içindekiler ulusalüstü insan hakları hukukunun genel teorisine giriş

İÇİNDEKİLER
ULUSALÜSTÜ İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN
G E N E L TEORİSİNE GİRİŞ
BİRİNCİ BAŞLIK
ULUSALÜSTÜ İNSAN H A K L A R I H U K U K U N U N ULUSLARARASI
DÜZLEMDE KURUMSALLAŞTIRILMASI
B Ö L Ü M I: B İ R L E Ş M İ Ş M İ L L E T L E R İ N K U R U L U Ş U V E Ş A R T
TEMELLİ USULLER
I - 1945 S O N R A S I N D A İ N S A N H A K L A R I H U K U K U N U N D O Ğ U Ş U
A - Birleşmiş Milletlerin Kuruluş Süreci
1- ) Roosevelt'in Dört Özgürlük Üzerine Konuşması (1941)
2- ) Atlantik Şartı (1941)
3- ) B M Bildirisi, Moskova Bildirisi ve Duınbarton Oaks Önerileri
a-) B M Bildirisi (1942)
b-) Moskova Bildirisi (1943)
c-) Duınbarton Oaks Önerileri (1944)
4- ) Totalitarizmin Tasfiyesi Üzerinde İnsan Haklan Anlayışının Yükselmesi
B- "Birleşmiş Milletler Şartı" (1945) ve İnsan Haklan ile Bağlantılı Şart
Temelli Organlar
1- ) B M Şartının insan hakları ile ilgili hükümleri
2- ) B M Ekonomik ve Sosyal Konseyi ve insan hakları belgesi hazırlık süreci ve
B M İnsan Hakları Komisyonu
a-) B M E K O S O K ' n i n 16/02/1946 tarih ve 5 (I) sayılı "İnsan Hakları
Komisyonu ve Kadınların Statüsü Alt-Komisyonu" başlıklı Kararı
b-) B M E K O S O K ' n i n 21/06/1946 tarih ve 9 (II) sayılı "İnsan Hakları
Komisyonu" başlıklı Kararı
H - BM ŞARTI TEMELLİ U S U L L E R
A - "1235 Usulü"
1- ) "1235 Usulu'ne Giden Süreçte Üretilen Belgeler
a-) B M E K O S O K ' n i n 05/08/1947 tarih ve 75 (V) sayılı Kararı
b-) B M E K O S O K ' n i n 30/07/1959 tarih ve 728 F (XXVIII) sayılı Kararı
c-) B M İnsan Hakları Komisyonunun 16/03/1967 tarih ve 8 (XXIII) sayılı
Kararı
d-) B M İnsan Hakları Komisyonunun Mart 1967 tarihli diğer Kararlan
2- ) B M E K O S O K ' n i n 06/06/1967 tarih ve 1235 (XLII) sayılı Kararı
B- "1503 Usulü"
1- ) B M İnsan Hakları Komisyonunun 17/03/1969 tarih ve 17 ( X X V ) sayılı Kararı
2- ) B M E K O S O K ' n i n 27/05/1970 tarih ve 1503 (XLVIII) sayılı Kararı
3- ) 1503 usulünü İşlevsellcştirici Düzenlemeler
a-) Ayrımcılığın Önlenmesi Alt-Komisyonunun 13/08/1971 tarih ve 1
( X X I V ) sayılı Kararı: "Kabul edilebilirlik standartlarının belirlenmesi"
3
3
3
3
4
6
6
6
7
8
9
9
10
11
13
16
16
16
17
18
19
20
21
23
23
23
24
25
XIV
İçindekiler
b-) 1503 usulünü geliştirmemek ve etkinleştirmek üzere yapılan diğer
düzenlemeler
c-) 2000'li yılların başında B M İnsan Haklan Komisyonu ve E K O S O K
tarafından "1503 usulü"nü moderni/c etmeye yönelik Kararlar
İ-) B M İnsan Hakları Komisyonunun 26/04/2000 tarih ve 2000/109 sayılı
Kararı ve Çalışma Grubu Raporundaki esaslar
ii-) B M E K O S O K ' n i n 16/06/2000 tarih ve 2000/3 sayılı Kararıyla
öngörülen düzenleme ve buna dair gözlemler
C- "Özel Usuller" ("Tematik Usuller")
1- ) B M İnsan Hakları Komisyonunun "Tematik Usuller" ile ilgili Kararları
2- ) Özel Usullerin (Tematik Usullerin) Anlamı ve Kapsamı
3- ) Faaliyet Yürütümündc Uygulanacak Kurallar ve Faaliyet Alanları
a-) "Özel Raportörler/İnsan Hakları Komisyonu Temsilcileri Tarafından
Olgu-Tespit Ziyaretlerinde Uygulanacak Kurallar"
b-) 2012 yılı itibariyle faal "Özel Usuller" ve bu görevlere atanan uzmanlar
D- Kurumsal Yeniden Yapılanma
1- ) B M İnsan Hakları Komisyonunun Varlığının Sona Ermesi
2- ) B M Genel Kurulunun 15/03/2006 tarihli Kararıyla, B M İnsan Hakları
Komisyonu yerine "İnsan Haklan Konseyi" kurulması
a-) B M İnsan Hakları Konseyi kurulması
b-) B M İnsan Hakları Konseyinin yetki ve görevleri
c-) B M İnsan Hakları Konseyinin yapısı (2012 itibariyle)
E- B M İnsan Hakları Konseyinin "1503 Usulü" ve "Özel Usuller" ile İlgili
Ürettiği Yeni Belgeler ve Standartlar
1- ) B M İnsan Hakları Konseyinin 18/06/2007 tarih ve 5/1 sayılı Kararında "1503
usulü" ile ilgili esaslar
•
2- ) B M İnsan Hakları Konseyinin 18/06/2007 tarih ve 5/2 sayılı "Özel Usuller
Yctki-Sahiplerinin Davranış Kuralları Kodu" Kararı
B Ö L Ü M 2: E V R E N S E L İ N S A N H A K L A R I B İ L D İ R İ S İ
I - "EİHB'NİN K A B U L Ü V E İLANI
A - B M Genel Kurulunun EİHB'ni kabul ettiği 10/12/1948 tarih ve 217 A
(II) sayılı Kararı
B- Genel Kurulun 10/12/1948 tarih ve 217 A (II) sayılı Kararındaki Diğer
Unsurlar
II - E İ H B ' N İ N H U K U K S A L N İ T E L İ Ğ İ V E İ Ş L E V İ
A - EİHB: Hukuksal Niteliğine İlişkin Görüşler
B- EİHB'nin İzleyen İnsan Hakları Belgelerine Dayanak Olması
1- ) EİHB'ni Dayanak Gösteren Belgeler Üretilmesi Örnekleri
2- ) EİHB'nin Ulusal ve Uluslararası Yargı Yerlerince Kullanılarak
İşlevselleştirilmesi
III-EİHB: HAKLAR
A - EİHB: Genel Gözlemler
1- ) Düşünsel Artalan
2- ) EİHB Başlangıç Kısmı
3- ) Evrensel Terimi
B- EİHB: Hakların Analizi
1-) Haklar Listesi, Kişi Onuru ve Ayrımcılık Yasağı
a-) Haklar listesi
b-) Kışı onuru
^
29
2
9
3 1
3
3
33
36
41
4 1
42
^"
50
J
^
52
5 3
^5
5 5
5 7
5
9
5
9
5
9
6
3
6
3
6
9
6
9
7 1
7
6
7
6
7 7
7
8
8
'
8
2
8
2
8 2
O J
İçindekiler
C-) Ayrımcılık yasağı
aa) Ayrımcılık yasağı normu
bb) Ayrımcılığın tanımı vc unsurları
cc) Ayrımcılığın motifleri yahut temelleri (karşılaştırmalı Tablolar)
dd) Eşitlik ilkesi ve eşitleştirme ödevi
2-) EİHB'ndeki Medeni vc Siyasi Haklardan Bazılarının Analizi
a-) EİHB (md.3): Yaşam hakkı
aa) Yaşam hakkının niteliği ve sahibi:
bb) Yaşam hakkının başlangıcı:
cc) Fetüs, kürtaj ve ulusalüstü içtihatlara örnekler:
dd) Yaşam hakkı ile cinsiyet seçme yasağı ilişkisi
ee) Ölüm cezası sorunu
ff) Yaşam hakkı ve yasadışı infazlar ilişkisi
gg) Yaşam hakkı ve "cebri kayıplar" yahut "kayıp kişiler" ilişkisi
hlı) Yaşam hakkı ihlali vakalarında Devletin "düzgün soruşturma
açma ve yürütme yükümlülüğü"
ii) Yaşam hakkı ekseninde "pozitif yükümlülükler"
jj) Yaşam hakkı ve ötenazi meselesi
b-) EİHB (md.4): Kölelik ve köle ticareti yasağı
c-) EİHB (md.5): İşkence ve kötü muameleye maruz bırakılmama hakkı
d-) EİHB (md.6): Yasa önünde kişi olarak tanınma hakkı
e-) EİHB (ınd.7): Yasa önünde eşitlik ve eşit korunmaya hak
f-) EİHB (md.8): Yargı yoluna başvuruya/(hukuka) hak
g-) EİHB (md.9): Keyfi gözaltı ve sürgün yasağı
h-) EİHB (ınd.10): Adil yargılanma hakkı
aa) Olağanüstü yargı yeri sorunu
bb) Bağımsız mahkeme
cc) Tarafsız yargılama
dd) Aleni yargılama ve makul süre
ee) Yargıçların örgütlenme özgürlüğü meselesi
i-) EİHB (md.l 1): Masumluk karinesi, suçta ve cezada kanunilik
j-) EİHB (md.12): Özel yaşam/mahremiyet hakkı
aa) Hakkın kapsamı
bb) Mahremiyet hakkı vc pozitif yükümlülükler
cc) Mahremiyet hakkı ve hakkın öznesi
dd) İlişki kurma, geliştirme ve kimlik hakkı
ee) Aile yaşamı
k-) EİHB (md.l3): Dolaşım.yerleşme, ülkeden çıkma ve ülkeye girme
özgürlüğü hakkı
aa) Dolaşım/seyahat özgürlüğü
bb) Yerleşme/ikamet özgürlüğü
cc) Ülke dışına çıkma ve ülkeye dönme hakkı
dd) İçtihatlardan örnekler
cc) Kişilerin sınırdışı edildiği ülkeye geri dönmesine yönelik geçici
önlem
3-) EİHB (md. 14-30) hükümleri
B Ö L Ü M 3: İ K İ Z S Ö Z L E Ş M E L E R
XV
88
88
95
102
105
111
111
111
113
114
122
124
141
142
143
145
151
153
156
177
178
179
182
187
'88
' 89
190
'91
193
195
199
'99
202
205
207
208
210
211
213
213
215
219
220
225
XVI
içindekiler
I - İNSAN H A K L A R I BELGELERİNİN SINIFLANDIRILMASI
225
II - " İ N S A N H A K L A R I M A N Z U M E S İ " - M E D E N İ V E S İ Y A S İ
H A K L A R SÖZLEŞMESİ
228
A- Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi
1- ) MSHS'nin Kabulü ve Yürürlüğe Girmesi
a-) Genel olarak
b-) Türkiye'nin MSHS'ne Taraf olma işlemleri, beyanlar, çekince ve
bunlara gelen itirazlar
2- ) MSHS: Kapsam
a-) Genel olarak Sözleşmesel yükümlülük
b-) Sözleşmesel yükümlülük alanının genişlemesi
c-) Sözleşmedeki haklar ve özgürlükler
d-) Hakların öznesi
e-) Sınırlama rejimi
f-) Sapma rejimi önlemleri
3- ) MSHS: Denetim Sistemi
a-) MSHS'nin Denetim Organı: İnsan Hakları Komitesi
i- ) Komitenin kompozisyonu: Cinsiyet dağılımı bakımından denge sorunu
ii- ) Komitenin çalışması ve Komite Usul Kuralları
b-) "Genel Yorum" Yetkisi ve İşlevi
c-) Rapor Sunma Usulü
i- ) Raporların sunuluş zamanı
ii-) Raporların biçimi ve içeriği
iü-) Raporların değerlendirilmesi: "nihai tespitler"
iv-) Raporların sunulmasında gecikme sorunu
v-) Türkiye'nin sunduğu Başlangıç Raporu
d-) Şikayet Başvurusu Usulü: Devletlerarası Şikayet Başvurusu
i-) Devletlerarası şikayet başvurusunun işlerliğinin ön koşulları ve konusu
ii- ) Devletlerarası şikayet başvurusunun incelenme usulü
iii- ) Devletlerarası şikayet başvurusu usulünün MSI IS ve B M sistemi içinde
işlevsizliği
B- MSHS'nin Birinci Seçmeli Protokolü
1 -) "MSHS/SP-l"in Kabulü ve Yürürlüğe Girmesi
a-) Genel olarak
b-) Türkiye'nin "MSHS/SP-l"i 2006 yılında "Beyan ve "Çekince" koyarak
onaylaması
2-) MSHS/SP-1: Bireysel Şikayet Başvurusu
a-) Bireysel şikayet başvurusunun incelenmesi usulü
i- ) İHK'nin kişi bakımından yetkisi (rationc personae)
ii- ) İHK'nin konu bakımından yetkisi (rationc materiae)
iii- ) İHK'nin yer bakımından yetkisi (ratione loci)
iv-) İHK'nin zaman bakımından yetkisi (ratione temporis)
aa) Genel olarak
bb) Süregiden ihlal
b-) Şikayetin başka bir uluslararası çözüm usulüne sunulmamış olması
koşulu ve kesin hüküm ya da derdestlik meselesi
i-) "Başka uluslararası usul" unsuru
ii-) "Aynı mesele/şikayet" unsuru
c-) Mağdur sıfatı
i-) Mağdur olabilme şartı: ihlali doğuran tasarruftan kişisel olarak etkilenme
228
228
228
230
234
234
239
239
242
243
244
245
245
245
251
252
258
259
260
261
263
268
272
272
273
274
2
7
5
275
275
276
284
284
285
286
288
290
290
292
294
294
295
299
299
İçindekiler
ii- ) Mağdurun vatandaşlığı değil, Taraf Devletin yargı yetkisine tabi
bulunmuş olması önemlidir
iii- ) Mağdur namına başvuru yapma olanağı
iv- ) Mağdur kişinin durumundan hareketle üçüncü kişinin kendi
mağduriyetini ileri sürmesi
d-) İç-hukuk yollarının tüketilmesi ve istisnaları
e-) Kabul edilmezlik kararı ve başvurunun yeniden gözden geçirilmesini
talep hakkı
t'-) Şikayetin esastan incelenmesi ve ihlal kararı
g-) İhlal kararına bağlı giderimin çeşitliliği
h-) (ieçici önlemler
i- ) Normatif dayanaklar
ii- ) Geçici önlem kararlarının bağlayıcılığı meselesi ve içtihatlar
i-) Komite faaliyetlerine ilişkin istatistiki bilgi
C - MSHS'nin İkinci Seçmeli Protokolü
1- ) MSHS/SP-2: Kabulü ve Yürürlüğe Girmesi
a-) Genel olarak
»-) Türkiye'nin "'MSHS/SP-2" ile bağıtlanması
2- ) MSHS/SP-2: Kapsam
III - " İ N S A N H A K L A R I M A N Z U M E S İ " - E K O N O M İ K , S O S Y A L V E
KÜLTÜREL H A K L A R SÖZLEŞMESİ
A - Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakları Sözleşmesi
I -) ESKHS'nin Kabulü ve Yürürlüğe Girmesi
a-) Genel olarak
b-) Türkiye'nin E S K H S ' n e Taraf olma işlemleri, beyanlar, çekince ve
bunlara gelen itirazlar
2-) ESKHS: Kapsam vc Denetim Sistemi
a-) E S K H S ' n i n kapsamı
i- ) Devletin genel yükümlülükleri: (Bölüm II - md.2-5)
ii- ) ESKHS'nde haklar: (Bölüm III - md.6-15)
iii-) Halkların kendi kaderini tayin ve doğal kaynaklardan yararlanma hakkı
(Bölüm I - md.l)
aa) Kendi kaderini tayin hakkı
bb) Doğal zenginlik vc kaynaklardan yararlanma hakkı
iv-) ESKHS'nde hakları "aşamalı gerçekleştirme/uygulama" ve "dava
edilebilirlik" meselesi
v- ) Gelişme/kalkınma sorunu
vi- ) Kültürel yaşama katılma ve bilim vc sanattan yararlanma hakkı
vii-) ESKİ İS: hakların sınırlanması ve sapma önlemleri
b-) ESKHS'nde denetim sistemi
i- ) Denetim organı: Çalışma Grubundan E S K H K ' n e
ii-) Rapor sunma usulü
iii- ) Türkiye'nin sunduğu Başlangıç Raporu ve Komitenin Nihai Gözlemleri
iv- ) "Genel Yorum"
B- Bir Düşün Gerçekleşmesi: ESKHS'nin Seçmeli Protokolü
1- ) ESKHS/SP'nin Kabulü ve Yürürlüğe Girmesi
a-) ESKHS/SP'nün hazırlık çalışmaları
b-) ESKHS/SP'nün Kabulü ve İmzaya Açılması (24/09/2009)
2- ) ESKHS/SP: Bireysel Şikayet Başvurusu
8-) Bireysel Şikayet Başvurusunun Kapsamı
b-) Kabul edilebilirlik standartları
XVII
301
301
303
304
306
306
308
310
310
314
319
322
322
322
323
325
326
326
326
326
327
331
331
333
333
3
3
8
338
342
348
356
358
364
366
366
372
377
381
384
384
384
389
390
390
393
^yjjj
İçindekiler
c-) Geçici önlemler
d-) Bireysel başvuruların incelenmesi usulü
3-) ESKHS/SP: Diğer Denetim Usulleri
a-) Devletlerarası başvurular
b-) Soruşturma usulü
c-) Diğer hükümler
B Ö L Ü M 4: K Ö L E L İ K , S O Y K I R I M , B A R I Ş V E M Ü L T E C İ L E R
397
402
405
40S
4
0
7
4
1
1
415
I - KÖLELİK V E KÖLELİK BENZERİ U Y G U L A M A L A R A KARŞI
SÖZLEŞMELER
•
A - 20. Yüzyılın İlk Yarısında Köleliğin Önlenmesi Sözleşmeleri ve
Bunların B M Sistemine Uyumlaştırılması
1- ) 1 H/05/1904 tarihli "Beyaz Köle Ticaretinin Bastırılması Uluslararası
Anlaşması" ve 04/05/1949 tarihli Protokol
a-) 18/05/1904 tarihli Anlaşmanın kapsamı ve Türkiye'nin durumu
b-) 18/05/1904 tarihli Anlaşmanın 1949 tarihli Protokol ile B M sistemine
uyumlaştırılması ve Türkiye'nin durumu
2- ) 04/05/1910 tarihli "Beyaz Köle Ticaretinin Bastırılması Uluslararası
Sözleşmesi" ve 04/05/1949 tarihli Protokol
a-) 04/05/1910 tarihli Sözleşme vc Türkiye'nin durumu
b-) 04/05/1910 tarihli Sözleşmenin 1949 tarihli Protokol ile B M sistemine
uyumlaştırılması ve Türkiye'nin durumu
4
1
S
415
4 1
S
415
4 1
6
4 1
8
8
4 1
4
,
9
B- Milletler Cemiyeti Dönemi Sözleşmeleri ve Bunların B M Sistemine
Uyumlaştırılması
1- ) 30/09/1921 tarihli "Kadın ve Çocuk Ticaretinin Bastırılması Uluslararası
Sözleşmesi" ve 20/10/1947 tarihli Protokol
a-) 30/09/1921 tarihli Sözleşmenin kapsamı ve Türkiye'nin durumu
b-) 30/09/1921 tarihli Sözleşmenin 1947 tarihli Protokol ile B M sistemine
uyumlaştırılması ve Türkiye'nin durumu
2- ) 25/09/1926 tarihli "Kölelik Sözleşmesi" ve 23/10/1953 tarihli Protokol
a-) 25/09/1926 tarihli Sözleşmenin kapsamı ve Türkiye'nin durumu
b-) 25/09/1926 tarihli Sözleşmenin 1953 tarihli Protokol ile B M sistemine
uyumlaştırılması ve Türkiye'nin durumu
3-) 1 1/10/1933 tarihli "Reşit Kadın Ticaretinin Bastırılması Sözleşmesi" ve
20/10/1947 tarihli Protokol
a-) 11/10/1933 tarihli Sözleşmenin kapsamı ve Türkiye'nin durumu
b-) 11/10/1933 tarihli Sözleşmenin 1947 tarihli Protokol ile B M sistemine
uyumlaştırılması ve Türkiye'nin durumu
C- B M Döneminde Köleliğin ve Kadın ve Çocuk Dahil İnsan Ticaretinin
Bastırılmasına Yönelik Sözleşmeler
1- ) 02/12/1949 tarihli "İnsan Ticaretinin ve Başkalarının Fahişeliğinin
Sömürülmcsinin Bastırılması Sözleşmesi"
a-) 02/12/1949 tarihli Sözleşme ve Türkiye'nin durumu
b-) Sözleşmenin kapsamı
2- ) 07/09/1956 tarihli "Köleliğin, Köle Ticaretinin ve Köleliğe Benzer
Kurumların ve Uygulamaların Kaldırılması Hakkında Ek Sözleşme"
a-) 07/09/1956 tarihli Sözleşme ve Türkiye'nin durumu
b-) Sözleşmenin kapsamı
420
4
2
1
4 2
1
4
2
4 2
3
5
5
4 2
4
2
7
4
2
9
4 2
9
4
3
4
3
1
3
4
3
3
4
3
3
4
3
4
4 3
4 3
43(
5
^
>
İçindekiler
3-) 15/11/2000 tarihli "Sınır aşan Örgütlü Suça Karşı Birleşmiş Milletler
Sözleşmesine Ek, Özellikle Kadınların ve Çocukların Olmak Üzere, İnsan
Ticaretinin Önlenmesi, Bastırılması ve Cezalandırılması Protokolü"
a-) 15/11/2000 tarihli "BM/İTCP" ve Türkiye'nin durumu
b-) 15/11/2000 tarihli BM/İTCP"nün, 16/05/2005 tarihli "İnsan Ticaretine
Karşı Eylem Hakkında Avrupa Konseyi Sözleşmesi" ile karşılaştırmalı
olarak incelenmesi
II - S O Y K I R I M , S A V A Ş S U Ç L A R I , İ N S A N L I Ğ A V E B A R I Ş A K A R Ş I
SUÇLARIN BASTIRILMASI V E C E Z A L A N D I R I L M A S I
A - Soykırım Sözleşmesinin Hazırlanmasına Giden Süreçte Üretilen
Belgeler
1- ) II. Dünya Savaşı Galiplerinin "Savaş Suçlularını" Yargılaması ve Hukuk
Oluşturması
a-) 08/08/1945 tarihli Londra Anlaşması: "Uluslararası Askeri Mahkeme
Şartı" ve Mahkemenin yargı yetkisi
b-) 20/12/1945 tarihli "Müttefik Kontrol Konseyi Kanun No.10"
2- ) "Nurcmberg Mahkemesi İlkeleri'Yıin B M Tarafından Teyidi ve Kodlaştırıİması
a-) B M Genel Kurulunun 11/12/1946 tarih ve 95 (I) sayılı "Nuremberg
Mahkemesi Şartı ile Tanınan Uluslararası Hukuk İlkelerinin Teyidi" kararı
b-) B M Genel Kurulunun 11/12/1946 tarih ve 96 (I) sayılı kararı:
"Soykırımın uluslararası hukuk çerçevesinde bir suç olduğunun teyidi"
i- ) 11/12/1946 tarih vc 96 (I) sayılı kararın kabul edilmesi vc içeriği
ii- ) 11/12/1946 tarih ve 96 (I) sayılı kararın karşılaştırmalı olarak
değerlendirilmesi
c-) B M Genel Kurulunun 21/11/1947 tarih ve 180 (II) sayılı "Soykırım
sözleşmesi taslağı" başlıklı kararı
3- ) Uluslararası Hukuk Komisyonu (UHK): "Nuremberg Mahkemesi Şartında ve bu
Mahkeme Hükmünde Tanınan Uluslararası Hukuk İlkeleri" (1950)..
a-) U H K ' n i n görevlendirilmesi vc "Nuremberg Mahkemesi İlkeleri"nin
hazırlanarak B M Genel Kuruluna sunulması
b-) U H K ' n i n ürettiği "Nuremberg Mahkemesi İlkcleri"nin karşılaştırmalı
analizi
C-) B M Genel Kurulunun 12/12/1950 tarih ve 488 (V) sayılı kararı
B- Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi
1- ) SSÖCS'nin Fikir Babası Lemkin'in Görüşleri ve Önerileri
2-) SSÖCS'nin Kabul Edilmesi vc Kapsamı
a-) SSÖCS'nin kabul edilmesi
b-) SSÖCS'nin kapsamı
i- ) SSÖCS'nin hükümlerinin, " A d Hoc Komite Taslağı" hükümleriyle
karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi
ii- ) Kültürel soykırımın SSÖCS'ne dahil edilmemesi
3- ) Uluslararası Mahkemelerin Kararlarında SSÖCS'nin ve Soykırım Suçunun
Nitelendirilmesi
a-) Uluslararası Adalet Divanı kararlarından örnekler
i- ) "SSÖCS'ne Çekinceler" konulu Tavsiye Kararı (1951)
ii- ) "Barcelona Traction" vakası hükmü (1970) ve müteakip hükümler
b-) Ad hoc ceza mahkemeleri kararlarından örnekler
i- ) Eski Yugoslavya için Uluslararası Ceza Mahkemesinin uygulaması
ii- ) Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesinin uygulaması
4- ) Uluslararası Adalet Divanının "Bosna Soykırım" Davası Hükmü (26/02/2007) ve
Değerlendirilmesi
XIX
439
439
440
446
446
446
446
448
451
451
452
452
453
455
455
455
457
462
462
462
465
465
466
466
473
474
475
475
477
478
478
480
4^3
İçindekiler
a-) "Bosna Soykırım" davası hükmünde UAD'nın vardığı sonuçlar
b-) "Bosna Soykırım" davası hükmünün analizi
12/08/1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve 1977 Protokolleri
1- ) Cenevre Sözleşmelerinde "ağır ihlalleri" düzenleyen hükümler
a-) Cenevre Sözleşmelerinin kabulü ve Türkiye'nin bağıtlanması
b-) Cenevre Sözleşmelerinde "ağır ihlalleri" düzenleyen normlar ve
benzerlikleri ile farklılıkları
c-) Cenevre Sözleşmelerinde ortak (md.3) hükmü
2-) 1977 Protokollerine Giden Süreçte Üretilen Konuya İlişkin Belgeler
a-) X X . Uluslararası Kızıl Haç Konferansı: "Hedef Gözetmeyen Savaş
Tehlikesine Karşı Sivil Nüfusun Korunması" (1965)
b-) B M Tahran Konferansı: "Silahlı çatışmalarda insan hakları"
(12/05/1968)
c-) B M Genel Kurulu: 19/12/1968 tarih ve 2444 (XXIII) sayılı ile
16/12/1969 tarih ve 2597 ( X X I V ) sayılı "Silahlı çatışmalarda insan
haklarına saygı gösterilmesi" başlıklı kararlar
d-) B M Genel Kurulu: 09/12/1970 tarih ve 2674 ( X X V ) sayılı ile 2676
( X X V ) sayılı "Silahlı çatışmalarda insan haklarına saygı gösterilmesi"
başlıklı kararlar
e-) B M Genel Kurulu: 09/12/1970 tarih ve 2675 ( X X V ) sayılı "Silahlı
çatışmalarda sivil nüfusun korunması için temel İlkeler" kararı
f-) B M Genel Kurulu: "Olağanüstü Hallerde ve Silahlı Çatışma Hallerinde
Kadınların ve Çocukların Korunması Bildirisi" (14/12/1974)
g-) B M Genel Kurulu: "Silahlı Çatışmalarda İnsan Haklarına Saygı
Gösterilmesi" (14/12/1974)
3-) Cenevre Sözleşmelerinin 12/12/1977 tarihli Protokollerinde "ağır ihlalleri"
düzenleyen normlar
a-) Protokol No.I: "Uluslararası Silahlı Uyuşmazlık Mağdurlarının
Korunması"
b-) Protokol No.II: "Uluslararası Olmayan Silahlı Uyuşmazlık
Mağdurlarının Korunması"
D- Savaş Suçlarında Zamanaşımı Uygulanmaması S ö z l e ş m e s i (1968) ve
Suçluların Yakalanmasında İşbirliği İlkeleri (1973)
1 -) "Savaş Suçlarına vc İnsanlığa Karşı Suçlara Kanuni Zamanaşımı Sınırlaması
Uygulanmamasına Dair Sözleşme" (1968)
a-) 1968 tarihli B M Sözleşmesinin kabulü vc yürürlüğe girmesi
b-) 1968 tarihli B M Sözleşmesinin hükümleri
c-) Avrupa Konseyinin aynı konulu ve 1974 tarihli Sözleşmesi
2-) B M = "Savaş suçlarından ve insanlığa karşı suçlardan suçlu kişilerin tespiti,
yakalanması, iade edilmesi ve cezalandırılmasında uluslararası işbirliği İlkeleri" (1973)
a-) B M Genel Kurulunun 03/12/1973 tarihli "İlkeler" metninin kabulü
öncesinde üretilen belgeler
b-) B M Genel Kurulunun 03/12/1973 tarihli "İlkeler" metninin kabulü ve
kapsamı
E- BM'nin "uluslararası ceza yargısı" (1950-1957) ve Uluslararası Hukuk
Komisyonunun "Barışa ve İnsanlığın Güvenliğine Karşı Suçlar Kodu"
konulu belgeleri
1-) B M ' n i n "uluslararası ceza yargısı" konusunda ürettiği belgeler
a-) B M Genel Kurulu: 12/12/1950 tarih ve 489 (V) sayılı "Uluslararası ceza
yargısı" kararı
483
485
495
496
496
4
9
6
500
500
501
5
0
1
501
5
0
3
504
505
5
0
6
5
0
6
^
5
0
9
5
1
0
5
1
0
510
5
1
1
512
514
514
516
518
518
518
İçindekiler
b-) B M Genel Kurulu: 14/12/1954 tarih ve 898 (IX) sayılı ile 11/12/1957
tarih ve 1187 (XII) sayılı "Uluslararası ceza yargısı" kararları
2-) Uluslararası Hukuk Komisyonunun "Barışa ve İnsanlığın Güvenliğine Karşı
Suçlar Kodu Taslakları" (1954, 1996)
a-) U H K ' n u n "Barışa ve İnsanlığın Güvenliğine Karşı Suçlar Kodu
Taslağı" (1954)
i -) " K o d Taslağı/1954"ün kabul edilmesi
i i - ) " K o d Taslağı/1954"ün hükümleri ve değerlendirilmesi
b-) B M Genel Kurulu: 04/12/1954 tarih ve 895 (IX) ile 897 (IX) sayılı ve
11/12/1957 tarih ve 1186 (XII) sayılı "Barışa ve İnsanlığın Güvenliğine
Karşı Suçlar Kodu Taslağı" kararları
c-) U H K ' n u n "Barışa ve İnsanlığın Güvenliğine Karşı Suçlar Kodu Taslağı"
(1996)
i - ) "Kod Taslağı/l996"nın kabul edilmesi ve metni okuma anahtarları
i i - ) " K o d Taslağı/I996"nın bazı hükümleri
aa) " K o d Taslağı/1996"da genel hükümler ve suçlar
bb) " K o d Taslağı/I996"da düzenlenen "soykırım" suçuna ilişkin
yorum ve değerlendirilmesi
F- B M ' n i n ürettiği "saldırganlığın t a n ı m ı " konulu belgeler
1-) "Saldırganlığın tanımı" meselesi
a-) B M Genel Kurulu: 03/11/1947 tarih ve 110 (II) sayılı "Yeni bir savaş
propagandasına ve kışkırtıcılarına karşı alınması gereken önlemler" başlıklı
karar
b-) B M Genel Kurulu: 1952 - 1959 döneminde çıkarılan "Saldırganlığın
tanımı meselesi" başlıklı kararlar
c-) B M Genel Kurulu: 1968 - 1973 döneminde çıkarılan "Saldırganlığın
Tanımı Meselesi hakkında Özel Komite raporu" başlıklı kararlar
d-) B M Genel Kurulu: 14/12/1974 tarih ve 3314 ( X X I X ) sayılı
"Saldırganlığın Tanımı" başlıklı karar
2-) "Saldırganlık suçuna" da yer veren çeşitli Bildiriler
a-) B M Genel Kurulu: 21/12/1965 tarih ve 2131 ( X X ) sayılı "Devletlerin
İçişlerine Müdahalenin Kabul Edilmezliği ve Bağımsızlık ve
Egemenliklerinin Korunması Bildirisi"
b-) B M Genel Kurulu: 11/12/1969 tarih ve 2542 ( X X I V ) sayılı "Sosyal
İlerleme ve Gelişme Bildirisi"
c-) B M Genel Kurulu: 24/10/1970 tarih ve 2625 ( X X V ) sayılı "Devletler
Arasında Dostça İlişkiler ve İşbirliğine İlişkin Uluslararası Hukuk İlkeleri
Bildirisi"
d-) B M Genel Kurulu: 16/12/1970 tarih ve 2734 ( X X V ) sayılı "Uluslararası
Güvenliğin Kuvvetlendirilmesi Bildirisi" ve 09/12/1981 tarih ve 36/102
sayılı "Uluslararası Güvenliğin Güçlendirilmesi Bildirisinin Uygulanması"
kararı
e-) B M Genel Kurulu: 10/11/1975 tarih ve 3384 ( X X X ) sayılı "Bilimsel ve
Teknolojik İlerlemenin Barış Yararına ve İnsanlığın Menfaati için
Kullanılması Bildirisi"
f-) B M Genel Kurulu: 15/12/1978 tarih ve 33/73 sayılı "Toplumların Barış
İçinde Yaşama Hazırlanması Bildirisi"
G - Uluslararası C e z a Mahkemeleri
1-) A d hoc Uluslararası Ceza Mahkemeleri
a-) Eski Yugoslavya için Uluslararası Ceza Mahkemesi (1993)
i-) " E Y U C M " n i n yargı yetkisi, suçlar ve cezalar
ii-) " E Y U C M " n i n faaliyetleri
XXI
520
520
520
520
521
524
525
525
527
527
531
535
535
535
535
537
538
540
540
541
541
542
543
543
544
544
544
545
"547
XXII
İçindekiler
b-) Ruanda için Uluslararası Ceza Mahkemesi (1994)
i-) " R U C M " n i n yargı yetkisi, suçlar ve cezalar
ii- ) " R U C M ' n i n faaliyetleri
2-) Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsü (1998)
a-) " U C M " n i n kurulması
b-) ' ' U C M Statüsü"nün kabulü ve Taraf Devletler
c-) " U C M " n i n yapısı
d-) " U C M " n i n yargı yetkisi, suçlar ve cezalar
e-) "UCM"nin faaliyetleri
III - B A R I Ş H A K K I
A - İnsan Haklan 20. Yüzyıl Patolojileri K a r ş ı s ı n d a B i r D u r u m Alışı
Yansıtır
1- ) Totaliter Politiko-Jüridik Modeller Patolojisi
2- ) Barış Hakkı ve Yumuşak Hukuk Belgeleri
a-) Savaş patolojisi
b-) Barış hakkı ile ilgili uluslararası belgeler vc değerlendirilmesi
i- ) B M Şartı (1945) ve B M Genel Kurulunun özellikle barış ve nükleer
silahsızlanmaya ilişkin bazı kararları
aa) "Yeni bir savaş propagandasına vc kışkırtıcılarına karşı alınması
gereken önlemler" (03/11/1947)
bb) "Barışın Gerekleri" (01/12/1949)
cc) 1957 1960 döneminde "silahlanmanın azaltılması" yönündeki
Kararlar
dd) "Etkili uluslararası kontrol altında nükleer silah denemelerinin
yasaklamak üzere bir andlaşmaya duyulan ivedi ihtiyaç" (08/11/1961)
ee) "Nükleer ve Termonükleer Silahların Kullanımının Yasaklanması
Hakkında Bildiri" (24/11/1961)
ti) "Silahsızlanmayla sağlanacak kaynakların barışçıl ihtiyaçlara
tahsisi Bildirisi" (18/12/1962)
gg) 1963 - 1970 döneminde silahsızlanma ve nükleer silah
denemelerini durdurulması konulu olarak çıkarılan diğer kararlar
hh) "Nükleer ve termonükleer denemelerin ivedilikle askıya alınması
gereği" (16/12/1971)
ü) "Nükleer Felaketin Önlenmesi Bildirisi" (09/12/1981)
jj) "Nükleer Savaşın Kınanması" (15/12/1983)
ii- ) "Sosyal İlerleme ve Gelişme Bildirisi" (11/12/1969)
"•-) Barış hakkı ile bağlantılı olarak "Devletler Arasında Dostça İlişkiler ve
işbirliğine İlişkin Uluslararası Hukuk İlkelerine" ilişkin standartları ortaya
koyan belgelere örnekler
aa) Dostça ilişkiler ve uyuşmazlıkların barışçıl çözümü konusunda
1957 - 1970 döneminde üretilen bazı belgeler
bb) "Devletler Arasında Dostça İlişkiler vc İşbirliğine İlişkin
Uluslararası Hukuk İlkeleri Bildirisi" (24/10/1970)
cc) "Uluslararası Uyuşmazlıkların Barışçıl Çözümü Manila Bildirisi"
(15/11/1982)
iv-) Barış hakkı ile bağlantılı olarak "Uluslararası Güvenliğin
Kuvvetlendirilmesine" yönelik belgelere örnekler
aa) "Uluslararası Güvenliğin Kuvvetlendirilmesi Bildirisi"
(16/12/1970)
bb) "Uluslararası Güvenliğin Kuvvetlendirilmesi Bildirisinin
Uygulanması" (09/12/1981)
556
55g
559
5? 1
571
572
574
5^0
5Hg
594
594
595
596
596
597
597
597
59$
59S
60)
60]
603
603
606
606
607
607
608
608
609
612
613
613
613
İçindekiler
v- ) Barış hakkı ile bağlantılı olarak "Devletlerin Haklan ve Ödevleri"
standartlarını ortaya koyan belgelere örnekler
aa) "Devletlerin Hakları ve Ödevleri Bildirisi Taslağı" (06/12/1949)
bb) "Devletlerin Ekonomik Haklan ve Ödevleri Şartı" (12/12/1974)
cc) "Uluslararası İlişkilerde Kuvvet Kullanma Tehdidinden ya da
Kullanmaktan Kaçınma İlkesinin Etkililiğinin Pekiştirilmesi Bildirisi"
(18/11/1987)
vi- ) "Halkların Barış Hakkı Bildirisi" (12/1 1/1984)
vii- ) Barış hakkı ile bağlantılı olarak orta ve uzun erimde program hedef
ortaya koyan belgelere örnekler
aa) "Viyana Bildirisi ve Eylem Programı" (25/06/1993)
bb) "Birleşmiş Milletler Bin Yıl Bildirisi" (08/09/2000)
viii- ) Barış hakkı ile bağlantılı olarak Gelişme ve Çevre arasındaki ilişkiyi
ortaya koyan belgelere örnekler
aa) "Çevre ve Gelişmeye Dair Rio Bildirisi" (14/06/1992)
bb) "Sosyal Gelişme İçin Dünya Zirvesi Sonuç Bildirisi" (12/03/1995)
ix- ) Barış kültürü oluşturmaya yönelik belgeler
aa) "Halklar Arasında Barış, Karşılıklı Saygı ve Anlayış İdeallerinin
Gençlerde Geliştirilmesi Bildirisi" (07/12/1965)
bb) "Toplumların Barış İçinde Yaşama Hazırlanması Bildirisi"
(15/12/1978)
ee) "Barış Kültürü Bildirisi" (13/09/1999)
B- Barış Hakkı ve Sert Hukuk Belgeleri
1- ) Barış Hakkı ve Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı
2- ) İnsan Hakları Sözleşmeleri Organları Kararlarında Barış Hakkı
a-) M S H S organı İIIK'nin "yaşam hakkına" ilişkin 02/11/1984 tarih ve 14
(23) sayılı "Genel Yorumu"
b-) M S H S organı İHK'nin bireysel başvurularda barış hakkı ile alakalı
bulunan içtihatları = nükleer bomba testleri
C-) AİHS organı AİHK'nun bireysel başvurularda barış hakkı ile alakalı
bulunan içtihatları = nükleer bomba testleri
3- ) Barış hakkının niteliği
IV-MÜLTECİLERİN KORUNMASI
A - Mültecilerin Hukuki Statüsüne Dair 1951 tarihli Sözleşme
1 -) MHSS'nin Kabulü ve Yürürlüğe Girmesi
2-) MHSS'nin Kapsamı
B- Mültecilerin Hukuki Statüsüne Dair 1967 tarihli Protokol
I -) MHSP'ün Kabulü ve Yürürlüğe Girmesi
2 - ) M H S P ' n ü n Kapsamı
C- Devlete Sığınmaya Dair Bildiri (1967)
B Ö L Ü M 5: K A D I N V E Ç O C U K H A K L A R I
A - B M Sisteminde Kadın Haklarına İlişkin Belgeler
1- ) Uluslararası Düzlemde Kadın Haklarına İlişkin Belgelere İlişkin Bir Liste
2- ) B M ' n i n Kadın Haklarına İlişkin Spesifik Bazı Sözleşmeleri
a-) B M "Kadınların Siyasal Hakları Sözleşmesi" (kabul: 20/12/1952;
imzaya açılma: 31/03/1953)
b-) B M "Evli Kadınların Vatandaşlığına Dair Sözleşme" (kabul:
29/01/1957; imzaya açılma: 20/02/1957)
c-) B M "Evlenmeye Rıza, Evlenme için Asgari Yaş ve Evliliklerin Tescili
Hakkında Sözleşme" ve "Tavsiye Kararı"
XXIII
614
614
616
617
618
618
618
619
619
619
620
620
620
621
623
627
627
628
628
629
630
632
633
633
633
634
638
638
639
640
643
643
643
644
644
647
649
XXIV
İçindekiler
i-) "Evlenmeye Rıza, Evlenme için Asgari Yaş ve Evliliklerin Tescili
Hakkında Sözleşme" (kabul: 07/11/1962; imzaya açılma: 10/12/1962)
ii- ) B M Genel Kumlunun "Evlenmeye Rıza, Evlenme İçin Asgari Yaş ve
Evliliklerin Tescili Hakkında Tavsiye Karan" (01/11/1965)
d-) B M ' n i n Kadın Haklarıyla İlgili Bazı Bildirileri
i - ) "Olağanüstü Hallerde ve Silahlı Çatışma Hallerinde Kadınların ve
Çocukların Korunması Bildirisi" (14/12/1974)
ii- ) "Uluslararası Barış ve İşbirliğinin Geliştirilmesine Kadınların Katılımı
Hakkında Bildiri" (03/12/1982)
3-) Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Bildirisi vc Sözleşmesi
a-) "Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Bildirisi" (07/11/1967)
b-) "Kadınlara Karşı Her Biçimiyle Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması
Sözleşmesi" (18/12/1979)
i- ) KKAOKS'ninin kabulü, Taraf Devlet sayısı ve Türkiye'nin çekinceyle
onaylaması
ii- ) K K A O K S ' n i n kapsamı
iii- ) K K A O K S ' n d e çekinceler sorunu
iv-) K K A O K S sisteminde "geçici özel önlemler"
aa) K K A O K S ' n d e "geçici özel önlemler"
bb) K K A O K K ' n i n Genel Tavsiyelerinde "geçici özel önlemler"
cc) Diğer sözleşme sistemlerinde "geçici özel önlemler" ya da "özel
önlemler"
V-) K K A O K S denetim organı: "Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Ortadan
Kaldırılması Komitesi"
vi-) K K A O K S denetim sistemi: Rapor usulü
vii- ) K K A O K K ' n i n "Genel Tavsiye" verme yetkisi
4-) " K K A O K S Seçmeli Protokolü" (1999)
a-) K K A O K S Seçmeli Protokolünün Kabul Edilmesi ve Türkiye'nin
Durumu
b-) K K A O K S Seçmeli Protokolünün Kapsamı
i- ) Bireysel şikayet başvurusu usulü
ii-) İç hukuk yollarının tüketilmesi ve istisnası
c-) Soruştunna Usulü
i- ) K K A O K S / S P ve K K A O K K / U K ' n d a "soruşturma usulü"
ii-) Soruşturma usulü seçmeli bir usuldür
d-) "Geçici Önlemler" Kurumu ve Olası Esnek Uygulama Alanı
5-) "Kadınlara Karşı Şiddetin Ortadan Kaldırılması Hakkında Bildiri"
(20/12/1993)
a-) "KKŞOKB"nin kapsamı
b-) "KKŞOKB" sui generis bir belgedir
B - Ç o c u k Haklarına İlişkin Belgeler
1 -) Çocuk Hakları Bildirileri
a-) Milletler Cemiyeti Dönemi: "Çocuk Haklan Cenevre Bildirisi" (1924)
b-) B M Dönemi: "Çocuk Hakları Bildirisi" (1959)
2-) "Çocuk Hakları Sözleşmesi" (1989)
a-) ÇHS'nin Kabulü, Taraf Devletler, çekinceler vc itirazlar
b-) Türkiye'nin ÇHS'ne Taraf olma işlemleri, çekincesi ve itirazlar
c-) ÇHS'nin Kapsamı
d-) ÇHS Denetim Organı: Çocuk Hakları Komitesi
i - ) ÇHS (md.43/2)'de Komite üye sayısını artırmaya yönelik olarak yapılan
değişiklik ve Türkiye
ii- ) ÇHK üyelerinin cinsiyete göre profili
b S
5
> 5
Tİ*
M
W
^
^
^
7 f
5
'
^
^
.
7
7
QJ
^
Q
7
7
7
0
^
_ j~
1
\
S
' *
.
.
7 9
7*
71
^
7
3
5
Q
İçindekiler
ili-) ÇIIK üyelerinin uyrukluğa göre profili
e-) ÇHS'nde Denetim: Rapor Usulü
i- ) Raporların sunulma zamanı ile biçimi ve içeriği
ii- ) Rapor sunma yükümlülüğünün aksatılmasına karşı önlemler
iii- ) Raporların incelenmesi usulü ve sonucu: "Öneriler ve Genel
Tavsiyeler"
iv- ) Rapor usulünün işlevi
f-) ÇHK'nin Genel Yorum Yetkisi ve İşlevi
g-) ÇHS'nin Türk Hukukunda Etkisi ve Ulusal Yüksek Mahkemelerin
Kararlarında Kullanılışı
i- ) Anayasa Mahkemesi kararları
ii- ) Yargıtay kararları
3- ) "ÇHS'nin Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisi Hakkında
Seçmeli Protokolü", (2000)
a-) Protokolün kabul edilmesi ve özelliği
b-) Türkiye'nin Taraf olma işlemleri, koyduğu beyanlar ve bunlara gelen
itirazlar
c-) Protokolün kapsamı ve denetim sistemi
4- ) "ÇFIS'nin Çocukların Silahlı Çatışmalarda Yer Alması Hakkında Seçmeli
Protokolü", (2000)
a-) Protokolün kabul edilmesi ve özelliği
b-) Türkiye'nin Taraf olma işlemleri, koyduğu beyanlar ve bunlara gelen
itiraz
c-) Protokolün kapsamı ve denetim sistemi
B Ö L Ü M 6: İ Ş K E N C E Y A S A Ğ I
A - " İ ş k e n c e y e Karşı B i l d i r i " (1975)
1- ) İKB'nin Hazırlanma Süreci
2- ) İKB'nin Kapsamı
B - İşkence Karşı S ö z l e ş m e ve P r o t o k o l ü
1-) "İşkenceye Karşı Sözleşme" (1984)
a-) İKS'nin Kabulü ve Taraf Devlet Sayısındaki Artış
b-) Türkiye'nin İKS'ye Taraf Olma İşlemleri, Koyduğu Beyanlar, Çekince
ve Bir Başka Devletin Çekincesine Yaptığı İtiraz
c-) İKS'de Değişiklik Yapılması Girişimi
d-) İKS: Kapsam
i- ) Tanım meselesi ve unsurlar
ii- ) İşkence yasağı mutlaktır ve Taraf Devletlere düşen diğer yükümlülükler
iii- ) İKS (md.3)'ün sorunlu kapsamı ve uygulaması = sınır dışı/iade
vakalarında koruma şemsiyesinin işkenceye maruz kalma riski ile
sınırlandırılması
iv- ) İKS (md. 15)'teki "işkence altında alınmış ifadenin delil olarak
kullanılmazlığı" prensibini tehdit eden yeni oluşumlar
e-) İKS'nin Denetim Organı: "İşkenceye Karşı Komite"
i- ) İKK üyelerinin cinsiyete göre profili
ii- ) İKK üyelerinin uyrukluğa göre profili
f-) İKS'de Denetim: Rapor Usulü ve Etkinleştirmeye Yönelik Önlemler
i-) Rapor usulü
ii- ) Rapor usulünün işletilmesinde sorunlar
iii- ) Rapor usulünü etkinleştirmek üzere tasarımlanan önlemler
iv- ) Rapor usulünün şikayet başvurusu usulüyle ilişkilendirilmesi
XXV
736
738
739
740
743
747
747
750
750
752
756
756
757
758
761
761
763
765
7
6
9
7
6
9
769
770
3
773
773
7 7
774
777
778
778
781
782
784
787
789
792
794
794
797
799
800
XXVI
içindekiler
g-) İKS'de Denetim: Şikayet Başvurusu Usulü
i-) Seçmeli usul olarak şikayet başvurusu ve tanıma beyanları
ii-) Devletlerarası şikayet başvurusu usulü
iii-) Bireysel şikayet başvurusu usulü
aa) Şikayetçi
bb) Kabul edilebilirlik için aranan şartlar
ee) Başvurunun esastan incelenmesi
dd) Geçici önlemler
ee) Bireysel şikayet başvurusu pratiği
h-) Soruşturma Usulü
i- ) Soruşturma usulü seçmeli bir usuldür
ii- ) Soruşturma usulünün yürütümü
iii- ) Soruşturma usulünün pratiği
iv-) "Genel Yorum" Yetkisi ve İşlevi
2-) "İKS/Seçmeli Protokolü" (2002)
a-) İKS Seçmeli Protokolünün hazırlanması, kabulü ve yürürlüğe g"™fsı.
b-) İKS/SP ile kurulan "Önleme Alt-Komitesi" ilk üyelerinin Aralık 2006
tarihinde seçilmeleri ve bu organın kuruluşu tamamlanarak faaliyete
geçmesi
c-) İKS Seçmeli Protokolünün Kapsamı
80 i
g^
_
g ^
K ( ) 7
g^g
gI^
g^
g.g
g. g
gQ
g^
g^^
9
g
2
S
^
g~j
B Ö L Ü M 7: U L U S L A R A R A S I D Ü Z L E M D E D İ Ğ E R H Ü K Ü M E T L E R ARASI U Z M A N L I K Ö R G Ü T L E R İ T A R A F I N D A N H A Z I R L A N A N
B E L C E L E R D E İNSAN H A K L A R I
I - ULUSLARARASİ ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ TARAFINDAN
ÜRETİLEN B E L G E L E R
A - U Ç Ö Kurulması, Statüsü
B - U Ç Ö ' n ü n İnsan Haklarıyla İlgili Bazı S ö z l e ş m e l e r i
1- ) Örgütlenme ve Sendika Özgürlüğüne İlişkin Belgeler
a-) "Sendika/(Örgütlenme) Özgürlüğü ve Örgütlenme Hakkının Korunması
Sözleşmesi - No.87" (1948)
b-) "Örgütlenme ve Toplu Görüşme Hakkı İlkelerinin Uygulanması
Sözleşmesi - No.98" (1949)
c-) "Kamu Hizmetinde Örgütlenme Hakkının Korunması ve İstihdam
Koşullarının Belirlenmesi Yöntemleri Sözleşmesi - No.151" (1978)
2- ) Cebri/(Zorla) Çalıştırma Yasağına İlişkin Belgeler
a-) "Cebri/(Zorla) Çalıştırma Sözleşmesi - No.29" (1930)
b-) "Ccbri/(Zorla) Çalıştırmanın İlgası Sözleşmesi - No. 105" (1957)
3- ) Ayrımcılık Yasağı ile Fırsat ve Muamele Eşitliğine İlişkin Belgeler
a-) "Eşit Değerde İş İçin Erkek ve Kadın İşçiler Arasında Ücret Eşitliği
Sözleşmesi - No. 100" (1951)
b-) "İstihdam ve Meslek Bağlamında Ayrımcılığa İlişkin Sözleşme
No. 111" (1958)
4) Çocuk İşçiliğine İlişkin Belgeler
B-) "istihdama Kabulde Asgari Yaşa İlişkin Sözleşme - No. 138" (1973)
b) "En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortadan
Kaldırılması İçin Acil Eyleme İlişkin Sözleşme - No. 182" (1999)
5) UÇÖ'nün Yerli Halkların Haklarına İlişkin Belgeleri
a-) "Yerli ve Kabile Nüfus/(Ahali) Sözleşmesi - No. 107" (1957)
i-) 107 sayılı Sözleşmenin kabulü, yürürlüğe girmesi ve Taraf Devletler
ii- ) 107 sayılı Sözleşmenin kapsamı
.837
.83")
.837
8 4 (
^
^
8 4
8 4 (
)
8 4
5
84
-3
8
4
4
8 4 <
t
849
85 1
8 5
853
7
857
8 5
859
8
6
86
86
86
7
içindekiler
b-) "Yerli ve Kabile Halklar Sözleşmesi - No. 169" (1989)
i-) 107 sayılı Sözleşmenin yerini almak üzere 169 sayılı Sözleşmenin
hazırlanmasına yol açan temel etkenler
ii-) 169 sayılı Sözleşmenin kabulü, yürürlüğe girmesi ve Taraf Devletler
iii- ) 169 sayılı Sözleşmenin, özellikle 2007 tarihli "Yerli Halkların Hakları
B M Bildirisi" ile karşılaştırmalı olarak, kapsamı
6) Bölgesel ve Uluslararası İnsan Hakları Sistemlerinde Yerli Halkların Hakları
ve Korunması
a-) Ame.İHS Sisteminde Yerli Halkların Haklarının Korunması
i-) Ame.İl İM 'nin "geçici önlem" tasarruflarıyla "yerli halklara" sağladığı
koruma
ii- ) Ame.İHM'nin "hüküm" tasarruflarıyla "yerli halklara" sağladığı
koruma
b-) Yerli Halkların Haklarının Uluslararası Düzlemdeki İnsan Hakları
Sözleşmeleri Sistemleriyle Korunması
i- ) B M M S H S sisteminde İHK'nin "geçici önlem" vc "esasa dair karar"
tasarruflarıyla "yerli halklara" sağladığı koruma
ii- ) B M I A O K S sisteminde I A O K K ' n i n "Yerli Halkların Hakları Hakkında
Genel Yorumu" (1997)
c-) Yerli Halkların I laklarının B M düzleminde tanınması ve korunmasına
ilişkin girişimler ve kaydedilen ilerlemeler
i- ) B M organlarının yerli halkların haklarıyla ilgili kararları
ii- ) 13/06/1992 tarihinde Rio de Janeiro'da yapılan B M Çevre ve Gelişme
Konferansının kabul ettiği "Gündem 21" başlıklı belgede yerli halklar
iii- ) B M "Viyana Bildirisi ve Eylem Programı" (1993) metninde "yerli
halkların hakları" konusundaki hükümler
iv- ) 1982'den 1993'e = B M "Yerli Nüfus Çalışma Grubu" tarafından
hazırlanan ve İnsan Haklan Komisyonuna gönderilen "Yerli Halkların
Hakları Birleşmiş Milletler Bildirisi Taslağı" (1993)
aa) 1982-1993 arasındaki dönemde yürütülen faaliyetler ve çıkarılan
Kararlar
bb) 1993 = All-Komisyonun "Yerli Nüfus Çalışma Grubu" tarafından
"Yerli Halkların Hakları B M Bildirisi Taslağı"nın kabul edilmesi ve
hükümleri
v-) 1994'ten 2007'yc = 1993 tarihli Bildiri Taslağından 13/09/2007 tarihli
"Yerli Halkların Hakları B M Bildirisi"nc giden süreç
vi-) B M Genel Kurulunun 13/09/2007 tarihli Kararıyla kabul edilen "Yerli
Halkların Hakları Birleşmiş Milletler Bildirisi"
aa) "Yerli Halkların Hakları Birleşmiş Milletler Bildirisi"nin kabul
edilmesi ve göreceği işlev
bb) "Yerli Halkların Hakları Birleşmiş Milletler Bildirisi"nin
hükümleri
II- U N E S C O T A R A F I N D A N H A Z I R L A N A N B E L G E L E R
A - U N E S C O Anayasası ve İnsan Hakları İhlali Şikayetlerinin İncelenmesi
I -) U N E S C O Anayasasında (1945) İnsan Hakları Unsuru
2-) U N E S C O ' n u n İnsan Haklan Vakalarını ve Meselelerini İnceleme Mekanizma
vc Usulüne Dair Düzenleme (1978)
B- U N E S C O Tarafından Üretilen Başlıca İnsan Hakları Belgeleri
1 -) U N E S C O Belgelerine Dair Genel Bilgi
2-) U N E S C O Sözleşmeleri
a) "Eğitimde Ayrımcılığa Karşı Sözleşme" (1960)
XXVII
865
865
866
866
873
873
873
876
878
878
879
881
881
882
883
884
884
885
888
897
897
899
905
905
905
907
910
910
912
912
İçindekiler
XXVIII
i- ) Sözleşmenin kabulü, yürürlüğe girmesi ve Taraf Devletler
ii- ) Sözleşmenin kapsamı
iii- ) Sözleşmenin yorum ve uygulanmasına ilişkin uyuşmazlıkların çözüm
usulü
b) "Eğitimde Ayrımcılığa Karşı Sözleşme-Uzlaştırma Komisyonu
Protokolü" (1962)
i- ) Protokolün kabulü, yürürlüğe girmesi ve Taraf Devletler
ii- ) Protokolün kapsamı
c) "Kültürel İfadelerin Çeşitliliğinin Korunması ve Geliştirilmesi
Sözleşmesi" (20/10/2005)
i- ) Sözleşmenin kabulü, yürürlüğe girmesi ve Taraf Devletler
ii- ) Sözleşmenin kapsamı
iii- ) Sözleşmenin kurduğu organlar
iv- ) Sözleşmenin yorum ve uygulanmasına dair uyuşmazlıkların çözümü
U S U L Ü
-) U N E S C O Bildirileri
a) "Uluslararası Kültürel İşbirliği İlkeleri Bildirisi" (04/11/1966)
b) "Irk ve Irksal Önyargılar Hakkında Bildiri" (27/11/1978)
i- ) "Irk ve Irksal Önyargılar Hakkında Bildiri"nin ilanı ve kapsamının
karşılaştırmalı olarak incelenmesi
ii- ) "Irk ve Irksal Önyargılar Hakkında Bildiri" ile birlikte kabul edilen
"Bildirinin Uygulanması Kararı"
c) "Kitle İletişim Araçlarının Barışın Güçlendirilmesine Dair Temel İlkeler
Bildirisi" (22/11/1978)
d) "Hoşgörü İlkeleri Bildirisi" (16/11/1995)
e) "İnsan Genomu ve İnsan Hakları Evrensel Bildirisi" (11/11/1997)
i- ) U N E S C O "İnsan Genomu ve İnsan Hakları Evrensel B i l d i r i s i n i n
hazırlanması ve kabulü
ii- ) U N E S C O "İnsan Genomu ve İnsan Hakları Evrensel Bildirisi"nin
kapsamının karşılaştırmalı olarak incelenmesi
iii- ) UNESCO'nun "İnsan Genomu ve İnsan Hakları Evrensel Bildirisi" ile
birlikte kabul ettiği "Bildirinin Uygulanması Kararı"
iv- ) B M Genel Kumlunun 08/03/2005 tarihli "İnsan Klonlamaya Dair
Birleşmiş Milletler Bildirisi"
aa) B M Genel Kurulunun, 1997 tarihli U N E S C O "İnsan Genomu
Bildirisini benimseyen 09/12/1998 tarihli Kararı
bb) B M İnsan Hakları Komisyonu, B M E K O S O K ve B M Genel
Kurulunun konuyla ilgili olarak ürettikleri kararlar
cc) B M Genel Kurulunun 08/03/2005 tarihli kararıyla "İnsan
Klonlamaya Dair Birleşmiş Milletler B i l d i r i s i n i kabul etmesi ve
Bildirinin kapsamı
t) "Şimdiki Nesillerin Gelecek Nesillere Yönelik Sorumlulukları Bildirisi"
(12/11/1997)
g) "Kültürel Çeşitlilik Hakkında U N E S C O Evrensel Bildirisi" (02/11/2001)
912
^
. <.
„,
5
„. gjg
ç j
?
^
093
Cl*
^
(
.932
111
.937
.940
.940
.941
9
9
9
8
^
2
5
3
957