Deprem
advertisement
deprem Depremin Tanımı Yer kabuğunun derin katmalarının kırılıp yer değiştirmesi ya da yanardağların püskürme durumuna geçmesi nedeniyle oluşan sarsıntılardır. Başka bir deyişle yer kabuğunun derinliklerindeki bir bölgenin aniden kırılması ve burada depolanmış deformasyon enerjisinin sismik enerjiye dönüşerek dalgalar halinde yer kabuğunu üzerindekilerle birlikte titreştirmesidir. DEPREMİN OLUŞ NEDENLERİ Depremler, üzerinde yaşadığımız dünyanın iç yapısının bir sonucu olarak oluşmaktadır. Dünyanın iç yapısı konusunda, jeolojik ve jeofizik çalışmalar sonucu elde edilen verilerin desteklediği yer yüzü modeline göre; Dünyanın İçine Bakılırsa; En içte; yarı çapı 3600 Km. olan, nikel-demir gibi kızgın ve erimiş metallerden oluşan bir “Küre Çekirdeği”, Bu çekirdeğin üzerinde; 2900 Km. kalınlığında, dış tarafı katı olmakla beraber yeryüzünden derine inildikçe pelte kıvamında olan “Manto Tabakası”, En üstte üzerinde kıtaların, okyanusların bulunduğu “Taş Küre” (Litosfer) bulunmaktadır. Yer kabuğunun ortalama kalınlığı karalarda 35-70 km., okyanuslarda ise 8-10 km.’dir. DEPREMİN OLUŞ NEDENLERİ Karalarda 35-70 km. Okyanuslarda 8-10 km Taş Küre (Litosfer) 2900 KM 3600 KM Manto Tabakası Küre Çekirdeği Dünyanın İç Yapısı DEPREMİN OLUŞ NEDENLERİ Levhalar (Plakalar) ve Hareketleri: “Taş küre” adı verilen yer kabuğu tabakası, tek ve sabit bir oluşum değildir. Bu tabaka kesintisizmiş gibi görünüyorsa da gerçekte dev boyuttaki bir yap-boz gibi birbirine geçen parçalardan oluşmaktadır. DEPREMİN OLUŞ NEDENLERİ Levhalar (Plakalar) ve Hareketleri: Üst Manto’da oluşan kuvvetler, özellikle konveksiyon akımları nedeni ile taş kabuk parçalanmakta ve bunun sonucunda Taş küre birçok “Levha” (Plaka)ya bölünmektedir. Üst Manto’da oluşan konveksiyon akımları radyoaktivite nedeni ile oluşan yüksek ısıya bağlanmaktadır. Konveksiyon akımları yukarılara yükseldikçe taş kabuğunda gerilmelere ve daha sonrada zayıf zonların kırılmasıyla levhaların oluşmasına neden olmaktadır. Halen 14 büyük levha ve çok sayıda küçük levha vardır. Bu levhalar, üzerinde bulunan kıtalarla birlikte, Üst Manto (Astenosfer) üzerinde sal gibi yüzmekte olup, birbirlerine göre insanların hissedemeyeceği bir hızla hareket etmektedirler. DEPREMİN OLUŞ NEDENLERİ Levhalar (Plakalar) ve Hareketleri: Levhaların birbirlerine değdikleri bölgelerde sürtünmeler ve sıkışmalar olmakta, sürtünen levhaların biri aşağıya Manto’ya batmakta ve eriyerek yok olmaktadır. Konveksiyon akımlarının neden olduğu bu ardışıklı olay Taş Kürenin altında devam edip gitmektedir. DEPREM BÖLGELERİ Karalarda 35-70 km. Okyanuslarda 8-10 Km. DEPREMİN OLUŞ NEDENLERİ Levhalar (Plakalar) ve Hareketleri: Yer kabuğunu oluşturan levhaların birbirine sürtündükleri, birbirlerini sıkıştırdıkları, birbirlerinin üstüne çıktıkları ya da altına girdikleri bu levhaların sınırları dünyada depremlerin oldukları yerler olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünyada olan depremlerin hemen büyük çoğunluğu bu levhaların birbirlerini zorladıkları levha sınırlarında dar kuşaklar üzerinde oluşmaktadır. Birbirini iten ya da diğerinin altına giren iki levha arasında, harekete engel olan bir sürtünme kuvveti vardır. Bir levhanın hareket edebilmesi için bu sürtünme kuvvetini gidermesi gerekir. Sürtünme kuvveti aşıldığı zaman bir hareket oluşur. DEPREMİN OLUŞ NEDENLERİ Levhalar (Plakalar) ve Hareketleri: Bu hareket çok kısa bir zaman diliminde gerçekleşir ve şok niteliğindedir. Sonunda çok uzaklara kadar yayılabilen deprem (sismikşok....) dalgaları ortaya çıkar. Geçtiği ortamları sarsan bu dalgalara ‘’Deprem Dalgaları’’ denir. Öncü Depremler: Bazen şiddetli bir deprem olmadan önce hafif bir deprem olabilir. Bu duruma “Öncü Deprem” denir. Öncü deprem her zaman olmayabilir. Artçı Deprem: Şiddetli bir depremin ardından, giderek şiddeti, sayısı azalan ve aralıkları uzayan depremler bir müddet devam eder. Bu depremlere “Artçı Depremler” denir. Artçı depremlerin süresi, ana depremin büyüklüğüne, çevrenin jeolojik yapısına bağlıdır. Genel olarak büyük depremlerden sonraki 2-3 ay içerisinde oluşan depremler artçı depremler olarak kabul edilir. Deprem Fırtınası: Bir bölgede hasar yapmayan, ancak insanlar tarafından hissedilen ve her gün çok sayıda olmak üzere birkaç ay kadar devam eden depremlere “Deprem Fırtınası” denir. DEPREM DALGALARI Sarsıntıların gücü mesafe ile giderek azalır ve belli bir uzaklıktan sonra ancak çok hassas deprem kayıt aletleri tarafından hissedilir. Deprem (sismik-şok) dalgaları içinden geçtikleri kayalarda değişik titreşimler oluşturur. Deprem Merkezi (Deprem Odağı) Deprem odağından yayılan titreşimler, yollarının üzerindeki kayalarda sarsıntılar oluşturur. DEPREM DALGALARI Odak noktasından başlayıp her doğrultuda yayılan ilk sismik dalgaya P (Primary- Birincil) dalgası denir. P dalgasının yayılma hızı 47 km/sn civarındadır. Bu hareket katı, sıvı ve hava ortamında ilerleyebilir. İçinden geçtikleri kayaları sıkıştırır ve gerer. Sıkıştırma Hareketi DEPREM DALGALARI Zemindeki ikinci tip sismik dalgalar S (Secondary-İkincil) dalgaları olup, yapılara P dalgasından sonra ulaşır. Hareket hızı 2-6 km/sn arasındadır. S dalgaları katı ortamlarda ilerleyebilir. Depremlerde esas hasarı S dalgaları vermektedir. S dalgaları kayaları aynı anda hem yukarı-aşağı, hem de iki yöne doğru hareket ettirir. Dikey ve Yatay Hareket DEPREM DALGALARI Odak noktasından başlayan ve üst merkeze ulaşan dalgalar, arazide ikinci bir hareket yaratır ki bu harekete “Yüzey Dalgaları” denir. Yüzey Dalgaları üst merkezden her doğrultuda yayılmaya başlar. Hareket hızı daha yavaştır, ancak yıkıcı etkisi daha büyüktür. Yüzey Dalgaları A Zaman Yüzey Dalgaları Yüzey P P ve S Dalgaları S Odak noktası Odak Noktasına yakın A İstasyonu Yüzey Dalgaları B P ve S Dalgaları A İstasyonunda elde edilen sismogram Depremin başlama zamanı Zaman P S Yüzey Dalgaları Odak noktası Odak Noktasına daha uzak B İstasyonu B İstasyonunda elde edilen sismogram DEPREM DALGALARI Yüzey Dalgaları zemindeki hareket tarzına göre Love ve Rayleigh dalgaları olmak üzere iki gruba ayrılır. Love hareketi zemini yatay düzlemde hareket ettirir. Rayleigh dalgası ise denizdeki dalga hareketlerine benzer hareketi arazide yapar. Dairesel Hareket FAYLAR Deprem dalgalarının yayıldığı sırada yer yüzünde, bazen gözle görülebilen, kilometrelerce uzanabilen ve “Fay” adı verilen arazi kırıkları oluşabilir. Fayların büyük bir bölümü levha sınırlarında ya da yakınında ortaya çıkar. Faylar, kayanın-kırılgan özelliği olmasından dolayı-yüksek basınç (gerilme, sıkışma veya bükülme) altında kırılmasıyla oluşur. Bu kırıklar bazen yer yüzünde gözlenemez. Yüzey tabakaları ile gizlenmiş olabilir. Bazen de eski bir depremden oluşmuş ve yer yüzüne kadar çıkmış, ancak zamanla örtülmüş bir fay, yeniden oynayabilir. Fayların hareketli olduğu bölgelere “Aktif Fay Kuşağı” adı verilir. FAYLAR Faylar genellikle hareket yönlerine göre isimlendirilirler. Daha çok yatay hareket sonucu meydana gelen faylara “Doğrultu Atımlı Fay” denir. Fayın oluşturduğu iki ayrı blokun birbirlerine göre sağa veya sola hareketlerinden bahsedile bilinir ki bunlar sağ veya sol yönlü doğrultu atımlı fay olarak isimlendirilir. Kuzey Anadolu fayı sağ yönlü doğrultu atımlı faya bir örnektir. FAYLAR Düşey hareketlerle meydana gelen faylara da “Eğim Atımlı Fay” denir. Fayların çoğunda hem yatay, hem düşey hareket bulunabilir. FAYLAR Normal faylanma sırasındaki blok çökmesine “Graben” (Çöküntü) denir. İki ayrı faylanma arasında yükselti bloku kalmasına “Horst” (Yükselti) denir. Ülkemizdeki Başlıca Deprem Kuşakları AVRASYA LEVHASI KARADENİZ K EGE DENİZİ ANADOLU LEVHASI ARAP LEVHASI AK D E N İZ AFRİKA LEVHASI 7 Haziran 2000 Tarihine Kadar Ülkemizde Olan Depremler DEPREM TÜRLERİ A-TEKTONİK DEPREMLER : B-VOLKANİK DEPREMLER : C-ÇÖKÜNTÜ DEPREMLERİ : Olmak üzere üç grupta incelenir. DEPREM TÜRLERİ A-TEKTONİK DEPREMLER : Yer kabuğunun içindeki levha ve levhacıkların hareketleri sonucu olan depremlere denir. Yer yüzünde olan depremlerin %90’ı, Türkiye’de olan depremlerin büyük çoğunluğu Tektonik depremlerdir. DEPREM TÜRLERİ B-VOLKANİK DEPREMLER :Yerin derinliklerinde ergimiş maddelerin, yeryüzüne çıkışı sırasında fiziksel ve kimyasal olaylar sonucunda oluşan gazların yapmış olduğu patlamalarla meydana gelen depremlere denir. Yanardağlarla ilgili olan bu tür depremler İtalya ve Japonya gibi aktif yanardağ olan ülkelerde olmaktadır. DEPREM TÜRLERİ C-ÇÖKÜNTÜ DEPREMLERİ :Yer altındaki boşlukların (mağara), kömür ocaklarında galerilerin, tuz ve jipsli arazilerde erime sonucu oluşan boşlukların tavanlarının çökmesi ile oluşan depremlere denir. Büyük heyelanların ve gökten düşen meteorların da küçük sarsıntılara yol açtığı bilinmektedir. ÇEŞİTLİ ÖLÇEKLERE GÖRE DEPREMİN ŞİDDETİ MOMENT ŞİDDET MAGNİTÜD (MERCALLİ) (RİCHTER) 2-3.9 I-II YILDA OLUŞ SAYISI 500.000 YERLEŞİM SAHALARINDAKİ ETKİSİ 4-4.9 III-IV V-VI VIII-IX 6200 Birçok insan hisseder 800 Binalarda hafif hasar olur 120 X-XI XII 18 Binalarda ve yollarda orta ve ağır hasar olur Büyük hasar olur Birkaç yılda bir defa olur Hemen hemen bütün yapılar tahrip olur 5-5.9 6-6.9 7-7.9 8.0 Hissedilmez, kayıt edilir Deprem; yerleşim, üretim, altyapı, ulaşım ve haberleşme gibi genel hayatın zorunlu vasıtalarını ve akışını bozduğu gibi, insanlar üzerinde şok etkisi yaratır. Sakatlıklara, öksüz kalmalara, bulaşıcı ve salgın hastalıklara ve psikolojik bozuklukların çıkmasına neden olur. Ülkenin ve yörenin ekonomik yapısını bozar ve yatırımları geciktirir. Depremin olacağını önceden tespit eden cihazlar veya yöntemler henüz bulunamamıştır. Bu nedenle, depremle içi içe yaşayan ülkeler depremin yaratacağı olumsuz etkilere karşı hazırlıklı olmak zorundadır. Ülkemiz topraklarının %92'sinin deprem riski taşıdığı, nüfusumuzun da %95'nin bu bölgeler üzerinde yaşadığı, büyük sanayi merkezlerinin %98'inin ve barajlarımızın %93'ünün deprem bölgelerinde bulunduğu bilinmektedir. Bu da bize, ülkemizde bu konu ile ilgili hazırlık çalışmalarının sürekli ve etkili olarak yapılması gerektiğini ifade etmektedir. Depremin yaratacağı hasarları en aza indirmek amacıyla; • Deprem öncesinde, • Deprem sırasında ve • Deprem sonrasında aşağıdaki önlemleri almalıyız. DEPREM ÖNCESİ ALINACAK ÖNLEMLER a) Yerleşim bölgelerini titizlikle belirlemeliyiz. Kaygan ve ovalık bölgeleri iskana açmamalıyız. Evimizi gevşek toprağa sahip meyilli yerlere yapmamalıyız. b) Yapıları deprem etkilerine karşı dayanıklı yapmalıyız. (Yapı Tekniğine ve İnşaat Yönetmeliğine uygun, sağlam olarak) c) İmar planında konuta ayrılmış yerler dışındaki yerlere ev ve bina yapılmamalıdır. d) Dik yarların yakınına, dik boğaz ve vadilerin içine bina yapılmamalıdır. DEPREM ÖNCESİ ALINACAK ÖNLEMLER e) Çok kar yağan ve çığ gelen yamaçlarda bina yapılmamalıdır. f) Mevcut binaların dayanıklılıklarını arttırmalıyız. g) Sigorta sistemine dahil olmalıyız. h) Bu önlemlerin yanı sıra da günlük kullandığımız eşyalarımızın ev içerisine yerleştirilmesinde, aşağıda sayılan önlemleri almalıyız; DEPREM ÖNCESİ ALINACAK ÖNLEMLER Eşyaların Ev İçerisine Yerleştirilmesinde, Dikkat Edilecek Önlemler; ** Dolap üzerine konulan eşya ye büro malzemelerinin kayarak düşmesini önlemek için plastik tutucu malzeme kullanmalıyız. ** Soba ve diğer ısıtıcıları sağlam malzemelerle duvara veya yere tespit etmeliyiz. ** Dolaplar ve devrilebilecek benzeri eşyaları birbirine veya duvara tespit etmeliyiz. ** Duvar bölmeleri ye panoları zikzak düzende yerleştirip, yere tespit etmeliyiz. DEPREM ÖNCESİ ALINACAK ÖNLEMLER Eşyaların Ev İçerisine Yerleştirilmesinde, Dikkat Edilecek Önlemler; ** Tavan ve duvara asılan avize, klima vb. cihazları bulundukları yere ağırlıklarını taşıyacak şekilde tespit etmeliyiz. ** Zehirli, patlayıcı, yanıcı maddeleri düşmeyecek bir konumda sabitlemeli ve kırılmayacak bir şekilde etiketler koymalıyız. ** Gaz kaçağı ve yangına karşı, gaz vanası ve elektrik sigortalarını otomatik hale getirmeliyiz. DEPREM ÖNCESİ ALINACAK ÖNLEMLER Eşyaların Ev İçerisine Yerleştirilmesinde, Dikkat Edilecek Önlemler; ** Binadan acilen kaçmak için kullanılacak yollardaki tehlikeleri ortadan kaldırmalı, bu yolları işaretlemeli, buralara gereksiz eşya ve malzeme koymamalıyız. ** Bir deprem planı hazırlayıp, bu plana göre nasıl davranmamız gerektiğinin tatbikatını zaman zaman yapmalıyız. ** Bina yönetimince önceden belirlenen, mesken veya işyerinin özelliği ve büyüklüğüne göre uygun yangın söndürme cihazını mutlaka bulundurmalı ve periyodik bakımlarını da yaptırmalıyız. DEPREM ÖNCESİ ALINACAK ÖNLEMLER Eşyaların Ev İçerisine Yerleştirilmesinde, Dikkat Edilecek Önlemler; ** Asansörlerin kapı yanlarına "Deprem Sırasında Kullanılmaz" levhası asmalıyız. ** Aile bireyleri ile topluca deprem sırasında nasıl korunacağımız hususunda sohbet ve alıştırmalar yapmalıyız. ** Aile bireylerimiz ile iletişimi nasıl sağlayacağımızı ve eve ulaşamayacağımız durumlar için alternatif buluşma yerlerini planlamalıyız. ** Depremin gece meydana gelebileceğini düşünerek, yatağımızı pencerenin önünden ve eşyaların dökülebileceği yerlerden uzak yerleştirmeliyiz. DEPREM ÖNCESİ ALINACAK ÖNLEMLER Eşyaların Ev İçerisine Yerleştirilmesinde, Dikkat Edilecek Önlemler; ** Acil durumlarda yardım istemek için (Sivil Savunma, Polis, Jandarma, Hastaneler, Kızılay vb. gibi) önemli telefon numaralarını öğrenmeliyiz. ** İlkyardım kurslarına katılmalıyız veya ilk yardımla ilgili bilgileri içeren kitap, broşür vb. gibi yayınları evimizde bulundurmalıyız. DEPREM ÖNCESİ ALINACAK ÖNLEMLER Eşyaların Ev İçerisine Yerleştirilmesinde, Dikkat Edilecek Önlemler; ** Gerekli ilk yardım malzemesi, yedek pil ve pilli radyo, el feneri, temizlik malzemeleri, sinyal düdüğü, mum, kibrit, kuru gıda ve bisküvi gibi malzemeleri bir çanta içerisinde her an hazır bir şekilde bulundurmalıyız. DEPREM SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER A. Bina İçerisinde; 1) Kesinlikle panik yapmamalıyız. Sabitlenmemiş dolap, raf, pencere vb. eşyalardan uzak durmalıyız. Varsa sandalyelerle desteklenmiş masa altına veya dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, içi dolu sandık gibi koruma sağlayabilecek eşya yanına çömelmeli veya uzanmalıyız. Başımızı iki elimizin arasına alarak veya bir koruyucu (yastık, kitap vb) malzeme ile korumalıyız. Sarsıntı geçene dek beklemeliyiz. DEPREM SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER A. Bina İçerisinde; 2) Tekerlekli sandalyede isek tekerlekleri kilitleyerek başımızı ve boynumuzu korumaya almalıyız. 3) Mutfak, imalathane, laboratuar gibi iş aletlerinin bulunduğu yerlerde; ocak, fırın ve bu gibi cihazları kapatmalıyız. Dökülebilecek malzeme ve maddelerden uzaklaşmalıyız. Birinci maddede belirtildiği şekilde kendimizi korumalıyız. DEPREM SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER A. Bina İçerisinde; 4) Sarsıntı geçtikten sonra elektrik, gaz ve su vanalarını kapatmalıyız. Soba ve ısıtıcıları söndürmeliyiz. Diğer güvenlik önlemlerini almalıyız ve daha önceden hazırlanmış acil durum çantası ile gerekli olan eşya ve malzemeyi yanımıza alarak derhal binayı daha önce tespit ettiğimiz yoldan terk edip toplanma bölgesine gitmeliyiz. 5) Merdiven, balkon, koridor ve geniş tabanlı yerlerden, kolonlardan ve pencerelerden uzaklaşmalıyız. DEPREM SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER A. Bina İçerisinde; 6) Okulda isek sınıfta kalarak sağlamsa sıra altlarına ya da sıra yanına birinci maddede belirtildiği şekilde başımızı korumalıyız. 7) Kesinlikle asansör kullanmamalıyız. Asansörde isek kat çıkış düğmesine basarak asansörü terk etmeliyiz. 8) Bulunduğumuz mekanı terk ederken başımızı bir çanta, kitap, minder, yastık vb. ile korumalıyız. DEPREM SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER B. Bina Dışında; 1) Enerji hatlarından, diğer binalardan ve duvar diplerinden uzaklaşmalıyız. Açık arazide çömelerek etraftan gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olmalıyız. 2) Deniz kıyısından uzaklaşmalıyız. Tusunami adı verilen büyük dalgaların oluşabileceği unutmamalıyız. 3) Toprak kayması, taş veya kaya düşebilecek yamaç altlarında bulunmamalıyız. Böyle bir ortamda isek en seri şekilde güvenli bir ortama geçmeliyiz. 4) Binalardan düşebilecek baca, cam kırıkları ve sıvalara karşı tedbirli olmalıyız. 5) Toprak altındaki kanalizasyon, elektrik ve gaz hatlarından gelecek tehlikelere karşı dikkatli olmalıyız. DEPREM SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER **Yüksek Yapılarda Deprem Davranışı** BAŞINIZI ÇANTA, MİNDER, KİTAP, KLASÖR GİBİ ŞEYLERLE KORUYUN. DOLAP, KAHVE MAKİNASI GİBİ ŞEYLERDEN UZAK DURUN. KOLONLARA YAKIN DURUN ASANSÖRÜ KULLANMAYIN ÜSTKATLAR ALTKATLARA GÖRE ÇOK DAHA FAZLA SALLANIR. DAHA ÇOK DİKKATLİ OLMAK GEREKİR. BİNADAN ÇIKMAK İÇİN YANGIN MERDİVENLERİNİ KULLANIN VE İKİBÜKLÜM EĞİLEREK, HEDEF KÜÇÜLTEREK İNİN. BİNADAN ÇIKTIKTAN SONRA YAKININDA BÜYÜK BİR AĞAÇ VARSA ONUN ALTINA GİDİP BEKLEYİN AĞAÇ DALLARI DÜŞEN PARÇALARIN HIZINI KESEBİLİR YA DA BAZI PARÇALARI TUTABİLİR. DEPREM SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER **Alışveriş Merkezlerindeki Davranış** DEPREM SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER C. Araç Kullanırken; 1) Bulunduğumuz yer güvenli ise durmalı ve araç içinde kalmalıyız. Araç karayolunda seyir halinde ise; yolu kapatmadan sağa yanaşıp durmalıyız. Kontak anahtarını yerinde bırakıp, pencereler kapalı olarak araç içerisinde beklemeliyiz. Ancak sarsıntı durduktan sonra açık alanlara gitmeliyiz. 2) Normal trafikten, alt ve üst geçitlerden, binalardan, ağaçlardan, direklerden ve enerji nakil hatlarından mümkün olduğu kadar uzaklaşmalıyız. DEPREM SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER C. Araç Kullanırken; 3) Araç meskun mahallerde ise ya da güvenli bir yerde değilse; aracı durdurmalı, kontak anahtarı üzerinde bırakılarak aracı terk etmeli ve açık alanlara gitmeliyiz. 4) Sarsıntı sona erdikten sonra da depremin zarar verdiği yerlerden geçmemeliyiz. DEPREM SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER D. METRODA VEYA DİĞER TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINDA İSEK; 1) Gerekmedikçe, kesinlikle metro ve trenden inmemeliyiz. Elektriğe kapılabilir veya diğer bir tren çarpabilir. 2) Trenin içinde, sıkıca tutturulmuş askı, korkuluk veya herhangi bir yere tutunmalıyız. 3) Metro veya tren personeli tarafından verilen talimatları izlemeliyiz. İSTASYON YETKİLİLERİN SÖZLERİNE UYUN. YAŞLILARI VE ÇOCUKLARI KOLLAYIN ALT GEÇİTTEN İNERKEN ADIMLARINIZA VE BASAMAKLARA DİKKAT EDİN DEPREMDEN SONRA ALINACAK ÖNLEMLER a) Kesinlikle panik yapmamalıyız. b) Tüp, elektrik, su ve varsa doğalgazı kontrol etmeliyiz. Elektrik fişlerini prizden çekmeli veya şalteri kapatmalıyız. Su ve doğalgaz ana vanalarını kapatmalıyız. c) Yangın kontrolü yapmalıyız, varsa yanan sobaları söndürmeliyiz. d) Sarsıntı kesilince önceden hazırladığımız afet çantası ile acil ihtiyaç duyulacak diğer malzemeleri (giysi, battaniye, su ve gıda gibi) yanımıza alarak derhal bulunduğumuz yeri önceden belirlediğimiz yollardan terk etmeli ve toplanma yerine gitmeliyiz. DEPREMDEN SONRA ALINACAK ÖNLEMLER e) Yıkılan binalarda yardıma ihtiyacı olanlara kurtarma, ilk yardım ve enkaz kaldırma çalışmalarında yardımcı olmalıyız. f) İkinci sarsıntı ihtimaline karşı tedbirli olmalıyız. g) Telefon hatlarını meşgul etmemeliyiz. h) Yollarda hasta ye yaralı nakli yapılacağı için trafiği engellememeliyiz. i) Deprem hakkında söylenti ve dedikodulara inanmamalıyız. j) Aile içinde birbirimizle dayanışma halinde olmalıyız. Özellikle çocukları olayın etkisinden uzaklaştırmalıyız. k) Kurtarma ve sosyal yardımlar sırasında panik ve kargaşaya yol açmadan ilgili ve görevlilere yardımcı olmalıyız. DEPREMDEN SONRA ALINACAK ÖNLEMLER l) Bina zarar görmüş işe içeri girmek için en az bir saat beklemeliyiz. İlgililerin duyurusu doğrultusunda hareket etmeliyiz. m) Deniz kenarı yerleşimlerinde, dev dalgaların oluşması olasılığına karşı deniz kenarından uzaklaşmalıyız. n) Toplu iskan bölgelerindeki kurallara ve yöneticilerin talimatına mutlaka uymalı, kargaşa, dedikodu ve huzursuzluğa izin vermemeliyiz. o) Özellikle iskan bölgelerinde halkın sağlığı için temizlik kurallarına uymalı ve uymayanları uyarmalıyız. p) Başkalarının da ihtiyacı olabileceğini düşünerek ihtiyacımızdan fazla yardım malzemesi talebinde bulunmamalıyız. DEPREMDEN SONRA ALINACAK ÖNLEMLER r) Kurulan Kriz Merkezlerine giderek, içinde bulunduğumuz durum hakkında bilgi vermeliyiz. s) Bina zarar görmemiş ise, içeri girmek için en az bir saat beklenmeli, ilgililerin görüşü ve duyurusu doğrultusunda hareket edilmeli ve onların izni alınmadıkça içeri girilmemelidir. DEPREMDEN SONRA ALINACAK ÖNLEMLER Yıkıntı Altında Mahsur Kaldıysanız a) Paniklemeden durumunuzu kontrol ediniz. b) Hareket kabiliyetiniz kısıtlanmışsa çıkış için hayatınızı riske atacak hareketlere kalkışmayınız. c) Biliniz ki kurtarma ekipleri en kısa zamanda size ulaşmak için çaba gösterecektir. d) Enerjinizi en tasarruflu şekilde kullanmak için hareketlerinizi kontrol altında tutunuz. e) El ve ayaklarınızı kullanabiliyorsanız su, kalorifer, gaz tesisatlarına, zemine vurmak suretiyle varlığınızı duyurmaya çalışın. f) Sesinizi kullanabiliyorsanız kurtarma ekiplerinin seslerini duymaya ve onlara seslenmeye çalışınız. Ancak enerjinizi kontrollü kullanınız. AFETE HAZIR MISINIZ? a) Siz ve yaşadığınız çevre afete karşı hazırlıklı mı? b) Ailenizin fertleri afete hazırlıklı mı? c) Aileniz fertleriyle konuştunuz mu? (Bir afet sırasında nerede buluşacaksınız? Ne yapacaksınız?) d) 72 saat yetecek kadar yiyecek malzemeniz hazır mı? (Kapalı kaplar içerisinde veya konserve olarak) e) Afet çantanız var mı? (İçinde; el feneri, İlk yardım çantası, radyo, yedek pil vs.) f) Arabanızda bir afet çantası var mı? g) Siz ve aileniz son üç yılda ilk yardım eğitimi gördünüz mü? h) Yaşadığınız evde veya bulunduğunuz apartmanın her katında duman dedektörü, yangın alarmı var mı? AFETE HAZIR MISINIZ? i) Evinizde yangın söndürme cihazı var mı? Bu cihazları her fert kullanmasını biliyor mu? j) Elektrik sigortaları otomatik mi? k) Siz ve ailenizin tüm üyeleri su-elektrik-gaz vanalarının yerini ve nasıl kapatılacağını biliyor mu? l) Sizin ve ailenizin önemli kayıtlarının kopyaları evin dışında yangına dayanıklı bir yerde saklanıyor mu? m) Bir yangın olduğunda yapılacak işleri ailenizle konuşup tespit ederek tatbikat yaptınız mı? n) Afet sonrasında yaşadığınız bölge dışında kalabileceğiniz bir mesken var mı? AFETE HAZIR MISINIZ? o) Sizi afet durumunda arayacak yakınınız, dostunuz var mı? (Sizin varlığınızı, sağlığınızı tespit ya da kontrol edecek kişiler belirlendi mi?) p) Okula giden çocuklarınızın okudukları okulun afet planı var mı? Varsa tatbikatı yapılmış mı? Çocuklar ne yapacaklarını biliyorlar mı? r) Ev, araba ve işyeri ile kendinizi sigorta ettirdiniz mi?
