İÇİNDEKİLER GİRİŞ .................................................................................................................. 1 1. BÖLÜM ÖRGÜTLERDE EĞİTİM VE GELİŞTİRME: GİRİŞ, TANIMLAR VE KAVRAMLAR .................................................................................................. 9 İNSAN KAYNAKLARININ EĞİTİM VE GELİŞTİRİLMESİNE GİRİŞ.............................. 9 Eğitim Neden Önemlidir? .................................................................................. 10 Değişim, Değişim… Baş Döndüren Değişim ....................................................... 12 KAVRAMLAR ...................................................................................................... 14 Eğitim (Training) Nedir? ..................................................................................... 14 Öğrenme (Learning)........................................................................................... 17 Geliştirme (Development) ................................................................................. 18 Education ve Training ........................................................................................ 19 Eğitimci Kimdir, Ne Yapar? ................................................................................ 19 Eğitim ve Geliştirme Alanı.................................................................................. 21 2. BÖLÜM ÖĞRENME ...................................................................................................... 35 Kavram: Öğrenme.............................................................................................. 35 Davranış Değişikliği Olarak Öğrenme: Davranışçı Öğrenme Teorileri ............... 36 Anlama Olarak Öğrenme: Bilişsel Öğrenme Teorileri ........................................ 38 Bilginin Bireysel Olarak Oluşturulması Olarak Öğrenme: İnşacı Öğrenme Teorileri ............................................................................................................. 38 Sosyal Bir Pratik Olarak Öğrenme: Sosyal Öğrenme Teorileri ........................... 40 Etkili Bir Öğrenme Türü Olarak Örnek Alma (Modelling) .................................. 41 Eğitimcinin Rolü ................................................................................................. 41 Öğrenmenin Üç Niteliği ..................................................................................... 43 viii | Ç a l ı ş m a H a y a t ı n d a E ğ i t i m v e G e l i ş t i r m e 3. BÖLÜM BİLGİ YÖNETİMİ VE ‘EĞİTİM VE GELİŞTİRME’ AÇISINDAN ÖNEMİ ............................................................................................................. 45 Bilgi Yönetimi ..................................................................................................... 45 Tanımlar ............................................................................................................. 46 Bilgi Yönetiminin Çok Disiplinli Doğası .............................................................. 47 BY’deki Amaç ..................................................................................................... 48 Kavramlar: Veri, Enformasyon, Bilgi ve Hikmet ................................................. 48 İK’nin BY’ye Katkıları .......................................................................................... 51 Değişim Çağında Öğrenen Örgüt ....................................................................... 52 Bireysel Öğrenme .............................................................................................. 52 Takım Düzeyinde Öğrenme (Team Learning) .................................................... 53 Örgütsel Öğrenme Türleri.................................................................................. 54 Tek Etaplı Öğrenme ........................................................................................... 54 Çift Etaplı Öğrenme ........................................................................................... 54 İkincil Öğrenme.................................................................................................. 54 BİLGİ YÖNETİMİ ARAÇLARI ................................................................................ 55 4. BÖLÜM YETİŞKİNLER VE EĞİTİM......................................................................... 67 GİRİŞ: Yaşlılar Değişime Kapalı Mı, Kim Demiş! ................................................. 67 Yaşlıların Öğrenme Biçimi .................................................................................. 68 Geleneksel Yaklaşım Yetişkinler İçin Uygun Mu? .............................................. 69 Öğrenenler Olarak Yetişkinler ........................................................................... 70 BİR YETİŞKİN ÖĞRENME TEORİSİ: JACK MEZIROW VE YETİŞKİN ÖĞRENMESİNİN ÜÇ DÜZEYİ............................................................................... 72 Araçsal Öğrenme ............................................................................................... 73 İletişimsel Öğrenme ........................................................................................... 74 Özgürleştirici Öğrenme ya da Referans Çevrelerinin Değişimi .......................... 76 5. BÖLÜM ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER............................................... 83 Örgüt Kültürü ya da “İş ve İnsanları Yönetmenin Yeni Teknolojisi” .................. 83 Grup ve Sosyal Süreçler ..................................................................................... 84 Öğrenme Tarzları ve Öğrenmeyi Öğrenmek ...................................................... 84 Öğrenme Fırsatları ............................................................................................. 90 Kişilik ve Öğrenme ............................................................................................. 92 İ ç i n d e k i l e r | ix 6. BÖLÜM ÖĞRENME ENGELLERİ ............................................................................. 99 Dil ve Konuşma Engelleri ................................................................................... 99 Psikolojik Engeller ............................................................................................ 100 Eğitimciye Atfedilebilecek Engeller ................................................................. 102 Çevresel Engeller ............................................................................................. 103 Öğrenmede Dikkat Süresi ................................................................................ 103 Öğrenme Engelleri Anketi................................................................................ 103 7. BÖLÜM EĞİTİM İHTİYAÇ ANALİZİ ..................................................................... 109 EĞİTİM İHTİYACININ ANALİZİ ........................................................................... 110 Anlam............................................................................................................... 111 İhtiyaç Analizinin Amaçları / Nedenleri? ......................................................... 112 Örgütsel Analiz................................................................................................. 116 PESTLE Analizi .................................................................................................. 116 SWOT Analizi.................................................................................................... 118 Kişi Analizi ........................................................................................................ 118 Görev Analizi .................................................................................................... 122 İhtiyaç Analizi Yaparken Karşılaşılabilecek Sorunlar ........................................ 125 8. BÖLÜM EĞİTİM TASARIMI .................................................................................... 131 Kurs Öncesi ve Esnasında İçeriğin Doğrulanması ............................................ 131 Amaçları Belirlemek......................................................................................... 133 Bir Eğitim Planı Geliştirmek ............................................................................. 135 İyi Bir Tasarım İçin Stratejiler ........................................................................... 144 9. BÖLÜM GELİŞTİRME: SUNUM MATERYALİ VE KATILIMCI MATERYAL HAZIRLAMA ................................................................................................ 147 Sunum Materyali Hazırlama ............................................................................ 147 Katılımcı Materyal Hazırlama........................................................................... 154 x | Çalışma Hayatında Eğitim ve Geliştirme 10. BÖLÜM EĞİTİM TRANSFERİ .................................................................................. 161 SUNUM YAPARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR........................... 161 Sunumdan Önce .............................................................................................. 161 Sunum Yapma .................................................................................................. 166 Sunumunuzu İlginçleştiriniz ............................................................................. 166 Benzetmeler, Metaforlar ve Mizah Kullanımı.................................................. 167 EĞİTİM TRANSFER TEKNİKLERİ ........................................................................ 167 Ders.................................................................................................................. 167 Ders Anlatma ile İlgili Bazı Hususlar................................................................. 170 Anlatım Tekniğine Alternatifler ....................................................................... 171 Yerleşim Düzeni ............................................................................................... 172 Grup Tartışmaları ............................................................................................. 174 Alıştırma Yapmak ............................................................................................. 176 Grup Dinamiklerini Okumak ............................................................................ 177 Zorluklarla Başa Çıkma .................................................................................... 180 11. BÖLÜM ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .............................................................. 183 Nelerin Değerlendirileceğini Belirlemek .......................................................... 184 Değerlendirmenin Amacı ................................................................................. 184 Değerlendirme İçin Gerekli Bilgiyi Belirlemek ................................................. 185 Değerlendirme Metodunu Belirlemek ............................................................ 187 Değerlendirme araçlarını tasarlamak .............................................................. 190 Bilgi Toplama ................................................................................................... 193 Bilgiyi İnceleme ................................................................................................ 193 Bulguları Paylaşma (geri bildirimde bulunma) ve Tavsiyelerde Bulunma ....... 194 Kayıtlar ............................................................................................................. 195 12. BÖLÜM EĞİTİM BÜTÇESİ ....................................................................................... 201 Bütçe Giderlerini Hesaplamak ......................................................................... 205 Bütçeyi İzlemek................................................................................................ 207 İ ç i n d e k i l e r | xi 13. BÖLÜM E-ÖĞRENME ................................................................................................ 211 Öncelikle Tanımlar ........................................................................................... 213 Gerekçeler ....................................................................................................... 214 Etkili E-Öğrenme .............................................................................................. 216 E-Öğrenme Türleri ........................................................................................... 216 Eğitimde Sosyal Medya Kullanımı .................................................................... 217 E-Öğrenmenin Avantaj ve Dezavantajları ........................................................ 223 14. BÖLÜM ETKİLİ EĞİTİM İÇİN İPUÇLARI ............................................................ 225 Başlangıç .......................................................................................................... 225 Katılımı Teşvik Etme......................................................................................... 227 Ders Salonunda Zaman Tasarrufu ................................................................... 228 Küçük Gruplar Oluşturmak .............................................................................. 230 Eğitimde Mizah ................................................................................................ 231 KAYNAKLAR ............................................................................................... 233