Form ve Fonksiyon Vücut Yapısı ve Şekli

Hayvanlarda Yapısal Organizasyon
(b) Doku düzeyi:
Kalp kası
(a) Hücresel düzey:
Kas hücresi
Hücre-Doku-Organ-Sistem ilişkisi
İnsan Anatomi ve Fizyolojisi
İnsan Vücudu
Yapı ve Fonksiyonları
Organ Sistemleri
– Bireysel hücreler grup yaparak dokuları oluşturur
– Dokular bir araya gelerek organları
– Belirli organlar sistemleşerek sistemleri
– Organ sistemleri de bütün bir organizmayı
oluşturur
(c) Organ düzeyi: Kalp
(e) Organizma düzeyi:
Bir çok organ sistemi
birlikte çalışır.
(d) Organ sistem düzeyi:
Dolaşım sistemi
FBÖ331.01/02
2 Ekim 2017
Dr. Aktan
Form ve Fonksiyon
• Biyolojik yapılar ve fonksiyonları arasında
ilişki vardır.
Dış ve İç Çevre Arasında Alışveriş
• Anatomi ve Fizyoloji
– Anatomi Organizmayı oluşturan yapıların
incelenmesi ve çalışılmasıdır.
– Fizyoloji Organizmayı oluşturan yapıların
fonksiyonları ve işleyişlerinin incelenmesi ve
çalışılmasıdır.
Vücut Yapısı ve Şekli
• Bir hayvanın vücut yapısı (büyüklüğüküçüklüğü) ve şekli onun çevresi ile enerji
ve madde alışverişini nasıl
gerçekleştirdiğini etkiler.
• Tek hücreli bir organizma için
materyallerin alışverişi kolaydır.
• Tüm organizmalar açık sistemdir.
– Yani organizmalar çevreleri ile madde (kimyasal)
ve enerji alışverişinde bulunurlar.
– Organizmalar yaşayabilmek için bu alışverişi
gerçekleştirmek zorundadır.
• Bir hidra, basit yapılı su canlısı, sadece iki
sıra hücreden oluşan bir vücut duvarına
sahiptir.
– Her iki sırada su ile sarılmış haldedir.
– Örneğin bir amip hücresinin tüm yüzeyi çevre ile
temas halindedir.
Ağız
Değişim-Alışveriş
Değişim-Alışveriş
• Tüm canlı hücreler su ortamı ile sarılmıştır
böylece gerekli materyallerin alışverişi
gerçekleşebilir.
Değişim-Alışveriş
Sindirim Boşluğu
1
Dokular
• İnsan gibi, gelişmiş vücut formuna sahip
hayvanlar içinde aynı problem söz
konusudur.
– Tüm hücreler bir sıvı, su, ile çevrilmelidir
– Tüm hücreler dış çevreden gelen gerekli
besinlere ulaşabilmelidir.
• Gelişmiş yapılı hayvanlar, özel sistemler
sayesinde bu alışverişi vücut içerisinde en
iyi ve en geniş alanlarda gerçekleştirebilmek
için özelleşmiş yapılara, sistemlere sahiptir.
•
•
Simple Squamous Epithelium
Kas Doku: Organizmanın hareketinden sorumludur.
•
Sinir Doku: Duyusal bilgi ve mesajların iletişimini
İskelet kasları, düz kaslar ve Kardiyak (kalp) kasını içerir.
Epitel Dokunun İncelenmesi
Epitel
hücreler
• Kalp ve Kan damarları
• Solunum sistemi
Vücudun yüzeyini kaplar
Organ ve vücut boşluklarını sarar
Sıkı bir şekilde sıralanmış paketlenmiş hücrelerdir
Vücut sürekli olarak epitel dokuları, hücreleri yeniler
•
sağlayan, organizmanın dış-iç çevreleriyle olduğu kadar;
organizma içinde organların haberleşmesine imkan verir.
Başlıca Sinir dokusu beyinde, omur ilikte ve sinirlerde
bulunur.
Organlar epitel
doku ile kaplanır:
–
–
–
–
Bağ Doku: Vücut yapılarına bağlanmak ve
desteklemektedir. Örn. Tendonlar, kemikler, kan, vd.
– Bir doku, benzer özellikleri taşıyan, benzer
yapıdaki hücreler topluluğudur. Bu hücreler
birlikte belirli fonksiyonları yerine getirir.
Epitel Doku
• Epitel doku yani epithelium
Epitel Doku - Epithelium: Kan damarları içermeyen,
vücudun dış yüzeyini ve iç boşluklarını kaplayan ve de
organların dış ve iç boşluklarını saran özelleşmiş bir
dokudur. Örn. Deri yüzeyi, İnce bağırsağın iç yüzeyi.
• Bir çok, çok hücreli hayvanda hücreler
dokular halinde gruplanmıştır.
• Sindirim sistemi
Epidermis
• Genitoüriner sistem
• Hücrelerin şekline göre sınıflandırılabilir:
Squamous (düzleşmiş yassılaşmış hücreler),
Kübik (kübik yapılı hücreler), ve Columnaruzun (silindirik uzun hücreler).
• Hücrelerin dizilişlerine göre sınıflandırılması:
Basit, tek sıralı; Stratified, iki ya da daha fazla
sıradan, tabakadan oluşan; Pseudostratified
Columnar, tek sıra hücre çekirdeği pozisyonuna
göre stratified gibi görünür; Transitional, özel
düzenleme, farklı şekildeki hücrelerin
kombinasyonu.
Simple Cuboidal Epithelium
Simple Columnar Epithelium
(Örn. Böbrek tübülleri, bazı salgı bezleri)
(Örn. İnce barsaklar)
Örn. İnsan akciğerleri, endotelyum-kan/lenf damarları,
mezotelyum – seröz membran/mezenteri).
2
Stratified Squamous Epithelium
(Örn. Özofagus, ağız içi, dil, vajina vb. gibi ıslak
yüzeylerde bulunur.)
Pseudostratified ciliated columnar
epithelium
Transitional epithelium
(Uroepithelium)
(Örn. Soluk borusu, Trakea)
(Örn. İdrar torbası ve idrar kanalları)
3