BU DÜNYA BİZİM! Basımevi : Yıldız Kitabevi Yazarlar : Ceren Sude ÇALIŞKAN Elif ULUTAŞ Gülce BELCE İrem SÖĞÜT Serra Süeda AKŞİT KAYNAKÇA: www.kimyaevi.org www.wikipedia.com www.eba.gov.tr www.ormanlar.com.tr www.gelisenbeyin.com Yıldız Matbaacılık, İzmir, 2017 BUZULLAR……….....3-4 BUZULLAR Buzullar ve Hareketleri.................4 ORMANLAR KÜRESEL ISINMA VE ORMANLAR…..….…5-6 ETKİLERİ Orman Çeşitleri………………………..…5 SERA ETKİSİ VE ETKİLERİ GERİ DÖNÜŞÜM KÜRESEL ISINMA…7-8 Küresel Isınma ’nın Sonuçları Önlemler………………………………………7 SERA ETKİSİ………...9-10 Sera Etkisi’nin Yararları ve Zararları…………………………………………10 GERİ DÖNÜŞÜM..11-12 Geri Dönüşüm ile İlgili Yapabileceklerimiz……………………....12 BUZULLAR Buzul, dağ zirvelerinde yaz kış erimeyen ve yer çekiminin etkisiyle yer değiştiren büyük kar ve buz kütlesidir. Eğimli arazilerde yıllar boyunca biriken kar kütlesinin önce buzkar, sonra da buza dönüşmesiyle oluşur. Buzullar okyanuslardan sonra dünya üzerindeki ikinci büyük su deposu ve en büyük tatlı su deposudur, tatlı suyun % 98,5'ini oluştururlar. Hemen hemen her kıtada buzullara rastlanır. Dünya'nın belirli bölgeleri, bütün yıl erimeyen ve "buzul" adını alan buzlarla kaplıdır. Bunlar kutup bölgeleriyle yüksek dağların tepeleridir. Buzul oluşabilecek bölgenin deniz yüzeyinden yüksekliği, enlemin artmasıyla azalır. Buzulu oluşturan kar sürekli olarak donma ve erimeye maruz kalır ve taze yağan kar tanelerinden bir çeşit taneli kar olan buzkar (névé) hâline dönüşür. Üzerindeki buz ve kar katmanlarının basıncı altında bu taneli kar daha da yoğun olan eski kara (firn) dönüşür. Yıllar süren bir dönemden sonra eski kar katmanları daha da sıkışarak buzulu oluşturan buza dönüşür. Buzulların kendine özgü mavimsi renginin nedeni gökyüzünün de mavi görünmesini açıklayan Rayleigh saçılımıdır. BUZULLARIN HAREKETİ Titlis Buzulu'ndaki Buz Yarıkları Buzullar, içeriden ve dışarıdan olmak üzere iki şekilde hareket eder. Buz, kalınlığı 50 metreyi geçene dek oldukça kolay kırılan bir katı madde gibi davranır. 50 metreden daha derinde oluşan basınç, buzun "plastik" hale gelmesine ve akmasına neden olur. Buzulu oluşturan buz, üst üste birikmiş molekül katmanlarından oluşur. Bu katmanlar arasındaki bağlar görece zayıftır. Stres iç bağ kuvvetlerini aştığında katmanlar birbirinin üzerinde kaymaya başlar. İkinci hareket şekli de temelden kaymadır. Buzulun tamamı, eriyen suların yarattığı kaydırıcı etkiyle birlikte üzerinde bulunduğu ortamın üzerinde kayarak ilerler. Buzulun tabanına doğru basınç arttıkça buzun erime noktası da azalır, dolayısıyla buz erimeye başlar. Buz ile kaya arasında hareket sonucu oluşan sürtünme ve dünyanın içinden gelen jeotermal ısı da erimeye yardımcı olur. Ilıman buzullar genellikle bu şekilde hareket eder. Orman, belirli yükseklikteki ve büyüklükteki çeşitli ağaçlar, çalılar, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar, böcekler ve hayvanlar bütününü içeren, topraklı alanda genellikle doğal yollardan oluşmuş bir kara ekosistemidir. •Orman Çeşitleri •Ekvatoral yağmur ormanı •Mangrov ormanları •Muson ormanları •Tropik iğne yapraklı ormanlar •Tayga ormanları •Yağmur yeşili yapraklı orman (kış ormanı) •Sert yapraklı orman •Yazın yeşil yapraklı orman (Yaz ormanı) •İğne yapraklı (ibreli) orman •Galeri ormanları •Bataklık ormanları Türkiye Ormanları • Tüm Avrupa'da 12 bin tür bitki var. Türkiye'de ise 9000. • Dünyada her yıl 16 milyon hektar orman alanı yanmaktadır. (82 Nijerya kadar) • Son 30 yılda dünya orman örtüsünün beşte biri yok oldu. • Yetişmiş bir ağaç günde 17 kişinin oksijen ihtiyacını karşılıyor ve 22.5 kilogram karbondioksiti yok ediyor. • Dünyadaki kağıt tüketiminin yarısı geri kazanılsa, her yıl 8 milyon hektar orman alanı korunabilir. • Dünyamız dakikada 21 hektar orman alanı kaybediyor. • Son 30 yılda dünya orman örtüsünün beşte biri yok oldu. • Her yıl doğaya 7 ağaç borcumuz var! • Çünkü; • Bir yıl içinde, kullandığımız kağıt- kartonlar ve ayrıca yaşamsal ihtiyaçlarımız için 7 adet ağacı tüketiyoruz. • Bir Avrupalı yılda ortalama olarak 300 kg. Kağıt ve kağıt ürünleri tüketmektedir. • Dünyada her yıl kağıt tüketiminin yarısı geri kazanılsa, • Türkiye büyüklüğünde bir ormanlık alan yok olmaktan kurtarılmış olur. • 21-26 Mart arasında Orman Haftası kutlanır. KÜRESEL ISINMAYA DUR DİYELİM ! KÜRESEL ISINMA NEDİR? Küresel ısınma, başlıca atmosfere salınan gazların neden olduğu düşünülen sera etkisinin sonucunda, Dünya üzerinde yıl boyunca kara, deniz ve havada ölçülen ortalama sıcaklıklarda görülen artışa verilen isimdir. KÜRESEL ISINMANIN SONUÇLARI NELERDİR? • • • • • Sıcak hava dalgaları, seller, kasırgalar, yangınlar, kuraklık ve bunların sebep olacağı hastalıklar yüzünden milyonlarca insan ölecek. Dünyadaki pek çok canlı türü yok olacak. Bitki örtüsü azalacak. Dünyanın büyük bölümü çöl olacak.Küresel ısınmanın getireceği sıcak hava dalgaları, seller, kasırgalar, yangınlar ve kuraklık özellikle yoksulları çaresiz bırakacak. Deniz seviyesi yükselecek, birçok ülkenin deniz seviyesindeki bölümleri sular altında kalacak. Fırtınalar,Pasifik bölgelerinde görülen doğa olayları,Muson yağmurları sayısı giderek artacak. KÜRESEL ISINMA NASIL ÖNLENEBİLİR ? • • • • • • • • • • Tasarruf ampulü kullanmak Motorlu araç kullanımlarını azaltmak Zararlı gaz çıkan yerlerde filtre kullanmak Geri dönüşüm yapmak Sıcak su kullanımını azaltarak karbondioksit azaltılabilir Ambalajları fazla olan ürünlerden kaçınmak Elektronik cihaz kullanımını azaltmak Ağaç dikimine önem vermek Orman yangınlara sebep olacak davranışlardan kaçınmak Tarım alanlarında organik madde kullanmak BUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ ? • Küresel ısınma, Dünya’da şu an var olan her 6 hayvan ve bitki türünden birinin yok olmasına yol açabilir. • 2015 yılının temmuz ayı şimdiye kadar kaydedilen en sıcak ay olarak kayıtlara geçmiştir. İnekler, atmosfere tüm petrol sanayinden daha fazla metan gazı yaymaktadır. Küresel ısınmanın önemli faktörlerinden biridirler. İnsanların yaklaşık yüzde 40’ı küresel ısınmanın bir kandırmaca olduğuna inanmaktadır. Günümüzde atmosferdeki karbondioksit miktarı son 800 bin yılın en yüksek seviyesindedir. Bir araştırmaya göre, eğer küresel ısınma bu hızla devam ederse 2100 yılına kadar şimşeklerin sayısı yüzde 50 artacak. Bilim insanları küresel ısınmanın Mars’ı yaşanabilir bir sıcaklığa getirmek için kullanılabileceğini düşünmektedirler. İnsanlar atmosfere okyanuslar ve bitkilerin emebileceğin daha fazla karbondioksit bırakmaktadır. Son 20 – 30 yıldır kutup buzulları alan ve kalınlık olarak hızla küçülmektedir. Küresel ısınma ciddi yiyecek ve su kıtlıklarına yol açacaktır. • • • • • • • • jkSera Etkisinin Yararları Nelerdir? Sera etkisi dünyadaki yaşam için gerekli sıcaklığı sağlıyor. Su buharı , karbondioksit ve metan gazı dünyanın üzerinde doğal bir örtü oluşturuyor. Sera Etkisinin Zararları Nelerdir? Buzullar erir. Okyanus seviyeleri yükselir. Kıyı kesimlerde toprak kayıpları artar. Bazı yerlerde kasırgalar seller ve taşkınların şiddeti ve sıklığı artar. Bazı yerlerde uzun süreli şiddetli kuraklıklar ve çölleşmeler görülür. Kışın sıcaklıklar artar. İlk bahar erken gelir. Sonbahar geç gelir. Hayvanların göç dönemleri değişir. Bu mevsim değişikliklerine dayanamayan hayvanlar ve bitkiler azalıyor ya da tamamen yok oluyor. İnsan sağlığını doğrudan etkiler. GERİ DÖNÜŞÜM Çöpe gidenler Çöpe Gidenler İnsanlar her gün boşalan , kırılan, eskiyen, bozulan veya artık istenmeyen şeyleri çöpe atar . Bu yüzden dünyadaki çöp miktarı her geçen gün artar . Çöplerin çoğu çöp kutularına atılır ama kimi zaman çevreye atıldığı da görülür . Bu çöpler hastalık yapabilir ve doğadaki hayvanların yaralanmasına, zehirlenmesine yol açabilir. Geri Dönüşüm Geri dönüşüm, kullanım dışı kalan geri dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile ham madde olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılmasıdır. Tüketilen maddelerin yeniden geri dönüşüm halkası içine katılabilmesi ile öncelikle ham madde ihtiyacı azalır. Böylece insan nüfusunun artışı ile paralel olarak artan tüketimin doğal dengeyi bozması ve doğaya verilen zarar engellenmiş olur. Bununla birlikte yeniden dönüştürülebilen maddelerin tekrar ham madde olarak kullanılması büyük miktarda enerji tasarrufunu mümkün kılar. Bir insanın bir yıl boyunca çöpe attığı şeylerin ağırlığı kendi ağırlığının yaklaşık yedi katıdır. Geri Dönüşebilen Maddeler Cam Kağıt Alüminyum Plastik Piller Motor yağı Akümülatörler Beton Organik Atıklar Elektronik atıklar Demir Tekstil Ahşap Metal Siz Neler Yapabilirsiniz? • Geri dönüşümü destekleyin. Ambalajında geri dönüşüm işareti olan ürünleri yeğleyin. • Cam ambalajın binlerce yıldır geri döndüğünü ve içindeki ürünün camla hiçbir etkileşimde bulunmadığını bilerek alın. • Plastik tıraş bıçağı, çakmak, tükenmez kalem, folyo pişirme kapları gibi tek ya da çok az kullanımlık ürünleri kullanmayı en aza indirin. • Az miktardaki alışverişlerinizde plastik poşet kullanmayın. • Büyük boy ürünleri kullanın. Hacmi fazla ürünler hem daha fazla kulanım hem de daha az ambalaj tüketimi demektir. • Şişe ve kavanoz gibi cam saklama ürünlerini tekrar kullanın. • Atmak istediğiniz cam malzemeleri organik çöplerle birlikte atmayın. Biriktirip en yakınınızdaki cam kumbaralarına atın. • Cam şişe ve kavanozları atarken renklileri ve renksizleri ayırın. Metal kapakları çıkartın. • Çok fazla ambalaj malzemesi kullanılmış ürünleri almayın. • Hediye olarak sevdiklerinize bir çevre örgütünün üyeliğini verin.