Türk bilimci çeçe sineğinin sırrını çözdü

On5yirmi5.com
Türk bilimci çeçe sineğinin sırrını çözdü
Yale Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aksoy başkanlığındaki ekip, özellikle
Afrika'da ölümcül uyku hastalığının taşıyıcısı olan çeçe sineğinin gen haritasını
çıkardı.
Yayın Tarihi : 1 Mayıs 2014 Perşembe (oluşturma : 10/21/2017)
ABD'deki Yale Üniversitesi Biyolojik ve Biyomedikal Bilimler Bölümü Epidemiyoloji ve Mikrobiyal
Hastalıklar Ana Bilim Dalı'nda görevli Türk bilim insanı Prof. Dr. Serap Aksoy başkanlığındaki 140
kişilik uluslararası ekip, 10 yıl süren araştırmalar sonucu, özellikle Afrika kıtasında ölümcül uyku
hastalığının taşıyıcısı olan Çeçe sineğinin gen haritasını çıkarttı. Bu sayede Afrika’da insanlarda uyku, hayvanlarda ise nagana hastalığına sebep olan çeçe sineğinin
mücadelesinde önemli bir ilerleme sağlanmış oldu.
Afrika ve dünyanın birçok ülkesinden bilim insanlarının yer aldığı 140 kişilik bir ekiple 10 yıl süren
bir çalışma neticesinde elde edilen bulgular prestijli bilim dergilerinden Science’de 24 Mart’ta
yayınladı.
Ayrıca ekibin düzenlediği sekiz ayrı çalışma PLOS dergi grubu tarafından “Tsetse Genome Biology”
adı altında toplanan bir koleksiyonda, ilgili çalışmaların özetleri ise PLOS Neglected Tropical
Diseases adlı dergide yayımlandı.
Prof. Dr. Serap Aksoy, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çeçe sineklerinin sadece Afrika kıtasında
yaşadıklarını ve özellikle kırsal yörelerde, taşıdıkları trypanosoma parazitinden dolayı insan ve
hayvan sağlığını tehdit ettiklerini verdiklerini belirtti.
20. yüzyılın başlarında ve sonunda epidemilerde (salgın) yüz binlerce kişinin hayatını kaybettiği
ifade eden Aksoy, şöyle devam etti:
"Yani tedavi uygulanmadığı takdirde hastalık kesin öldürücü nitelikte. Halen 60 milyon kişi ise risk
altında yaşamakta. Hayvanlarda görülen hastalıklar ise Afrika ekonomisine büyük zarar verirken,
tarımın gelişmesine de engel oluyor. Henüz aşısı olmayan hastalığın, hem teşhisi hem de tedavi
olanakları ise hem çok sınırlı hem de pahalı. Son 10 senede, özellikle Sudan, Demokratik Kongo
Cumhuriyeti, Angola ve Uganda’da görülen salgınların gelişmiş ülkeler tarafından bağışlanan ilaçlar
sayesinde önlenebildiği biliniyor."
Çeçe sineğinin kontrolünde yeni ufuklar
Aksoy, uyku hastalığının önlenmesinde, konak durumunda olan çeçe sineğinin kontrolünün hiç
kuşkusuz önemli bir yer tuttuğunu ifade eden Aksoy, "Araştırma ekibimizin elde ettiği gen haritası
bilgileri sayesinde sineğin özellikle koku alma, görme, bağışıklık sistemi ve üreme fizyolojisinde rol
oynayan önemli genler ve proteinler hakkında çok önemli bilgiler edinilmiş durumda. Bu bulgular
ışığında çeçe sineği mücadelesinde yeni tuzaklar ve daha etkili hedef yerleri geliştirilebilir" diye
konuştu. Anne çeçe sineği yavrusunu sütle besliyor Sineğin çoğalmasında görülen ilginç üreme şekli ile ilgili birçok yeni gen de keşfedildiğine dikkati
çeken Prof. Dr. Serap Aksoy, "Anne sinek, adeta memelilerde olduğu gibi rahminde süt bezinden
salgılanan süt ile yavrusunu beslemekte ve her 10 günde bir sadece bir yavru doğurmakta.
Dolayısıyla bir dişi sinek 3-4 aylık yaşantısı boyunca ancak 8-10 yavru üretmekte" dedi.
Aksoy, süt protein genlerini tespit ederek, hamilelik süresince bu salgıların nasıl gerçekleştiği
konusunda da yeni bilgilere ulaştıklarını kaydetti.
Bu bulguların çeçe sineği mücadelesinde önemli bir potansiyel vaat ettiğini belirten Aksoy,
proteinlerin salgılanması önlendiğinde, dişi sineğin üreme kapasitesinin çok azaldığını vurguladı. Aksoy, tespit edilen tükürük bezi ve bağırsak proteinleri sayesinde özellikle hayvanlarda aşı
geliştirilebileceğini belirtti.
10 milyon dolara mal oldu 2000'li yılların başında Dünya Sağlık Örgütünün yardımı ile Prof. Aksoy öncülüğünde başlatılan
çalışma daha sonra "International Glossina Genome Initiative" adı verilen bir yapılanmayla yaklaşık
10 milyon dolara mal oldu. Çalışmalar çeçe sineği genomunun 366 milyon genetik harften oluştuğunu ve insan genomunun
yüzde 10'u kadar büyüklükte olduğunu gösterdi.
Bu dökümanı orjinal adreste göster
Türk bilimci çeçe sineğinin sırrını çözdü