4 P 58 Ağır Metal Gideriminde DüĢük Maliyetli Adsorbentlerin Kullanılması Fehiman Çiner1 Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Kınıklı, 20070, Denizli 1 Endüstriyel kuruluĢlardan kaynaklanan su kirliliği, çevre kirliliği kavramında önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle endüstriyel atıksuların deĢarj edilmesiyle ağır metaller tarafından suların kirlenmesi, yaĢayan tür çeĢitliliğini tehdit edici olması nedeniyle en yaygın çevre problemlerinden birisidir [1]. Ağır metallerin toksik özellikleri nedeniyle doğaya arıtılmadan verilmesi çok ciddi sorunlar yaratır, canlı vücuduna alınabilecek çok az miktarları bile zehirlenmelere hatta ölümlere yol açabilir [2]. Ağır metal iyonlarının bitki, hayvan ve insanlara toksik etkilerinin olmasından dolayı yüzeysel suların ve yer altı sularının ağır metallerle kirlenmesi büyük risk taĢımaktadır[3]. Ağır metal bileĢikleri kolay çözünülebilirlikleri nedeniyle canlı organizmalar tarafından adsorbe edilirler[3]. Biyolojik olarak ayrıĢamayan besin zincirine katılan iyonlar, yüksek konsantrasyonlarda insan vücudunda birikirler [2,3]. Ağır metallerin belli limitlerin üzerinde vücutta birikmesi sonucu respiratuar, kardiovasküler, nörolojik gibi çeĢitli hastalıklara [4] ve anomalilere yol açmasından dolayı diğer toksik kirleticilerden ayrılabilir [2]. Ağır metallerden kaynaklanan çevre kirliliği büyük ölçüde otomotiv, petrokimya, metal kaplama, kağıt, deri, maden iĢleri ve boya gibi endüstrilerden [5], askeri tesis, tarımsal prosesler ve atık uzaklaĢtırılması yoluyla oluĢmaktadır [2]. Endüstriyel atıksulardan ortaya çıkan ağır metal kirliliğinin giderilmesi için kimyasal çöktürme, koagülasyon, solvent ekstraksiyonu, elektroliz, membran prosesleri ile ayırma, iyon değiĢimi ve aktif karbonla adsorpsiyon gibi çeĢitli yöntemler kullanılmaktadır [2,6]. Bu yöntemlerin tamamı pahalı proseslerdir. Adsorpsiyon, günümüzde kullanım alanı yaygınlaĢan ağır metal giderim yöntemlerinden birisidir. Adsorpsiyon prosesinin en önemli unsuru olan adsorbentler çok çeĢitlilik göstermektedir. Endüstriyel atıksulardan ağır metal gideriminde, aktif karbon [7] gibi çok bilinen ve kullanılan adsorbentler yanında, son zamanlarda gittikçe kullanımı artan, temini kolay ve ucuz olan bentonit, kaolin gibi kil mineralleri[8], doğal zeolit [9], chitosan[10], endüstriyel atıklar[11], uçucu kül[12] gibi alternatif adsorbentler de kullanılmaktadır. Bu çalıĢmada, ağır metallerden kaynaklanan su kirliliğini önlemek amacıyla düĢük maliyetli ve doğal malzemeler olan alternatif adsorbentlerin kullanımları ve verimlilikleri literatür değerlendirmesi olarak incelenmiĢtir. I. Eser Analiz ÇalıĢtayı (EsAn-2010), Denizli 22-25 Nisan 2010 KimyaKongreleri.org 98