Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 1 Ocak - 30 Haziran 2008 ara hesap dönemine ait konsolide finansal tablolar ve inceleme raporu Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi İçindekiler Sayfa İnceleme raporu Konsolide bilanço 1 2-3 Konsolide gelir tablosu 4 Konsolide özsermaye değişim tablosu 5 Konsolide nakit akım tablosu 6 Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar 7 - 45 1 Ocak - 30 Haziran 2008 ara hesap dönemine ait finansal tablolar hakkında inceleme raporu Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi Yönetim Kurulu’na: Giriş Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi (Şirket)’nin ve bağlı ortaklıklarının (birlikte “Grup” olarak anılacaktır) ekte yer alan 30 Haziran 2008 tarihli bilançosu, aynı tarihte sona eren altı aylık gelir, özsermaye değişim ve nakit akım tablolarından oluşan konsolide finansal tabloları ve önemli muhasebe politikalarının özeti ile dipnotları tarafımızca incelenmiştir. Şirket yönetiminin sorumluluğu, söz konusu ara dönem konsolide finansal tablolarının Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan finansal raporlama standartlarına uygun olarak hazırlanması ve dürüst bir şekilde sunumudur. Bizim sorumluluğumuz bu ara dönem konsolide finansal tabloların incelenmesine ilişkin ulaşılan sonucun açıklanmasıdır. İncelemenin kapsamı İncelememiz Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan bağımsız denetim standartları düzenlemelerine uygun olarak yapılmıştır. Ara dönem konsolide finansal tabloların incelenmesi, ağırlıklı olarak finansal raporlama sürecinden sorumlu kişilerden bilgi toplanması, analitik inceleme ve diğer inceleme tekniklerinin uygulanmasını kapsamaktadır. Bir incelemenin kapsamı Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan bağımsız denetim standartları çerçevesinde yapılan bağımsız denetim çalışmasına göre daha dar olduğundan, inceleme, bağımsız denetimde farkında olunması gereken tüm önemli hususları ortaya çıkarabilme konusunda güvence sağlamaz. Dolayısıyla, incelememiz sonucunda bir bağımsız denetim görüşü açıklanmamıştır. Sonuç İncelememiz sonucunda, ara dönem konsolide finansal tablolarının, Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi'nin 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle konsolide finansal pozisyonunu, altı aylık döneme ilişkin finansal performansını ve nakit akımlarını, Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan finansal raporlama standartları çerçevesinde doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmadığı konusunda herhangi bir hususa rastlanılmamıştır. Diğer husus Not 37’de belirtildiği üzere, Şirket’in satışlarının ve alımlarının önemli bir bölümü ilişkili kuruluşlarla gerçekleştirilmiştir. Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi A member firm of Ernst & Young Global Limited Erdem Tecer, SMMM Sorumlu Ortak, Başdenetçi 20 Ağustos 2008 İstanbul, Türkiye Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle Konsolide bilanço (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) Dipnot referansları Cari dönem 30 Haziran 2008 Geçmiş dönem 31 Aralık 2007 1.772.182 1.553.691 6 7 319.330 494 437.893 - 37 10 12 11 13 14 26 574.520 268.352 150.388 1.513 394.321 63.264 431.091 253.026 110.861 1.948 282.874 35.998 1.807.370 1.622.565 37 10 12 11 151.705 - 123.907 - 7 7 16 14 17 18 19 20 35 26 33.325 1.068.950 482.326 71.064 23.994 981.079 453.373 9.451 30.761 3.579.552 3.176.256 Varlıklar Dönen varlıklar Nakit ve nakit benzerleri Finansal yatırımlar Ticari alacaklar - İlişkili taraflardan ticari alacaklar - Diğer ticari alacaklar Kısa vadeli tüketici finansman kredileri Diğer alacaklar Stoklar Canlı varlıklar Diğer dönen varlıklar Duran varlıklar Ticari alacaklar - İlişkili taraflardan ticari alacaklar - Diğer ticari alacaklar Uzun vadeli tüketici finansman kredileri Diğer alacaklar Finansal yatırımlar - Satılmaya hazır finansal yatırımlar - Diğer finansal yatırımlar Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar Canlı varlıklar Yatırım amaçlı gayrimenkuller Maddi duran varlıklar Maddi olmayan duran varlıklar Şerefiye Ertelenmiş vergi varlığı Diğer duran varlıklar Toplam varlıklar Sayfa 7 ile 45 arasında yer alan dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (2) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle Konsolide bilanço (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) Dipnot referansları Cari dönem 30 Haziran 2008 Geçmiş dönem 31 Aralık 2007 1.693.752 1.204.955 8 9 365.090 10.851 174.865 20.922 37 10 11 12 21 35 11 26 519.995 596.513 148.189 53.114 489.231 419.089 55.012 45.836 733.635 810.231 8 9 566.498 - 665.004 - 37 10 11 12 21 11 24 35 75.205 69.611 22.321 - 80.275 64.952 - 1.152.165 1.161.070 500.000 348.382 21.592 (40.387) 30.812 139.030 152.736 - 500.000 348.382 12.261 40.585 16.394 67.629 175.819 - 3.579.552 3.176.256 Kaynaklar Kısa vadeli yükümlülükler Finansal borçlar Diğer finansal yükümlülükler Ticari borçlar - İlişkili taraflara ticari borçlar - Diğer ticari borçlar Diğer borçlar Finans sektörü faaliyetlerden borçlar Devlet teşvik ve yardımları Dönem karı vergi yükümlülüğü Borç karşılıkları Diğer kısa vadeli yükümlülükler Uzun vadeli yükümlülükler Finansal borçlar Diğer finansal yükümlülükler Ticari borçlar - İlişkili taraflara ticari borçlar - Diğer ticari borçlar Diğer borçlar Finans sektörü faaliyetlerinden borçlar Devlet teşvik ve yardımları Borç karşılıkları Kıdem tazminatı karşılığı Ertelenmiş vergi yükümlülüğü Diğer uzun vadeli yükümlülükler Özkaynaklar Ana ortaklığa ait özkaynaklar Ödenmiş sermaye Sermaye enflasyon düzeltmesi farkları Karşılıklı iştirak sermaye düzeltmesi (-) Hisse senedi ihraç primleri Finansal yatırımlar değer artış fonu Yabancı para çevrim farkları Nakit akım koruması ile ilgili birikmiş kar / (zarar) Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler Geçmiş yıllar kar/zararları Net dönem karı/zararı Azınlık payları 27 27 7 27 27 Toplam kaynaklar Sayfa 7 ile 45 arasında yer alan dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (3) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide gelir tablosu (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem 2.787.736 (2.482.463) 305.273 26.693 (23.439) 3.254 1.477.863 (1.297.158) 180.705 13.990 (12.974) 1.016 1.650.936 (1.465.501) 185.435 6.983 (5.690) 1.293 917.604 (800.486) 117.118 4.075 (3.805) 270 308.527 181.721 186.728 117.388 (83.958) (53.435) (10.067) 15.322 (3.596) (41.347) (26.840) (5.561) 7.818 (3.465) (80.306) (47.314) (4.467) 7.796 (1.283) (48.546) (25.177) (2.431) 760 (617) 172.793 112.326 61.154 41.377 192.039 (196.889) 47.954 (77.802) 48.979 (25.810) 25.775 (17.949) 167.943 82.478 84.323 49.203 (15.207) (13.776) (488) (10.453) (488) (4.622)) 152.736 68.702 73.382 44.093 - - - - Dönem karı/(zararı) 152.736 68.702 73.382 44.093 Dönem kar/(zararının) dağıtımı Azınlık payları Ana ortaklık payları 152.736 68.702 73.382 44.093 0,31 0,14 0,15 0,09 0,31 0,14 0,15 0,09 Dipnot referansları Sürdürülen faaliyetler Satış gelirleri Satışların maliyeti (-) Ticari faaliyetlerden brüt kar/(zarar) Faiz, ücret, prim, komisyon ve diğer gelirler Faiz, ücret, prim, komisyon ve diğer giderler (-) Finans sektörü faaliyetlerinden brüt kar/(zarar) 28 28 Brüt kar/zarar Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri (-) Genel yönetim giderleri (-) Araştırma ve geliştirme giderleri (-) Diğer faaliyet gelirleri Diğer faaliyet giderleri (-) 29 29 29 31 31 Faaliyet karı/(zararı) Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların kar/zararlarındaki paylar Esas faaliyet dışı finansal gelirler Esas faaliyet dışı finansal giderler (-) 32 33 Sürdürülen faaliyetler vergi öncesi karı/(zararı) Sürdürülen faaliyetler vergi gelir/(gideri) - Dönem vergi gelir/(gideri) - Ertelenmiş vergi gelir/(gideri) 35 35 Sürdürülen faaliyetler dönem karı/(zararı) Durdurulan faaliyetler Durdurulan faaliyetler vergi sonrası dönem karı/(zararı) Hisse başına kazanç 36 Sürdürülen faaliyetlerden hisse başına kazanç Sayfa 7 ile 45 arasında yer alan dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (4) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide özsermaye değişim tablosu (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler Finansal yatırımlar değer artış fonu Nakit akım korunması ile ilgili birikmiş kar/ (zarar) Geçmiş yıllar kar/ (zararları) Net dönem karı Toplam özsermaye 348.382 7.741 12.261 13.255 54.482 81.875 1.017.996 - - 8.653 - - 22.474 - 81.875 (8.653) (60.075) - (81.875) 73.382 22.474 (60.075) 73.382 30 Haziran 2007 bakiyesi 500.000 348.382 16.394 12.261 35.729 67.629 73.382 1.053.777 31 Aralık 2007 bakiyesi 500.000 348.382 16.394 12.261 40.585 67.629 175.819 1.161.070 - - 14.418 - 9.331 - (80.972) - 175.819 (14.418) (90.000) (175.819) 152.736 (80.972) 9.331 (90.000) 152.736 500.000 348.382 30.812 21.592 (40.387) 139.030 152.736 1.152.165 31 Aralık 2006 bakiyesi Transferler Kardan ayrılmış kısıtlanmış yedeklere transferler Nakit akım korunması ile ilgili net kazanç (*) Satılmaya hazır finansal varlıklar makul değer azalışı Temettü dağıtımı Net dönem karı Transferler Kardan ayrılmış kısıtlanmış yedeklere transferler Nakit akım korunması ile ilgili net zarar (*) Satılmaya hazır finansal varlıklar makul değer artışı Temettü dağıtımı Net dönem karı 30 Haziran 2008 bakiyesi (*) Ödenmiş sermaye Sermaye enflasyon düzeltmesi farkları 500.000 Ertelenmiş vergi tutarı netlenmiştir. Sayfa 7 ile 45 arasında yer alan dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (5) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide nakit akım tablosu (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 30 Haziran 2008 30 Haziran 2007 İşletme faaliyetlerinden sağlanan nakit girişleri Vergi öncesi kar Vergi öncesi kar ile işletme faaliyetlerinden sağlanan nakit arasındaki mutabakat Amortisman ve itfa payları Faiz giderleri Faiz geliri Kıdem tazminatı yükümlülüğü karşılığı Maddi varlık satış (karı) / zararı Garanti giderleri karşılığı 167.943 84.323 101.040 136.760 (39.669) 6.890 117 1.986 54.134 12.577 (35.905) 7.660 (177) 8.172 İşletme sermayesindeki değişikliklerden önceki faaliyet karı 375.067 130.784 (158.755) (111.447) (101.238) (67.325) 208.188 71.435 (5.070) (2.231) (7.775) (47.467) (85.731) 290 (69.419) 2.804 61.352 6.513 (1.291) (8.259) 200.849 (10.424) Yatırım faaliyetleri Alınan faiz Satın alınan maddi ve maddi olmayan varlıklar Maddi ve maddi olmayan varlık satış hasılatı 33.610 (219.091) 1.110 35.905 (216.780) 886 Yatırım faaliyetlerinden dolayı net nakit çıkışı (184.371) (179.989) Finansman faaliyetleri Ödenen faiz Ödenen temettü Alınan banka kredileri Ödenen banka krediler (132.240) (90.000) 428.461 (341.262) (12.333) (60.075) 720.634 (522.137) Finansman faaliyetlerinden dolayı net nakit girişi/(çıkışı) (135.041) 126.089 Nakit ve nakit benzeri varlıklardaki net azalış (118.563) (64.324) Dönem başı hazır değerler 437.893 518.364 Dönem sonu hazır değerler 319.330 454.040 9.190 4.235 İşletme sermayesindeki değişiklikler: Ticari alacaklar ve ilişkili taraflardan alacaklar Stoklar Diğer cari/cari olmayan varlıklar ve diğer alacaklar Kısa/uzun vadeli tüketici finansman kredileri Ticari borçlar ve ilişkili taraflara borçlar Kısa vadeli diğer yükümlülükler Diğer uzun vadeli borçlar Ödenen kıdem tazminatları Ödenen garanti giderleri İşletme faaliyetlerinden dolayı net nakit girişi/(çıkışı) Ödenen vergi Sayfa 7 ile 45 arasında yer alan dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. (6) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 1. Şirket’in organizasyonu ve faaliyet konusu 1968 Yılında Türk-İtalyan ortaklığıyla kurulan Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.’nin (bir Türk şirketi, Şirket - Tofaş) faaliyet konusu Fiat Auto S.p.A. (Fiat) lisansı altında binek oto ve hafif ticari araç üretimi, ithalatı ve satışıdır. Koç Holding A.Ş. (Koç Holding) ve Fiat’ın ortak yönetiminde olan Tofaş ayrıca kendi otomobillerinde kullanılan çeşitli otomobil yedek parçaları da üretmektedir. Şirket’in Genel Müdürlük adresi Büyükdere Cad. No:145 Zincirlikuyu Şişli-İstanbul’dur. Üretimin yapıldığı fabrikası ise Bursa’da bulunmaktadır. Şirket tarafından üretilen araçlar Fiat ile yapılan lisans sözleşmeleri uyarınca üretilmektedir. Sözkonusu lisans sözleşmeleri gereğince Tofaş Fiat Grubu araçları dışında araç üretimi, ithalatı, ihracatı veya satışını yapamamaktadır. Şirket yapılan anlaşmalar çerçevesinde fikri ve sınai mülkiyeti kendisine ait olan Mini Cargo model araçlarını Ekim 2007’den itibaren üretmeye ve satmaya başlamıştır. Tofaş, Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) kayıtlı olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na (İMKB) 1991 yılında kote edilmiştir. Şirket, ticari faaliyetlerinin önemli bir kısmını Koç Holding ve Fiat Grubu Şirketleri ile gerçekleştirmektedir (Bakınız Not 37). 30 Haziran 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle Şirket’in konsolidasyona tabi tutulmuş bağlı ortaklıkları aşağıda yer almaktadır. Şirket ismi Faaliyet alanı Şirketin ortaklık payı 30 Haziran 31 Aralık 2008 2007 Koç Fiat Kredi Tüketici Finansmanı A.Ş. (KFK) Mekatro Araştırma Geliştirme A.Ş. Platform Araştırma Geliştirme Tasarım ve Tic. A.Ş. (Platform) Fer Mas Oto Ticaret A.Ş. Tüketici finansmanı Araştırma geliştirme Araştırma geliştirme Otomobil ve yedek parça ticareti %99,9 %97,0 %99,0 %99,4 %99,9 %97,0 %99,0 %99,4 Bundan böyle konsolide finansal tablolarda Tofaş ve konsolide edilmiş bağlı ortaklıkları “Grup” olarak adlandırılacaktır. Kategorileri itibariyle dönem içinde çalışan personelin ortalama sayısı aşağıdaki gibidir: 30 Haziran 2008 30 Haziran 2007 Mavi yakalı Beyaz yakalı 7.547 1.323 4.658 1.201 Toplam çalışan sayısı 8.870 5.859 (7) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar Sunuma ilişkin temel esaslar Grup, konsolide finansal tabloları 31 Aralık 2007 tarihine kadar SPK tarafından yayımlanan muhasebe ve raporlama ilkelerine (SPK Muhasebe Standartları) uygun olarak hazırlamıştır. SPK XI-25 numaralı “Sermaye Piyasalarında Muhasebe Standartları” tebliğinde kapsamlı bir muhasebe ilkeleri seti yayınlanmıştır. Anılan tebliğde, alternatif olarak Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) ve Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi (IASC) tarafından çıkarılmış olan muhasebe standartlarının uygulanmasının da, SPK Muhasebe Standartları’na uyulmuş sayılacağı belirtilmiştir. SPK, 17 Mart 2005 tarihinde almış olduğu bir kararla, Türkiye’de faaliyette bulunan ve SPK Muhasebe Standartları’na uygun finansal tablo hazırlayan şirketler için, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasının gerekli olmadığını ilan etmiştir. 9 Nisan 2008 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren SPK XI-29 numaralı, “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar” tebliği uyarınca Grup cari dönem finansal tablolarını, söz konusu tebliğde öngörüldüğü üzere, Uluslararası Muhasebe/ Finansal Raporlama ( UMS/UFRS) Standartlarına uygun olarak hazırlamıştır. Söz konusu tebliğin ilk defa uygulanmasının, zorunlu finansal tablo formatına uyum açısından yapılan yeniden sınıflandırmalar dışında, Grup’un önceden raporlanan konsolide mali tablolarına bir etkisi bulunmamaktadır. Konsolide finansal tablolar 20 Ağustos 2008 tarihinde Şirket Yönetim Kurulu tarafından yayınlanmak üzere onaylanmış ve Yönetim Kurulu adına Mali Direktör Cengiz Eroldu ve Muhasebe Direktörü Selçuk Öncer tarafından imzalanmıştır. Grup Yönetimi’nin ve bazı düzenleyici organların yasal finansal tabloları yayımlandıktan sonra değiştirmeye yetkileri vardır. İşlevsel ve sunum para birimi Grup’un işlevsel ve sunum para birimi Yeni Türk Lirası (YTL) olarak kabul edilmiştir. SPK’nın 17 Mart 2005 tarih ve 11/367 sayılı kararına istinaden finansal tablolardaki tutarları yeniden ifade etme işleminin uygulanmasını gerektiren objektif koşulların gerçekleşmemiş olması ve SPK’nın varolan verilere dayanarak ileride de bu koşulların gerçekleşme emarelerinin büyük ölçüde ortadan kalktığını öngörmesi sebebiyle, finansal tablolar en son 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle Uluslararası Muhasebe Standartları (UMS) 29 uyarınca (Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama) yeniden ifade etme işlemine tabi tutulmuştur. Dolayısıyla, 30 Haziran 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihli bilançolarda yer alan parasal olmayan aktif ve pasifler ve sermaye dahil özkaynak kalemleri, 31 Aralık 2004 tarihine kadar olan girişlerin 31 Aralık 2004 tarihine kadar endekslenmesi, bu tarihten sonra oluşan girişlerin ise nominal değerlerden taşınmasıyla hesaplanmıştır. Bilanço ve gelir tablosundaki kalemlerin genel fiyat endeksi ve ilgili katsayılar kullanılarak 31 Aralık 2004 itibariyle cari değerlerine getirilmesi Grup’un bu aktif ve pasifleri konsolide bilançoda gösterildiği değerlerinden nakde çevrilebileceği anlamına gelmez. Benzer olarak, bu durum Grup’un sermayesinde ortaya çıkan değer artışının da ortaklarına dağıtılabileceği anlamına gelmemektedir. Uygulanan konsolidasyon esasları Ana ortaklığın doğrudan veya dolaylı olarak bir ortaklıktaki oy haklarının yarıdan fazlasını kontrol etmesi ve işletmenin finansal ve faaliyet politikalarını idare etme yetkisine haiz olması durumunda, kontrolün var olduğu kabul edilir. Finansal tabloların konsolidasyonunda şirketler arası bakiye, işlemler ve gerçekleşmemiş kar ve zararlar dahil olmak üzere kar ve zararlar mahsup edilmektedir. Konsolide finansal tablolar benzer işlem ve hesaplar için tutarlı muhasebe politikaları uygulanarak hazırlanmaktadır. (8) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) 2007 yılı finansal tablolarında yapılan sınıflamalar ve düzenlemeler Grup, finansal tablolarını SPK XI-29 numaralı tebliğe uygun olarak ilk kez 31 Mart 2008 tarihi itibari ile hazırlamıştır. UFRS 1 “Finansal Tabloların Sunuluşu Standardı” uyarınca UMS/UFRS’ye geçiş tarihi 1 Ocak 2007’dir. 31 Aralık 2007 tarihi itibariyle hazırlanmış konsolide bilanço ve gelir tablosunda cari dönem gösterimine uyum sağlaması için birtakım sınıflandırma değişiklikleri yapılmıştır. 31 Aralık 2007 tarihi itibariyle 1.948 YTL tutarındaki diğer ticari alacaklar, diğer alacaklara; 80.996 YTL tutarındaki uzun vadeli tüketici finansman kredilerinin kısa vadeli kısımları, uzun vadeli tüketici finansman kredilerinden kısa vadeli tüketici finansman kredilerine; 1.284 YTL tutarında stoklar içerisindeki verilen sipariş avansları, diğer dönen varlıklara; 30.723 YTL tutarındaki maddi duran varlıklar, diğer duran varlıklara; 27.909 YTL tutarındaki olağanüstü yedekler, geçmiş yıl kar ve zararlarına sınıflanmıştır. 30 Haziran 2007 tarihinde sona eren döneme ilişkin 34.784 YTL tutarındaki esas faaliyetlerden diğer gelirler ve 1.170 YTL tutarındaki hizmet gelirleri, satış gelirlerine, 1.293 YTL tutarındaki finansman gelirleri, faiz, ücret, prim, komisyon ve diğer gelirlere sınıflanmıştır Muhasebe politikalarındaki değişiklikler 1 Ocak 2008 tarihi itibariyle yürürlüğe giren yeni standart, var olan standartlarda değişiklik ve yorumlar aşağıda yer almaktadır: UFRYK 11, “UFRS 2 – Grup Hisse Senetleri ve Hisse Senetleri Geri Alım Sözleşmeleri” (1 Mart 2007 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir). Bu yorum, işletmenin sermaye araçlarını başka bir taraftan veya ortaklarından geri almayı seçtiği veya almak zorunda olduğu durumlar da dahil olmak üzere, işletmenin çalışanlarına işletmenin sermaye araçları ile yapmış olduğu ödemelerin hisse ile ödeme şeklinde muhasebeleştirilmesini gerektirmektedir. Bu yorum iştiraklerin, kendi çalışanlarına ana ortaklıklarının yapmış olduğu hisse bazlı ödemeleri de içermektedir. UFRYK 12, “Hizmet İmtiyaz Anlaşmaları” (1 Ocak 2008 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir). Kamu hizmeti veren (Hizmet İmtiyazı) işletmelerin kamu hizmet sözleşmelerinin esaslarını ve nasıl muhasebeleştirileceğine ilişkin yöntemlerini belirlemektedir. Operatörlerin altyapılarını mülk, demirbaş ve ekipman olarak muhasebeleştirmek yerine finansal varlık ve/veya maddi olmayan varlık olarak yansıtmaları gerektiğini ifade eder. UFRYK 14, “UMS 19- Tanımlanmış Fayda Varlığı Üzerindeki Sınırlama, Asgari Fonlama Gereklilikleri ve Birbirleriyle Olan Karşılıklı Etkileşimleri” (1 Ocak 2008 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir). UFRYK 14, UMS 19 ‘Çalışanlara Sağlanan Faydalar” kapsamında varlık olarak kayıtlara alınan tanımlanmış faydanın limiti aşan kısmının belirlenmesi konusuna açıklık getirmektedir. Ayrıca bu yorum, asgari kaynak gereksinimlerinin ‘Varlık Tavan Testi’ne olan etkilerini açıklayıp, kullanımda olan uygulamaları standart hale getirmektedir. Söz konusu yeni standart, var olan standartlarda değişiklik ve yorumların Grup’un faaliyetleri ile ilgili olmamaları sebebi ile konsolide finansal tablolar üzerinde etkileri bulunmamaktadır. (9) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Finansal tabloların onaylanma tarihi itibariyle yayımlanmış, henüz yürürlüğe girmemiş ve Grup tarafından erken uygulama yoluna gidilmemiş standartlar ile mevcut önceki standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar aşağıdaki gibidir: UMS 23, “(Revize) Borçlanma Maliyetleri” (1 Ocak 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir). Değişiklik, yürürlükte olan ve varlık alımı ile ilişkilendirilen borçlanma giderlerinin gelir tablosuna yansıtılabilirliğini öngören uygulamayı sona erdirmektedir. İlişkilendirilen varlığın elde edilmesi veya inşaası için atfedilebilir olan borçlanma maliyetleri aktifleştirilmelidir. Standarda geçişin gerekliliklerine uygun olarak, Grup, değişiklikleri ileriye dönük yapacaktır. Eğer varsa, ilişkilendirilen varlıklarda borçlanma maliyeti 1 Ocak 2009’dan itibaren aktifleştirilecektir. Bu tarihe kadar giderleşen borçlanma maliyetinde bir değişiklik yapılmayacaktır. UFRS 8, “Faaliyet Bölümleri” (1 Ocak 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir). UFRS 8, UMS 14 ‘Bölümlere Göre Raporlama’nın yerine geçmekte olup, bölümsel raporlamaya yönetimin bakış açısı yöntemini getirmektedir. Raporlanan bilgiler, yönetimin faaliyet bölümlerinin performansını değerlendirmekte ve kaynak dağılımına karar vermek için kullandığı bilgileri içermektedir. Bu bilgiler bilanço ve gelir tablosunda yansıtılan bilgilerden farklı olabilir, bu durumda işletmeler ek bilgiler vermeli ve farkların mutabakatını belirtmelidirler. UFRYK 13, “Müşteri Bağlılık Programları”(1 Temmuz 2008 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir). Müşteri Bağımlılık Uygulamaları satış işlemlerinin farklı bir bileşeni şeklinde muhasebeleşmelidir. Tahsil edilen bedelin rayiç değerinin bir kısmı müşteriye sağlanan menfaatlere dağıtılarak, söz konusu menfaatler müşteri tarafından kullanıldıkça gelir kaydedilmelidir. UFRYK 13’ün, Grup’un bu tarz bir uygulaması olmaması sebebiyle, Grup’un konsolide finansal tablolarına etkisi olmayacağı öngörülmekdedir. UMS 1, “Finansal Tabloların Sunuluşu” (Değişiklik) (1 Ocak 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir). Finansal tablolarda sunulan bilgilerin yararını artırmak amacıyla UMS 1 değişikliğe tabi tutulmuştur. Özsermaye değişim tablosunun sadece hissedarlar ile yapılan işlemleri içermesi, gelir tablosuna ek olarak, “Diğer Kapsamlı Kar Zarar Tablosu” adında, tüm gelir ve harcama kalemlerini kar zarar olarak sınıflandıracak yeni bir finansal tablonun yayımlanmaya başlaması ve yeni dönemlerde bir önceki döneme ait finansal tabloların yeniden yorumlanması veya yeni muhasebe politikalarının geriye dönük olarak üçüncü bir kolonda geçmiş dönemlere ait etkilerinin yayımlanması standartta yapılan ana değişikliklerdir. Grup, finansal tabloların sunuluşuna ilişkin ilgili değişiklikleri 2009’da yapacaktır. UFRS 2, “Hisse Bazlı Ödeme (Değişiklik) - Hakkın Kazanılması ve İptal edilmesi” (1 Ocak 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir). Standart iki konuya açıklık getirmektedir: ‘Hakediş Koşulu’nun tanımlanması, ve performans ve hizmet koşulları haricindeki koşullar için ‘Haketmeme Koşulu’ kavramı. Standart aynı zamanda, gerek Grup gerekse karşı taraf (çalışan veya hizmet sağlayan) tarafından iptal edilen ödüllerin aynı şekilde muhasebeleştirileceğini ifade etmektedir. UFRS 2’nin Grup’un finansal tablolara etkisinin olmayacağı beklenmektedir. (10) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) UFRS 3, “İşletme Birleşmeleri ve UMS 27 “Konsolide ve Solo Finansal Tablolar’a İlişkin Yapılan Düzenlemeler” (Revize) (1 Temmuz 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir). Revize edilmiş UFRS 3 ve revize edilmiş UMS 27, 10 Ocak 2008 tarihinde UFRK tarafından yayımlanmıştır. Revize edilmiş UFRS 3 (UFRS 3R) işletme birleşmelerinin muhasebeleştirilmesi, şerefiyenin kayıtlara alınması ile birleşmenin olduğu dönemin finansal sonuçlarının raporlanması hususlarına çeşitli değişiklikler getirmektedir. Söz konusu değişiklikler, satın alım ile ilişkilendirilen maliyetlerin giderleştirilmesini ve satın alım sırasında dikkate alınan şartlı durumlarda, raporlama dönemi sonrasında meydana gelen rayiç değer değişikliklerinin şerefiyeden düzeltilmesi yerine gelir tablosunda dikkate alınmasını gerektirmektedir. Revize edilmiş UMS 27 (UMS 27R) bağlı ortaklığın hisse sahipliğinde meydana gelen değişikliklerin sermaye hareketi olarak değerlendirilmesi gerektiğini tanımlamaktadır. Böylelikle sözkonusu sermaye hareketinin şerefiyeye veya gelir tablosuna herhangi bir etkisi olmayacaktır. Ayrıca, standart bağlı ortaklık zararlarının ve bağlı ortaklık üzerinde kaybedilen kontrolün muhasebeleştirilmesi konusunda da değişiklikler getirmektedir. UMS 32 ve UMS 1’de yapılan değişiklikler: “Tasfiyeden Kaynaklanan Satılabilir Finansal Araçlar” (1 Ocak 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir). UMS 32’ye getirilen değişiklik tasfiyeden kaynaklanan satılabilir finansal araçlar ile yükümlülüklerin, belirli kriterler yerine getirildiği takdirde, sermaye aracı olarak sınıflandırılmasını gerektirmektedir. UMS 1’e getirilen değişiklik ise, sermaye aracı olarak sınıflandırılan satılabilir finansal araçların tanımlanması ve açıklanmasını gerektirmektedir. Önemli muhasebe politikalarının özeti Hazır değerler Hazır değerler, kasa ve bankalardaki nakit parayı içermektedir. Nakit benzeri değerler kolayca nakde dönüştürülebilir ve değer kaybetme riski bulunmayan kısa vadeli yüksek likiditeye sahip yatırımlardır. Finansal yatırımlar UMS 39 kapsamındaki finansal varlıklar, gerçeğe uygun değer (rayiç değer) farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar, kredi ve alacaklar, vadeye kadar elde tutulacak yatırımlar ve satılmaya hazır finansal varlıklar olarak sınıflandırılır. Finansal varlıklar, ilk olarak, rayiç değerlerinden ve finansal varlıkların rayiç değerlerinin gelir tablosu ile ilişkilendirilmemesi durumunda, birebir ilişkilendirilebilen işlem maliyetleri dâhil olmak üzere kayda alınırlar. Grup, finansal varlıklarının sınıflandırılmasına ilk kayda alımdan sonra karar vermektedir ve izin verildiği ve uygun olduğu sürece, her mali dönem sonunda bunu yeniden değerlendirmektedir. Bütün olağan finansal varlık alım ve satım işlemleri Grup’un ilgili varlığı almayı taahhüt ettiği işlem tarihinde kayıtlara yansıtılır. Söz konusu alım ve satımlar genellikle piyasada oluşan genel teamül ve düzenlemelerle belirlenen zaman dilimleri içerisinde finansal varlığın teslimini gerektiren alım ve satımlardır. 30 Haziran 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle Grup’un gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlığı bulunmamaktadır. (11) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Krediler ve alacaklar Krediler ve alacaklar sabit veya belirlenebilir ödemeli ve belirli bir piyasada işlem görmeyen türev dışı finansal araçlardır. Bu finansal varlıklar, etkin faiz metodu kullanılarak indirgenmiş değerleri üzerinden, eğer varsa değer düşüklüğü çıkarıldıktan sonar yansıtılır. Krediler ve alacaklar elden çıkarıldığı veya değer düşüklüğüne uğradığı zaman, gerçekleşen kar ya da zarar, itfa sürecinde olduğu gibi gelir tablosuna yansıtılır. Vadesine kadar elde tutulan yatırımlar Sabit vadeli ve sabit veya belirlenebilir ödemeli türev dışı finansal araçlar, Grup’un vadeye kadar elde tutma niyeti ve tutabilme durumu söz konusuysa, vadeye kadar elde tutulacak yatırımlar olarak sınıflanır. İlk kayda alınışlarından sonra, vadesine kadar elde tutulan yatırımlar etkin faiz metodu kullanılarak indirgenmiş değerleri üzerinden taşınır. Yatırımlar elden çıkarıldığı yada değer düşüklüğüne uğradığı zaman hesaplanan kar yada zarar, itfa sürecinde olduğu gibi gelir tablosuna yansıtılır. Satılmaya hazır finansal varlıklar Satılmaya hazır olarak tanımlanan veya (a) kredi ve alacak, (b) vadeye kadar elde tutulacak yatırım veya (c) gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlık olarak sınıflanmayan türev olmayan finansal varlıklardır. İlk muhasebeleştirme işleminin ardından satılmaya hazır finansal varlığa ilişkin olarak ortaya çıkan kazanç veya kayıp, değer düşüklüğü zararları, temettü gelirleri ve faiz gelirleri hariç olmak üzere, söz konusu finansal varlık bilanço dışı bırakılıncaya kadar özkaynaklar değişim tablosu aracılığıyla doğrudan özkaynaklarda muhasebeleştirilir. İlgili finansal varlığın bilanço dışı bırakılması durumunda, daha önceden özkaynaklarda muhasebeleştirilmiş bulunan kazanç veya kayıplar, kâr ya da zararda muhasebeleştirilir. Gerçeğe uygun değerinde meydana gelen azalmalar doğrudan özkaynakta muhasebeleştirilen satılmaya hazır bir finansal varlığın değerinin düştüğüne ilişkin tarafsız göstergelerin bulunması durumunda, doğrudan özkaynakta muhasebeleştirilmiş bulunan toplam zarar, ilgili finansal varlık bilanço dışı bırakılmamış dahi olsa özkaynaktan çıkarılarak kâr veya zararda muhasebeleştirilir. Satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değeri borsada işlem gören varlıklar için bilanço tarihinde gerçekleşen borsa fiyatı ile; piyasa fiyatı bulunmaması durumunda indirgenmiş nakit akımları, benzer satın almalar ve piyasa göstergeleri kullanılarak yapılan değerleme çalışmasıyla tesbit edilir. Gerçeğe uygun değeri sağlıklı olarak tesbit edilemeyen finansal varlıklar değer düşüş karşılıkları sonrası elde etme maliyetleri ile taşınmaktadır. Ticari alacaklar Vadeleri genel olarak 30-90 gün arasında değişmekte olan ticari alacaklar, şüpheli ticari alacak karşılığı düşüldükten sonra, indirgenmiş net değerleri ile taşınmaktadır. Vadesi gelmiş alacakların tahsil edilemeyeceğine dair somut bir gösterge varsa şüpheli alacak karşılığı ayrılır. Tahsili tamamen mümkün olmayan alacaklar tespit edildikleri durumlarda tamamen silinirler. Ticari borçlar Ödeme süreleri ortalama 30 ile 90 gün arasında olan ticari borçlar, gerçekleşmiş mal ve hizmet alımları ile ilgili faturalanmış ya da faturalanmamış tutarları ihtiva etmekte olup, indirgenmiş net değerleri ile taşınmaktadır. (12) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Stoklar Stoklar, net gerçekleşebilir değer veya maliyet değerinden düşük olanı ile değerlenmektedir. Maliyet belirleme yöntemi tüm stoklar için aylık ağırlıklı ortalama olup, yarı mamuller ve mamuller üretim maliyetlerinden pay almaktadır. Net gerçekleşebilir değer, satış fiyatından stokları satışa hazır hale getirebilmek için yapılan giderlerle, pazarlama ve satış giderleri düşüldükten sonraki değerdir. Kullanılamaz durumdaki stoklar ise kayıtlardan çıkarılmaktadır. Maddi varlıklar Maddi varlıklar maliyet değerleri üzerinden birikmiş amortisman ve varsa birikmiş değer kaybı düşülerek gösterilmektedir. Maddi varlıklar satıldığı zaman bu varlığa ait maliyet ve birikmiş amortismanlar ilgili hesaplardan düşüldükten sonra oluşan gelir ya da gider, gelir tablosuna dahil edilmektedir. Maddi varlığın maliyet değeri; alış fiyatı, ithalat vergileri ve iadesi mümkün olmayan vergiler, maddi varlığı kullanıma hazır hale getirmek için yapılan masraflardan oluşmaktadır. Maddi varlığın kullanımına başlandıktan sonra oluşan tamir ve bakım gibi masraflar, oluştukları dönemde gider kaydedilmektedir. Yapılan harcamalar ilgili maddi varlığa gelecekteki kullanımında ekonomik bir değer artışı sağlıyorsa bu harcamalar varlığın maliyetine eklenmektedir. Amortismana tabi varlıklar, tahmini ekonomik ömürlerine dayanan oranlarla doğrusal amortisman yöntemine göre amortismana tabi tutulmaktadır. Ekonomik ömür ve amortisman metodu düzenli olarak gözden geçirilmekte, buna bağlı olarak metodun ve amortisman süresinin ilgili varlıktan edinilecek ekonomik faydaları ile paralel olup olmadığına bakılmaktadır. Amortisman süreleri aşağıdaki gibidir: Süre (Yıl) Yer altı ve yerüstü düzenleri Binalar Makina ve ekipmanlar Taşıtlar Demirbaşlar Kalıp ve aparatlar Özel maliyetler 33 33 12 – 14 4–8 8 6–8 5 – 30 Varlığın değerinin düştüğüne dair bir belirti oluşursa maliyetlerin gerçekleşebilir değeri yeniden tahmin edilir, değer düşüklüğü karşılığı finansal tablolara yansıtılır. Maddi olmayan varlıklar Maddi olmayan varlıklar elde etme maliyetleri üzerinden kayda alınırlar. Grup bünyesinde yaratılan, üretimi planlanan yeni araçların geliştirilmesine yönelik katlanılan harcamalar hariç, maddi olmayan varlıklar aktifleştirilemez ve yapılan harcamalar oluştukları dönem içerisinde giderleştirilirler. Maddi olmayan varlıklar tahmini kullanım ömürleri (5 yıl) doğrultusunda doğrusal amortisman metodu ile itfa edilirler. Aktifleştirilen geliştirme giderleri, ürünün ticari üretiminin başlamasını müteakip tahmini kullanım ömürleri doğrultusunda doğrusal amortisman metodu ile itfa edilirler. Maddi olmayan varlıklar; taşıdıkları değerler, koşullardaki değişikliklerin ve olayların taşınan değerin düşebileceğine dair belirti oluşturmaları durumunda, gözden geçirilir, ve gerekli karşılık ayrılır. (13) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Araştırma ve geliştirme (ARGE) giderleri Araştırma harcamaları oluştukları tarihte gider yazılır. Aşağıda belirtilen kriterlere sahip proje harcamaları dışında geliştirme için yapılan harcamalar da, oluştukları dönem içerisinde gider olarak kayıt edilmektedir: - Ürün ile ilgili maliyetleri net olarak tanımlanabiliyor ve de güvenilir bir şekilde ölçülebiliyorsa, Ürünün teknik yeterliliği/fizibilitesi ölçülebiliyorsa, Ürün satışa sunulacak ya da şirket içerisinde kullanılacaksa, Ürün için potansiyel bir pazar mevcutsa, ya da şirket içi kullanılırlığı ispatlanabiliyorsa, Projenin tamamlanabilmesi için yeterli teknik, mali ve diğer gerekli kaynaklar temin edilebiliniyorsa. Yukarıda bahsedilen kriterleri karşılayan geliştirme projelerinin maliyetleri aktifleştirilmektedir ve ilgili proje ömürleri (8 yıl) doğrultusunda doğrusal amortisman metodu ile itfa edilirler. Faiz gelir ve gideri Faiz gelir ve giderleri etkin faiz metodu kullanılarak tahakkuk esasına göre kayıt edilmektedir. Grup tarafından tahsis edilmiş tüketici finansmanı kredilerinin tahsilatı şüpheli duruma düştüğü zaman ilgili faiz gelir tahakkuku kayıtlara yansıtılmaz. Gelirlerin muhasebeleştirilmesi Gelirler, faaliyetler ile ilgili olarak Grup’a ekonomik getiri sağlanmasının muhtemel ve getirinin güvenilir olarak ölçülebilmesinin mümkün olduğu zaman muhasebeleştirilir. Gelirler verilen iskontolar ile katma değer ve satış vergileri düşülerek hesaplanır. Gelirler mal ile ilgili önemli risk ve mülkiyetin getirdiği haklar alıcıya geçtiği zaman finansal tablolarda tanımlanır. Bunun için ayrıca gelirin miktarının güvenilir bir biçimde ölçülmesi gerekmektedir. Verilen hizmetlere ilişkin gelirler, hizmetin sunulduğu ve gelir tutarının güvenilir bir biçimde ölçülebildiği durumlarda tanımlanır. Temettü gelirleri, Grup’un temettü ödemesi almaya hak kazandığı anda gelir yazılır. Kira gelirleri ise aylık olarak kazanıldığında finansal tablolara yansıtılır. Finansal varlık ve yükümlülüklerin kayda alınması ve çıkarılması Grup, finansal varlık veya yükümlülükleri, ilgili finansal araç sözleşmelerine taraf olduğu takdirde bilançosuna yansıtmaktadır. Grup finansal varlığın tamamını veya bir kısmını, sadece söz konusu varlıkların konu olduğu sözleşmeden doğan haklar üzerindeki kontrolünü kaybettiği zaman kayıtlarından çıkartır. Grup finansal yükümlülükleri, ancak sözleşmede tanımlanan yükümlülüğü ortadan kalkar, iptal edilir veya zaman aşımına uğrar ise kayıtlarından çıkartır. Bütün normal finansal varlık alım ve satımları işlem tarihinde, yani Grup’un varlığı almayı veya satmayı taahhüt ettiği tarihte kayıtlara yansıtılır. Söz konusu alım ve satımlar genellikle piyasada oluşan genel teamül ve düzenlemelerle belirlenen zaman dilimi içerisinde finansal varlığın teslimini gerektiren alım satımlardır. (14) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Banka kredileri Bütün banka kredileri, ilk kayıt anında rayiç değerlerini de yansıttığı düşünülen ve ihraç maliyetini içeren maliyet bedeli ile kaydedilir. İlk kayda alımdan sonra krediler, etkin faiz oranı yöntemiyle indirgenmiş net değerleri ile gösterilir. İndirgenmiş değer hesaplanırken ilk ihraç anındaki maliyetler ve geri ödeme sırasındaki indirimler ve primler göz önünde bulundurulur. Borçlanma maliyetleri Borçlanma maliyetleri bir varlığın satın alınması, inşaatı veya üretimi ile doğrudan ilişkisi kurulabildiği takdirde, ilgili özellikli varlığın maliyetinin bir unsuru olarak aktifleştirilir. Bu tür maliyetler güvenilebilir bir biçimde ölçülebilmeleri ve gelecekte ekonomik yararlardan işletmenin faydalanabilmesinin muhtemel olması durumunda, varlığın maliyetine dahil edilir. Bu kapsamda olmayan borçlanma maliyetleri ise oluştukları tarihte giderleştirilir. 31 Aralık 2007 tarihi itibariyle, Mini Cargo projesinin finansmanı amacıyla alınan kredilerin 21.351 YTL tutarındaki faizi aktifleştirilerek maddi duran varlıklar hesabında muhasebeleştirilmiştir. 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle, Yeni Doblo projesinin finansmanı amacıyla kullanılan kredilere ilişkin aktifleştirilen banka masraf ve komisyon tutarı 9.389 YTL’dir. Finansal araçların gerçeğe uygun değeri Gerçeğe uygun (rayiç) değer, zorunlu satış veya tasfiye dışında tarafların rızası dahilindeki bir işlemde, bir finansal aracın alım satımının yapılabileceği tutardır. Mevcut olması durumunda kote edilmiş piyasa fiyatı makul değeri en iyi biçimde yansıtır. Rayiç değerleri tahmin edilebilir finansal araçların, rayiç değerlerinin tahmini için aşağıdaki yöntem ve varsayımlar kullanılmıştır: Parasal varlıklar Parasal varlıkların, rayiç değerleri taşıdıkları değere yaklaşmaktadır. Bu varlıklar, maliyet bedelleri ile finansal tablolarda yer alıp nakit ve nakit benzeri değerleri, bunların üzerindeki faiz tahakkuklarını ve diğer kısa vadeli finansal varlıkları içermektedir ve kısa vadeli ve yabancı para cinsinden olmalarından dolayı, rayiç değerlerinin taşınan değerlerine yakın olduğu düşünülmektedir. Ticari alacakların reeskont ve şüpheli alacaklar karşılığı düşüldükten sonraki taşınan değerlerinin rayiç değerlerine yakın olduğu düşünülmektedir. Parasal yükümlülükler Parasal yükümlülükler, rayiç değerleri taşıdıkları değere yaklaşan parasal yükümlülüklerdir. Ticari borçların ve diğer parasal yükümlülüklerin kısa vadeli olmaları nedeniyle rayiç değerlerinin taşıdıkları değere yaklaştığı düşünülmektedir. Banka kredileri iskonto edilmiş maliyet ile ifade edilir ve işlem maliyetleri kredilerin ilk kayıt değerlerine eklenir. Üzerindeki faiz oranları değişen piyasa koşulları dikkate alınarak güncellendiği için kredilerin rayiç değerlerinin taşıdıkları değeri ifade ettiği düşünülmektedir. Reeskont karşılığı düşüldükten sonra kalan ticari borçların rayiç değerlerinin taşıdıkları değere yakın olduğu öngörülmektedir. (15) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergiler Vergi gideri veya geliri, dönem içerisinde ortaya çıkan kazanç veya zararlar ile alakalı olarak hesaplanan yasal ve ertelenmiş verginin toplamıdır. Ertelenmiş vergi, bilanço yükümlülüğü metoduna göre bilanço tarihinde geçerli olan vergi oranları kullanılarak hesaplanmıştır. Ertelenmiş vergi, aktif ve pasiflerin finansal tablolarda yansıtılan değerleri ile vergi matrahları arasındaki geçici farkların vergi etkisi olup, finansal raporlama amacıyla dikkate alınarak yansıtılmaktadır. Ertelenmiş vergi aktifi ileride bu zamanlama farklılıklarının kullanılabileceği bir mali kar oluşabileceği ölçüde; tüm indirilebilir geçici farklar, kullanılmayan teşvik tutarları ile geçmiş dönemlere ilişkin taşınan mali zararlar için tanımlanır. Ertelenmiş vergi aktifi her bilanço döneminde gözden geçirilmekte ve ertelenmiş vergi aktifinin ileride kullanılması için yeterli mali karın oluşmasının mümkün olmadığı durumlarda, bilançoda taşınan değeri azaltılmaktadır. Özsermaye hesabı altında muhasebeleştirilen gelir ve gider kalemlerine ilişkin ertelenmiş vergi tutarları da özsermaye hesabı altında takip edilir. Ertelenmiş vergi aktifi ve pasifinin hesaplanmasında, Grup’un bu geçici farkları kullanabileceğini düşündüğü tarihlerde geçerli olacak vergi oranları -bilanço tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş veya girmesi kesinleşmiş olan oranlar baz alınarak- kullanılmaktadır. Çalışanlara sağlanan faydalar Tanımlanan fayda planı Grup, mevcut iş kanunu gereğince, emeklilik nedeni ile işten ayrılan veya istifa ve kötü davranış dışındaki nedenlerle işine son verilen ve en az bir yıl hizmet vermiş personele belirli miktarda kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Grup, ilişikteki finansal tablolarda kıdem tazminatı karşılığını “Projeksiyon Metodu’’nu kullanarak ve Grup’un personel hizmet süresini tamamlama ve kıdem tazminatına hak kazanma konularında geçmiş yıllarda kazandığı deneyimlerini baz alarak hesaplamış ve bilanço tarihinde devlet tahvilleri kazanç oranı ile iskonto etmiştir. Hesaplanan tüm aktüer kazançlar ve kayıplar gelir tablosuna yansıtılmıştır. Tanımlanan katkı planı Grup, Sosyal Sigortalar Kurumu’na zorunlu olarak sosyal sigortalar primi ödemektedir. Grup’un bu primleri ödediği sürece başka yükümlülüğü kalmamaktadır. Bu primler tahakkuk ettikleri dönemde personel giderlerine yansıtılmaktadır. Bu bağlamda, Grup’un 2008 yılı ilk altı ayına ilişkin sosyal sigorta prim gideri toplam 24.201 YTL’dir (30 Haziran 2007 – 16.403 YTL). Hisse başına kazanç Gelir tablosunda belirtilen hisse başına kazanç, net karın, raporlama boyunca piyasada bulunan hisse senetlerinin ağırlıklı ortalama adedine bölünmesiyle bulunmaktadır. Türkiye’de şirketler sermayelerini halihazırda bulunan hissedarlarına, geçmiş yıl kazançlarından ve enflasyon düzeltmesi farkları hesabından dağıttıkları “bedelsiz hisse” yolu ile artırabilmektedirler. Bu tip “bedelsiz hisse” dağıtımları, hisse başına kazanç hesaplamalarında, ihraç edilmiş hisse gibi değerlendirilir. Buna göre, bu hesaplamalarda kullanılan ağırlıklı ortalama hisse sayısı, söz konusu hisse senedi dağıtımlarının geçmişe dönük etkileri de dikkate alınarak bulunur. (16) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan olaylar Grup’un bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan ve bilanço tarihindeki durumunu etkileyebilecek olaylar, (düzeltme gerektiren olaylar) konsolide finansal tablolarda yansıtılmaktadır. Düzeltme gerektirmeyen olaylar belli bir önem arz ettikleri takdirde dipnotlarda açıklanmaktadır. Karşılıklar, şarta bağlı yükümlülükler ve şarta bağlı varlıklar Karşılıklar Karşılıklar ancak ve ancak Grup’un geçmişten gelen ve halen devam etmekte olan bir yükümlülüğü varsa, bu yükümlülük sebebiyle işletmeye ekonomik çıkar sağlayan kaynakların elden çıkarılma olasılığı mevcutsa ve yükümlülüğün tutarı güvenilir bir şekilde belirlenebiliyorsa kayıtlara alınır. Paranın zaman içindeki değer kaybı önem kazandığında, karşılıklar ileride oluşması muhtemel giderlerin bilanço tarihindeki indirgenmiş değeriyle yansıtılır. Karşılıklar her bilanço tarihinde gözden geçirilmekte ve yönetimin en iyi tahminlerini yansıtacak şekilde gerekli düzenlemeler yapılmaktadır. Garanti karşılığı Grup yurtiçinde satılan araçlar için satış tarihini takip eden ilk iki yıl boyunca ücretsiz bakım ve tamir hizmeti sağlamaktadır. Grup’un ihraç satışları garanti kapsamında değildir. Garanti kapsamında bulunan araçlar için tahmin edilen garanti karşılık tutarı, geçmiş dönemlerde gerçekleşen giderlere göre revize edilmektedir. Şarta bağlı yükümlülükler ve varlıklar Şarta bağlı yükümlülükler, kaynak aktarımını gerektiren durum yüksek bir olasılık taşımıyor ise finansal tablolarda yansıtılmayıp dipnotlarda açıklanmaktadır. Şarta bağlı varlıklar ise finansal tablolara yansıtılmayıp ekonomik getiri yaratma ihtimali yüksek olduğu takdirde dipnotlarda açıklanır. Netleştirme Finansal aktif ve pasifler netleştirmeye yönelik yasal bir hakka ve yaptırım gücüne sahip olunması durumunda ve eğer gelecekte netleştirilerek kazanılacak veya ödenecekse bilançoda net tutar üzerinden raporlanır. Yabancı para cinsinden işlemler Yabancı para cinsinden oluşan gelir ve giderler işlem tarihinde geçerli olan kurlar ile çevrilmektedir. Yabancı paralarla ifade edilen parasal aktiflerin ve pasiflerin çevriminde bilanço tarihinde T.C. Merkez Bankası tarafından ilan edilen kurlar kullanılmaktadır. Yabancı para cinsinden olan işlemlerin çevrilmesinden veya yabancı paralarla ifade edilen tutarların değerlemesinden doğan kur farkı gelir ya da gideri ilgili dönemde gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Tahminlerin kullanılması Finansal tabloların hazırlanmasında Grup yönetiminin, raporlanan varlık ve yükümlülük tutarlarını etkileyecek vukuu muhtemel yükümlülük ve taahhütlerin ve raporlama dönemi itibariyle çeşitli gelir ve giderin tutarlarını belirleyebilmek amacıyla varsayımlar ve tahminler yapması gerekmektedir. Garanti gider karşılığı, kıdem tazminatı karşılığı, maddi varlıkların ekonomik ömürleri, kullanılmayan yatırım indirimi karşılık tutarı ve diğer karşılıklar önemli varsayımlar ve tahminler içermektedir. Gerçekleşmiş sonuçlar tahminlerden farklı olabilmektedir. Tahminler düzenli olarak gözden geçirilmekte, gerekli düzeltmeler yapılmakta ve gerçekleştikleri dönem gelir tablosunda yansıtılmaktadırlar. (17) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Nakit akım korunma işlemi Etkin bir nakit akım korunma işleminde, korunma amaçlı aracın rayiç değerinde olan değişiklikler doğrudan özsermaye hesabında tanımlanır. Etkin olmayan kısım dönem karında kar veya zarar olarak tanımlanır. Eğer nakit akım korunma işlemi bir varlık veya yükümlülüğün doğmasıyla sonuçlanırsa, geçmişte oluşmuş ve özsermaye içerisinde muhasebeleştirilmiş tüm kazanç ve kayıplar ilgili varlık veya yükümlülüğün maliyetine dahil edilir. Aksi takdirde, diğer tüm nakit akım korunma işlemleri için başlangıçta özsermaye içerisinde muhasebeleştirilmiş kazanç ve kayıplar, korunan yükümlülüğün ifa edildiği veya beklenen işlemin gelir tablosunu etkilediği dönemlerde ilgili kar/zarar hesapları ile ilişkilendirilir. Korunmanın, korunma muhasebesi uygulanması için gerekli koşulları sağlayamaz hale gelmesi durumunda korunma amaçlı araca ilişkin olarak etkin bir korunma varken özsermaye içerisinde finansal tablolara alınan birikmiş kazanç ve kayıplar, tahmini işlem gerçekleşene kadar özsermaye içerisinde tutulur. Tahmini işlemin gerçekleşmesinin beklenmemesi durumunda, özsermaye içerisinde muhasebeleştirilen birikmiş kazanç veya kayıplar döneminin kar veya zararı olarak finansal tablolara alınır. Yatırım maliyetleri ile ilgili yabancı para cinsinden uzun vadeli krediler (türev olmayan korunma aracı) ile hafif ticari araçların (Doblo ve Mini Cargo (MCV)) gerçekleşen ve gelecekte beklenen satışları (korunmaya konu kalem) arasında etkili bir nakit akım korunması ilişkisi bulunmaktadır. Şirket ile Fiat ve Peugeot Citroen Automobiles S.A. (PSA) arasında yapılan üretim anlaşmaları çerçevesinde MCV için 2008 yılından itibaren 2015 yılı Aralık ayına kadar Fiat ve PSA’ya yapılacak satışların hasılatlarının bir bölümü ile uzun vadeli ilgili kredi borçları karşılanacaktır. Bunun yanı sıra Doblo için ise halihazırda süregelen ve 2008 yılı sonuna kadar Fiat’a yapılacak satışların hasılatlarının bir bölümü ile uzun vadeli ilgili borçların taşınan tutarları karşılanacaktır. Ayrıca, Grup’un bağlı ortaklığı KFK, yabancı para pozisyon riskini ve faiz riskini azaltmak ve döviz likiditesini yönetmek amacıyla takas (swap) işlemine girmektedir. Bu tür türev finansal araçlar türev kontratına girildiği tarihteki rayiç değerleri ile ilk kayda alınmakta ve daha sonraki dönemlerde rayiç değerleri ile yansıtılmaktadırlar. Uluslararası muhasebe standartları uyarınca nakit akış riskinden korunma aracı olarak değerlendirilen takas işlemleri ile finansal riskten korunma konusu olan finansal borçlarını riskten korunma muhasebesine göre kayıtlara alınmaktadır. KFK uzun vadeli sabit faizli YTL kredi portföyünü uluslararası piyasalardan sağladığı uzun vadeli yabancı para kaynak ile fonlamaktadır. KFK uluslararası piyasalardan sağladığı fon ile yarattığı yabancı para likiditeyi uzun vadeli takas işlemleriyle YTL likiditeye dönüştürmektedir. Bu sayede uzun vadeli sabit faizli kredileri için hem YTL fonlama kaynağı oluşturmakta hem de faiz ve kur riskinden korunmaktadır. Finansal riskten korunma işleminin etkinliği her finansal raporlama döneminde sürekli olarak değerlendirilmektedir ve finansal riskten korunma işleminin, korunulan risk ile ilişkilendirilebilen nakit akışlarındaki değişiklikleri dengelemede etkin olması, ilgili finansal riskten korunma ilişkisine ilişkin belgelendirilmiş risk yönetim stratejisi ile tutarlı olduğunu göstermektedir. KFK nakit akış riskinden korunma amaçlı oluşturduğu takaslarını benzer yatırım araçlarının cari piyasa değerlerine veya yakın zamanda piyasada oluşmuş fiyatlara dayanarak iskonto edilmiş nakit akım yöntemiyle değerlendirmekte ve oluşan net kar veya zararın etkin kısmını özkaynaklar altında “Nakit Akım Koruması ile İlgili Birikmiş Kar/(Zarar)” hesabında muhasebeleştirmekte, etkin olmayan kısmını ise gelir tablosunda yansıtmaktadır. Özkaynaklar altında muhasebeleştirilen kar veya zararlar, riskten korunma konusu finansal yükümlülüklere ilişkin finansal giderlerin kar zarara yansıtıldığı dönemlerde gelir tablosuna transfer edilir. (18) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) İlişkili taraflar Aşağıdaki kriterlerden birinin varlığında, taraf Şirket ile ilişkili sayılır: (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) Söz konusu tarafın, doğrudan ya da dolaylı olarak bir veya birden fazla aracı yoluyla: (i) İşletmeyi kontrol etmesi, işletme tarafından kontrol edilmesi ya da işletme ile ortak kontrol altında bulunması (ana ortaklıklar, bağlı ortaklıklar ve aynı iş dalındaki bağlı ortaklıklar dahil olmak üzere); (ii) Şirket üzerinde önemli etkisinin olmasını sağlayacak payının olması; veya (iii) Şirket üzerinde ortak kontrole sahip olması; Tarafın, Şirket’in bir iştiraki olması; Tarafın, Şirket’in ortak girişimci olduğu bir iş ortaklığı olması; Tarafın, Şirket’in veya ana ortaklığının kilit yönetici personelinin bir üyesi olması; Tarafın, (a) ya da (d)’de bahsedilen herhangi bir bireyin yakın bir aile üyesi olması; Tarafın; kontrol edilen, ortak kontrol edilen ya da önemli etki altında veya (d) ya da (e)’de bahsedilen herhangi bir bireyin doğrudan ya da dolaylı olarak önemli oy hakkına sahip olduğu bir işletme olması; veya, Tarafın, işletmenin ya da işletme ile ilişkili taraf olan bir işletmenin çalışanlarına işten ayrılma sonrasında sağlanan fayda planları olması, gerekir. İlişkili taraflarla yapılan işlem, ilişkili taraflar arasında kaynakların, hizmetlerin ya da yükümlülüklerin bir bedel karşılığı olup olmadığına bakılmaksızın transferidir. Devlet teşvik ve yardımları Tüm devlet teşvikleri, elde edilmesi için gerekli şartların Grup tarafından yerine getirileceğine ve teşviğin Grup tarafından elde edilebileceğine dair makul bir güvence oluştuğunda finansal tablolara alınır. Devlet yardımının bir gider ile ilişkili olması durumunda, bu yardımın karşılayacağı giderler ile eşleşecek şekilde gelirleştirilir. Devlet yardımının bir varlık ile ilişkili olması durumda ise bu gelir ertelenmiş gelir olarak kaydedilir. 3. İşletme birleşmeleri Yoktur. 4. İş ortaklıkları Yoktur. 5. Bölümlere göre raporlama Şirket’in ana faaliyet konusu tek olduğundan ve faaliyetlerini Türkiye’de sürdürdüğünden bölümlere göre raporlama yapılmamıştır. (19) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 6. Nakit ve nakit benzerleri 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 Kasa Banka -vadesiz mevduat -vadeli mevduat Ödeme emirleri 24 43 138.227 181.586 (507) 52.901 385.109 (160) Toplam 319.330 437.893 Vadeli mevduatların dökümü aşağıdaki gibidir: Tutar (YTL karşılığı) 30 Haziran 2008 Yıllık faiz oranı (%) Tutar (YTL karşılığı) 31 Aralık 2007 Yıllık faiz oranı (%) 85.985 95.601 16,8 - 21 3,8 - 6 302.182 1.043 81.884 12 - 19,2 5 3,4 - 5 YTL USD EUR Toplam 385.109 181.586 30 Haziran 2008 itibariyle vadeli mevduatların vadeleri bir gün ile 45 gün arasında değişmektedir (31 Aralık 2007 – bir gün ile bir ay arasında). Vadeli mevduatların faiz oranları sabittir. 30 Haziran 2008 itibariyle, vadeli ve vadesiz mevduatların 92.498 YTL’lik kısmı (31 Aralık 2007 – 317.091 YTL) ilişkili kuruluş olan bankada bulunmaktadır. 7. Finansal yatırımlar a) Kısa vadeli finansal yatırımlar 30 Haziran 2008 itibariyle kısa vadeli finansal yatırımlar 494 YTL tutarında olup; Grup’un bağlı ortaklığı KFK’ nın alım satım amaçlı elinde bulundurduğu 5 milyon ABD Doları tutarındaki takas işlemine ilişkin pozitif rayiç değeri ifade etmektedir (31 Aralık 2007 - Yoktur). b) Satılmaya hazır finansal yatırımlar 30 Haziran 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle satılmaya hazır finansal varlıklar aşağıdaki gibidir: İştirak (%) 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 13,33 33.325 23.994 33.325 23.994 Entek Elektrik Üretimi A.Ş. (Entek) Grup, 17 Temmuz 2008 tarihli değerleme çalışması sonucu Entek Elektrik Üretimi A.Ş.’nin 30 Haziran 2008 tarihli bilançoda taşınan değerini tahmini makul değeri olan 33.325 YTL olarak tanımlamış ve toplam 21.592 YTL tutarındaki değerleme farkını özsermaye hesabı altında “Finansal Varlıklar Değer Artış Fonu” hesabında muhasebeleştirmiştir. İlgili değerleme çalışması Entek yönetiminin hazırlamış olduğu 5 yıllık gelir tablosu ve bilanço projeksiyonları baz alınarak yapılmış ve Entek’in değeri indirgenmiş nakit akımları yöntemi ile hesaplanmıştır. (20) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 8. Finansal borçlar a) Kısa vadeli finansal borçlar Kısa vadeli krediler YTL krediler EUR krediler ABD Doları krediler (*) Döviz tutarı (bin) YTL karşılığı 30 Haziran 2008 Faiz oranı (%) Döviz tutarı (bin) YTL karşılığı 31 Aralık 2007 Faiz oranı (%) 2.100 10.654 20.306 4.047 13.037 12 – 19,53 5,19 – 5,90 4,38 – 5,38 2.100 - 46.741 3.591 - 13 – 17,05 4,84 – 5,57 - Faiz tahakkuku Kısa vadeli taksitler 328 327.372 705 123.828 Toplam 365.090 174.865 b) Uzun vadeli finansal borçlar Uzun vadeli krediler EUR krediler ABD Doları krediler (*) YTL krediler (*) Faiz tahakkuku Finansman bonosu (**) Eksi: kısa vadeli taksitler Toplam Döviz tutarı (bin) YTL karşılığı 327.645 631.405 139.513 - 170.722 48.843 11.243 31.657 (327.372) 30 Haziran 2008 Faiz oranı (%) 6 Aylık Euribor-%0,073 6 Aylık Euribor+%1,34 3,48 – 4,14 16,40 – 21,50 566.498 Döviz tutarı (bin) YTL karşılığı 361.993 619.080 115.000 - 133.941 29.465 6.346 (123.828) 31 Aralık 2007 Faiz oranı (%) 6 Aylık Euribor-%0,073 6 Aylık Euribor+%1,34 5,80 – 6,52 16,40 – 21,20 - 665.004 (*) Kısa vadeli ABD Doları kredilerin ve uzun vadeli YTL ve ABD Doları kredilerin tamamı konsolide edilen bağlı ortaklık KFK tarafından, vermiş olduğu tüketici kredilerini finanse etmek amacıyla alınan kredileri içermektedir. (**) 30 Haziran 2008 itibariyle 31.657 YTL tutarında, 540 gün vadeli ve 40.000 YTL nominal değerli finansman bonosu, KFK tarafından ihraç edilmiştir. YTL kredilerin faiz oranı sabit olup, Euro ve ABD Doları kredilerin faiz oranı değişkendir. 30 Haziran 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle, Grup’un uzun vadeli kredilerinin geri ödeme planı aşağıdaki gibidir: 1-5 yıl arası 5 yıl ve sonrası 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 352.242 214.256 462.187 202.817 566.498 665.004 Mini Cargo model aracın üretimi ile ilgili alınan kredinin geri ödemesi 2008 yılından itibaren 2015 yılına kadar eşit taksitlerle ödenmeye başlamış olup, 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle kalan tutar 571.350 YTL’dir (296.482 bin Euro karşılığı olan). Euro cinsinden uzun vadeli krediler, Doblo ve Mini Cargo model araçların üretim yatırımının finansmanı için kullanılmıştır. Grup 2006 yılında çeşitli finans kuruluşlarının katıldığı iki ayrı anlaşma ile, Mini Cargo yatırımında kullanılmak üzere 350 milyon Euro kredi limiti temin etmiştir. İmzalanan üretim anlaşmaları gereğince, Doblo model araç için alınan yatırım kredisinin geri ödemeleri Fiat, Mini Cargo model araç için alınan yatırım kredilerinin geri ödemeleri ise Fiat ve PSA tarafından yapılacak alımlar vasıtası ile garanti altına alınmıştır. Buna göre Grup’un ileride bu kredi ile ilgili maruz kalabileceği döviz kurundaki ve faiz oranındaki dalgalanmalardan oluşabilecek risk, Fiat ve PSA tarafından üstlenilmiştir. (21) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 8. Finansal borçlar (devamı) Şirket ile Societe Generale, Calyon, Fortis Bank S.A., Ing Bank NV ve Intesa Sanpaolo bankalarının düzenleyici, kredi veren ve garantör, Avrupa Yatırım Bankası’nın (EIB) garantör ve kredi veren ve Servizi Assicurativi per il Commercio Estero S.p.A.’nın (SACE) garantör sıfatları ile yer aldığı konsorsiyum arasında 450 milyon Euro tutarında bir kredi anlaşması 4 Mart 2008 tarihinde imzalanmış olup, rapor tarihi itibariyle henüz kullanılmaya başlanmamıştır. Söz konusu kredi 263 projesinin geliştirilmesi ve üretilmesi ile ilgili yatırım harcamalarının finansmanında kullanılacak olup, iki yılı ödemesiz olmak üzere on yıl vadelidir. 9. Diğer finansal yükümlülükler KFK uzun vadeli sabit faizli YTL kredi portföyünü uluslararası piyasalardan sağladığı uzun vadeli değişken faizli yabancı para kaynak ile fonlamaktadır. KFK uluslararası piyasalardan sağladığı fon ile yarattığı yabancı para likiditeyi uzun vadeli takas işlemleriyle YTL likiditeye dönüştürmektedir. Bu sayede uzun vadeli sabit faizli kredileri için hem YTL fonlama kaynağı oluşturmakta hem de faiz ve kur riskinden korunmaktadır. KFK, 75 milyon ABD Doları tutarında kullanmış olduğu sendikasyon kredisi ve diğer 70 milyon ABD Doları tutarındaki kredilerine ilişkin nakit akımlarından doğacak kur ve faiz riskini 25 milyon ABD Doları ve 40 milyon ABD Doları ile 6 adet her biri 5 milyon ABD Doları, 3 adet her biri 10 milyon ABD Doları ve 20 milyon ABD Doları tutarlarında 12 ayrı faiz takası (31 Aralık 2007 – 7 ayrı faiz takası) ile finansal korumaya tabi tutmuştur. Takas kontratlarının vade, ödeme, faiz değişim tarihleri gibi kritik şartları finansal korunma konusu olan yabancı para kredilerin kritik şartları ile uyumludur. Söz konusu finansal korumaya tabi takas işleminin 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle hesaplanan rayiç değeri 10.851 YTL (31 Aralık 2007 - 20.922 YTL) tutarında olup finansal tablolarda “Diğer Finansal Yükümlülükler” kalemi altında sınıflanmaktadır. KFK'nın nakit akım koruması amaçlı swap işlemlerine ilişkin olarak dönem içerisinde özkaynaklarda muhasebeleştirdiği gerçekleşmemiş kar tutarı 10.071 YTL, ertelenmiş vergi aktifi düşüldükten sonra net 8.057 YTL tutarında, özkaynaklardan çıkarılan ve dönem kar /zararına yansıtılan tutar ise net 2.774 YTL’dir. Söz konusu tutarın 3.468 YTL'si finansman giderlerine, 694 YTL'si vergi giderlerine dâhil edilmiştir. 10. Ticari alacak ve borçlar a) Ticari alacaklar Alıcılar Şüpheli alacaklar Eksi: şüpheli alacak karşılığı Eksi: alacak reeskontu Toplam 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 269.814 487 270.301 254.014 486 254.500 (485) (1.464) (484) (990) 268.352 253.026 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle Grup’un alacaklarına karşılık olarak alınmış olan 116.314 YTL tutarında teminat mektubu, 10.772 YTL tutarında teminat senedi, 233.592 YTL tutarında doğrudan borçlanma sistemi limiti (*) bulunmaktadır (31 Aralık 2007 – 112.280 YTL tutarında teminat mektubu, 10.670 YTL tutarında teminat senedi ve 220.830 YTL tutarında doğrudan borçlanma sistemi limiti). (*) Banka’nın müşterisine işlem hacmine göre tanıdığı ödeme garanti limiti. (22) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 10. Ticari alacak ve borçlar (devamı) 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle, alacakların vadelerine göre detayı ana hatlarıyla şöyledir : Vadesi geçmiş ama şüpheli alacak karşılığı ayrılmayan alacaklar Vadesi gelmemiş alacak 1 aya kadar 1-2 ay 2-3 ay 3-4 ay 4 ay üzeri Toplam 256.022 243.956 12.465 9.605 383 89 431 81 513 - 283 269.814 254.014 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 b) Ticari borçlar 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 Ticari borçlar Eksi: borç reeskontu 600.408 (3.895) 420.858 (1.769) Toplam 596.513 419.089 11. Diğer alacak ve borçlar a) Kısa vadeli borç karşılıkları Garanti karşılığı Satış iskontoları karşılığı Fiyat farkları karşılığı Satış giderleri karşılığı Royalti gideri karşılığı Personel ücretleri karşılığı Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler Dava takip ve danışmanlık giderleri karşılığı Diğer Toplam 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 45.051 28.736 38.692 6.536 4.994 11.451 2.913 1.640 8.176 50.840 157 46 4 1.200 2.765 148.189 55.012 Garanti karşılığı hesabının 30 Haziran 2008 ve 2007 tarihleri itibariyle sona eren altı aylık dönem içerisindeki hareketleri aşağıda yer almaktadır: 30 Haziran 2008 30 Haziran 2007 1 Ocak Kullanılan Cari dönem provizyonu 50.840 (7.775) 1.986 59.902 (8.259) 8.172 30 Haziran 45.051 59.815 b) Uzun vadeli borç karşılıkları Yoktur. (23) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 11. Diğer alacak ve borçlar (devamı) c) Diğer alacaklar 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle diğer alacaklar verilen depozito ve teminatlardan oluşmakta olup, 1.513 YTL’dir (31 Aralık 2007 - 1.948 YTL). 12. Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 146.574 9.474 109.544 5.907 156.048 115.451 (5.660) (4.590) Toplam 150.388 110.861 Uzun vadeli tüketici finansman kredileri 151.705 123.907 Toplam 151.705 123.907 Kısa vadeli tüketici finansman kredileri Tahsili şüpheli krediler Kredi değer düşüklüğü karşılığı 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle tüketicilere kullandırılan kredilerin faiz oranları sabit olup, aylık YTL krediler için %1,20 - %2,05 (31 Aralık 2007 - %1,20 - %2,05) ve dövize endeksli krediler için %0,6 %0,85 (31 Aralık 2007 - %0,6 - %0,72) arasındadır. Uzun vadeli tüketici finansman kredilerinin vadeleri aşağıdaki gibidir: Yıllar 1-2 yıl arası 2-3 yıl arası 3 yıl ve üzeri Toplam 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 93.148 46.032 12.525 73.300 39.088 11.519 151.705 123.907 Kredi değer düşüklüğü hesabının 30 Haziran 2008 ve 2007 itibariyle altı aylık hareketleri aşağıdaki gibidir: 30 Haziran 2008 30 Haziran 2007 1 Ocak Cari dönem provizyonu Tahsilatlar 4.590 1.309 (239) 2.859 831 (120) 30 Haziran 5.660 3.570 Grup tarafından kullandırılan kredilere karşılık müşterilerle yapılan sözleşmelerde toplam alacak tutarı kadar rehin hakkı bulunmaktadır. Ayrıca, Grup gerekli gördüğü durumlarda ek olarak ipotek teminatı da almaktadır. (24) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 13. Stoklar Hammadde stokları, 1.320 YTL değer düşüklüğü karşılığı sonrası (31 Aralık 2007 – 1.069 YTL) Yarı mamul stokları Mamul stokları, 551 YTL değer düşüklüğü karşılığı sonrası (31 Aralık 2007 - 445 YTL) Yedek parçalar İthal araçlar, 513 YTL değer düşüklüğü karşılığı sonrası (31 Aralık 2007 - 265 YTL) Yoldaki mallar Toplam 14. Canlı varlıklar Yoktur. 15. Devam eden inşaat sözleşmelerine ilişkin varlıklar Yoktur. 16. Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar Yoktur. 17. Yatırım amaçlı gayrimenkuller Yoktur. (25) 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 135.230 33.127 96.108 53.503 70.593 27.748 36.266 21.380 27.032 100.591 30.639 44.978 394.321 282.874 Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 18. Maddi duran varlıklar 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle sona eren dönem içindeki maddi varlık ve ilgili birikmiş amortismanlara ilişkin hareket tablosu aşağıdaki gibidir: Arsa, yeraltı/yerüstü düzenleri ve binalar Makine ve ekipmanlar Kalıp ve aparatlar Demirbaşlar Taşıtlar Özel maliyetler Yapılmakta olan yatırımlar Toplam 31 Aralık 2007 itibariyle, birikmiş amortisman netlenmiş tutar Girişler Çıkışlar Transferler Çıkışların birikmiş amortismanı Amortisman gideri 130.823 (706) 2.719 259 (2.660) 386.725 6.643 (15.308) 288.610 26.440 (43.598) 61.110 37 (10.032) 14.604 10.032 (6.052) 10.086 2.280 (2.168) 1.389 (1.825) 6.063 (406) 97.662 156.629 (50.406) - 981.079 158.946 (12.906) 11.680 (69.849) 30 Haziran 2008 itibariyle, birikmiş amortisman netlenmiş tutar 130.435 378.060 271.452 69.699 9.762 5.657 203.885 1.068.950 298.029 (167.594) 1.185.999 (807.939) 1.262.827 (991.375) 231.537 (161.838) 31.252 (21.490) 8.013 (2.356) 203.885 - 3.221.542 (2.152.592) 130.435 378.060 271.452 69.699 9.762 5.657 203.885 1.068.950 30 Haziran 2008 itibariyle Maliyet Birikmiş amortisman 30 Haziran 2008 itibariyle net değeri (26) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 18. Maddi duran varlıklar (devamı) 30 Haziran 2007 tarihi itibariyle sona eren dönem içindeki maddi varlık ve ilgili birikmiş amortismanlara ilişkin hareket tablosu aşağıdaki gibidir: Arsa, yeraltı/yerüstü düzenleri ve binalar Makine ve ekipmanlar Kalıp ve aparatlar Demirbaşlar Taşıtlar Özel maliyetler Yapılmakta olan yatırımlar Toplam 31 Aralık 2006 itibariyle, birikmiş amortisman netlenmiş tutar Girişler Çıkışlar Transferler Çıkışların birikmiş amortismanı Amortisman gideri 111.342 374 (2.292) 146.305 (21.257) 42.657 21.148 (10.992) 134.633 (7.667) 67.565 7.667 (28.933) 31.056 60 (9.618) 7.615 9.246 (3.829) 6.418 3.807 (920) 692 (1.343) 6.066 6 (393) 245.169 91.388 (118.211) - 680.989 95.261 (39.462) 38.753 (47.782) 30 Haziran 2007 itibariyle, birikmiş amortisman netlenmiş tutar 109.424 177.861 173.265 34.530 8.654 5.679 218.346 727.759 272.205 (162.781) 314.010 (136.149) 329.164 (155.899) 60.169 (25.639) 15.723 (7.069) 12.138 (6.459) 218.346 - 1.221.755 (493.996) 109.424 177.861 173.265 34.530 8.654 5.679 218.346 727.759 30 Haziran 2007 itibariyle Maliyet Birikmiş amortisman 30 Haziran 2007 itibariyle net değeri Varlıklar üzerindeki rehin ve ipotekler 30 Haziran 2008 ve 2007 tarihleri itibariyle varlıklar üzerinde rehin ve ipotek bulunmamaktadır. (27) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 19. Maddi olmayan duran varlıklar 30 Haziran 2008 ve 2007 tarihleri itibariyle sona eren dönem içindeki maddi olmayan varlıkların hareket tablosu aşağıdaki gibidir: Lisanslar ve Geliştirme Maliyetleri Diğer Toplam 31 Aralık 2007 itibariyle, birikmiş amortisman netlenmiş tutar Girişler Amortisman gideri 441.589 58.893 (30.642) 11.784 1.251 (549) 453.373 60.144 (31.191) 30 Haziran 2008 itibariyle, birikmiş amortisman netlenmiş tutar 469.840 12.486 482.326 655.984 (186.144) 29.278 (16.792) 685.262 (202.936) 469.840 12.486 482.326 Lisanslar ve Geliştirme Maliyetleri Diğer Toplam 31 Aralık 2006 itibariyle, birikmiş amortisman netlenmiş tutar Girişler Amortisman gideri 307.398 120.536 (5.830) 6.622 983 (522) 314.020 121.519 (6.352) 30 Haziran 2007 itibariyle, birikmiş amortisman netlenmiş tutar 422.104 7.083 429.187 570.446 (148.342) 22.987 (15.904) 593.433 (164.246) 422.104 7.083 429.187 30 Haziran 2008 itibariyle Maliyet Birikmiş amortisman 30 Haziran 2008 itibariyle net değeri 30 Haziran 2007 itibariyle Maliyet Birikmiş amortisman 30 Haziran 2007 itibariyle net değeri Maddi olmayan duran varlıklar, ilgili varlıkların kullanıma hazır olmaları durumunda itfa edilmeye başlanmaktadır. Bu kapsamda Grup’un henüz kullanıma hazır olmayan ve itfa edilmeye başlanmamış 91.429 YTL tutarında maddi olmayan duran varlığı bulunmaktadır. 20. Şerefiye Yoktur. (28) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 21. Devlet teşvik ve yardımları Yatırım teşvik belgeleri Grup’un yatırım harcamaları ile ilgili çeşitli yatırım teşvik belgeleri bulunmaktadır. Bu teşvik belgeleri kapsamında sağlanan imkanlar aşağıdaki gibidir: i) İthal edilen makine ve teçhizatlarla ilgili %100 gümrük ve KDV muafiyeti ii) Yapılan yatırım harcamalarına ilişkin %40 ve %200 oranlarında yatırım teşvikleri iii) Yerli yatırım harcamalarında, %100 KDV muafiyeti 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle devreden yatırım indirimi tutarı 1.927.831 YTL’dir. (30 Haziran 2007 – 1.623.843 YTL) Grup yönetimi tarafından yapılan projeksiyon çalışmaları sonucunda 31 Aralık 2008 tarihine kadar 207.037 YTL tutarında yatırım indiriminin kullanılabileceği tahmin edilmektedir. 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle Grup’un 75.205 YTL tutarındaki devlet teşvik ve yardımları, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (Tübitak)’nun Mini Cargo projesinin araştırma ve geliştirme (ARGE) harcamalarını desteklemek amacıyla vermiş olduğu teşvik gelirinin ertelenmesi nedeniyle oluşmuştur. Sözkonusu tutar, ilgili ARGE yatırımının itfası ile orantılı şekilde amortismana tabi tutularak gelir kaydedilmektedir (31 Aralık 2007 – 80.275 YTL). 22. Karşılıklar, koşullu varlık ve yükümlülükler Şirket aleyhine davalar 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle Grup aleyhine açılmış ve bilanço tarihi itibariyle henüz sonuçlanmamış davaların toplam tutarı 2.414 YTL’dir (31 Aralık 2007 – 1.955 YTL). Bu davalara ilişkin ayrılan karşılık tutarı ise 1.640 YTL’dir (31 Aralık 2007 – 1.200 YTL). Teminat mektupları 30 Haziran 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle Grup’un vermiş olduğu teminat mektubu ve teminat senetlerinin dökümü aşağıdaki gibidir: a) Banka, gümrük müdürlüklerine ve satıcılara verilen teminat mektupları : YTL ABD$ EUR 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 66 2.819.000 4 100.000 2.000.000 b) Kısa ve uzun vadeli banka kredilerine karşılık olarak verilen teminat senetleri : YTL 6.285 29.400 c) YTL 1.820 802 Diğer : (29) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 22. Karşılıklar, koşullu varlık ve yükümlülükler (devamı) Diğer 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle Grup, 6 Aralık 2008 tarihine kadar gerçekleştirilmek üzere 2.585 milyon ABD$ ihracat taahhüdü getiren ihracat teşvik belgesi kapsamında 2.182 milyon ABD$ ihracat gerçekleştirmiş bulunmaktadır (31 Aralık 2007 tarihi itibariyle Grup, 30 Eylül 2008 tarihine kadar gerçekleştirilmek üzere 2.203 milyon ABD$ ihracat taahhüdü getiren ihracat teşvik belgesi kapsamında 885 milyon ABD$ ve 30 Ocak 2008 tarihine kadar gerçekleştirilmek üzere 983 milyon ABD$ ihracat taahhüdü getiren ihracat teşvik belgesi kapsamında 998 milyon ABD$ ihracat gerçekleştirmiş bulunmaktadır). 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle hammadde ve malzeme alımı için açılmış bulunan fakat fiili ithalatı gerçekleşmemiş akreditif tutarı 7.285.370 Euro (31 Aralık 2007 - 7.081.939 Euro)’dur. 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle maddi varlık alımı için açılmış bulunan fakat fiili ithalatı gerçekleşmemiş akreditif tutarı 2.705.840 Euro’dur (31 Aralık 2007 – 8.837.352 Euro). Grup’un bağlı ortaklıklarından Platform ile KFK, Şirket’in uzun vadeli kredilerine kefalet amacıyla 350 milyon Euro tutarında bir garantörlük anlaşması imzalamışlardır. Grup’un MCV projesine ilişkin imzalamış olduğu uzun vadeli kredi anlaşması, Grup’a belirli bazı finansal oranlara uygun olma zorunluluğu getirmektedir. Grup, 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle bu mali oranlara uymaktadır. 23. Taahhütler Yoktur. 24. Çalışanlara sağlanan faydalar Grup, mevcut iş kanunu gereğince, en az bir yıl hizmet verdikten sonra emeklilik nedeni ile işten ayrılan veya istifa ve kötü davranış dışındaki nedenlerle işine son verilen personele belirli miktarda kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Ödenecek tazminat her hizmet yılı için bir aylık maaş tutarı kadardır ve bu miktar 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle 2.088 tam YTL (31 Aralık 2007 – 2.030 tam YTL) ile sınırlandırılmıştır. Grup yönetimi geçmiş deneyimlerinden edindiği bilgilere dayanarak kıdem tazminatı almaya hak kazanacak çalışanların hak kazandıkları menfaatleri UMS 19 uyarınca, bilanço tarihinde geçerli olan devlet tahvili oranları kullanılarak iskonto işlemine tabi tutmuş ve indirgenmiş net değerleri üzerinden konsolide finansal tablolarına yansıtmıştır. Hesaplamada kullanılan varsayımlar aşağıdaki gibidir : İskonto oranı Emeklilik olasılığının tahmini için devir hızı oranı (%) (30) 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 %5,71 %99 %5,71 %99 Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 24. Çalışanlara sağlanan faydalar (devamı) 30 Haziran 2008 ve 2007 tarihleri itibariyle sona eren altı aylık dönem içerisindeki kıdem tazminatı karşılığı hesabının hareketi aşağıda sunulmuştur: 30 Haziran 2008 30 Haziran 2007 1 Ocak Faiz gideri Dönem içinde ödenen Cari dönem karşılığı (aktüer gelirleri/giderleri dahil) 64.952 3.897 (2.231) 2.993 53.985 3.239 (1.291) 4.421 30 Haziran 69.611 60.354 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 2.835 48.868 692 4.700 6.169 840 20.251 5.173 1.284 8.450 63.264 35.998 25. Emeklilik planları Yoktur. 26. Diğer varlık ve yükümlülükler a) Diğer dönen varlıklar Peşin ödenen giderler İndirilebilir KDV Gelir tahakkukları Verilen sipariş avansları Diğer b) 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle Grup’un 71.024 YTL’lik kısmını duran varlık alımları için verilmiş olan avansların oluşturduğu 71.064 YTL (31 Aralık 2007 – 30.761 YTL) tutarında cari olmayan diğer varlığı mevcuttur. c) Diğer yükümlülükler 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 Ödenecek diğer vergi ve fonlar Ödenecek sosyal güvenlik primleri Personele borçlar Diğer 36.270 8.384 5.349 3.111 25.582 7.709 10.546 1.999 Toplam 53.114 45.836 (31) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 27. Özkaynaklar a) Ana ortaklık dışı paylar / ana ortaklık dışı kar zarar Yoktur. b) Sermaye / karşılıklı iştirak sermaye düzeltmesi Şirket’in kayıtlı sermaye tavanı 1.000.000 YTL’dir. Şirket’in 30 Haziran 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle tarihsel ödenmiş sermaye tutarı 500 milyon YTL (tam YTL) olup her biri 0,01 YTL (tam YTL) tutarında 50 milyar adet hisseden oluşmaktadır. 30 Haziran 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle Şirket’in yasal sermaye ve ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir: 30 Haziran 2008 Hisse Grubu Fiat Koç Holding Koç Holding şirketleri ve Koç ailesi Diğer, halka açık hisseler dahil 31 Aralık 2007 Tutar (tarihi) % Tutar (tarihi) % 189.280 187.938 1.342 121.440 37,86 37,59 0,27 24,28 189.280 187.938 1.342 121.440 37,86 37,59 0,27 24,28 500.000 100,00 500.000 100,00 D A A E Toplam ödenmiş sermaye A ve D grubu paylara sahip hissedarları Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu üyelerini seçme, ve ayrıca birbirlerinin hisselerin satın almada öncelik haklarına sahiptir. Grup’un Kuruluş Sözleşmesi’nde Genel Kurul kararlarının onaylanmasında %75 oy çoğunluk ilkesi benimsenmektedir. c) Kar yedekleri – geçmiş yıl kar/zararları Türk Ticaret Kanunu uyarınca yasal yedekler birinci ve ikinci yedek akçelerden oluşmaktadır. Türk Ticaret Kanuna göre, yasal yedekler şirketin tarihi ödenmiş sermayesinin %20’sine ulaşıncaya kadar, yıllık safi karın %5’i birinci yasal yedekler olarak ayrılmaktadır. İkinci yasal yedek ise, Grup’un ödenmiş sermayesinin %5’inin üzerindeki tüm kar dağıtımının üzerinden %10 oranında ayrılmaktadır. Türk Ticaret Kanunu’na göre, yasal yedekler ödenmiş sermayenin %50’sini geçmedikleri sürece dağıtılamaz, fakat kar yedeklerinin tükendiği noktada zararları kapatmak için kullanılabilirler. Halka açık şirketler, temettü dağıtımlarını SPK’nın öngördüğü şekilde aşağıdaki gibi yaparlar: 25 Şubat 2005 tarih 7/242 sayılı SPK kararı uyarınca; SPK düzenlemelerine göre bulunan net dağıtılabilir kar üzerinden SPK’nın asgari kar dağıtım zorunluluğuna ilişkin düzenlemeleri uyarınca hesaplanan kar dağıtım tutarının, tamamının yasal kayıtlarda yer alan dağıtılabilir kardan karşılanabilmesi durumunda, bu tutarın tamamının, karşılanmaması durumunda ise yasal kayıtlarda yer alan net dağıtılabilir karın tamamı dağıtılacaktır. SPK düzenlemelerine göre hazırlanan finansal tablolarda veya yasal kayıtların herhangi birinde dönem zararı olması durumunda ise kar dağıtımı yapılmayacaktır. Genel kurullarının alacağı karara bağlı olarak halka açık şirketler temettüyü tamamen nakden dağıtma, tamamen hisse senedi olarak dağıtma, belli oranda nakit belli oranda hisse senedi olarak dağıtarak kalanını ortaklık bünyesinde bırakma, nakit ya da hisse senedi olarak dağıtmadan ortaklık bünyesinde bırakma, konusunda serbesttir. (32) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 27. Özkaynaklar (devamı) SPK’nın 18 Ocak 2007 tarih ve 2/53 sayılı kararı ile şirketlere, yapacakları kar payı dağıtımları ile ilgili olarak, SPK Muhasebe Standartları’na uygun olarak hazırlanan finansal tablolar esas alınarak hesaplanan dağıtılabilir karın en az %20’si oranında kar dağıtımı zorunluluğu getirilmiştir. Bu dağıtım şirketlerin genel kurullarının alacağı karara bağlı olarak nakit olarak ya da dağıtılabilir karın %20’sinden aşağı olmamak üzere bedelsiz hisse senedi olarak ya da belli oranda nakit, belli oranda bedelsiz hisse senedi dağıtılması suretiyle gerçekleştirilebilecektir. Net dağıtılabilir karın hesaplanmasında konsolide finansal tablolarda yer alan kar içinde görünen; bağlı ortaklık, müşterek yönetime tabi ortaklıklar ve iştiraklerden ana ortaklığın konsolide finansal tablolarına intikal eden, ancak genel kurullarınca kar dağıtım kararı alınmamış olanların kar tutarları dikkate alınmaz. Özsermaye enflasyon düzeltmesi farkları ile olağanüstü yedeklerin kayıtlı değerleri bedelsiz sermaye artırımı; nakit kar dağıtımı ya da zarar mahsubunda kullanılabilecektir. Şirket tarafından, 24 Nisan 2008 tarihli Olağan Genel Kurul toplantısında alınan kararla 2007 yılı karından yasal yükümlülükler düşüldükten sonra toplam 90.000 YTL tutarında nakit temettü dağıtılmıştır. 28. Satışlar ve satışların maliyeti a) Net satışlar 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem Yurt dışı satışlar Yurtiçi satışlar Esas faaliyetlerden diğer gelirler 1.945.413 767.198 75.125 1.049.975 385.613 42.275 986.486 629.666 34.784 517.396 381.697 18.511 Toplam 2.787.736 1.477.863 1.650.936 917.604 Satışlardan indirimler tutarı 159.744 YTL’dir (30 Haziran 2007 – 139.770 YTL). b) Satışların maliyeti Direkt hammadde ve malzeme giderleri Direkt işçilik giderleri Tükenme payları ve amortisman giderleri Diğer üretim giderleri Toplam üretim maliyeti Yarı mamül değişimi Mamül değişimi Satılan ticari malların maliyeti Diğer satışların maliyeti Toplam 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem 2.039.228 53.386 1.114.564 26.419 1.136.867 36.676 616.551 19.410 87.235 109.759 2.289.608 40.238 54.166 1.235.387 45.333 75.098 1.293.974 24.277 39.975 700.213 21.452 (34.433) 172.736 33.100 5.492 (34.603) 73.059 17.823 1.563 (17.167) 173.803 13.328 8.101 (10.197) 94.687 7.682 2.482.463 1.297.158 1.465.501 800.486 (33) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 28. Satışlar ve satışların maliyeti (devamı) c) Esas faaliyetlerden diğer gelirler 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem Direkt malzeme satışı gelirleri Hurda satışı gelirleri Ambalaj satışı gelirleri Diğer 32.930 25.804 14.508 1.883 17.969 16.071 7.196 1.039 14.014 10.024 8.511 2.235 7.603 5.306 4.043 1.559 Toplam 75.125 42.275 34.784 18.511 d) Üretim ve satış miktarları Doblo MCV Albea Palio – Palio Van Grande Punto (*) CKD demonte Kuş Serisi SKD Ducato (*) Alfa Romeo (*) Panda (*) Sedici (*) Linea Ferrari (*) Maserati (*) Lancia (*) Scudo (*) Bravo (*) Stilo (*) Toplam 1 Ocak 30 Haziran 2008 Üretim 1 Ocak 30 Haziran 2007 1 Ocak 30 Haziran 2008 Satış 1 Ocak 30 Haziran 2007 69.686 68.856 6.641 1.509 11.856 2 11.023 - 68.272 162 8.682 1.492 5.448 3.618 7.802 - 69.044 68.090 5.932 1.486 2.546 11.856 1.248 155 42 54 10.785 7 5 30 320 767 - 67.765 8.617 1.653 3.069 5.448 97 3.768 1.986 238 48 52 6.860 12 8 26 1 169.573 95.476 172.367 99.648 (*) İthal edilen araçlardır. 29. Araştırma ve geliştirme giderleri, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri, genel yönetim giderleri Satış ve pazarlama giderleri Genel yönetim giderleri Araştırma geliştirme giderleri Toplam 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem 83.958 53.435 10.067 41.347 26.840 5.561 80.306 47.314 4.467 48.546 25.177 2.431 147.460 73.748 132.087 76.154 (34) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 29. Araştırma ve geliştirme giderleri, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri, genel yönetim giderleri (devamı) a) Satış ve pazarlama giderleri 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem Garanti giderleri Personel giderleri Royalti giderleri Reklam giderleri Nakliye ve sigorta giderleri Ambalaj giderleri Satış komisyon giderleri Sergi - fuar giderleri Satış araştırma geliştirme giderleri Diğer satış ve pazarlama giderleri 3.709 16.590 4.994 15.739 12.530 6.466 4.510 3.552 1.524 14.344 1.186 8.284 1.989 6.969 6.593 3.330 1.380 2.858 794 7.964 8.872 14.338 5.371 12.372 9.435 3.955 4.969 2.033 1.794 17.167 5.420 6.758 2.947 6.801 4.910 2.179 4.969 1.703 1.075 11.784 Toplam 83.958 41.347 80.306 48.546 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem 22.056 11.626 17.769 10.061 b) Genel yönetim giderleri Personel giderleri Tükenme payları ve amortisman giderleri Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler Reklam ve sponsorluk giderleri Vergi, resim ve harçlar Diğer genel yönetim giderleri 6.025 5.089 8.383 3.469 8.163 3.067 2.370 11.754 4.057 1.872 786 3.410 6.194 5.066 1.446 8.456 3.068 3.809 1.142 3.628 Toplam 53.435 26.840 47.314 25.177 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem 87.235 6.025 7.780 40.238 5.089 4.471 45.333 8.383 418 24.277 3.469 205 101.040 49.798 54.134 27.951 30. Niteliklerine göre giderler a) Amortisman ve itfa giderleri Üretim maliyeti Genel yönetim giderleri Araştırma ve geliştirme giderleri Toplam (35) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 30. Niteliklerine göre giderler (devamı) b) Personel giderleri 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem Maaşlar ve ücretler Fatura edilen işçilik giderleri Diğer sosyal giderler 157.286 791 13.256 77.956 424 6.427 138.816 761 9.114 83.042 377 5.143 Toplam 171.333 84.807 148.691 88.562 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem 5.425 112 9.785 2.750 60 5.008 3.215 559 4.022 114 279 367 15.322 7.818 7.796 760 31. Diğer faaliyetlerden gelir/giderler a) Diğer faaliyetlerden gelir ve karlar Araştırma ve geliştirme hizmet gelirleri Kira geliri Diğer Toplam b) Diğer faaliyetlerden gider ve zararlar 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle sona eren dönemde Grup’ un 1.457 YTL’lik kısmını geçmiş yıllardan kalan kullanılmamış izinlerin, 1.451 YTL’lik kısmını da geçmiş yıl fiyat farklarının oluşturduğu toplam 3.596 YTL diğer faaliyetlerden gider ve zararları bulunmaktadır (30 Haziran 2007 – 1.283 YTL). 32. Finansal gelirler 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem Kambiyo karları Faiz gelirleri 152.370 39.669 23.669 24.285 13.074 35.905 3.111 22.664 Toplam finansal gelirler 192.039 47.954 48.979 25.775 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem Kambiyo zararları Faiz giderleri (60.129) (136.760) 37.533 (115.335) (13.233) (12.577) (11.874) (6.075) Toplam finansal giderler (196.889) (77.802) (25.810) (17.949) 33. Finansal giderler (36) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 34. Satış amacıyla elde tutulan varlıklar ve durdurulan faaliyetler Yoktur. 35. Vergi varlık ve yükümlülükleri a) Genel Grup, Türkiye’de yürürlükte bulunan vergi mevzuatı ve uygulamalarına tabidir. 1 Ocak 2006 tarihinden geçerli olmak üzere kurumlar vergisi oranı %20’dir. Grup’un bağlı ortaklıklarından Platform kuruluş özelliği nedeniyle 2013 yılına kadar kurumlar vergisinden muaf tutulmuştur. Kurumlar vergisi, ilgili olduğu hesap döneminin sonunu takip eden dördüncü ayın yirmi beşinci günü akşamına kadar beyan edilmekte ve ilgili ayın sonuna kadar tek taksitte ödenmektedir. Vergi mevzuatı uyarınca üçer aylık dönemler itibariyle oluşan kazançlar üzerinden %20 oranında geçici vergi hesaplanarak ödenmekte ve bu şekilde ödenen tutarlar yıllık kazanç üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir. 24 Nisan 2003 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, mal ve hizmetlerin üretimi ile doğrudan ilişkili olup bir ekonomik ömrü bulunan ve değeri 10.000 YTL’yi aşan yeni maddi varlık alımları, bedelinin %40’ı oranında kurumlar vergisi matrahından yatırım indirimi sağlamaktadır. 24 Nisan 2003 tarihinden önce oluşan teşvik belgeli yatırım indirimleri ise şirketlerin kendi tercihleri doğrultusunda yeni uygulamaya dönüştürülmedikleri takdirde, %19,8 oranında stopaja tabi tutulmaktadırlar. Tüm yatırım indirimleri 1 Ocak 2006 tarihinden geçerli olan yeni yatırım indirimi uygulaması öncesinde süresiz olarak taşınabilmekteydi. Ancak, 1 Ocak 2006 tarihinden geçerli olmak üzere yatırım indirimi uygulamasına son verilmiştir. 31 Aralık 2005 tarihi itibariyle kullanılamayan yatırım indirimi tutarları 31 Aralık 2008 tarihine kadar indirim konusu yapılabilecektir. Ancak bu durumda uygulanacak kurumlar vergisi oranı %30 olacaktır. Ayrıca 31 Aralık 2005 tarihi itibariyle başlamış olan yatırımlara ilişkin 31 Aralık 2008 tarihine kadar yapılacak olan yatırım harcamaları da 31 Aralık 2008 tarihine kadar indirim konusu yapılabilecektir. Şirket, varolan yatırım indirimi teşviklerini 31 Aralık 2008’e kadar kullanmayı seçmiş ve bu doğrultuda kurumlar vergisi oranı %30 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’de vergi mevzuatı, ana ve bağlı ortaklıklarının konsolide vergi beyannamesi doldurmasına izin vermemektedir. Bu yüzden finansal tablolara yansıtılan vergi karşılığı, şirket bazında hesaplanmıştır. Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre beyanname üzerinde gösterilen mali zararlar 5 yılı aşmamak kaydıyla dönemin kurumlar vergisi matrahından indirilebilir. Beyanlar ve ilgili muhasebe kayıtları vergi dairesince beş yıl içerisinde incelenebilmekte ve vergi hesapları revize edilebilmektedir. 30 Haziran 2008 ve 2007 tarihlerinde sona eren ilk altı aylık ara dönemlere ilişkin gelir tablosunda yansıtılan vergi giderinin kırılımı aşağıda sunulmuştur : Cari vergi gideri Ertelenmiş vergi gideri (37) 1 Ocak – 30 Haziran 2008 1 Ocak – 30 Haziran 2007 (15.207) (488) (10.453) (15.207) (10.941) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 35. Vergi varlık ve yükümlülükleri (devamı) 30 Haziran 2008 ve 2007 tarihlerinde sona eren ilk altı aylık ara dönemlere ilişkin gelir tablosunda yansıtılan vergi giderinin analizi aşağıda sunulmuştur : 30 Haziran 2008 30 Haziran 2007 167.943 (50.383) 37.611 (2.435) 84.323 (25.297) 17.659 (3.303) (15.207) (10.941) Vergi öncesi net kar Etkin vergi üzerinden vergi gideri Arge teşvik ve sıfır stopaj uygulamasının etkisi Diğer b) Ertelenen vergi varlıkları ve yükümlülükleri 30 Haziran 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle, ertelenmiş vergiye konu olan geçici farklar ve bilanço tarihi itibariyle yürürlükteki etkin vergi oranları kullanılarak hesaplanan ertelenmiş vergi varlığının dağılımı aşağıda özetlenmiştir: Kümülatif geçici farklar 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 Kıdem tazminatı ve kullanılmamış izin karşılığı Garanti karşılığı Amortismana tabi varlıklar ve stoklar üzerindeki geçici farklar Nakit akım korunma işlemine ilişkin birikmiş kar KFK takas işlemine ilişkin birikmiş kar Ertelenmiş gelir Devreden yatırım indirimi (Not 21) KFK’nın taşınan mali zararı Diğer geçici farklar Ertelenmiş vergi varlığı / (yükümlülüğü) 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 (70.611) (45.051) (64.952) (50.840) 14.122 9.919 12.990 15.252 390.349 36.675 (10.358) (47.734) (207.037) (4.023) (3.657) 421.074 (34.335) (20.922) (50.497) (332.407) (1.639) (73.896) (7.134) 2.072 9.843 21.118 805 830 (76.121) 8.111 4.184 10.693 33.906 436 (22.321) 9.451 Ertelenmiş vergi yükümlülüğü, net Ertelenmiş vergi aktifi bakiyesinin dönem içerisindeki hareketi aşağıdaki gibidir: 30 Haziran 2008 30 Haziran 2007 1 Ocak itibariyle ertelenmiş vergi aktifi Ertelenmiş vergi geliri / (gideri) Özkaynaklarda nakit akım koruması hesabında muhasebeleştirilen tutar 9.451 (15.207) 37.656 (10.453) (16.565) 3.884 30 Haziran itibariyle ertelenmiş vergi yükümlülüğü (22.321) 31.087 (38) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 36. Hisse başına kazanç Hisse başına kazanç, net karın, raporlama boyunca piyasada bulunan hisse senetlerinin ağırlıklı ortalama adedine bölünmesiyle bulunmaktadır. 2008 ve 2007 yıllarının ilk altı aylık dönemlerinde ağırlıklı ortalama hisse adedi 50.000.000.000 adet olup, 30 Haziran 2008 ve 2007 tarihleri itibariyle hisse başına kazanç sırasıyla 0,31 Yeni Kuruş ve 0,15 Yeni Kuruş’tur. 37. İlişkili taraf açıklamaları İlişkili taraflarla bakiyeler İlişkili kuruluşlardan ticari alacaklar Fiat Otokoç A.Ş. (Otokoç – Koç Holding A.Ş. iştiraki) (*) Diğer Eksi: alacak reeskontu Toplam (*) 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 528.839 47.978 820 357.666 75.396 416 577.637 433.478 (3.117) (2.387) 574.520 431.091 30 Haziran 2008 31 Aralık 2007 488.149 21.830 4.955 8.456 439.339 19.246 8.786 3.062 21.251 523.390 491.684 (3.395) (2.453) 519.995 489.231 Eski adıyla Birmot A.Ş. İlişkili kuruluşlara ticari borçlar Fiat Mako Elektrik Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Mako – Fiat’ın ilişkili kuruluşu) Comau S.p.A. – Fiat’ın ilişkili kuruluşu Elasis Societa Consortile per Azioni – (Elasis – Fiat’ın ilişkili kuruluşu) Diğer Eksi: borç reeskontu Toplam (39) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 37. İlişkili taraf açıklamaları (devamı) 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2008 itibariyle sona eren üç aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren altı aylık dönem 30 Haziran 2007 itibariyle sona eren üç aylık dönem Satışlar Fiat Otokoç Diğer 1.326.756 224.324 1.422 714.595 114.708 44 849.022 199.046 3.110 436.196 123.469 1.446 Toplam 1.552.502 829.347 1.051.178 561.111 57.462 36.707 47.460 26.804 - - 29.667 15.104 12.480 7.076 15.392 10.029 15.281 4.471 4.930 5.723 24.116 10.396 487 3.909 3.022 20.545 9.147 4.361 4.401 629 9.154 4.262 416 2.441 619 5.571 124.463 82.142 120.211 65.246 Yurtiçi Alımlar Mako Powertrain Mekanik San. ve Tic. Ltd. Şti. Fiat’ın ilişkili kuruluşu Zer Merkezi Hizmetler ve Ticaret A.Ş. eski adıyla Beko Ticaret Anonim Şirketi) (*) Entek Elektrik Üretimi Otoprodüktör Grubu A.Ş. Tofaş iştiraki Ram Sigorta Aracılık A.Ş. (*) Palmira Turizm Ticaret A.Ş. Arçelik A.Ş. Diğer Toplam (*) Koç Holding A.Ş. iştiraki. Dış alımlar 1 Ocak - 30 Haziran 2008 Ticari mal, Maddi ve malzeme ve maddi olmayan hizmet varlıklar 1 Ocak - 30 Haziran 2007 Ticari mal, Maddi ve malzeme ve maddi olmayan hizmet varlıklar Fiat Comau S.p.A. Diğer 900.219 903 10.308 23.379 482 374 641.908 121 6.567 15.991 - Toplam 911.430 24.235 648.596 15.991 İlişkili kuruluşlardan alınan faiz ve diğer gelirler 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren 6 aylık dönem itibariyle 16.407 YTL’dir (30 Haziran 2007 – 24.110 YTL). 2008 yılı ilk altı ayı içerisinde Grup’un üst düzey yöneticilere (23 kişi) (30 Haziran 2007 – 23 kişi) sağlamış olduğu ücret ve benzeri faydaların toplamı 3.540 YTL’dir (30 Haziran 2007 – 3.284 YTL). Ayrıca bağlı ortaklık KFK’nın 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. ile yapmış olduğu 25.000.000 ABD Doları tutarında Mart 2009 vadeli takas işlemi bulunmakta olup, taşınan değeri 2.965 YTL (31 Aralık 2007 – 5.654 YTL) ile diğer finansal yükümlülükler içerisinde yer almaktadır. (40) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 38. Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi Risk yönetimi amaçları ve prensipleri Grup’un en önemli finansal araçları, hazır değerler ve finansal borçlardır. Bu finansal araçların en önemli amacı Grup operasyonları için finansman kaynağı sağlamaktır. Grup ayrıca doğrudan faaliyetlerinden oluşan ticari borçlar ve ticari alacaklar gibi çeşitli finansal araçlara da sahiptir. Grup’un finansal araçlarından kaynaklanan en önemli riskleri faiz oranı riski, likidite riski, kur riski ve kredi riskidir. Grup yönetimi aşağıda özetlenen risklerin her birini incelemekte ve aşağıda belirtilen politikaları geliştirmektedir. Kredi riski Kredi riski, karşılıklı ilişki içinde olan taraflardan birinin bir finansal araca ilişkin olarak yükümlülüğünü yerine getirememesi sonucu diğer tarafın finansal açıdan zarara uğraması riskidir. Grup, kredi riskini belli taraflarla yapılan işlemleri sınırlandırarak ve ilişkide bulunduğu tarafların güvenilirliğini sürekli değerlendirerek yönetmeye çalışmaktadır. Grup prosedürleri uyarınca kredili çalışmak isteyen tüm müşteriler kredi inceleme aşamalarından geçirilmekte ve gerekli teminatlar alınmaktadır. Ayrıca alacaklar sürekli incelenerek Grup’un şüpheli kredi / alacak riski minimize edilmektedir. Bilançoda taşınan değerler Grup’un maksimum kredi riskini yansıtmaktadır. Kur riski Yabancı para cinsinden gösterilen varlıklar ve yükümlülükler alım satım taahhütleriyle beraber Grup’un kur riskine maruz kalmasına neden olmaktadır. Grup’un politikası gelecekte gerçekleşmesi muhtemel alış ve satışların her döviz türü için karşılaştırmasını yapmaktır. Not 8 ’de detaylı açıklandığı üzere imzalanan üretim anlaşmaları gereğince, Doblo model araç için alınan yatırım kredisinin geri ödemeleri Fiat, Mini Cargo model araç için alınan yatırım kredilerinin geri ödemeleri ise Fiat ve PSA tarafından yapılacak alımlar vasıtası ile garanti altına alınmıştır. Buna göre Grup’un ileride bu kredi ile ilgili maruz kalabileceği döviz kurundaki ve faiz oranındaki dalgalanmalardan oluşabilecek risk, Fiat ve PSA tarafından üstlenilmiştir. Toplam bazında; A. Döviz cinsinden varlıklar B. Döviz cinsinden yükümlülükler Net döviz pozisyonu (A+B) (41) 30 Haziran 2008 (YTL tutarı) 31 Aralık 2007 (YTL tutarı) 895.922 (1.239.066) 593.571 (1.189.798) (343.144) (596.227) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 38. Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi (devamı) Döviz bazında ayrıntılı; 30 Haziran 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle Grup’un yabancı para pozisyonu aşağıda sunulmuştur : Hazır değerler Ticari alacaklar (ilişkili taraflardan alacaklar dahil) Diğer dönen varlıklar Tüketici finansman kredileri, uzun vadeli ABD$ (bin) YTL Karşılığı Euro (bin) 53 86 4 568 65 105 5 695 119.630 342.654 237 1.915 Yabancı para varlıkların toplam YTL karşılığı Finansal borçlar Ticari borçlar (ilişkili taraflara borçlar dahil) Diğer yükümlülükler 870 247 - 302 - 331.696 306.312 4.102 30 Haziran 2008 Diğer yabancı YTL paraların YTL Toplam karşılığı karşılıkları YTL karşılığı 230.539 660.328 456 3.690 39 - 230.643 660.433 461 4.385 895.013 39 895.922 639.212 590.294 7.905 1.353 - 639.212 591.949 7.905 1.353 1.239.066 Yabancı para yükümlülüklerin toplam YTL karşılığı 302 1.237.411 Net yabancı para pozisyonu 568 (342.398) (1.314) (343.144) (*) 31 Aralık 2007 Diğer yabancı paraların YTL Toplam karşılıkları YTL karşılığı Hazır değerler Ticari alacaklar (ilişkili taraflardan alacaklar dahil) Diğer dönen varlıklar Tüketici finansman kredileri, uzun vadeli ABD$ (bin) YTL Karşılığı Euro (bin) YTL karşılığı 937 2.705 - 1.091 3.151 - 73.907 268.776 199 1.714 126.396 459.661 341 2.931 - 127.487 462.812 341 2.931 589.329 - 593.571 629.026 560.110 332 53 - 629.026 560.424 348 277 1.189.468 53 1.189.798 3.965 (600.139) Yabancı para varlıkların toplam YTL karşılığı Finansal borçlar Ticari borçlar (ilişkili taraflara borçlar dahil) Diğer yükümlülükler 4.242 224 13 261 16 Yabancı para yükümlülüklerin toplam YTL karşılığı Net yabancı para pozisyonu (*) 367.808 327.511 194 (53) (596.227) (*) Not 8’de anlatıldığı üzere, Grup’un Euro cinsinden uzun vadeli kredileri üzerindeki kur dalgalanmalarına ilişkin kur riski Fiat ve PSA tarafından üstlenilmiş olup, 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle bu krediler hariç Grup’un net yabancı para aktif pozisyonu 289.907 YTL (31 Aralık 2007 – net yabancı para aktif pozisyonu 32.799 YTL)’dir. Buna göre, 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle döviz kurlarındaki %1'lik artışın Grup'un net dönem karına etkisi 2.899 YTL artış olarak gerçekleşecektir. (42) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 38. Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi (devamı) Faiz riski Faiz riski, faiz oranlarındaki değişimlerin finansal tabloları etkileme olasılığından kaynaklanmaktadır. Grup, belirli bir dönemde vadesi dolacak veya yeniden fiyatlandırılacak varlık ve yükümlülüklerin zamanlama uyumsuzlukları veya farklılıklarından dolayı faiz riskine maruzdur. Grup, bu riskini risk yönetimi stratejileri uygulayarak varlık ve yükümlülüklerin faiz değişim tarihlerini eşleştirerek yönetmektedir. 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle değişken faizli kredilerin faiz oranlarındaki %0,5’lik bir artışın Grup’un vergi öncesi karına etkisi 312 YTL azalış olarak gerçekleşecektir. Likidite riski Likidite riski bir şirketin fonlama ihtiyaçlarını karşılayamama riskidir. Likidite riski güvenilir kredi kuruluşlarının vermiş olduğu kredilerin de desteğiyle nakit girişleri ve çıkışlarının dengelenmesiyle düşürülmektedir. Finansal varlık ve yükümlülüklerin vadelerine göre kırılımı bilanço tarihinden vade tarihine kadar geçen süre dikkate alınarak gösterilmiştir. Belirli bir vadesi olmayan finansal varlık ve yükümlülükler bir yıldan uzun vadeli olarak sınıflandırılmıştır. 1 aya kadar 1-3 ay arası 3-6 ay arası 6-12 ay arası 1 yıldan fazla Toplam Hazır değerler Tüketici finansman kredileri Ticari alacaklar ve ilişkili taraflardan ticari alacaklar (*) Finansal yatırımlar 319.330 12.393 38.715 36.502 62.778 151.705 319.330 302.093 538.670 - 306.459 494 2.324 - - 33.325 847.453 33.819 Toplam varlıklar 870.393 345.668 38.826 62.778 185.030 1.502.695 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle varlıklar 30 Haziran 2008 tarihi itibariyle yükümlülükler Finansal borçlar Diğer finansal yükümlülükler Ticari borçlar ve ilişkili taraflara ticari borçlar (*) 229 - 12.514 10.851 53.406 - 309.792 - 566.498 - 942.439 10.851 585.645 408.058 130.095 - - 1.123.798 Toplam yükümlülükler 585.874 431.423 183.501 309.792 566.498 2.077.088 Net likidite riski 284.519 (85.755) (144.675) (247.014) (381.468) (574.393) (43) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 38. Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi (devamı) 1 aya kadar 1-3 ay arası 3-6 ay arası 6-12 ay arası 1 yıldan fazla Toplam Hazır değerler Tüketici finansman kredileri Ticari alacaklar ve ilişkili taraflardan ticari alacaklar (*) Finansal yatırımlar 437.893 1.171 1.216 3.309 24.169 204.903 437.893 234.768 230.518 - 458.922 - - - 23.994 689.440 23.994 Toplam varlıklar 669.582 460.138 3.309 24.169 228.897 1.386.095 31 Aralık 2007 tarihi itibariyle varlıklar 31 Aralık 2007 tarihi itibariyle yükümlülükler Finansal borçlar Diğer finansal yükümlülükler Ticari borçlar ve ilişkili taraflara ticari borçlar (*) - 29.385 20.922 28.000 - 117.481 - 665.004 - 839.870 20.922 455.115 339.818 117.608 - - 912.541 Toplam yükümlülükler 455.115 390.125 145.608 117.481 665.004 1.773.333 Net likidite riski 214.467 70.013 (142.299) (93.312) (436.107) (387.238) (*) (**) İskonto edilmemiş tutarlardır. Garanti karşılıkları hariç tutarlardır. Sermaye yönetimi politikası Grup’un sermaye yönetiminin birincil amacı, hisse değerlerini maksimize etmek ve işletmelerini desteklemek adına, güçlü kredi derecesini ve sağlıklı sermaye oranlarının devamlılığını sağlamaktır. Grup, ekonomik koşulların değişimi ışığında, sermaye yapısını yönetmekte ve düzeltmeler yapmaktadır. Grup, sermaye yapısını düzenlemek ve korumak için, hissedarlara yapılan kar payı ödemelerini düzenleyebilir ya da sermayeyi hissedarlara geri verebilir. 30 Haziran 2008 itibariyle herhangi bir hedef, politika ya da süreç değişikliği yapılmamıştır. 39. Finansal araçlar (gerçeğe uygun değer açıklamaları ve finansal riskten korunma muhasebesi çerçevesindeki açıklamalar) Grup, finansal araçların tahmini rayiç değerlerini hali hazırda mevcut piyasa bilgileri ve uygun değerleme yöntemlerini kullanarak belirlemiştir. Fakat piyasa bilgilerini değerlendirip rayiç değerleri tahmin edebilmek yorum ve muhakeme gerektirir. Sonuç olarak burada sunulan tahminler, Grup’un cari bir piyasa işleminde elde edebileceği miktarların göstergesi olmayabilir. Rayiç değerleri tahmin edilebilir finansal enstrümanların, değerlerinin tahmini için aşağıdaki yöntem ve varsayımlar kullanılmıştır: Finansal varlıklar -- Yabancı para cinsinden parasal kalemler bilanço değerinin rayiç değerlerine yakın olması sebebi ile dönem sonu kurları kullanılarak çevrilmektedir. Finansal aktiflerin, kısa vadeli olmaları ve kredi kaybının önemsenmeyecek ölçüde olmasından dolayı, rayiç değerlerin taşınan değerlerine yakın olduğu kabul edilir. Söz konusu rayiç değerler tüketici finansman kredilerinin ilerdeki nakit akımlarının cari faiz oranı olan aylık %1,63 (31 Aralık 2007 - %1,4) ile iskonto edilmesi ile hesaplanmıştır. (44) Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi 30 Haziran 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL)) 39. Finansal araçlar (gerçeğe uygun değer açıklamaları ve finansal riskten korunma muhasebesi çerçevesindeki açıklamalar) (devamı) Finansal yükümlülükler -- Yabancı para cinsinden parasal kalemler bilanço değerinin rayiç değerlerine yakın olması sebebi ile dönem sonu kurları kullanılarak çevrilmektedir. Ticari borçların ve diğer parasal yükümlülüklerin, kısa vadeli olmasından dolayı, rayiç değerlerin taşınan değerlerine yakın olduğu kabul edilir. Bu bağlamda, yatırım maliyetleri ile ilgili yabancı para cinsinden uzun vadeli krediler (türev olmayan korunma aracı) ile hafif ticari araçların (Doblo ve Mini Cargo (MCV)) gerçekleşen ve gelecekte beklenen satışları (korunmaya konu kalem) arasında etkili bir nakit akım korunması ilişkisi bulunmaktadır. Şirket ile Fiat ve Peugeot Citroen Automobiles S.A. (PSA) arasında yapılan üretim anlaşmaları çerçevesinde MCV için 2008 yılından itibaren 2015 yılı Aralık ayına kadar Fiat ve PSA’ya yapılacak satışların hasılatlarının bir bölümü ile uzun vadeli ilgili kredi borçları karşılanacaktır. Bunun yanı sıra Doblo için ise halihazırda süregelen ve 2008 yılı sonuna kadar Fiat’a yapılacak satışların hasılatlarının bir bölümü ile uzun vadeli ilgili borçların taşınan tutarları karşılanacaktır. Ayrıca, Grup’un bağlı ortaklığı KFK, yabancı para pozisyon riskini ve faiz riskini azaltmak ve döviz likiditesini yönetmek amacıyla takas işlemine girmektedir. Uluslararası Finansal Raporlama Standartları uyarınca nakit akım korunma aracı olarak değerlendirilen takas işlemleri, riskten korunma muhasebesine göre kayıtlara alınmaktadır. KFK, takas işlemlerini rayiç değer yöntemiyle değerlendirmekte ve oluşan net kar veya zararı özkaynaklar altında nakit akım koruması ile ilgili birikmiş kazanç hesabında muhasebeleştirmektedir. 40. Bilanço tarihinden sonraki olaylar Yoktur. 41. Finansal tabloları önemli ölçüde etkileyen ya da finansal tabloların açık, yorumlanabilir ve anlaşılabilir olması açısından açıklanması gerekli olan diğer hususlar Yoktur. (45)