farmakokinetik - E

FARMAKOKİNETİK
Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN
2
İlaç
Vücuda giriş
Oral
Deri
İnhalasyon
Absorbsiyon
ve
Doku ve organlara
Dağılım
Toksisite
İtrah Depolanma
Metabolizma
3
4
İlaçların etkili olabilmesi için, uygulandıkları
yerden sistemik dolaşıma geçmeleri gereklidir.
Sistemik dolaşıma geçiş için ise emilim
gereklidir.
Emilim; membran geçme olayıdır. Temastan
itibaren membran ve/veya membranları
geçerek kan ve/veya lenf dolaşımına geçinceye
kadar geçirdiği tüm membran geçme
olaylarıdır.
Barsaklardan emilim:
Barsak boşluğu> endotel hücresi içine5 >
barsaktan geçen kapiller damarlar
6
7
8
9
10
5
11
12
13
Basit difüzyon
•
Çok yoğun ortamdan az yoğun ortama
geçiş söz konusudur
•
Enerji gerekmez
•
Taşıyıcı gerekmez
14
Aktif transport
•
Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama
ilaç geçişi
•
Taşıyıcı gerekir
•
Enerji geekir
•
Taşıyıcı sayısı sınırlı olduğu için belirli
bir süre sonra doygunluğa erişir
15
Kolaylaştırılmış difüzyon
•
Çok yoğun ortam dan az yoğun ortama
doğru geçiş söz konusudur
•
Enerji gerekmez
•
Taşıyıcı kullanılır
16
Pinositoz
•
•
Büyükmoleküllü ilaçların geçişidir
Önce membrandan oluşan kese içine
alınır
•
Daha sonra kese membrandan ayrılır
•
Endositoz: hücre içine alım
•
Ekzositoz: hücre dışına çıkma
17
ENDOSİTOZ
EKZOSİTOZ
18
Emilim yerleri
•
•
Oral uygulanan ilaçlar için en önemli
emilim yeri ince barsaklardır
Diğer emilim yerleri
Dil altı
Esophagus
Mide
Kalın barsaklar
19
GİS den emilimi etkileyen olaylar
•
Farmasötik şekil
•
Lipofilik
•
Tuz halinde olma (HCl)
•
Partikül büyüklüğü
•
Kompleks oluşması (artma veya azalma)
•
Mide boşalma süresi
•
Barsak hareketleri
•
GİS den geçen kan akımı
•
Barsak hastalıkları
20
Oral yolla alınan ilaçların
emilimi
•
•
Disintegrasyon: Tablet şeklindeyse ufak
parçalara ayrılır
Dissolüsyon: parçacıklar içindeki ilaç
çözünür
*Sıvı formdaki ilaçlar için bunlar gerekli
değildir
21
İlk geçiş etkisi
(presistemik eliminasyon)
•
GİS den emilen ilaçlar önce karaciğere
gelir, burada enzimlerin etkisi ilaçların
bir bölümü yıkılır kalan kısmı sistemik
dolaşıma geçer
22
Enterohepatik siklus
•
GİS den emilip karaciğere gelen ilaçların
safra ile barsağa atıldıktan sonra ,
buradan emilerek tekrar karaciğere
gelmeleri olayıdır.
•
İlaçların bir bölümü için geçerli
•
İlacın etki süresi uzar
•
Etkisi artar
23
Enterohepatik siklus
•
•
•
İlaçların glukuronat metabolitleri oluşur
Bakterilerin salgıladığı beta glukuronidaz
enzimi ilacı serbest hale getirir
Bakteriler azalırsa
enterohepatik siklusa giren ilaç emilmeden atılır,
etkisi azalır
Örnek:ampisilin: oral kontraseptiflerin etkisi azalır
24
BİYOYARARLANIM
•
Farmasötik şekil içindeki aktif maddenin absorbe
edilme ve etki yerine erişebilme hızı ve derecesidir
Biyoyararlanım= etki yerindeki ilaç / verilen ilaç
•
Oral biyoyararlanım,
•
sistemik biyoyarlanım
•
Absorbsiyon hızı ve oranı biyoyararlanımı etkiler
•
Hiçbir ilacın oral biyoyararlanımı % 100 değildir
25
26
27
28
Bütün sıvı kompartmanlarına geçişi
sağlayan özellikler
•
Ufak moleküllü olması
•
Non-niyonize olması
•
Lipofilik karakterli olması
•
Plazma proteinine bağlı olmaması
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
İLAÇLARIN ELİMİNASYONU
(ATILIMI/İTRAHI)
•
Vücutta değişmeden kalan ilaç
ve
•
Metabolizma sonucu oluşan
metabolitler
Başta böbrekler olmak üzere çeşitli
yerlerden itrah edilirler.
46
47
İlacın yarı ömrü
•
İlaç emilip maksimum konsantrasyon
(Cmax) oluştuktan sonra eliminasyon
sürecinde konsantrasyonun yarıya
(Cmax / 2) inmesi için geçen zamandır.
•
t1/2 (saat/dakika)
48
///
49