama yayılan kistler 2 ay canlı kalır. Dışkı ile bulaşmış
sular, gıdalar, kötü hijyen koşulları, kötü alt yapı koşulları
nedeniyle yayılır. Çocuklarda büyüme gelişme geriliğine neden
olur.
Giardia nasıl hastalık yapar?
Kistler bağırsakta açılarak parazit haline döner ve bağırsak
duvarına yapışarak besinleri emmeye başlar. kistlerin parazite
dönmesi 2 hafta sürer. Bazı hastalarda hiçbir şikayete neden
olmadan uzun süre kalır. Büyüklerde pek şikayet olmaz en çok
şikayet çocuk çağda görülür. Çocuklarda en çok:
İshal: bazen akut bol sulu karın ağrısı ile seyreden
bazen uzun süren ateşsiz ishallerle yol açar. İshal
bazen aralıklı kabız atakları ile birlikte, bazen çok
uzun süreli kesintisiz olur.
Kabızlık: ishal atakları arasında kabızlık atakları
dikkat çeker. Birkaç gün ishal olan çocuk sonraki birkaç
gün kabız olur sonra tekrar ishal başlar,
Karında şişme, gaz,
Kramp tarzında karın ağrıları,
Çabuk doyma,
İştahsızlık, bulantı, halsizlik,
Büyüme geriliği,
Hafif ateş, kilo kaybı olur.
İshal başta bol sulu iken daha sonra sulu yumuşak, kötü kokulu
ve gazlı hale döner.
Giardia nasıl teşhis edilir?
Aralıksız ateşsiz ishal, aralıklar ile ishal atakları geçiren,
arada kabızlık atakları olan, karın şişliği, gaz, karın
ağrıları şikayetleri, büyüme geriliği, okul başarısında düşme
olan her çocukta Giardia dan şüphelenmek gerekir.
Giardia teşhisi dışkıda parazitin görülmesi yada enzimatik
yolla konur. Parazit ince bağırsakta yerleştiği için dışkıda
tespit edilmesi güçtür, birkaç kez bakılması gerekir.
Enzimatik yolla Giardia tespiti daha kolaydır.
Giardia nasıl tedavi edilir?
Giardia tespit edilen çocukların tedaviye alınmaları gerekir.
Ayrıca büyüme geriliği, benzeri bağırsak şikayetleri gösteren
ve endemik bölgede yaşayan çocuklarında tedavisi
önerilmektedir. Giardia tedavisinde antibiyotikler kullanılır.
Giardiya tekrar hastalık yapabilir.
Giardiya çocuklarda büyüme gelişme geriliği, okul başarısında
düşmeye neden olan önemli ve sık görülen bir parazittir.
Referanslar
1. Hill DR, Nash TE. Giardia lamblia. In: Mandell GL, Bennett
JE, Dolin R, eds. Principles and Practice of Infectious
Diseases. 7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill
Livingstone; 2009:chap 280.
2. Huston CD. Intestinal protozoa. In: Feldman M, Friedman LS,
Sleisenger MH, eds. Sleisenger & Fordtrans Gastrointestinal
and Liver Disease. 8th ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier; 2006: chap 106.
3. Adam RD. Biology of Giardia lamblia . Clin Microbiol Rev.
2001;14:447
4. American Academy of Family Physicians website. Available
at: http://www.familydoctor.org .
5. Harrisons Principles of Internal Medicine . 15th ed.
McGraw-Hill Professional Publishing; 2001.
6. Massachusetts Department of Public Health. Bureau of
Communicable Disease Control website.
http://www.state.ma.us/dph/cdc .
Available
at:
7. The Merck Manual of Medical Information . Simon and
Schuster, Inc; 2000.
8. Nash TE. Surface antigenic variation in Giardia lamblia .
Mol Microbiol. 2002;45:585
ASKARİS
Ascaris; Ascariazis; Barsak paraziti; Helmint;
Askaris en sık görülen barsak parazitidir, ince bağırsaklarda
yerleşir ve besin emilimini bozar.
Askaris nasıl bulaşır?
Askaris ince bağırsaklarda yerleşir. Yumurtaları dışkı ile
dışarı atılır. Kanalizasyon sisteminin kötü olduğu koşullarda
sulara ve toprağa bulaşan yumurtalar gıdalar ve sular ile
diğer insanlara bulaşır. Ağızdan girdikten sonra bağırsaklara
gider. Askaris yumurtaları bağırsakta açılarak parazit ortaya
çıkar.
Askaris kimlerde görülür?
Askaris dünyanın her yerinde görülür. Özellikle kanalizasyon
sisteminin kötü olduğu, sanitasyon hijyen ve temizlik
şartlarının kötü olduğu koşullarda daha çok görülür. İnsan
dışkısı ile kirlenmiş toprak bulunan bölgelerde salgın halinde
görülür. İnsandan insana bulaşmaz. Tedaviden sonra
tekrarlayabilir.
Askaris ne şikayet yapar?
Askaris erişkin hastalarda çok şikayete neden olmaz hafif
dispepsi ve hazımsızlık dışında şikayet görülmez. Ancak
çocuklarda:
Büyüme gelişme geriliği,
Okul başarısında düşme,
İştahsızlık,
Hazımsızlık,
Gaz,
Karında şişlik,
Bulantı,
Ağızda aşırı salya ya neden olur.
Parazitin bağırsaklara yerleşmesi için akciğerlere gidip
tekrar bağırsağa gelmesi gerekir. Bu sırada öksürük atakları
ve öksürükle balgamda parazit görülmesi olabilir.
Aşırı bağırsak paraziti küçük çocuklarda bağırsak
tıkanmalarına yola açabilir. Bu çok acil ve ölümcül bir
durumdur.
Askaris nasıl teşhis edilir?
Askaris teşhisi dışkının mikroskobik incelemesi ile konur.
Dışkıda yumurta varlığı araştırılır. Tek bir seferde teşhis
koymak zordur. Dışkı incelemesi en az 3 sefer yapılmalıdır.
Bazen dışkıda parazit görülür, yada öksürük ile parazit çıkar.
Bu durumda parazitin bir kaba alınarak doktora getirilmesi
teşhis koydurur.
Askaris tedavisi:
Askaris ilaçlar ile kolayca tedavi edilebilir. Bir günlük
tedavi yeterlidir. Aile bireylerinin de testten geçirilmesi
gerekir. Şikayeti olan ancak testleri negatif olan aile
bireylerine de tedavi verilebilir.
Askaris in çok yoğun görüldüğü bölgelerde okul çağı çocukları
ve gebelere dışkılarına Askaris görülmese
verilebilir. Buna önleyici tedavi denir.
de
tedavi
Askaristen korunma:
Askaris den korunmak için iyi kanalizasyon ve su sistemi
kurulmalıdır. Kırsal alanlarda bu imkanların zor ulaşıldığı
bölgelerde:
İnsan dışkısı ile temastan kaçınmak,
Toprak ile temastan sonra elleri yıkamak,
Tuvaletten sonra elleri yıkamak,
Yiyeceklere dokunmadan önce elleri yıkamak,
Gıdaları uygun şekilde yıkamak, soymak ve pişirmek
gerekir.
Referanslar:
1. “eMedicine – Ascaris Lumbricoides : Article by Aaron
Laskey”.
http://www.emedicine.com/EMERG/topic840.htm.
Retrieved 2008-02-03.
2.
Ascariasis.
DynaMed
website.
Available
at:
http://www.dynamicmedical.com/dynamed.nsf?opendatabase
.
Accessed October 4, 2005.
3. Beers MH, Berkow R. The Merck Manual . 17th ed. West Point,
PA: Merck & Co;1999.
4. Weller PF, Nutman TB. Intestinal nematodes. In: Kasper DL
et al., eds. Harrisons Principles of Internal Medicine . 16th
ed. New York: McGraw-Hill; 2005:1256-1257.
1. Dridelle R. Parasites. Tales of Humanitys Most Unwelcome
Guests. Univ. of California, 2010. p. 26. ISBN
978-0-520-25938-6.
2.
“DPDx
–
Ascariasis”.
http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/html/Ascariasis.htm.
Retrieved
2008-02-03