omer_karadag kasim_yayinlar kasim2 - e

İyi günler saygıdeğer meslektaşlarım.
Ben Dr. Ömer Karadağ
Radio projesi kapsamında Kasım ayı için sizlere Arthritis& Rheumatology dergisinin Kasım 2014
sayısında yayınlanan, ‘Ailesel Akdeniz Ateşinde Efor İlişkili Bacak Ağrısı’ başlıklı makaleyi hazırladım.
Giriş kısmında FMF ile spondilartritler arasında artmış sakroiliit ve tenosinovit sıklığı gibi güçlü
asosiasyonlar olduğu ve efor ilişkili bacak ağrısının da FMF’nin bu bulgulardan birisi olabileceği
vurgulanıyor.
Bu çalışmada İsrail’de takip edilen FMF kohortunda efor ilişkili bacak ağrısının sıklığı ve özelliklerinin
tanımlanması amaçlanmış.
Çalışmaya 2011-2012 yılları arasında Tel Hashomer tanı kriterlerini sağlayan, ardışık erişkin hastalar
alınmış.
Periferik damar hastalığı, nöromuskuler hastalık, bel ve bacak ağrısı oluşturabilecek ortopedik patoloji,
inflamatuvar barsak hastalığı ve fibromiyaljisi olanlar dışlanmış. Ancak kaç hastanın dışlandığı
vurgulanmamış.
‘Hafif eforla bacak veya ayak bileğinde oluşan ve istirahatle geçen, ödemin eşlik edebileceği
ağrı-> ‘Efor ilişkili bacak ağrısı’ olarak kabul edilmiş.
Tüm hastalara standart sorgulama yapılmış.
FMF Hastalık şiddeti Mor kriterleri ile belirlenmiş.
Tüm hastalar remisyon sağlayan veya tolere edilen maksimum dozda kolşisin tedavi kullanıyormuş.
Ayrıca bir kısım hastaya MR ile ayak bileğinde entezopati araştırılması yapılmış.
Entezofit, entezeal tendon veya ligaman anormalitesi, kalkaneal kemik ödemi ve retrokalkaneal
bursada sıvı-> Entezit bulgusu olarak değerlendirilmiş. İki veya daha fazla bulgusu olan hastalarda
Entezopati tanısı anlamlı kabul edilmiş.
Değerlendirmeye alınan 170 FMF hastasının 99’unda (%58.2) efor ilişkili bacak ağrısı varmış. Hastalar
efor ilişkili bacak ağrısı olan (çalışma grubu) ve olmayan (kontrol grubu) olarak iki gruba ayrılmış.
Efor ilişkili bacak ağrısı olan grupta hastalık başlangıç yaşı daha erken, hastalık şiddet skoru daha
yüksek bulunmuş. Ayrıca ateş, plevrit ve atak sayısı ile eklem tutulumu daha sık görülmüş.
Yine bu grupta daha fazla M694V homozigotluğu ve akut faz artışı görülmüş. HLA B27 pozitifliği her iki
grupta oldukça nadir.
Ayak bileği MR, çalışma grubunda her üçüncü hastaya, diğer grupta her onuncu hastaya çekilmiş.
Çalışma grubunda anlamlı entezopati %55 hastada saptanırken diğer grupta hiç yokmuş
MR çekilen ve çekilmeyen hastalar arasında klinik açıdan fark olmadığı vurgulanmış.
Tartışma kısmında rutin takibe gelen hastaların %58’inde efor ilişkili bacak ağrısı olduğu ve bu oranın
daha önce Livneh tarafından %30 olarak ifade edildiği belirtiliyor. Bu ağrının ayrıca şiddetli hastalık
göstergesi olabileceği ileri sürülüyor.
Her ne kadar tartışma kısmında HLA B27, SpA, kolşisin etki/etkisizliği gibi konulara değinilse de
bence o yorumlara girmeden önce çalışma grubu iyice incelenmelidir. Bu çalışmanın örneklem ve
kontrol grubu seçimi daha iyi yapılabilirdi. FMF’i olmayan kontrol grubu olmaması en önemli
handikaplarından birisi. Genel popülasyonda efor ilişkili bacak ağrısı ve/veya entezopati varlığı için
oran bildirilmiş mi? Belirtilmelidir. MR’da entezopati bulgusu olarak alınan bulgular, genel
popülasyonda da olabilecek bulgular.
Ayrıca hastaların bir kısmına MR çekilmiş. Her ne kadar MR çekilen ve çekilmeyen gruplar arası fark
olmadığı söylense de yöntem olarak çalışmanın tasarımının eksik olduğu söylenebilir.
Bu çalışmanın en önemli sonucu FMF hastalarının yarısından fazlasında efor ilişkili bacak ağrısı
olduğunun saptanmasıdır. Sorgulama ile saptanan bu bulgunun objektif değerlendirilmesi
yapılmalıdır. Tartışma kısmında bu çalışmanın pilot çalışmasında 11 hastaya Treadmill öncesi ve
sonrası ayak MR yapıldığı ancak fark görülmediği söyleniyor. Bu durumda ağrı bacak kasları kaynaklı
olabilir. Bu durumun değerlendirilebilmesi için efor öncesi ve sonrası bacak ve ayak bileği MR
çekilmesi daha akılcı olabilir.
Tekrar görüşmek üzere.
Sağlıcakla kalın, hoşça kalın.