utp işleyiş esasları

Genelge No: 279
Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Müdürlüğü
İstanbul, 22 Ocak 2008
Konu :
Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Uluslararası Tahvil Pazarı İşleyiş Esasları Hk.
Sayın Üyemiz,
İMKB Yönetim Kurulu’nun 12 Aralık 2007 tarihli toplantısında aldığı karar ve Sermaye
Piyasası Kurulu’nca 2 Ocak 2008 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere verilen onay
doğrultusunda;
Yükümlülüklerin aynı gün valörüyle belirlenen saatlerden sonra yerine getirilmesi
durumunda uygulanacak en az ve en yüksek temerrüt faizleri düzenlenmesine paralel
olarak, yükümlülüklerini valör gününde yerine getirmeyen üyelere de en az temerrüt
faizinin uygulanması amacıyla Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Uluslararası Tahvil
Pazarı işleyiş esaslarının düzenlendiği 6 Nisan 2007 tarih ve 261 nolu Genelge’nin
Temerrüt ve Disiplin Esaslarını düzenleyen 4.2’inci maddesinin 3. paragrafına,
“Yükümlülüklerini aynı gün valörüyle yerine getirmeyen üyelere uygulanacak en düşük
temerrüt faizi yeniden değerleme oranı dikkate alınarak bu oranı geçmeyecek şekilde her
takvim yılı için Borsa Başkanı’nın teklifi üzerine Yönetim Kurulu’nca belirlenir.”
hükmü eklenmesi,
Mağdur üyelerin alacağını valör gününden sonraki gün alamaması durumunda valör günü
ile alacağını aldığı tarih arasındaki gün sayısı dikkate alınarak mağduriyet ödemesinin
yapılması amacıyla söz konusu Genelge’nin, Temerrüt ve Disiplin Esaslarını düzenleyen
4.2’inci maddesinin 5. Paragrafının, “Nakit veya menkul kıymet alacaklı üyelere, valör
gününde yapılamayan ödeme veya teslimler için, valör günü ile ödeme veya teslimlerin
yapıldığı tarih arasındaki takvim günleri esas alınarak her bir gün için İMKB Repo Ters
Repo Pazarı’nda veya TCMB İnterbank Para Piyasası’nda oluşan bir gecelik ağırlıklı
ortalama faiz oranlarından en yüksek olanın 2 katının %100’ü ödenir. Bu ödemenin
yapılabilmesi için, valör günü yapılamayan teslim ya da ödemenin İMKB, Takasbank veya
Takasbank’ın muhabir bankalarının sisteminde meydana gelen sorunlardan
kaynaklanmaması, nakit veya menkul kıymet alacaklı üyenin nakit veya menkul kıymet
yükümlülügünü zamanında yerine getirmesi, nakit veya menkul kıymet temerrüdüne düşen
üyenin yazılı itirazının geçersiz kabul edilerek temerrüt faizinin tahsili gerekmektedir.”
şeklinde değiştirilmesi
kararlaştırılmıştır.
Bu kapsamda Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Uluslararası Tahvil Pazarı işleyiş esaslarını
düzenleyen 6 Nisan 2007 tarih ve 261 nolu Genelge ekteki yeni genelgenin 2 Ocak 2008 tarihinden
itibaren yürürlüğe girmesiyle iptal edilmiştir.
Konu hakkında bilgilerinizi ve gereğini rica ederiz.
Saygılarımızla,
İSTANBUL
MENKUL KIYMETLER BORSASI
BAŞKANLIĞI
Hüseyin ERKAN
Başkan
Ek: Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Uluslararası Tahvil Pazarı İşleyiş Esasları Genelgesi (10 sayfa)
EAG/MB/AB
Genelge No:279
Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Müdürlüğü
YABANCI MENKUL KIYMETLER PİYASASI
“ULUSLARARASI TAHVİL PAZARI” İŞLEYİŞ ESASLARI
1
Genel Esaslar
1.1 İşlem Görecek Menkul Kıymetler
Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından ihraç edilen dış borçlanma araçları (“Eurotahvil”) İMKB
Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası (“Piyasa”) Uluslararası Tahvil Pazarı’nda (“Pazar” veya “UTP”)
işlem görür.
1.2 İşlem Saatleri
İşlemler her iş günü saat 09:30-12:00 ile 13:00-17:00 arasında yapılır.
1.3 Para Birimi
Eurotahvillere ilişkin alım-satım emirleri menkul kıymetin ihraç edildiği döviz cinsi üzerinden verilir.
Her bir döviz cinsinden ihraç edilen tahvillerde emirler aynı döviz cinsi ve 100 birim üzerinden
fiyatlandırılır ve tüm ödemelerde kullanılan döviz cinsi işlem yapılan döviz cinsindendir.
1.4 İşlem Valörü
Eurotahvil alım satım işlemleri en az üç iş günü, en fazla onbeş gün valörle yapılabilir.
1.5 Emir Büyüklükleri
Emirler işleme konu menkul kıymetin nominal değerleri itibarıyla minimum emir büyüklüğü ve katları
şeklinde iletilir. Esas olarak minimum emir büyüklüğü 10.000 USD/EUR ve maksimum emir büyüklüğü
5 Milyon USD/EUR tutarında olup, emirler 10.000 ve katları şeklinde verilir (USD: Amerikan doları,
EUR: Euro).
Kupür büyüklüklerinin asgari tutarı 10.000’in üzerinde olan Eurotahviller için minimum emir
büyüklükleri ayrıca belirlenerek işleme açılma bilgisi ile birlikte Bülten’de ilan edilerek duyurulur.
Halihazırda tedavülde bulunan 10.000’in üzerinde kupür büyüklüğüne sahip iki adet Eurotahvil ihracı
olup, bu ihraca ilişkin asgari emir büyüklüğü bilgisi aşağıda verilmektedir:
UTP Tahvil
Tanımı (ISIN)
US900123AZ36
XS0245387450
Açıklama Notu
TR260916U
TR010316E
Anapara
Ödeme Tarihi
26.09.2016
01.03.2016
Min.Emir
Büyüklüğü
100.000*
50.000**
(*) Emirler 100.000 ve katları şeklinde iletilir.
(**) Emirler 50.000 ve katları şeklinde iletilir.
Alım satım emirleri Eurotahvilin ihraç edildiği para birimleri doğrultusunda “100” nominal üzerinden
fiyatlandırılarak iletilir.
1.6 Fiyat ve Fiyat Adımı
Emirler sadece fiyat üzerinden iletilebilmektedir. Fiyat tahakkuk etmiş kupon faizini içeren “kirli fiyattır
(dirty price)”. Emirlerde fiyat virgülden sonra 4 hane girilebilecek (ör.102,2222) şekilde verilebilir.
1.7 Emir Tipleri
Limitli Emir: Limitli emirler fiyat ve nominal tutar belirtilerek, minimum emir büyüklüğünün katları
şeklinde verilir. Emrin gerçekleşmeden kalan kısmı pasif olarak bekler.
Piyasa Emri: Bu tür emirlerde fiyat belirtilmez. Minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilen
emir pasif emirlerle kısmi veya tamamen karşılaşır, emrin gerçekleşmeden kalan kısmı iptal edilir.
1.8 Özel Koşullu Emirler
Yukarıdaki emir tipleri ile birlikte kullanılmak üzere aşağıdaki özel koşullu emirler de verilebilir.
Kalanı İptal Et Emri: Kısmen gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir girildiği anda
bekleyen karşıt emirler ile eşleşir, gerçekleşmeyen kısmı otomatik olarak iptal edilir. “Limitli Emir” veya
“Piyasa Emri” şeklinde verilebilir.
Gerçekleşmezse İptal Et Emri: Tamamı gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir girilir
girilmez bu koşul sağlanmadığı takdirde iptal edilir. “Limitli Emir” veya “Piyasa Emri” şeklinde
verilebilir.
1.9 Menkul Kıymet Tanımı
Piyasa’da Eurotahvillerin tanımı olarak uluslararası menkul kıymet tanımlaması olan ISIN
kullanılacaktır. Yeni ihraç edilen veya işleme yeni açılan menkul kıymetler için ISIN Borsa Günlük
Bülteni’nde yayınlanır. İlave ihraçlarda, sözkonusu ilave ihraca ilk ihraçtan farklı bir ISIN veriliyorsa
sistemde ilave ihraç ilk ihraçtan farklı ISIN ile ayrı bir sırada işlem görecektir.
Sözkonusu ISIN’ın yanısıra aşağıdaki esaslara göre oluşturulmuş ihraçcı, itfa tarihi ve ihraç para
birimini içeren bir açıklamada alım-satım sisteminde ayrı bir sütunda yer alacaktır. Bu kısaltmada
sırasıyla TR ihraçcı Türkiye Cumhuriyetini, altı hane (ggaayy) itfa tarihini, U ya da E para biriminin baş
harflerini (U-USD, E-EUR) temsil etmektedir.
Örnekler:
UTP Tahvil
Tanımı (ISIN)
Açıklama Notu
İhraçcı
US900123AY60
US900123AT75
US900123AL40
XS0212694920
XS0245387450
DE000A0AU933
TR170336U
TR140234U
TR150130U
TR160217E
TR010316E
TR100214E
TR
TR
TR
TR
TR
TR
İtfa
Tarihi
17.03.2036
14.02.2034
15.01.2030
16.02.2017
01.03.2016
10.02.2014
Para
Birimi
USD
USD
USD
EUR
EUR
EUR
1.10 Emirlerin Borsaya İletilmesi
Pazar’da işlem yapan üyelerin temsilcileri üye merkez ofisindeki terminaller kanalıyla emirlerini
iletirler.
Üye merkez ofisindeki terminaller kanalıyla emirlerin iletilemediği durumlarda işlem yapan üye
temsilcileri Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Müdürlüğü'nü (212) 298 23 60 nolu telefondan
arayarak emirlerini iletirler. Telefonla işlem yapan aracı kuruluşun yetkili temsilcisi, kendisine verilen
kodu piyasa eksperlerine söyledikten sonra, işlem yapmak istediği menkul kıymetin sırasıyla,
1. Tanımını
2. İşlem türünü (alım-satım)
3. Valörünü
4. Müşteri/Fon emri ise hesap kodunu
5. Nominal tutarını
6. Fiyatını
7. Emir Tipini
bildirir. Telefonla yapılan işlemlerde, emir Piyasa eksperleri tarafından sisteme girilir ve sistem
tarafından üretilen "emir no"su yetkili temsilciye bildirilir. Temsilci verdiği emirle ilgili yapmak istediği
değişikliklerde kendisine verilen "emir no"sunu eksperlere söylemek zorundadır. Bu nedenle emir
numarası mutlaka dikkatli bir şekilde not edilmelidir.
1.11 Emirlerin İşleme Sokulması
Pazar’a iletilen talep ve teklifler üye temsilcileri veya piyasa eksperleri tarafından sisteme girilir.
Pazar’da yer alan emirler piyasa izleme ekranlarından takip edilir. Ayrıca Pazar’da yer alan emirler
içerisinden alımda en yüksek fiyatlı, satımda en düşük fiyatlı emirler bilgi dağıtım firmalarının veri
dağıtım kanalları aracılığıyla anında piyasa katılımcılarına iletilir.
Sistemde Pazar’da yer alan iki karşıt emrin eşleşmesi, Pazar’a verilmiş emirler arasında fiyat ve zaman
öncelikleri göz önünde bulundurularak alımda en yüksek fiyatlı, satımda en düşük fiyatlı emirlere
öncelik verilerek sağlanır. Başka bir ifadeyle, fiyat eşitliği olan emirlerin gerçekleşmesinin yanısıra, var
olan alış emrinin fiyatından daha düşük fiyatlı satış emri geldiğinde veya var olan satış emrinin
fiyatından daha yüksek fiyatlı alım geldiğinde iki karşıt emrin eşleşmesi mümkündür.
Pazar’da bir alım veya bir satım emriyle birden fazla karşıt emri aynı anda karşılamak mümkündür.
Pazar’da iletilen emirler içerisinde en iyi talep veya tekliften işlem olması durumunda sonraki bekleyen
en iyi teklif veya talep otomatik olarak ekrana gelir. Daha kötü fiyatlı emirler fiyat ve zaman önceliğine
göre sistemde yer alır ve derinlik ekranlarından izlenebilir.
Telefonla işlem yapan üyeler istedikleri takdirde, ekranda yer alan en iyi emir dışındaki geçerli emirleri
öğrenebilirler.
Pazar’a iletilen aynı fiyatlı alım ve satım emirleri ekranlarda kümülatif olarak görünür.
1.12 Emir Eşleşme Kuralları
Pazar’da emirler “çok fiyat-sürekli müzayede” yöntemiyle eşleşmektedir. İki karşıt emrin eşleşmesi,
alımda en yüksek fiyatlı, satımda en düşük fiyatlı emirlere öncelik verilerek sağlanır. Aynı fiyatlı
emirlerde zaman önceliği uygulanır.
1.13 Emirlerin Geçerliliği
Bütün emirler, emrin verildiği gün saat 17:00’ye kadar geçerlidir. Üyeler Pazar’a verdikleri emirlerden
karşılanmamış olanları istedikleri an iptal edebilirler veya değiştirebilirler.
1.14 Emirlerin Gerçekleştiğinin Bildirimi
Pazar’da işlem yapan banka ve aracı kurumlar işlem sırasında birbirlerini bilmezler. Telefonla iletilen ve
aktif olarak yapılan işlemlerde işlemin teyidi karşı tarafı üyeye telefonda anında bildirilir ve işleme ait
döküm her iki üyeye de en kısa sürede fakslanır. Sözkonusu dökümde işlem numarası, menkul kıymet
tanımı (ISIN), valör tarihi, fiyat, miktar, tutar ve karşı üye bilgileri yer alır.
Üye merkez ofisi kanalıyla yapılan işlemlere ilişkin bilgiler ve dökümler üye tarafından sistemden
alınır.
1.15 Teşekkül Eden Fiyatların İlanı
Pazar’da yapılan işlemler sonucunda kayda alınan fiyatlar izleyen işgünü Borsa bülteninde ilan edilir.
Bültenlerde, seansta menkul kıymet bazında kayda alınan en düşük, en yüksek ve ağırlıklı ortalama
fiyat, işlem hacimleri ve sözleşme sayıları yer alır. Ancak, bu Genelge’nin 1.16 maddesinde tarif edilen
tek üyenin taraf olduğu işlemler gerçekleştirilmekle beraber oluşan fiyatlar Borsa Kaydına alınmaz.1
1.16 Tek Üyenin Taraf Olduğu İşlemler
Pazar’da aracı kuruluş tarafından kendi portföyüne, yatırım fonu/yatırım ortaklığı hesabına veya
müşterileri hesabına iletilen emirlerin yine aynı kuruluş tarafından karşılanması ile ilgili bekleme süresi
30 saniyedir. Emri ileten aracı kuruluş, iletilen emir başka bir aracı kuruluş tarafından karşılanmadığı
takdirde söz konusu emre karşıt emir girerek işlemi gerçekleştirebilir. Ancak, emir ekranda göründükten
sonra 30 saniye (yarım dakika) geçmeden aracı kuruluş karşıt emrini Borsa'ya iletemez.
1.17 Emir Değişikliği
Pazar’a iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar ile kısmen karşılanmış emirlerin karşılanmadan kalan
kısımları değiştirilebilir.
1
10 Mayıs 2007 ve 264 Sayılı Genelge ile işlenmiştir.
Emrin fiyatındaki değişiklik, nominal tutarındaki artış ve işlem hesap sahibinin değişimi zaman
önceliğinin kaybedilmesine neden olurken, temsilci referansı ile nominal tutarın azaltılması emrin
önceliğinin kaybedilmesi sonucunu doğurmaz.
1.18 Emir İptali
Pazar’a iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar iptal edilebilir.
1.19 İşlemlerin İptali
Üye hatası sonucunda gerçekleşen işlemler prensip olarak iptal edilmez. Ancak alıcı ve satıcı üyeler
tarafından yazılı olarak onaylanan ve Borsa tarafından kabul edilebilir bir gerekçeye dayanan iptal
talepleri değerlendirilerek gerçekleşen bir işlem iptal edilebilir.
1.19.1 Eksper Hatası Sonucu Gerçekleşen İşlemlere
Sonuçlandırılmasında Uygulanacak Esaslar
İtirazların
Değerlendirilme
ve
1.19.1.1 Genel Esaslar
1. Pazar’da gerçekleşen işlemlere ait gönderilen teyit formları üye tarafından çok dikkatli bir şekilde
incelenir. Hatalı işlemlere itiraz süresi, işlem teyit fakslarının üyeye iletilmesinden itibaren 15 dakikadır.
Üyeler itirazlarını Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Müdürlüğü’ne yukarıda belirtilen süre içerisinde
telefonla iletmelerini takiben en geç 15 dakika içinde yazılı olarak da fakslarlar. Yapılan itirazlar
Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Müdürlüğü tarafından değerlendirilir.
2. Üyelerin iletişim araçlarında meydana gelen teknik arızalar veya bildirimi yapılmayan değişiklikler
(faks numarası, vb.) itirazlarda dikkate alınmaz.
3. Üye temsilcileri tarafından Pazar’a iletilen emirler Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası eksperi
tarafından tekrar edilip üye temsilcisinin onayı alındıktan sonra sisteme girilmektedir. Eksper tarafından
yapılan tekrarda herhangi bir hata yapılmış ise üye temsilcilerinin anında düzeltmeleri gerekmektedir.
Aksi takdirde, yanlış yapılmış tekrarın üye temsilcisi tarafından onaylanması söz konusu olur ve işleme
itiraz kabul edilmeyerek işlem geçerli sayılır.
Yukarıda belirtilen eksper tekrarı, işlemlerin yoğunluğu nedeniyle yapılamadığı takdirde, üye
temsilcisinin ilettiği emir geçerli olup itirazın değerlendirilmesinde esas olarak alınır.
4. İşlemin sadece eksper hatası sonucu gerçekleşmiş olması esastır. Bunun tespitinde telefon kayıtları ile
Borsa bilgisayar sistemindeki bilgiler esas alınır.
5. İtirazın geçerli bulunması halinde işlem iptal edilerek, bu durum taraflara teyid edilir.
Üyenin/üyelerin hatalı işlemin Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Müdürlüğü tarafından
sonuçlandırılmasını istemeleri halinde Müdürlük, hakkaniyet ve piyasa kuralları çerçevesinde ilgili
kuruluşlar ile koordineli olarak telafi edici işlemi sonuçlandırır.
6. Üyenin/üyelerin alınan karara itiraz hakkı saklı olup, itirazlar işlem iptalini takiben en geç 1 iş günü
içinde Borsa Başkanlığı’na yazılı olarak yapılır.
7. Eksper hatası nedeniyle farklı üye adına gerçekleştirilmiş işlemler için Yabancı Menkul Kıymetler
Piyasası Müdürlüğü tarafından telafi edici işlem yapılmaz, sadece üye kodu değişikliği yapılarak işlem
sonuçlandırılır.
1.19.1.2 Hatalı İşlemlere İlişkin Uygulanacak Yöntem
Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Müdürlüğüne telefonla yapılan ve faksla teyidi alınan itirazın
Müdürlük tarafından kabulü halinde işlem iptal edilir. Yabancı Menkul Kıymetler Piyasası Müdürlüğü,
iptal edilen işlemi değerlendirerek telafi edebilecek işleme/lere karar verir.
1.19.1.3 Mağduriyetin Oluşması
Mağduriyet, eksper hatası sonucu yanlış olarak gerçekleşen işlemin iptal edilerek, Müdürlük tarafından
yukarıda belirtilen esaslar doğrultusunda telafi edici işlemin yapılması halinde, üyenin iptal edilen
işlemindeki koşullar ile Müdürlüğün gerçekleştirdiği işlem/işlemlerin koşulları arasında varsa, üye
aleyhine oluşan farktır. Telafi edici işlemin Müdürlük tarafından sonuçlandırılmasını istemeyen üye,
herhangi bir mağduriyet ve hak iddiasında bulunamaz.
1.19.1.4 Tazmin Edilecek Tutar
Verilmiş emirdeki koşullarla, daha sonra gerçekleşen telafi edici işlem/işlemlerdeki koşullar arasında
varsa üye aleyhine oluşmuş olan fark yani mağduriyet miktarı tazmine konu tutarın bazını oluşturur.
Ancak, işlem başına her bir üyeye ödenecek tutar her durumda 100 ABD dolarını geçemez. Mağduriyet
tutarı 100 ABD dolarını aştığı takdirde konu olay bazında Borsa Yönetim Kurulu’nca değerlendirilir.
Tazmine konu tutar ancak üyenin Borsa’ya ibraname vermesinden sonra kendisine ödenir. Ödemeler
üyelerin T. İş Bankası A.Ş. Borsa Şubesi nezdindeki hesaplarına yapılır.
1.20 Teminat
Pazar’da işlemler İMKB Tahvil ve Bono Piyasası işlem limitleri kapsamında yapılacak olup, ilave bir
teminat istenmez.
1.21 Borsa Payı
Pazar’da yapılan işlemler için tarafların her birinden ayrı ayrı işlem tutarı üzerinden %0,0015 (yüzbinde
1,5) oranında borsa payı alınır.
Üyeler borsa payı borçlarını “Üyelerimiz Tarafından Borsamıza Ödenmesi Gereken Ücretler ve
Sözkonusu Ücretlerin Tahsil Süresi ve Şekli Hk.” 28.03.2002 tarih ve 174 nolu Genelge çerçevesinde
ödemekle yükümlüdürler.
1.22 Piyasa İzleme Bilgileri
Alan Adı
Valör 1
Tanım
VKG
Alış Derinliği –
Toplam
Alış Derinliği
Alış
Satış
Satış Derinliği
Satış Derinliği
(Toplam)
Son Fiyat
Son İşlem Miktarı
Son İşlem Tutarı
En Yüksek Fiyat
En Düşük Fiyat
Ağr. Ort. Fiyat
Bugünkü Miktar
Bugünkü İşlem
Hacmi
İşlem Sayısı
Toplam Emir Sayısı
Otomatik Alım Satım Sisteminde Yer Alan Bilgiler
Açıklama
İlgili satırdaki emirlerin valörü
Menkul kıymetin UTP kodu.
Vadeye kalan gün sayısı
İlgili menkul kıymet ilgili valör tarihi için bekleyen tüm alım emirlerinin toplam
miktarı
İlgili menkul kıymet ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi fiyatlı alım emrinin/
emirlerinin toplam miktarı
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi alış emrinin fiyatı.
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi satış emrinin fiyatı.
İlgili menkul kıymet ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi fiyat satım emrinin/
emirlerinin toplam miktarı
İlgili menkul kıymet ilgili valör tarihi için bekleyen tüm satım emirlerinin
toplam miktarı
İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin fiyatı.
İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin miktarı
İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin tutarı (FiyatxMiktar)
İlgili valör tarihi için gün içerisinde gerçekleşen en yüksek Fiyat.
İlgili valör tarihi için gün içerisinde gerçekleşen en düşük Fiyat.
İlgili valör tarihi için gün içinde gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama fiyatı.
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için gün içinde gerçekleşen toplam işlem
miktarı.
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için gün içinde gerçekleşen işlem hacmi
tutarı.
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için gerçekleşen işlem adedi
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için verilen toplam emir sayısı
Veri
Dağıtım
√
√
√
√
√
√
√
√
√
√
√
√
√
√
√
Açık Emir Sayısı
Birikimli Miktar
Birikimli İşlem
Hacmi
Alış Emri Sayısı
Satış Emri Sayısı
Önceki Seans
Önceki Fiyat
Önceki Ort. Fiyat
Son İşlem Saati
Seans
Pazar
Tür,Estrüman
İtibari Değer
Durum
Notlar
Kupon Faizi
2
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen açık emirlerin toplam
adedi
Kıymetin işlem görmeye başladığı tarihten itibaren gerçekleşen toplam işlem
miktarı.
Kıymetin işlem görmeye başladığı tarihten itibaren gerçekleşen toplam işlem
hacmi tutarı.
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen alım emirlerinin toplam
adedi
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen satım emirlerinin toplam
adedi
Bir önceki işlem günü tarihi.
Bir önceki işlem gününde gerçekleşen son işlemin fiyatı.
Bir önceki işlem gününde gerçekleşen ağırlıklı ortalama fiyat
Gerçekleşen son işlemin saati Saat:Dakika:Saniye
İlgili menkul kıymette işlemlerin gerçekleştiği seans.
Menkul kıymetin işlem gördüğü pazar. İlgili satırdaki menkul kıymette bulunan
en iyi alım/satım emirlerinin geçerli olduğu pazar.
Menkul kıymetin türü. (eurobond gibi..)
Kıymetin birim nominal değerleme tutarı (100 USD/EUR )
Menkul kıymetin geçerlilik durumu. A:aktif,D: durdurulmuş
İlgili menkul kıymete ait açıklayıcı kod
Kuponlu menkul kıymetlerde ödenecek ilk kupon faizi (%, dönemsel)
√
√
√
√
Yatırım Fonları ve Yatırım Ortaklıklarının İşlemlerine İlişkin Esaslar
Yatırım Ortaklıklarına ilişkin Seri VI, No:4 sayılı Sermaye Piyasası Kurulu Tebliğinin Bölüm:III,
Madde:18 (e) bendi “Borsada ve borsa dışında teşkilatlanmış piyasalarda işlem gören kıymetlerin
portföye alımlarının ve satımlarının borsa veya bu piyasalar kanalıyla yapılması zorunluluğu” hükmü
gereğince, Yatırım Fonlarına ilişkin Seri VII, No:10 sayılı Sermaye Piyasası Kurulu Tebliğinin
Bölüm:VI, Madde:41 (c) bendi “Borsada işlem gören varlıkların alım satımlarının borsa kanalıyla
yapılması zorunludur” hükmü gereğince ve Emeklilik Yatırım Fonlarına ilişkin Bireysel Emeklilik
Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’na dayanılarak SPK tarafından çıkarılan Emeklilik Yatırım
Fonlarının Kuruluş ve Faaliyetlerine ilişkin Yönetmeliğin 20. Maddesinin d bendinde yer alan “Portföy
yöneticisi, Borsada işlem gören varlıkların alım satımlarını borsa kanalıyla yapmak ve fon portföyüne
alım satım işlemlerinde, işlemi gerçekleştiren aracı kuruluşun, fonu temsil eden fon kodu ile borsalarda
işlem yapmasını temin etmek zorundadır.” hükmü gereğince Pazar’da gerçekleştirecekleri Eurotahvil
işlemlerinde Pazar’da uygulanan kurallara ek olarak aşağıdaki kurallar esas alınır:
1. Yatırım ortaklığı veya yatırım fonu portföyüne alım veya satım emirlerini Pazar'da işlem yapmaya
yetkili bir kuruluşun yetkili elemanları Borsa'ya iletir. Emir verilirken, emrin hangi yatırım ortaklığı
veya yatırım fonu için olduğu mutlaka belirtilir. Bu emirleri verirken, Borsa tarafından her bir yatırım
fonu ve ortaklığı için geliştirilen standart kodlar kullanılır. Yetkili aracı kuruluşların aynı anda sadece
tek bir yatırım fonu ve ortaklığı adına emir iletmesi gerektiğinden tek bir işlemle birden fazla
fon/ortaklık adına işlem yapılması mümkün değildir.
2. Yatırım ortaklığı veya yatırım fonu portföyünden satış yapılıyorsa, önce satış emri Borsa'ya iletilir ve
sisteme girilir. Yatırım ortaklığı veya yatırım fonu portföyüne alım yapılıyorsa önce alım emri Borsa'ya
iletilir.
3.Emri ileten yetkili kuruluş (örneğin fon yöneticisi Banka), başka bir alıcı veya satıcı çıkmadığı
takdirde söz konusu menkul kıymeti kendisi alabilir veya satabilir. Ancak, emir ekranda göründükten
sonra 30 saniye (yarım dakika) geçmeden, yetkili kuruluş karşıt emrini Borsa'ya iletemez.
4. Gerçekleşen yatırım fonu işlemlerinde yapılan fon kodu hatalarına ilişkin düzeltme talebi Yabancı
Menkul Kıymetler Piyasası Müdürlüğü’ne yazılı olarak iletilir. Müdürlüğün değerlendirmesi sonucunda
geçerli sebebe dayanan değişiklik talepleri kabul edilerek gerekli düzeltme Müdürlük tarafından yapılır.
5. İşlem aynı yetkili üye ile gerçekleştiği takdirde, alım-satım aynı üye tarafından yapılmış olacağından
takas gerekmeyecektir. Aksi takdirde, normal prosedüre uygun şekilde takas yapılır.
7. Üyelerin Pazar’da adına işlem yapacakları yatırım fonu ve yatırım ortaklıkları Borsa işlem kodlarını
bildirmeleri; bu bildirimlerinde daha sonra meydan gelebilecek değişiklikleri de yine yazılı olarak
yatırım fonu ya da ortaklık adına işlemlere başlamadan en az bir gün önce Yabancı Menkul Kıymetler
Piyasası Müdürlüğü’ne iletmeleri gerekir.
3
Takas Esasları
3.1 Genel Esaslar
1. Eurotahvillerin menkul kıymet ve nakit takas işlemleri İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş.
(Takasbank) tarafından yapılır. Ancak, Pazar’da işlem görecek menkul kıymetlerin yurtdışında
bulunması ve işlemlerin döviz cinsinden yapılması nedeniyle Takasbank sözkonusu işlemleri muhabir
bankaları aracılığı ile sonuçlandırır.
2. Menkul kıymet takas işlemleri Takasbank’ın Euroclear Bank nezdinde açtırdığı 97325 nolu hesap
üzerinden sonuçlandırılır ve Pazar’da işlem yapan üyeler kıymet yükümlülüklerini bu hesaba yatırarak
yerine getirirler.
3. Takas süresi en az üç iş günüdür. İş günü Türkiye, Euroclear Bank ve işlem yapılan döviz cinsinin
yerel piyasalarının resmi olarak açık olduğu gündür. ABD doları cinsinden işlemlerde iş günleri
Türkiye, Euroclear Bank ve Citibank/New York’un, Euro cinsinden işlemlerde iş günleri Türkiye,
Euroclear Bank ve Citibank/Frankfurt’un resmi olarak açık olduğu günlerdir.
4. İşlemlerin nakit takası menkul kıymetlerin ihraç edildikleri döviz birimi cinsinden yapılır.
5. Yükümlülükler netleştirilmiş tutarlar üzerinden yerine getirilir. Menkul kıymet tanımı, valör ve döviz
birimi bazında netleştirme yapılır. Değişik döviz cinsleri arasında netleştirme yapılmaz.
6. Pazar’da işlem yapacak üyeler, işlem konusu menkul kıymetlerini Euroclear Bank nezdinde veya
herhangi bir saklama kuruluşunda saklatabilecekleri gibi Takasbank’ın menkul kıymet muhabiri
nezdinde açtırdığı saklama hesabında saklatabilirler. Esas olan üyelerin kıymet yükümlülüklerini
Takasbank’ın Euroclear Bank nezdinde açtırdığı 97325 nolu hesaba belirtilen takas süreleri içinde
devrederek yerine getirmeleridir.
7. Üyeler, nakit yükümlülüklerini Takasbank’ın muhabir bankası olan Citibank nezdinde Takasbank’ın
açtırdığı hesaplara (ABD doları için Citibank/New York nezdindeki 36125331 nolu hesap; Euro için
Citibank/Frankfurt nezdindeki 4115556016 nolu hesap) yatırmak sureti ile yerine getirirler.
8. Üyeler, işlem yaptıkları her bir döviz cinsine göre nakit alacaklarının gönderilmesini istedikleri bankayı
ve hesap numarasını genel bir talimatla Takasbank’a bildirirler. Sözkonusu bankayı veya hesap
numarasını değiştirmek isteyen üyeler, bu değişikliği en az 1 işgünü önce Takasbank’a bildirmekle
yükümlüdürler.
9. Üyeler, menkul kıymet alacaklarının gönderilmesini istedikleri saklama kuruluşu ve hesap numarasını
genel bir talimatla Takasbank’a bildirirler. Sözkonusu kuruluşu veya hesap numarasını değiştirmek
isteyen üyeler, bu değişikliği en az 1 işgünü önce Takasbank’a bildirmekle yükümlüdürler.
10. Takas işlemlerinde riski en aza indirmek için, karşılığını almadan teslim etmeme veya ödememe
prensibi esas alınmaktadır. Yükümlülüklerini yerine getirmiş üyelere nakit ve/veya menkul kıymet
alacaklarının ödenmesi/aktarılması, diğer üyelerin yükümlülüklerini yerine getirmeleri sonucunda ilgili
nakit ve menkul kıymetlerin takas havuzunda mevcut olmasına bağlıdır.
3.2
ABD Doları Cinsinden Gerçekleştirilen İşlemler
3.2.1 Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesi
• Alıcı üye, (nakit borçlu, kıymet alacaklı) kendi muhabir bankasına Takasbank’ın Citibank/New York
nezdindeki 36125331 nolu hesabına V günü valörü ile ödeme yapılması için talimat gönderir. Nakit
yükümlülükleri V gününde yerine getirilmiş olmalıdır. Aksi halde üye temerrüde düşmüş sayılır ve
temerrüt hükümleri uygulanır.
• Satıcı üye (nakit alacaklı, kıymet borçlu) V günü saat 16:30’a (Türkiye saati) kadar menkul kıymet
borçlarını Takasbank’ın Euroclear Bank nezdindeki 97325 nolu hesabına aktarır. Menkul kıymet
yükümlülüklerini V günü saat 16:30’a (Türkiye saati) kadar yerine getirmeyen üye temerrüde düşmüş
sayılır ve temerrüt hükümleri uygulanır.
3.2.2 Alacakların Ödenmesi
• Menkul kıymet yükümlülüklerini V günü saat 16:30’a (Türkiye saati) kadar yerine getiren üyelerin
nakit alacaklarının, V günü valörüyle ilgili hesaplara ödenmesi için Takasbank tarafından
Citibank/New York’a talimat gönderilir.
• Nakit yükümlülüğünü V günü saat 16:30’a kadar (Türkiye saati ile) yerine getiren üyelerin menkul
kıymet alacaklarının aktarılması için Takasbank tarafından V günü Euroclear Bank’a talimat
gönderilir.
• Ancak, nakit yükümlülüğünü V günü saat 16:30’dan sonra (Türkiye saati ile) yerine getiren üyelerin
menkul kıymet alacakları ilgili hesaplarına V+1 günü aktarılabilir.
3.3
Euro Cinsinden Gerçekleştirilen İşlemler
3.3.1 Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesi
• Alıcı üye, (nakit borçlu, kıymet alacaklı) kendi muhabir bankasına Takasbank’ın Citibank/Frankfurt
nezdinde açtırdığı 4115556016 nolu hesaba V günü valörü ile ödeme yapılması için talimat gönderir.
Nakit yükümlülükleri V gününde yerine getirilmiş olmalıdır. Aksi halde üye temerrüde düşmüş
sayılır ve temerrüt hükümleri uygulanır.
• Satıcı üye ( nakit alacaklı, kıymet borçlu ) V günü saat 16:30’a (Türkiye saati) kadar menkul kıymet
borçlarının Takasbank’ın Euroclear Bank nezdindeki 97325 nolu hesabına aktarır. Menkul kıymet
yükümlülüklerini V günü saat 16:30’a (Türkiye saati) kadar yerine getirmeyen üye temerrüde düşmüş
sayılır ve temerrüt hükümleri uygulanır.
3.3.2 Alacakların Ödenmesi
• Menkul kıymet yükümlülüklerini V günü saat 16:30’a (Türkiye saati) kadar yerine getiren üyelerin
nakit alacaklarının, V günü valörüyle ilgili hesaplara ödenmesi için Takasbank tarafından
Citibank/Frankfurt’a talimat gönderilir.
• Nakit yükümlülüğünü V günü saat 16:30’a kadar (Türkiye saati ile) yerine getiren üyelerin menkul
kıymet alacaklarının, aktarılması için Takasbank tarafından V günü Euroclear Bank’a talimat
gönderilir.
• Ancak, nakit yükümlülüğünü V günü 16:30’dan sonra (Türkiye saati ile) yerine getiren üyelerin
menkul kıymet alacakları ilgili hesaplarına V+1 günü aktarılabilir.
4
Temerrüt ve Disiplin Esasları
4.1 Genel Esaslar
Eurotahvillere ilişkin olarak gerçekleşen işlemlere ait nakit ve kıymet yükümlülüğünü yukarıda
belirtilen sürelerde yerine getirmeyen üyeye uygulanacak temerrüt faizine, mağdur üyelere ödenecek
tutarlara ve disiplin hükümlerine ilişkin esaslar aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
Üyelerin kesinleşen alım-satım işlemlerine ait yükümlülükleri, işlemin kesinleşmesini takip eden ve bu
Genelge’de belirtilen süreler içerisinde yükümlülüğünü yerine getirmeyen üyeden temerrüde düştüğü
tarihten itibaren taahhüdünü yerine getirdiği tarihe kadar;
i)
temerrüde düşülen menkul kıymetler için, ilgili menkul kıymetlerin işlem günlerindeki
ağırlıklı ortalama fiyatlarından hesaplanan toplam Borsa değerleri,
ii)
temerrüde düşülen nakit için, toplam nakit değeri,
esas alınarak temerrüt faizi hesaplanır.
Temerrüde düşülen nakit veya menkul kıymetin Yeni Türk Lirası değeri T.C. Merkez Bankası tarafından
ilan edilen ilgili valördeki döviz alış kuru esas alınarak bulunur.
4.2 Uygulanacak Temerrüt Faizleri
Üyeler,
i)
menkul kıymet yükümlülüğünü aynı gün valörüyle saat 16:31-17:30 arasında yerine
getirirse, İMKB Repo Ters Repo Pazarı’nda veya TCMB İnterbank Para Piyasası’nda
oluşan bir gecelik ağırlıklı ortalama faiz oranlarından en yüksek olanın 0,50 katı ön
temerrüt faizi
ii)
menkul kıymet yükümlülüğünü valör günü saat 17:30'dan sonra yerine getirirse veya
valör günü yükümlülüğünü yerine getirmezse, İMKB Repo Ters Repo Pazarı’nda veya
TCMB İnterbank Para Piyasası’nda oluşan bir gecelik ağırlıklı ortalama faiz
oranlarından en yüksek olanın 3 katı temerrüt faizi
iii)
nakit yükümlülüğünü valör günü yerine getirmezse, İMKB Repo Ters Repo Pazarı’nda
veya TCMB İnterbank Para Piyasası’nda oluşan bir gecelik ağırlıklı ortalama faiz
oranlarından en yüksek olanın 3 katı temerrüt faizi
uygulanır.
Menkul kıymet yükümlülüğünü (i) fıkrasında belirtilen saat içinde yerine getiren üyelere uygulanacak
en az ve en yüksek ön temerrüt faizi yeniden değerleme oranı dikkate alınarak bu oranı geçmeyecek
şekilde her takvim yılı için Borsa Başkanlığı’nın teklifi üzerine Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.
2008 yılı için alt sınır 12,69-YTL, üst sınır 216.212,29 YTL olarak belirlenmiştir.
Üye menkul kıymet ve/veya nakit yükümlülüğünü (ii ve iii) fıkralarında belirtilen çerçevede yerine
getirirse üst sınır uygulanmaz. Temerrüde düşülen tarih ile yükümlülüklerin yerine getirildiği tarih
arasındaki takvim günleri esas alınarak her bir gün için oluşan referans faiz oranına göre temerrüt faizi
hesaplanır. Aynı gün içinde bir defadan fazla nakit ve/veya birden fazla menkul kıymette temerrüde
düşülmesi halinde bu durum tek bir temerrüt hali olarak değerlendirilir. (ii ve iii) fıkraları çerçevesinde
temerrüde düşen üyelere ayrıca bu Genelge’de belirtilen esaslar çerçevesinde disiplin cezası uygulanır.
Yükümlülüklerini aynı gün valörüyle yerine getirmeyen üyelere uygulanacak en düşük temerrüt faizi
yeniden değerleme oranı dikkate alınarak bu oranı geçmeyecek şekilde her takvim yılı için Borsa
Başkanı’nın teklifi üzerine Yönetim Kurulu’nca belirlenir.
Menkul kıymet veya nakit yükümlülüğünün bu Genelgede belirtilen sürelerde yerine getirilememesi
Borsa, Takasbank veya üyenin kendi iradesi dışında gelişen teknik ve benzeri nedenlerden
kaynaklandığı takdirde, bu hususların Takasbank Temerrüt Komitesi tarafından geçerli bilgi veya
belgeler ile tespit edilmesi halinde temerrüt faizi alınmayacağı gibi, söz konusu temerrüdü nedeniyle
işlem limitinin hesaplamasında kullanılan katsayı da düşürülmez.
Nakit veya menkul kıymet alacaklı üyelere, valör gününde yapılamayan ödeme veya teslimler için, valör
günü ile ödeme veya teslimlerin yapıldığı tarih arasındaki takvim günleri esas alınarak her bir gün
için İMKB Repo Ters Repo Pazarı’nda veya TCMB İnterbank Para Piyasası’nda oluşan bir gecelik
ağırlıklı ortalama faiz oranlarından en yüksek olanın 2 katının %100’ü ödenir. Bu ödemenin
yapılabilmesi için, valör günü yapılamayan teslim ya da ödemenin İMKB, Takasbank veya
Takasbank’ın muhabir bankalarının sisteminde meydana gelen sorunlardan kaynaklanmaması, nakit
veya menkul kıymet alacaklı üyenin nakit veya menkul kıymet yükümlülüğünü zamanında yerine
getirmesi, nakit veya menkul kıymet temerrüdüne düşen üyenin yazılı itirazının geçersiz kabul edilerek
temerrüt faizinin tahsili gerekmektedir.
Öntemerrüt ve temerrüt faizleri, tahakkuk tarihinden itibaren bir iş günü içerisinde ödenir.
Valör günü nakit veya menkul kıymet yükümlülüklerini yerine getirmeyen üyeler ve temerrüde konu
işlemler ertesi iş günü sabahı Takasbank tarafından Borsa Başkanlığı’na bildirilir. Temerrüde düşen üye
temerrüt halini Borsa Başkanlığı’nca belirlenen ve kendisine tebliğ edilen zamanda sona erdirmek
zorundadır. Temerrüt durumunu sona erdirmeyen üyeye ait menkul kıymetlerde İMKB Yönetmeliği’nin
35. Maddesi hükümleri çerçevesinde işlem yapılır.
Pazar’da gerçekleştirdiği işlemler nedeniyle 3 aylık dönemde 2’den fazla sayıda ertesi gün valörlü
temerrüde düşen üyenin işlem limitinin hesaplanmasında kullanılan katsayı (katsayı = işlem limiti / net
işlem limiti karşılığı) dönem içerisindeki 3’üncü ve takip eden her bir temerrüt hali için 1 puan azaltılır.
Örneğin, 3 aylık dönem içerisinde 3 kez temerrüde düşen üyenin katsayısı içinde bulunulan dönem için
mevcut katsayı olan 20’den 19’a, 4 kez temerrüde düşen üye için katsayı 19’dan 18’e indirilir. Üç aylık
süre dolması ile beraber üye için esas alınacak katsayı ilk haline getirilir.
Üçer aylık dönemler 1 Ocak – 31 Mart, 1 Nisan – 30 Haziran, 1 Temmuz – 30 Eylül, 1 Ekim – 31
Aralık olarak uygulanır. Temerrüt haline ilişkin itirazlar Takasbank’a yapılır.
4.3 Disiplin Cezaları
İMKB Yönetmeliği’nin 35’inci maddesi çerçevesinde, Pazar’da oluşacak temerrüdüne bağlı olarak ortaya
çıkan yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle bu yükümlülükleri işlem limiti karşılıklarından
karşılanan üyeler için söz konusu temerrüt tarihini takip eden bir yıllık süre içerisinde aynı durumun
tekerrürü halinde İMKB Yönetmeliği’nin 53’üncü maddesi uyarınca disiplin cezası uygulanır.
5
İşlem Yapacak Aracı Kuruluşlar
Pazar’da, İMKB Tahvil ve Bono Piyasası kesin alım-satım işlem yapma yetkisi verilen banka ve aracı
kurumlar işlem yapabilirler. Sözkonusu yetkili banka ve aracı kurumlar işlemlerini İMKB Tahvil ve
Bono Piyasası’nda işlem yapma yetkisi olan temsilcileri ile gerçekleştirirler.2
6
Yürürlük
Bu Genelge, Borsa Yönetim Kurulu’nun onayı ile yürürlüğe girer.
7
Yürütme
Bu Genelge hükümlerini Borsa Başkanı yürütür.
2
9 Ekim 2007 Tarih ve 271 Sayılı Genelge ile değiştirilmiştir.