Elektrik Mühendisliğinde İş Güvenliği

Elektrik İş Güvenliği ve Mevzuatı
TEHLİKELİ AKIM-GERİLİM
SINIRLARI VE ELEKTRİK
TESİSLERİ
2017-2018 Güz Dönemi
Gerilim – Akım
• Volt ve Amper ile ifade
edilir
• V=I x R
• İnsan vücudunun
direnci 1000-3000 ohm
TEHLİKE SINIRI
50V
“Elektrik Çarpması”
• “Elektrik
akımının vücuttan geçecek şekilde kişinin bir
elektrik kaynağı ile teması sonucu yaralanması veya ölümü”
• Etkileyen faktörler
▫ Elektrik devresinin tamamlanıp tamamlanmadığı
▫ Temas gerilimi (Voltaj)
▫ Akımın şiddeti (Amper)
▫ Akımın geçtiği yol
▫ Akımın dokulardan geçtiği süre
▫ Vücut dokularının direnci
▫ Temas biçimi
Akım Değeri
Etki
0,01 mA
Akımın hissedilme sınırı, elde gıdıklanma
1 – 5 mA
Elde uyuşma hissi, elin ve kolun hareketi zorlaşır.
5 – 15 mA
Tutulan cisim henüz bırakılabilir, elde ve kolda kramp başlar ,
tansiyon yükselir.
15 – 25 mA
Tutulan cismin kendiliğinden bırakılması mümkün değildir,
kalbin çalışması etkilenmez.
25 – 80 mA
Tahammül edilebilen akım şiddeti, tansiyon yükselir, kalp
düzensiz çalışmaya başlar, teneffüs zorlaşır, geri dönüşümlü
kalp durması baş gösterir, genel olarak bilinç yerindedir. Bazı
kişilerde 50 mA’den sonra bayılma meydana gelir.
80 – 100 mA
Akımın etki süresine bağlı olarak kalpte fibrilasyon başgösterir,
bilinç kaybolur (0,3 sn’den kısa süreli elektrik çarpmalarında
fibrilasyon olmaz)
>3 – 8 A
Tansiyon yükselir, kalp durur, akciğerler şişer, bilinç kaybolur.
Akımın vücutta
izlediği yol
• Uyarı merkezleri
▫ Beyin sapı
• Kalp
• Kol-bacak
• Kol-kol
Akım Yolu
İnsan
Direnç
Sağ el – gövde – sol el
%100 (1200 ohm)
0,4
Eller – gövde – ayaklar
%75
0,8
Eller – gövde – ayaklar
%50
1
El – göğüs
%50
1,3 ( sağ el için)
1,5 (sol el için)
Eller - göğüs
%25
1,1
𝑈
𝐼𝑘 = . 𝑘
𝑅𝑖
Kalp Akımı
Katsayısı
Tesir Süresi
Tesir süresi önemli mi?
Kalp çalışma periyodu = 750ms
Akım süresi < 200ms (Tehlikesiz durum)
Akım süresi > 300ms (80mA ve üzeri için ölüm
riski)
Tesir süresi ve Akım genliği riskin belirlenmesinde
bir arada değerlendirilmelidir.
Gerilim seviyesine bağlı yaklaşık ark mesafeleri
Voltaj mesafesi
1000
5000
20000
40000
100000
Ark
Birkaç mm
1 cm
6 cm
13 cm
35 cm
GÜVENLİK MESAFELERİ
İletim ve dağıtım hatları tasarlanırken uyulması geren
güvenlik mesafeleri ilgili mevzuat ile tanımlanmıştır.
Söz konusu mesafelere uyulmaması durumunda
doğrudan ya da dolaylı hasarlar meydana gelebilir.
İletkenlerin üzerinden geçtiği yer
Hattın izin verilen en yüksek sürekli
işletme gerilimi (kV)
0-1 (1 dahil) 1-17,5 36 72,5
170
420
En küçük düşey uzaklıklar (m)
Üzerinde trafik olmayan sular (suların en kabarık
yüzeyine göre)
Araç geçmesine elverişli çayır, tarla, otlak vb.
Araç geçmesine elverişli köy |ve şehir içi yolları
Şehirlerarası karayolları
Ağaçlar
Üzerine herkes tarafından çıkılabilen düz damlı
yapılar
Üzerine herkes tarafından çıkılmayan eğik damlı
yapılar
Elektrik hatları
Petrol ve doğal gaz boru hatları
Üzerinde trafik olan sular ve kanallar (bu uzaklıklar
suların en kabarık düzeyinden
geçebilmeli
taşıtların
en
yüksek
noktasından
ölçülmelidir.)
İletişim (haberleşme) hatları
Elektriksiz demiryolları (ray demirinden ölçülmelidir)
Otoyollar
*
4,5*
5
5
5
6
8,5
5*
5,5**
6
7
6
7
6
7
7
8
9,5
12
7
1,5
7
2,5
7
2,5
7
3
9
3
12
5
2,5
3,5
3,5
4
5
8,7
2
3
3
3,5
5
8,7
2
2
2
2
2,5
4,5
9
9
9
9
9
9
4,5
4,5
5
5
6
9
1
2,5
2,5
2,5
3,5
4,5
7
14
7
14
7
14
7
14
8
14
10,5
14
Yalıtılmış hava hattı kabloları kullanıldığında bu yükseklik değerleri 0,5 m. azaltılmalıdır.
Gerilim altındaki iletkenlere mutlak yaklaşma mesafesi;
Volt
Santimetre (cm.)
650 - 1.500
30
1.500 - 50.000
50
50.000 - 150.000
120
150.000 - 250.000
200
250.000 - 420.000
350