İçindekiler BÖLÜM 1 Dış Ticaretin Öyküsü Yeryüzü Cenneti Geçmişin Hikâyesi: Tarihi Şekillendiren Ticaret Bir Kurucu Hikâye: Karşılaştırmalı Üstünlükler ve Küresel Ticarette Rekabet Gücü Gerçeğin Dayanılmaz Gücü: Küresel Rekabet Dinamikleri İşgücünde Maliyet/Verimlilik Farklılığı Yenilikçi Bilgi Teknolojileri ve Rekabet Kur Savaşları ve Rekabet Edebilirlik Dış Ticarette Küreselleşme ve Bölgeselleşme Ulusların Zenginliği: Ezber Bozan Gerçekler Çevreye Duyarlı Büyüme Kârlı Bir Süreç mi? Dış Ticarette Türkiye: Başarılar, Sorunlar ve Beklentiler BÖLÜM ÖZETİ AÇIKLAMA SORULARI BAŞARI ÖYKÜLERİ Ahmet Nalbantoğlu Hayat Her Zaman İnsana Tesadüfler Sunuyor Fuarlara Katılmak Yararlı mı? Mermer İşinde, Aile İşletmesi Olmak Şart Farklı Değilsen Piyasada Yerin Yok BÖLÜM 2 D ış Ticarete Yardımcı Olan Kuruluşlar ve Türkiye’de Devlet Destekleri Dış Ticarete Yardımcı Olan Kuruluşlar Ekonomi Bakanlığı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Türk Eximbank Türk Standartları Enstitüsü (TSE) Lojistik ve Nakliye Dernekleri Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Lojistik Derneği (LODER) Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) 3 3 4 6 7 8 8 10 11 14 16 18 26 26 27 27 27 28 28 31 32 32 32 32 33 33 33 33 34 34 34 viii İçindekiler Finansal Kurumlar Birliği 35 Gözetim Firmaları 35 Türkiye Bankalar Birliği 35 Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) 35 Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu 36 Dünya Ticaret Örgütü (WTO) 36 Uluslararası Ticaret Odası (ICC) 36 Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC) 37 Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) 37 İhracatta Devlet Destekleri 38 Sektörel Nitelikli Uluslararası Yurt İçi Fuarların Desteklenmesine İlişkin Karar (Karar No: 2014/4) 38 Pazara Giriş Belgeleri Desteği (2014/8 Sayılı Pazara Giriş Belgelerinin Desteklenmesi Hakkında Karar) 38 İstihdam Yardımı Hakkında Tebliğ (2000/1) 39 Yurt Dışı Fuar Destekleri 39 Yurt Dışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ (2009/5) 39 Yurt Dışında Fuar Düzenlenmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Tebliğ (2010/5) 39 Ofis Mağaza Desteği (2010/6 Sayılı Tebliğ) 40 TURQUALITY®/Marka Desteği (2006/4)(2.6) 41 Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği (2011/1 Sayılı Tebliğ) 42 Ur-Ge Projeleri ve Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (2010/8) 42 Tasarım Desteği Hakkında Tebliğ (2008/2 Sayılı Tebliğ) 43 Teknik Müşavirlik Hizmetlerine Sağlanacak Devlet Yardımları Hakkında Tebliğ (2012/3 Sayılı Tebliğ) 44 BÖLÜM ÖZETİ 47 AÇIKLAMA SORULARI 47 BAŞARI ÖYKÜLERİ Jak Eskinazi Şans Nasıl Döndü? Hedeflerinin Arasında, Aile İşletmesinde Çalışmak Yoktu Bir Gün Bir Baktılar ki: “Mont Kabancı” Oluvermişler Sayısız Denemenin Sonucu Bitip Tükenmeyen Bir Enerji Uluslararası Piyasalara Ürün Satmak İçin? Yurt Dışında, Beni Kim Ne Şekilde Tanıyacak? Kalite Neden Olmazsa Olmaz Bir Şart ? BÖLÜM 3 Uluslararası Pazarlama “İhracat Kolay İş Değildir.” Uluslararası Pazarlama: Kavram ve Kapsam 49 49 50 50 50 50 51 51 51 55 55 56 İçindekiler ix Uluslararası Rekabette Yeni Yönelimler Uluslararası Pazarlamada Bir Yol Ayrımı: Standardizasyon veya Uyarlama Uluslararası Pazarlama Çevresinde Değişimler ve Küreselleşme Ekonomik Çevre Değişkenleri Yasal Çevre Politik Çevre Kültürel Faktörler Küreselleşme Olgusu ve Uluslararası Pazarlama Kararlarına Etkileri Uluslararası Pazar ve Pazarlama Araştırması Dış Ticarette Riskler Ekonomik Riskler Ticari Riskler Doğal Riskler Politik Riskler Uluslararası Pazarlara Giriş Stratejileri İhracat Doğrudan İhracat Dolaylı İhracat Lisans Verme Franchising Sözleşmeye Dayalı Diğer Pazara Giriş Stratejileri Ortak Yatırımlar (Joint Ventures) Stratejik İşbirlikleri ve Birleşmeler Yönetim Sözleşmeleri Anahtar Teslim Projeler %100 Mülkiyete Sahip Olma Uluslararası Pazarlamada Ticaret Ortaklarının Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Faktörler Uluslararası Pazarlama Karması ve Yönetimi Ürün Yönetimi Fiyatlandırma Uluslararası Pazarlamada Fiyatlandırma Dış Ticarette Fiyatlandırma Yöntemleri Dağıtım ve Tedarik Zinciri Yönetimi Tutundurma Uluslararası Pazarlama Planlaması Dijital Devrimin Uluslararası Pazarlamaya Yansımaları Uluslararası Pazarlamanın Geleceği ve Genel Değerlendirme BÖLÜM ÖZETİ AÇIKLAMA SORULARI 56 57 57 58 58 59 60 61 62 62 63 63 63 63 65 65 65 66 66 66 67 67 67 68 68 68 69 69 69 70 70 71 72 72 72 73 74 75 75 x İçindekiler BAŞARI ÖYKÜLERİ Mehmet Tiryakiler Piyasada, Herkes Birbirine Bir Şeyler Öğretiyor? İhracata Başlarken Kalite ve Ar-Ge Önemli Büyümek İçin Rekabet Şart Neden Fuarlar? BÖLÜM 4 N asıl İhracatçı/İthalatçı Olunur? Hedef Pazarı Tanımlama ve Müşteri Bulma Nasıl İhracatçı/İthalatçı Olunur? Pazar ve Müşterinin Bulunması Ürün Sınıflandırması ve Ürünün Tanımlanması Yurt İçi ve Yurt Dışı Bilgi Kaynaklarının Belirlenmesi Dış Ticaret İstatistiklerinin İncelenmesi Potansiyel Müşterilerin Bulunması Elde Edilen Bulguların ve Pazardaki Rakiplerin Değerlendirilmesi Potansiyel Müşterilerle Yazışma Müşteri ile Detayların Görüşülmesi Adım Adım Operasyon Süreci BÖLÜM ÖZETİ AÇIKLAMA SORULARI BAŞARI ÖYKÜLERİ Menaşe Gabay Adım Atarken: Bilgi, Şans ve Kararlılık? İşletmenin Tüm Sorumluluğunu Üstlenmek İlkeleri İle Örnek Bir İhracatçı Olmaya Çalışmak Yeni Bir Pazara Girerken Fuarlara Katılmanın Avantajları Nelerdir? BÖLÜM 5 Dış Ticarette Kullanılan Belgeler ve Dış Ticaret Uygulamaları Dış Ticarette Kullanılan Belgeler Ticari Belgeler Faturalar Proforma Fatura - Proforma Invoice Ticari Fatura - Commercial Invoice Navlun Faturası -Freight Invoice Konsolosluk Faturası - Consular Invoice Tasdikli Fatura -Certified Invoice Özel Fatura - İstisna Faturası – Special Invoice Komisyoncu Alış ve Satış Faturası Ayrıntılı Fatura Çeki Listesi – Weight List 77 77 77 78 78 79 81 82 84 85 86 87 88 90 90 92 93 96 96 97 97 97 98 98 98 101 102 103 103 103 104 105 106 106 106 106 106 106 İçindekiler xi Koli Listesi – Packing List Gemi Ölçü Raporu İmalatçı Analiz Belgesi – Manufacturer’s Analysis Certificate Resmî Belgeler – Official Certifcates Dolaşım Belgeleri – Movement Certificates A.TR Belgesi EUR.1 Belgesi EUR-MED Belgesi Menşe Belgeleri – Certificate of Origine Taşıma Belgeleri –Transport Documents Deniz Konşimentosu-Marine Bill Of Lading/Ocean Bill Of LADING Hava Yolu Konşimentosu – Airway Bill – AWB Demir Yolu Hamule Senedi –Railway Consigment Note Kara Yolu Taşıma Senedi–Kamyon Konşimentosu–Road Waybill–Truck B/L–CMR Nakliyeci Makbuzu – Forwarder’s Receipts FIATA Tesellüm Belgeleri – FCR/FCT/BFL Sigorta Belgeleri Flotan Sigorta Poliçesi – Floating Insurance Policy Sigorta Mektubu – Letter of Insurance/Broker’s Cover Note Sigorta Poliçesi – Insurance Policy (3.4.3) Sigorta Sertifikası – Insurance Certificate Finansman Kambiyo Belgeleri Poliçe – Bill of Exchange -Draft Bono – Promissory Note Teslim Emri – Delivery Order Antrepo Makbuzu – Warehouse Receipt Rehin Senedi – Trust Receipt BÖLÜM ÖZETİ AÇIKLAMA SORULARI 107 107 107 107 107 107 108 108 109 110 112 114 114 115 115 116 116 117 117 117 117 117 117 119 119 119 119 120 120 BAŞARI ÖYKÜLERİ Mustafa İduğ Acı Çekmeyen İşadamı Büyüyemez? En Büyük Sermaye, İnsan Sermayesidir Fuarlar Neden Önemliydi? Arabayı Kendin Kullamak Zorundasın, Yolda Güzel Gidebilmek İçin Pazarın Yönü Nerede? Bulmak Şart 121 121 122 122 122 122 BÖLÜM 6 Dış Ticarette Teslim Şekilleri (Incoterms) Incoterms’e Giriş Incoterms’in İşlevi Incoterms’in Tanımı Incoterms Kurallarının Tarihçesi 125 126 126 128 129 xii İçindekiler Incoterms’in Kapsamı Incoterms ®2010 Incoterms®2010 Gruplandırma Sistematiği Tüm Taşıma Türlerini Kapsayan Kurallar Deniz ve İçsu Taşımalarına Özgü Kurallar Incoterms®2010 Kurallarında Dikkat Edilmesi Gerekenler Incoterms®2010’da Geçen Kavramlar BÖLÜM ÖZETİ AÇIKLAMA SORULARI 129 130 130 131 138 143 143 144 144 BAŞARI ÖYKÜLERİ Mustafa Sarıgözoğlu Kula Mensucat’tan Saç Pres Kalıbı Üretimine Geçiş Dönemi Körfez Savaşı, Mihenk Taşı Oldu Söz Verdiysek, Sözümüz Sözdür… İhracat Yapmayı Öğrenince, Cesaretleri Geldi Dünya Markaları Tarafından Kabul Edilmenin Avantajları 145 145 145 146 147 147 BÖLÜM 7 Dış Ticarette Ödeme Şekilleri ve Dış Ticaretin Finansmanı Dış Ticarette İhraç Bedellerinin Tahsili ve İthal Bedellerinin Ödenmesi Dış Ticarette Ödeme Şekillerinin İşleyişi Peşin Ödeme – Cash Advance Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Document) Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Good – Defered Payment) Akreditifli Ödeme (Letter of Credit - L/C) Geri Dönülebilir (Revocable) ve Geri Dönülemez (Irrevocable) Akreditifler Teyitli (Confirmed) ve Teyitsiz (Unconfirmed) Akreditifler Garanti Akreditif (Stand-by Letter of Credit) Rotatif Akreditif (Revolving Letter of Credit) Kırmızı ve Yeşil Koşullu Akreditifler (Redand Green Clause L/C) Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C) Kabul Kredili Akreditifli Ödeme Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme Yeni Ödeme Yöntemi (Banka Ödeme Yükümlülüğü) Gümrük ve Kambiyo Mevzuatı Açısından İhracat Bedellerinin Tahsili - Terkini Hesaplarının Kapatılması Dış Ticarette Ödeme Araçları (Kambiyo Senetleri Kullanımı) İhracat ve İthalat İşlemlerinde Bedel Tahsili, Bedel Ödemede Karşılaşılabilecek Sorunlar, Çözüm Önerileri ve Risklerin Yönetimi BÖLÜM ÖZETİ AÇIKLAMA SORULARI 151 152 153 153 154 156 156 161 161 161 161 161 162 162 162 163 163 164 165 166 168 168 İçindekiler xiii BAŞARI ÖYKÜLERİ Mustafa Türkmenoğlu İhracata Başlanılan Yıllarda Karşılaşılan Sorunlar Rekabet Neden Önemliydi, Rakipler Neler Yapıyorlardı? Pazar Araştırmasının Şekli ve Ticari Kurallar Değişti Mi? Pazarın Yeni Şekli ve Beklentilerin Yönü Yurt Dışı Pazarlara Girerken, Kimler ile Ortaklık Kurulacak? Piyasa Başarısında “Olmazsa Olmaz” Şartlar 169 169 170 170 170 171 171 BÖLÜM 8 Dış Ticarette Gümrük İşlemleri Gümrük Müşavir Yardımcısı / Gümrük Müşaviri Tanımı Gümrüklerdeki İşleyiş Onay işlemi Muayene Sarı Hat Kırmızı Hat Mavi Hat Gözetim Memuru-İntaç Tarihi (Eşyanın Taşıt aracına yüklenmesi) İkinci Muayene / Sonradan Kontrol İşlemleri BÖLÜM ÖZETİ AÇIKLAMA SORULARI 175 176 178 179 180 181 182 182 186 187 189 190 BAŞARI ÖYKÜLERİ Nedim Kalpaklıoğlu İşe Bilerek Başlamak ve Hayatın Sürprizleri Ticarette Uzun Soluklu Dostların Avantajı Fuarların, İhracatta Önemi ve Devlet Teşvikleri Pazardaki Ülkeleri Tanımak ve Pazara Giriş Stratejisini Belirlemek Yeni Müşteriyi Bulma ve İkna Etme Yöntemleri Hep Başarılı Mı Olduk? Fark Nasıl Yaratılır? 191 191 192 192 192 192 193 193 BÖLÜM 9 Ticari Yük Taşımacılığında Acentecilik Ticari Yük Taşımacılığı ve Yük Taşımacılığı Şekilleri Kara Yolu Yük Taşımacılığı Hava Yolu Yük Taşımacılığı Demir Yolu Yük Taşımacılığı Deniz Yolu Yük Taşımacılığı Deniz Yolunda Kullanılan Taşımacılık Çeşitleri Deniz Yolu Taşımacılığında Konteynerların Özellikleri Deniz Taşımacılığında Acente Faaliyetleri Yükleme Limanı Acentesinde Üretilen Belgeler Yük Manifestosu Navlun Manifestosu 197 198 198 198 199 199 199 199 200 200 200 201 xiv İçindekiler Manifesto Düzeltme Formu Orijinal Konşimento Konşimento Yerine Geçen Belgeler Tahliye Limanı Acentesinde Üretilen Belgeler Yük Teslim Talimat Formu Yük İhbar Mektubu Fatura Özet Beyan Yük Teslim Talimat Formu Tesliminde Aranan Belgeler ve İstenen Şartlar Yükün Manifestoya (Özet Beyana) Göre Fazla Çıkması Yükün Manifestoya (Özet Beyana) Göre Noksan Çıkması Tahliye Limanı Acentesinin Sorumlulukları Tahliye Limanı Acentesinde Tahsilat İthalatçı Firmanın İthalat İşlemleri İçin İzlediği Yol BÖLÜM ÖZETİ AÇIKLAMA SORULARI 202 204 208 209 209 209 210 211 211 211 211 212 212 213 215 215 BAŞARI ÖYKÜLERİ Nedim Uysal Hayat Her Zaman Güzellikler Sunmuyor Fuarlara Katılmanın ve Gözlemci Olmanın Yararları Yurt Dışında Yalnız Değilsiniz 217 217 218 218 BÖLÜM 10 Serbest Bölge Uygulamaları Serbest Bölge Nedir? Dünyada Serbest Bölgeler Dünyada Serbest Bölgeler Türkiye’de Serbest Bölgeler Serbest Bölgelerin Tanımı Türkiye’de Serbest Bölgelerin Tarihçesi Türkiye’de Serbest Bölgelerin Kuruluş Amaçları Türkiye’de Serbest Bölgeler Türkiye’de Serbest Bölgelerin İşlevi Serbest Bölgelerde Gerçekleşen Faaliyetler Türkiye’de Serbest Bölge İşletme Modelleri Serbest Bölge Çeşitleri Serbest Bölgelerin Avantajları Serbest Bölgelerin Dezavantajları Serbest Bölgelerde Şirket Kuruluşu Türkiye Serbest Bölgelerinde Faaliyet Konuları, İstihdam ve Ticaret Hacimleri Serbest Bölgelerde İşlem Yönleri Serbest Bölge Bilgisayar Uygulama Programı (SBBUP) Serbest Bölge İşlem Formu Üretim Bildirim Formu 221 222 222 222 223 223 223 224 225 225 226 226 227 227 228 228 229 233 235 236 236 İçindekiler xv Türkiye Serbest Bölgelerinde Vergi Uygulamaları Gümrük Vergilerinin Uygulanması Vergi Usul Kanununun Uygulanması Özel Tüketim Vergilerinin Uygulanması (ÖTV) KDV Kanununun Uygulanması Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanununun Uygulanması Damga Vergisi ve Harçlara İlişkin İstisna Serbest Bölgelerde Alınan Fonlar Bölgeye Getirilmesi Yasak Olan veya Özel Düzenek/Yapı Gerektiren Mallar BÖLÜM ÖZETİ AÇIKLAMA SORULARI 236 236 237 237 237 238 239 239 239 240 240 BAŞARI ÖYKÜLERİ Noyan Gürel Tekelin Özelleştirilmesi, Şirketin Yol Haritasını Belirledi RAKİPLER KAPIDA Pazarlamanın Kurallarını Öğrenince Pazarı Tanımadan, Balıklama Atlama Mevzuatlardan Çektikleri Kadar Çekmediler 243 243 244 244 244 244 BÖLÜM 11 Elektronik Ticaret (E-Ticaret) E-Ticaret’in Tanımları Sayılarla E-Ticaret E-Ticaret (Elektronik Ticaret) Nedir? E-Ticaret Türleri E-Ticaretin Kapsamı E-Ticaretin Araçları E-Pazar Yerleri (Elektronik Pazar Yerleri) Adım Adım E-İhracat Hikâyesi E-İhracat Pazar Araştırması Gümrük Mevzuatı Ve Bürokrasi Ön Hazırlık Alıcıların Bulunması E-mail Yazma Sanatı Adım Adım E-İthalat Hikâyesi E-İthalat Anılarla E-Ticaret Yoldaki Viraj “Paramın tamamını gönderdim ama ürünlerim eksik ve düşük kalitede geldi.” “Çin’de yaşayan insanlar bizden farklı mı düşünüyorlar?” BÖLÜM ÖZETİ AÇIKLAMA SORULARI 247 248 248 249 249 250 250 251 252 252 252 253 254 255 256 258 258 260 260 260 263 264 264 xvi İçindekiler BAŞARI ÖYKÜLERİ Sabri Ünlütürk İhracat Yapmayı Bilmeden Başlamak Lider Olmak İstediler Yurt Dışı Pazarlara Girmenin Yöntemleri Vazgeçmemenin Bedeli Kahveni İçerken, Hayal Ettiğin Ürün Elinde BÖLÜM 12 Gümrük Mevzuatı ve Uygulamaları Gümrük Mevzuatının Kapsamı ve Türk Gümrük Sisteminin Genel Yapısı Gümrük Mevzuatının Kapsamı Türk Gümrük Sisteminin Genel Yapısı Gümrük Kanununun Yapısı ve Özellikleri Gümrük Mevzuatında Mutlak Bilinmesi Gereken Önemli Kavramlar Gümrük Mevzuatının 3 Sihirli Anahtarı: Tarife, Kıymet ve Menşe Dış Ticaret ve Gümrüklerin Ortak Dili: Gümrük Tarifesi (GTİP) Uyumu Sağlanmış Mal Tanımlama ve Kodlama Sistemi: Armonize Sistem Nomanklatürü Kombine Nomanklatür ve Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi (TARIC) Türk Gümrük Tarife Cetvelinin Yapısı Eşyanın Gümrük Kıymeti Eşyanın Menşei Gümrük Mevzuatında Kişilerin Hakları ve Yükümlülükleri Haklar Temsil Hakkı Karar İsteme Hakkı İtiraz Hakkı Küşad Hakkı Bilgi Talep Etme Hakkı Yükümlülükler Kolaylıklar Gümrük İdarelerinde İşlemlerin Yürütülmesi Gümrük Vergi ve Cezalarının Tahakkuk ve Tahsili, Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları Gümrük Vergilerinin Tahakkuk ve Tahsili Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları BÖLÜM ÖZETİ AÇIKLAMA SORULARI BAŞARI ÖYKÜLERİ Tamer Taşkın Kadın Önsezisine Güvenme Cesaret ve Kararlılık İşletmenin Temel Değerleri Olmalı Piyasada Yer Edinmenin Sırrı Pazarı İyi Tanımak ve Gözlemlemek Hayatın Ona Sundukları 265 265 266 266 266 266 269 270 270 270 273 275 276 277 278 279 279 280 281 283 283 283 283 284 284 284 284 285 285 287 287 288 293 294 295 295 295 296 296 296 297