Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
Maliye Enstitü Anabilim Dalı (Sakarya Üniversitesi ile Ortak Doktora)
Tez Başlığı
Tez Yazarı
Danışman
Mezuniyet Yılı
Anahtar Kelimeler
Özet
Mali Saydamlık: Türkiye’de Büyükşehir Belediyeler Uygulaması
Mehmet AVCI
Prof.Dr. Muhlis BAĞDİGEN
2015
Mali Saydamlık, Yerelleşme, Büyükşehir Belediyeleri, Mali Saydamlık Endeksi.
Yerelleşme ve mali saydamlık, kamu yönetim anlayışında yaşanan dönüşüm ile birlikte ortaya çıkan iki önemli
ilkedir. Yerelleşme kamu kaynaklarının yerinden yönetilmesini ifade ederken, mali saydamlık ise mali konulara
ilişkin bilginin varlığı ve söz konusu bilginin ulaşılabilir olmasıdır. Dünya genelinde yerelleşmeye ilişkin önemli
düzenlemelerin söz konusu olduğu gibi, son yıllarda Türkiye’de de yerel yönetimlere yönelik düzenlemeler
gerçekleştirilmiştir. Ancak yerelleşmenin amacına ulaşmasında kamu kaynaklarının rasyonel kullanılmamasından
doğan sorunlar bulunmaktadır. Bu bağlamda yerel yönetimler düzeyinde bir gelişmenin sağlanabilmesi için iyi
yönetişim ilkelerinden birisi olarak mali saydamlığın benimsenmesi gerekmektedir.
Türkiye’de yerel yönetimler arasında hem kaynak kullanımı hem de kaynak elde etme bakımından büyükşehir
belediyelerinin önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu açıdan bakıldığında büyükşehir belediyelerinde mali saydamlık
önem kazanan bir yönetim ilkesidir. Çalışmada Türkiye’de 16 büyükşehir belediyesinde mali saydamlık düzeyi
mali saydamlık endeksi ile araştırılmaktadır. Mali saydamlık düzeyinin ölçülmesinde uluslararası kuruluşların
çalışmalarına ve mevzuata dayalı olarak mali saydamlık standartları belirlenmiştir. Bu bağlamda her bir
büyükşehir belediyesine ilişkin mali saydamlık endeksi oluşturulmuştur.
Mali saydamlık endeksi, alt ana endeksler olarak açık bütçe endeksi, belge içerik endeksi, internet sayfası
endeksi ve bilgi talebi endeksinin ortalamasından hesaplanmıştır. Açık bütçe endeksi, büyükşehir
belediyelerinin bütçe süreçlerinde saydamlığa ilişkin bütçe personeli ile yapılan yüz yüze anketlerden elde
edilerek oluşturulmuştur. Belge içerik endeksi, temel mali belgelerin kapsamında saydamlık ile ilgili
standartların araştırılması ile elde edilmiştir. İnternet sayfası endeksi, büyükşehir belediyelerinin internet
sayfalarında saydamlık ile ilgili standartların araştırılmasıyla elde edilmiştir. Bilgi talebi endeksi ise bilgi edinme
hakkı çerçevesinde talep edilen mali bilgi ve buna belediyelerin davranış türleri ile hesaplanmıştır. Dört ana alt
endeksin ortalaması ile mali saydamlık endeksi oluşturulmuştur.
Araştırmanın bulgularına göre, 16 büyükşehir belediyesi için mali saydamlık endeksi genel olarak %46.2
ortalamaya sahiptir. Buna göre büyükşehir belediyelerinin mali saydamlık düzeyi sınfsal olarak orta düzeyde
yer almaktadır.