Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu, Kasım II

TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.
EKONOMİK GELİŞMELER
ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU
KASIM 2006/ II
HAZIRLAYANLAR
Mustafa ŞİMŞEK
Fulya BAYRAKTAR
Mustafa TOSUN
EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ
Aralık 2006
Kasım ayının ikinci yarısı ile Aralık ayının ilk haftasında ekonomide yaşanan
gelişmeler ve bunun piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler ışığında aşağıda
özetlenmiştir.
Piyasaları Etkileyen Yurtiçindeki Gelişmeler
•
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, 23 Kasım 2006 tarihli toplantısında;
Banka bünyesindeki Bankalararası Para Piyasası ve İstanbul Menkul Kıymetler
Borsası Repo-Ters Repo Pazarı’nda uygulanmakta olan kısa vadeli gösterge faiz
oranının, %17,50 oranında sabit tutulmasına karar verdi.
Para Politikası Kurulu, son dönemde açıklanan verilerin Enflasyon Raporu’nda
ortaya konan görünüm ile uyumlu olduğu değerlendirmesini yapmıştır. Toplam
talepte öngörülen yavaşlamanın devam ettiği, dış talebin göreli olarak gücünü
koruduğu vurgulanan açıklamada, orta vadeli enflasyon beklentilerinin hedeflerle
uyumlu olmaması, küresel ekonomideki belirsizlikler nedeniyle para
politikasındaki sıkı duruşun sürdürülmesi gerektiği belirtilmiştir
•
Uluslararası Para Fonu (IMF) ile mevcut Stand-By Düzenlemesi'nin Beşinci
Gözden Geçirmesi kapsamında yürütülen görüşmeler sonucu hazırlanan Niyet
Mektubu, 27 Kasım 2006 tarihi itibariyle imzalanarak IMF'ye iletilmiştir.
•
Avrupa Birliği Komisyonu tarafından açıklanan 2006 Türkiye İlerleme
Raporu’nda, ekonomi yönetimindeki “çok başlılığa” işaret edilerek, bu durumun
ekonomi politikalarının uygulamasında eşgüdümü zorlaştırdığı vurgulandı.
•
AB Komisyonu, Türkiye’nin deniz ve hava limanlarını Kıbrıs Rum Yönetimi’ne
açmaması üzerine üyelik müzakerelerinin kısmen askıya alınmasını ve 35
müzakere başlığının 8’inde görüşmelerin dondurulmasını tavsiye ettiğini açıkladı.
•
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından yayımlanan raporda,
Türkiye’de Gayrisafi Yurtiçi Hasılanın (GSYİH) 2007’de %5,5, 2008’de ise %6’nın
üzerinde büyümesinin beklendiği açıklandı. Merkez Bankası’nın enflasyon
hedeflerine ulaşabilmek için sıkı para politikasına devam edeceği öngörüldü.
•
KOBİ’ler, KOSGEB tarafından geliştirilen ve Türk Telekom’un ortağı olduğu ‘Tek
Hedef’ projesi ile sıfır faizli bilişim kredisi kullanabilme olanağına kavuştu.
Öncelikle KOSGEB portföyünde bulunan elli yedi bin KOBİ’ye ulaşılması
hedefleniyor.
•
Borsada işlem gören 13 banka arasında, kârlılıkta en yüksek performansı
gösteren banka, dokuz ayda 1,2 milyar YTL net kâr açıklayan Akbank olurken,
Türkiye Kalkınma Bankası da kârını geçen yılın dokuz aylık dönemine göre
%636,3 artırarak kârını en çok artıran banka oldu.
•
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ile Türkiye Kalkınma Bankası arasında,
KOBİ’lerin finansmanına yönelik bir ‘Teknik İşbirliği Protokolü’ imzalandı.
•
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), araştırma ve
geliştirme alanında KOBİ’lere (AR-GE Başlangıç Destek Programı) ve büyük
firmalara (Hedef Teknolojiler Destek Programı) yönelik iki farklı destek programı
başlattı. Projenin toplam bütçesinin 400.000 YTL olacağı açıklandı.
1
Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler
•
ABD’de Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), Ekim ayında %1,6 gerileme kaydetti.
Beklentiler ÜFE’nin bir önceki aya göre %0,4 gerileyeceği yönündeydi. ÜFE’deki
12 aylık gerileme %1,6 düzeyinde gerçekleşti. Çekirdek üretici fiyatları da %0,1’lik
artış beklentilerinin aksine %0,9 geriledi.
•
ABD’de Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) Ekim ayında %0,5 gerileme kaydetti.
Beklentiler TÜFE’nin bir önceki aya göre %0,3 gerileyeceği yönündeydi. 12 aylık
TÜFE artışı %1,3 olarak gerçekleşti. Gıda ve enerji maliyetlerinin dışarıda
bırakıldığı çekirdek tüketici fiyatlarındaki artış ise %0,2’lik beklentilerin altında ve
%0,1 olarak açıklandı.
•
ABD’de Ekim ayında, perakende satışlar bir önceki aya göre %0,4’lük gerileme
beklentilerinin aksine %0,6 artış gösterdi. Çekirdek olarak kabul edilen otomobil
hariç perakende satışlar ise bir önceki aya göre %1,8 artış kaydetti. Beklentiler
satışların %0,2 gerileyeceği yönündeydi.
•
ABD’de Ekim ayında sanayi üretimi artışı beklentiler paralelinde ve %0,2
düzeyinde gerçekleşti. Kapasite kullanım oranı ise %82,2 olarak açıklandı.
•
ABD’de cari açığın finansmanı için önem arz eden net sermaye girişleri, Eylül
ayında 53,7 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Ağustos ayı net sermaye girişleri
ise 103 milyar dolardan 97,1 milyar dolara revize edildi.
•
FED’in 15 Kasım’daki Açık Piyasa Komite (FOMC) Toplantısı’nın tutanakları
yayımlandı. Buna göre, ABD ekonomisindeki yavaşlamanın “yumuşak iniş”
senaryosu çerçevesinde gerçekleşebileceği öngörülürken, enflasyona ilişkin
kaygıların sürdüğü ifade edildi.
•
ABD’de Ekim ayında, yeni ev inşası verisi 1,7 milyon adet olan beklentilerin
altında ve 1,5 milyon adet olarak açıklandı.
•
ABD’de Ekim ayında, yeni ev satışları verisi 1.045 bin adet olan beklentilerin
oldukça altında ve 1.004 bin adet olarak açıklandı.
•
Euro Alanı Ekim ayı tüketici fiyat enflasyonu (HICP), %0,2’lik artış beklentilerinin
altında ve %0,1 olarak gerçekleşti. Yıllık artış ise %1,6 oldu. Bir önceki yılın aynı
döneminde yıllık artış %2,5 olarak açıklanmıştı.
•
Euro Alanı 2006 yılı 3. çeyrek büyümesi %0,6’lık beklentilerin altında %0,5 olarak
gerçekleşti. 2. çeyrek büyümesi %0,9 düzeyinde açıklanmıştı.
•
Eylül ayında Euro Alanı’nda mevsimsellikten arındırılmış cari işlemler hesabı 0,3
milyar euro açık verdi. Aynı dönemde, 21 milyar euroluk sermaye girişi
yaşanırken, 12 aylık cari açık 28,8 milyar euro düzeyinde gerçekleşti.
•
ABD dayanıklı tüketim malı siparişleri, iki ay süren artışın ardından Ekim 2006’da
%4,5’lik beklentilerin oldukça üzerinde %8,3 gerileme kaydetti.
•
ABD ekonomisinin yılın üçüncü çeyreğinde %1,8’lik beklentilerin üzerinde ve
%2,2 büyüdüğü açıklandı. ABD’de yılın ikinci çeyreğinde %2,6 büyüme
kaydedilmişti.
•
FED’in faiz artırım kararlarında enflasyon göstergesi olarak dikkate aldığı
verilerden biri olan çekirdek PCE (Kişisel Tüketim Harcamaları) fiyat endeksi,
2
Ekim ayında %0,1’lik beklentilerin üzerinde ve %0,2 artarken, yıllık artış oranı
%2,4 oldu.
•
ABD’de Ekim 2006’da 105,1 düzeyinde olan tüketici güven endeksi Kasım ayında
102,9’a geriledi. Beklentiler endeksin 106’ya yükseleceği şeklindeydi.
•
ABD Kasım ayı ISM İmalat Sanayi Endeksi 52 olan beklentilerin altında ve 49,5
olarak açıklandı.
•
Euro Bölgesi, 2006 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %0,5, bir
önceki yılın aynı dönemine göre %2,7 büyüdü. Beklentiler büyümenin sırasıyla
%0,5 ve %2,6 olarak gerçekleşeceği yönündeydi.
•
Eylül ayında %7,8 olan Euro Alanı mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı, Ekim
ayında %7,7’ye geriledi. Bu oranın %7,8 düzeyinde gerçekleşmesi bekleniyordu.
•
Uluslararası yatırım bankası JP Morgan, Türkiye’nin AB’ye üye olacağı tarihe
ilişkin tahminini 2016’dan 2021’e revize etti. Morgan raporunda, Kıbrıs konusunda
2009 yılından önce bir çözüm beklenmediği vurgulandı.
•
Avrupa Merkez Bankası (ECB), faiz oranlarını çeyrek puan artırdı. Banka yönetim
kurulunun 7 Aralık tarihli toplantısı sonrasında, gösterge niteliğindeki faiz
oranlarının %3,25’ten %3,50’ye çıkarıldığı bildirildi. ECB’nin faiz oranlarında bir yıl
içinde yaptığı bu altıncı artışla, Euro bölgesinde son beş yılın en yüksek faiz
oranlarına da ulaşılmış oldu.
3
Son Açıklanan Veriler
•
Türkiye İstatistik Kurumu ve Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Aylık
Tüketici Eğilim Anketi’ne göre, 2006 yılı Eylül ayında 91,36 olan Tüketici
Güven Endeksi, 2006 yılının Ekim ayında, Eylül ayına göre %0,22 oranında
artarak, 91,56 değerine yükselmiştir. Ankete göre, Güven Endeksindeki artış,
tüketicilerin mevcut ve gelecek dönem satın alma güçleri ile mevcut dönemin
dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğuna dair değerlendirmelerinin
iyileşmesinden kaynaklanmaktadır.
•
TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2006 yılının Ekim ayında, yeni
kurulan şirket ve kooperatif sayısı, geçen yılın aynı ayına göre %2,5 azalarak
3.676’dan 3.583’e düşmüştür. Kapanan şirket ve kooperatif sayısı ise %14,5
azalarak 710’dan 607’ye düşmüştür. Böylece, 2006 yılının Ocak-Ekim
döneminde, yeni kurulan şirket ve kooperatif sayısı geçen yılın aynı dönemine
göre %11,7 artarak 44.486’ya, kapanan şirket sayısı ise %11 artarak 7.655’e
yükselmiş oldu.
•
TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2005 yılı Ekim ayında %82,3
düzeyinde olan üretim değeri ağırlıklı, İmalat Sanayii Kapasite Kullanım Oranı
(KKO), Ekim 2006’da 0,2 puan artarak %82,5 düzeyinde gerçekleşmiştir.
İşyerlerinin tam kapasite ile
%
İmalat Sanayi KKO
nedenleri
çalışmamasının
85
82,5
olarak, önem sırasına göre,
82,3
80
talep yetersizliği, hammadde
76,6
yetersizliği, mali imkânsızlıklar,
75
işçi
sorunları
ve
enerji
75,4
yetersizliği gösterilmiştir. KKO,
70
Eylül
ayında
%82,8
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
düzeyindeydi.
İşyerlerindeki
Aylar
2005
2006
üretim miktarı ise Ekim ayında,
bir önceki aya göre %0,8 oranında azalmıştır. Kasım ayında üretim miktarının
%3,4 oranında artacağı, satış fiyatlarının aynı kalacağı ve hammadde fiyatlarının
%0,3 oranında artacağı tahmin edilmektedir.
•
•
TÜİK tarafından açıklanan, Hanehalkı İşgücü Araştırması 2006 Ağustos
Dönemi (Temmuz, Ağustos, Eylül) Sonuçları’na göre; 2006 yılı Ağustos
döneminde çalışma çağındaki nüfus 832 bin kişi artarak 51 milyon 770 bin kişiye
yükselmiştir. İstihdam edilenlerin sayısı ise, geçen yılın aynı dönemine göre 441
bin kişi artarak 23 milyon 279 kişiye ulaşırken, işgücüne katılma oranı geçen yılın
aynı dönemine göre aynı düzeyde, %49,3 olarak gerçekleşti. İşsizlik oranı
%9,4’ten %9,1’e düşerken, tarım dışı işsizlik oranı %12 düzeyinde gerçekleşti.
Ağustos 2006 döneminde istihdam edilenlerin %29,2'si tarım, %19,5’i sanayi,
%5,9'u inşaat, %45,3'ü ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile
karşılaştırıldığında, tarım sektöründeki istihdamın 1,4 puan azaldığı, buna karşılık
hizmetler sektörü istihdamının ise 0,9 puan arttığı görülmektedir.
TÜİK tarafından yapılan açıklamalara göre; 2006 yılı Ekim ayında; geçen yılın
aynı ayına göre giriş yapan yabancı ziyaretçi sayısı %18,7 oranında azalarak
1.713.916 kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam geçen yılın aynı döneminde
2.108.398 kişidir. Ülkemizden çıkış yapan yabancı ziyaretçiler de geçen yılın
4
aynı dönemine göre %19,9 oranında azalarak 1.957.609 kişi
gerçekleşmiştir. Bu rakam bir önceki yılın aynı ayında 2.442.735 kişidir.
olarak
•
T.C. Merkez Bankası’nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği
Kasım ayı II. Dönem Beklenti Anketi sonuçları, bir önceki ayın aynı döneminin
beklenti anketi sonuçlarıyla kıyaslandığında, yılsonu büyüme oranı, cari açık,
enflasyon oranı ve dolar kuru beklentisi yukarı çekilmiştir. Buna göre; Türkiye
ekonomisinin 2006 yılında %5,4 büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %9,85 oranında
artacağı, cari işlemler açığının 31,8 milyar dolar ve dolar kurunun 1,4968 YTL
civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24 ay
sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %7,16 ve %5,52 düzeyindedir. 12
ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %17,04, devlet
tahvillerinin bileşik getirisi de %17,03 olarak beklenmektedir.
•
T.C. Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamaya göre; Eylül’de 104,8 olan
Reel Kesim Güven Endeksi, Ekim’de bir önceki aya göre %4,2 oranında
azalarak 100,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı dönemine göre
karşılaştırma yapıldığında ise endeksin %2,2 oranında gerilediği görülmektedir.
Eylül ayına göre, endeksi belirgin şekilde azaltan başlıca kalemlerin önem
sırasına göre; genel gidişat konusundaki görüşler, ihracat imkânları beklentisi,
üretim hacmi, toplam istihdam beklentileri, hammadde stok hacmi, mamul mal
stok miktarı, iç pazara satılan mal hacmi eğilimi ve toplam sipariş eğilimleridir.
•
Hazine Müsteşarlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; Ekim 2006 sonu itibarıyla,
Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku, 346,6 milyar YTL, döviz cinsinden de
173,1 milyar doları iç borç, 65,9 milyar doları da dış borç olmak üzere toplam 239
milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Toplam borç stoku, yılsonuna göre YTL
bazında %4,6 oranında artış gösterirken, dolar bazında ise %3,3 oranında azalış
göstermiştir. Dolar bazındaki azalışta, özellikle son aylardaki YTL’nin dolar
karşısındaki değer kaybı etkili olmuştur.
•
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan geçici verilere göre,
2006 yılı Ekim ayında ihracat geçen yılın aynı ayına göre %0,2 oranında
düşerek 6.757 milyon dolar, ithalat ise %10,8 oranında artarak 11.180 milyon
dolar olarak gerçekleşmiştir.
%
Karşılama oranı (ihracat/ithalat)
Aynı dönemde dış ticaret açığı
80,0
%33,3 oranında artarak 3.318
69,2
milyon dolardan 4.424 milyon
67,1
70,0
64,6
65,7
60,7
dolara yükselmiştir. 2005 Ekim
62,0
ayında %67,1 olan ihracatın
56,4
63,9
62,0
ithalatı karşılama oranı, 2006 60,0 63,0
64,0
60,4
Ekim ayında %60,4 olarak
50,0
54,1
gerçekleşmiştir.
2006 Ocak-Ekim döneminde; 40,0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12
2005 yılının aynı dönemine
göre ihracat %12,5 artarak
Aylar
2005
2006
67,8 milyar dolar; ithalat ise
%17,7 artarak 112,3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2005 Ocak-Ekim
döneminde 35,1 milyar dolar olan dış ticaret açığı, 2006 yılı Ocak-Ekim
döneminde %26,7 oranında artarak 44,5 milyar dolara yükselmiştir. 12 aylık dış
ticaret açığı ise, Ekim ayı itibarıyla 52,7 milyar dolara ulaşmıştır.
5
2006 Ocak-Ekim döneminde, fasıllar bazında en büyük ihracat kalemi kara
taşıtları ve bunların aksam, parçaları olurken, bu fasılı örme giyim eşyası,
makineler, mekanik cihazlar, kazanlar, aksam ve parçaları izlemiştir. İthalatta ise
en büyük kalem, mineral yakıtlar, mineral yağlar, makineler, mekanik cihazlar,
kazanlar, aksam ve parçaları izlemiştir. İthalattaki payı %71,9 olan ara mallarının
ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre %19,5 artarken, sermaye malları ithalatı
%9,7, tüketim malları ithalatı %18,4 artmıştır.
•
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından açıklanan verilere göre, Kasım
ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre %43,3 artışla 8,6 milyar dolar
düzeyinde gerçekleşti. Ocak-Kasım döneminde ise, ihracat geçen yılın aynı
dönemine göre %1,6 artışla 77,1 milyar dolara ulaştı.
•
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan geçici verilere göre;
2006 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre ihracat miktar endeksi %7,3 ve
ithalat miktar endeksi %3,7 oranında azalış göstermiştir. İhracat birim değer
endeksi %0,4 ve ithalat birim değer endeksi ise %0,2 oranında azalmıştır.
Ana sektörlere göre ihracat
fiyatları; tarım ve ormancılık
sektöründe %14,0, balıkçılık
sektöründe %168,6 oranında
artarken,
madencilik
ve
taşocakçılığı sektöründe %7,6
ve imalat sanayii sektöründe
%8,8 oranında azalmıştır.
%
Dış Ticaret Hadleri (%)
104,0
102,0
100,0
101,5
100,8
100,1
99,5
100,0
98,3
98,0
96,0
97,3
98,1
96,0
94,0
92,3 92,1
92,0
İthalat fiyatları da; tarım ve
90,0
ormancılık sektöründe %3,0
1 2
ve madencilik ve taşocakçılığı
sektöründe %11,0 oranında
artarken,
imalat
sanayii
sektöründe %7,6 oranında azalış göstermiştir.
97,4
3
4
5
6
Aylar
7
8
9
92,0
10 11 12
2005
2006
Dış ticaret hadlerinde, 2006 yılının ilk üç ayında ihracat lehine görülen hafif
düzelme eğilimi, Nisan ayında tekrar ithalat lehine dönüşmüş ve Haziran ayında
ihracat lehine bir toparlanma olmasına rağmen dış ticaret hadlerinin ithalat lehine
olma eğilimi Eylül ayında da 92,1’le devam etmiştir. Dış ticaret haddi, Ekim
ayında da ithalat lehine olma özelliğini devam ettirmektedir.
•
TÜİK tarafından açıklanan verilere göre; Kasım ayında üretici fiyatları (ÜFE)
%0,29 oranında düşerken,
%
Yıllık Enflasyon
tüketici fiyatları (TÜFE) ise
16,00
14,34
%1,29 oranında artış gösterdi.
14,00
ÜFE
TÜFE
11,67
Son bir yıl itibarıyla enflasyon,
12,00
8,83
üretici fiyatlarıyla %11,67,
11,69
10,00 7,61
7,93
9,86
8,00
tüketici fiyatlarıyla da %9,86
5,11
6,00
düzeyine
gelmiş
oldu.
4,00
Yılbaşına
göre
enflasyon
1,60
4,96
2,00
rakamları
ise
üretici
0,00
fiyatlarında %11,72, tüketici
11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
fiyatlarında
da
%9,40
Aylar
2005
2006
düzeyinde gerçekleşmiş oldu.
6
Kasım ayında, ana harcama grupları itibarıyla TÜFE’deki en yüksek aylık artış
%4,80 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşirken, en büyük düşüş %1,86 ile
eğlence ve kültürde gerçekleşmiştir. ÜFE’deki en yüksek aylık artış %3,54 ile
maden kömürü, linyit ve turba alt sektöründe yaşanırken, en büyük düşüş %4,11
ile ham petrol ve doğalgaz çıkarımı sektöründe gerçekleşmiştir.
•
Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)
verilerine göre; Türk bankacılık sektöründe yabancı hissedarların 2004 sonunda
sadece %4,3 olan ve 2005 sonunda %12,4’e çıkan payı, bu yılın Kasım ayı
itibarıyla %17,4’e yükseldi. Hollanda, İtalya, Almanya, İspanya, Fransa,
Avusturya, Portekiz, Belçika, Yunanistan ve Lüksemburg’un oluşturduğu Euro
Bölgesi ülkelerinde, bankacılık sektöründe yabancı sermaye payı ortalaması
%16,3 ile Türkiye’nin altında bulunuyor.
•
TÜİK tarafından açıklanan, 1997=100 temel yıllı Üç Aylık Sanayi Üretim
Endeksi, 2006 yılı üçüncü döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,8
oranında artış gösterdi. Devlet sektörü endeksi %12,2, özel sektör endeksi %4,0
artış gösterirken, madencilik sektörü %9,0, imalat sanayi sektörü %5,2 ve
elektrik, gaz, su sektörü %9,3 artış göstermiştir. 2006 yılı üçüncü döneminde, bir
önceki yılın aynı dönemine imalat sanayi endeksinin en yüksek değişim oranları,
%81,4 ile b.y.s. elektrikli makine cihazları imalatında, %78,3 ile de büro,
muhasebe, bilgi işlem makineleri imalatında gerçekleşmiştir.
•
Hazine Müsteşarlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; 2006 yılı Ocak-Eylül
döneminde 11.028 milyon ABD Doları tutarında gerçekleşen uluslararası
doğrudan yatırım girişi başta ulaştırma, haberleşme ve depolama hizmetleri
sektörü olmak üzere mali aracı kuruluşların faaliyetleri ve toptan ve perakende
ticaret sektörlerinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, nakit sermaye girişinin
%92,2’si AB ülkeleri kaynaklıdır. Bu oran 2005 yılının aynı döneminde %86,5
olarak gerçekleşmiştir.
•
Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler
3 Kasım – 1 Aralık 2006 döneminde, Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif
büyüklüğü, ‰5,93 oranında genişleyerek 102.817 milyon YTL seviyesine
yükselmiştir. Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi ‰8,06 oranında artarken, İç
Varlıklar kalemi ‰8,72 düzeyinde azalış göstermiştir.
Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası
Toplam Döviz Yükümlülüklerinin %6,55 oranında arttığı görülmektedir. Toplam
Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında ise Dış Yükümlülükler
kaleminin %2,09, İç Yükümlükler kaleminin ise %9,70 oranında genişlediği göze
çarpmaktadır.
Merkez Bankası Parası kaleminin %7,79 düzeyinde daraldığı bu dönemde,
emisyon hacmi %3,53, Bankalar Mevduatı da ‰3,87 oranında azalma
göstermiştir. Öte yandan son bir aylık dönemde Kamu Mevduatı kalemi %20,95,
Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kalemi ise %53,88 gibi yüksek bir
oranda gerileme kaydetmiştir. Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar
kalemindeki sözkonusu azalış, emisyon hacmindeki daralmaya bağlı olarak rezerv
paranın bu dönemde %2,52 oranında gerilemesinden kaynaklanmıştır.
3 Kasım – 1 Aralık 2006 döneminde TCMB brüt döviz rezervleri, 810 milyon
dolar artarak 58.484 milyon dolar düzeyine yükselmiştir.
7
Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon YTL.)
AKTİFLER
1.DIŞ VARLIKLAR
2.İÇ VARLIKLAR
PASİFLER
1.TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ
1.1. DIŞ YÜKÜMLÜKLER
1.2. İÇ YÜKÜMLÜKLER
1.2.1. Döv. Ol. Takip Ol. Mev.
1.2.2. Bankaların Döviz Mevduatı
2.MERKEZ BANKASI PARASI
2.1. REZERV PARA
2.1.1. Dolaşıma Çıkan Banknot
2.1.2. Bankalar Mevduatı
2.1.3. Diğer Kalemler
2.2. DİĞER MB PARASI
2.2.1. APİ’den Doğan Borçlar
2.2.2. Kamu Mevduatı
TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $)
25.11.05
03.11.06
01.12.06
86.845
68.392
18.453
86.845
45.732
23.398
22.334
10.235
12.099
41.113
27.836
18.992
8.682
162
13.277
8.962
4.315
46.981
102.211
89.245
12.966
102.211
59.721
24.694
35.027
17.951
17.076
42.490
35.405
23.418
11.893
94
7.085
2.832
4.253
57.674
102.817
89.964
12.853
102.817
63.635
25.209
38.426
20.915
17.511
39.182
34.514
22.591
11.847
76
4.668
1.306
3.362
58.484
Değişim
Son Yıl Dönem
15.972
606
21.572
719
-5.600
-113
15.972
606
17.903
3.914
1.811
515
16.092
3.399
10.680
2.964
5.412
435
-1.931
-3.308
6.678
-891
3.599
-827
3.165
-46
-86
-18
-8.609
-2.417
-7.656
-1.526
-953
-891
11.503
810
Kaynak: TCMB
•
Tahvil-Bono Piyasası
•
06.12
05.12
04.12
01.12
30.11
29.11
28.11
25.11
24.11
23.11
22.11
21.11
20.11
17.11
16.11
15.11
14.11
Getiri oranı (%)
Kasım ayının ikinci yarısına %21 seviyesinden başlayan piyasanın gösterge
kağıdı niteliğindeki 13 Ağustos 2008 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi, AB ile
yürütülen müzakere sürecine
Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi
ilişkin artan kaygılar ve ABD
22,00
Merkez
Bankası
FED’in
21,80
21,60
toplantı
tutanaklarında
21,40
enflasyona vurgu yapılması
21,20
sonucunda piyasaya gelen
21,00
20,80
satışlarla, bu dönemin ilk
20,60
günlerinde %21,60 düzeyine
20,40
20,20
kadar yükseldi. Bu süreçte
piyasada yabancı kaynaklı
satışların ağırlık kazandığı
Tarih
görüldü. Kasım ayının son
haftasında ise AB Komisyonunun Türkiye ile ilgili tavsiye kararının netleşmesi ve
yurtdışı piyasalardaki yükselişlere bağlı olarak piyasaya gelen alımlar, gösterge
kağıdı yıllık bileşik faizinin %21,20 seviyelerine gerilemesini sağladı. Hazine’nin 5
Aralık tarihinde gerçekleştirdiği iki tahvil ihalesi sonrasında tekrar artış gösteren
gösterge kağıdı yıllık bileşik faizi, 6 Aralık 2006 tarihli piyasa kapanışı itibariyle
%21,72 düzeyine yükselmiştir.
Döviz Piyasası
Kasım ayının ikinci yarısına 1,45 YTL seviyelerinden başlayan dolar kuru,
beklentilerin altında açıklanan ABD enflasyon verilerinin etkisiyle bu dönemin ilk
günlerinde 1,4393 YTL seviyesine kadar geriledi. Kasım ayının son haftasında
ise yurtdışı piyasalarda değer kaybetmesine rağmen dolar, yaklaşan AB zirvesi
8
07.12
06.12
05.12
04.12
01.12
30.11
29.11
28.11
25.11
24.11
23.11
22.11
21.11
20.11
17.11
16.11
ve Cumhurbaşkanlığı seçimine yönelik kaygılarla 1,4827 YTL seviyesine kadar
yükseldi. AB Komisyonunun Türkiye ile ilgili kararının netleşmesi ve beklentilerin
altında açıklanan enflasyon
YTL
ABD Dolar Denge Kuru
rakamlarının etkisiyle piyasaya
1,55
gelen satışlar, doların 7 Aralık
tarihli
Merkez
Bankası 1,50
gösterge kuru itibariyle 1,4336
YTL
seviyesine
kadar 1,45
gerilemesini sağladı. Dolar bu
dönem
içerisinde
YTL
1,40
karşısında %1,11 oranında
değer kaybederken, Euro aynı
Tarih
dönem
itibariyle
YTL
karşısında %2,69 düzeyinde değer kazanmıştır.
Kasım ayının ikinci yarısına 1.28 seviyelerinden başlayan €/$ paritesi, bu dönem
içerisinde FED’in faizleri artırmayacağı, buna karşılık Avrupa Merkez
Bankası’ndan bir faiz artırımı geleceği yönündeki beklentilerin güçlenmesi
sonucunda 7 Aralık tarihi itibariyle 1,3296 düzeyine yükselmiştir.
•
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)
•
07.12
06.12
05.12
04.12
01.12
30.11
29.11
28.11
25.11
24.11
23.11
22.11
21.11
20.11
17.11
16.11
Endeks
Kasım ayının ikinci yarısına 39.650 puan düzeyinden başlayan İMKB Bileşik
Endeksi, bu dönemin ilk günlerinde AB ile yürütülen müzakere sürecinde Kıbrıs
sorununun çözümüne yönelik
İMKB Bileşik Endeksi
belirsizliklerin giderilememe42000
sinin
yarattığı
olumsuz
40000
havanın
etkisiyle
37.734
puana kadar geriledi. Döviz ve
38000
faizlerdeki
yükselişler,
36000
borsadaki
bu
düşüşü
hızlandırdı. Kasım ayının son
34000
haftasında
ise
yurtdışı
piyasalardaki
yükselişlerin
Tarih
etkisiyle toparlanan İMKB
Bileşik Endeksi, 38.250 puana
kadar yükseldi. Aralık ayının ilk günlerinde dar bir bant içerisinde hareket eden
borsanın, Türkiye’nin Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik olarak AB Dönem
Başkanlığı’na bir öneri metni sunduğuna ilişkin haberlerle 7 Aralık tarihinde hızlı
bir yükselişe geçtiği görüldü. 7 Aralık tarihli işlem gününü 39.857 puan
seviyesinden kapatan İMKB Bileşik Endeksinin, bu dönemdeki değer artışı ‰5,2
düzeyinde gerçekleşmiş oldu. Endeksin sınırlı bir artış gerçekleştirdiği bu
dönemde, yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı da %66,1 seviyesinden
%66,5 düzeyine yükseldi.
Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri
Gerek Ekim ayı gerekse de Kasım ayının ilk haftasında yaklaşık ‰5 oranında
azalış kaydeden bankacılık sektörü toplam mevduat hacmi, Kasım ayının üç
haftasını kapsayan bu dönemde %3,4 oranında artarak 300 milyar YTL düzeyini
geçmiştir. Bu dönem içerisinde YTL mevduatlar %4,1 oranında artış gösterirken,
yabancı para cinsinden mevduatlardaki artış %2,2 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Döviz sepetinin bu dönemde yaklaşık olarak %2 oranında artış gösterdiği dikkate
9
alındığında, yabancı para cinsinden mevduatlardaki sözkonusu genişlemenin
esasen kur artışlarından kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
Bu dönem içerisinde %2,6 oranında artış kaydeden toplam kredilerin, 11 aylık
artışı ise %37 düzeyine ulaşmıştır. Toplam kredilerin alt ayırımına bakıldığında
ise 11 aylık dönem itibariyle yabancı para cinsinde kredilerdeki artış oranının, yıl
içerisinde gerçekleşen döviz kuru yükselişlerine rağmen YTL kredilerdeki artış
oranının altında kaldığı görülmektedir. Diğer yandan mali piyasalarda yaşanan
dalgalanmalar sonrasında yılın ikinci yarısında yükseliş trendine giren takipteki
alacakların kredilere oranının, piyasaların normal seyirlerine dönmesine bağlı
olarak bu dönem içerisinde azalış kaydettiği anlaşılmaktadır.
Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon YTL.)
30.12.05 06.11.06 01.12.06
MEVDUAT
TOPLAM MEVDUAT
YTL
YP
YP Mevduat/Toplam Mevduat (%)
KREDİLER
TOPLAM KREDİLER
YTL
YP
YP Krediler/Toplam Krediler (%)
*
Krediler /Mevduat (%)
Takipteki Alacaklar (Brüt)
Takipteki Alacaklar / Krediler (%)
Menkul Değerler Portföyü
MDP/ Mevduat (%)
Değişim (%)
Yıl Sonuna
Dönem
Göre
251.869
159.328
92.541
36,7
290.979
177.652
113.327
38,9
300.743
184.877
115.866
38,5
19,4
16,0
25,2
3,4
4,1
2,2
153.101
108.101
45.001
29,4
63,8
7.486
4,66
142.853
56,7
204.557
147.515
57.042
27,9
73,0
7.881
3,71
155.826
53,6
209.808
150.776
59.033
28,1
72,4
7.920
3,64
157.946
52,5
37,0
39,4
31,1
2,6
2,2
3,5
5,8
0,5
10,6
1,4
(*): Krediler=Toplam Krediler+Takipteki Alacaklar (Brüt)
Kaynak: BDDK
Özellikle kriz dönemlerinde yüksek oranlı artışlar gösteren bankacılık sektörü
menkul değerler portföyü, bankacılık kesiminin asli fonksiyonlarına dönmesi ve
DİBS faiz oranlarındaki azalışların bir sonucu olarak, yıl içerisinde reel bazda
kayda değer bir artış göstermediği görülmektedir.
İletişim Bilgileri
Oktay Küçükkiremitçi
Müdür
0312 4179200/2340
oktay-k@tkb.com.tr
Mustafa Şimşek
Müdür Yardımcısı
0312 4179200/2340
m-simsek@tkb.com.tr
Fulya Bayraktar
Kıdemli Uzman
0312 4179200/2356
f-bayraktar@tkb.com.tr
Mustafa Tosun
Kıdemli Uzman
0312 4179200/2355
mustafa-t@tkb.com.tr
10