Yeni Borçlar Kanunu`nda Ücret Ödeme Yükümlülüğü

Kıdem Tazminatı Hangi Ücretten Hesaplanır?
Kıdem tazminatının hesaplanmasında hangi ödemelerin dikkate alınması gerektiği konusu çok
tartışılan hususlardan biridir.
1475 sayılı eski İş Kanunu'nda, iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için,
işverenin işçiye 30 günlük ücreti üzerinden kıdem tazminatı ödemesi gerekir. Bir yıldan artan
sürelerde de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
Kıdem tazminatı ile ilgili 30 günlük süre iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile işçi
lehine değiştirilebilmektedir. Özellikle kıdem tazminatı fonunda işçi sendikalarının en fazla
itiraz dayanağı olan konulardan birisi de her bir yıl için ödenecek olan, 30 günlük ücretin 4550 gün olarak belirlendiği toplu sözleşmeyle kazanılan hakların kaybedilmemek istenmesidir.
Burada çalışanlara her bir yıl için ödenecek olan, 30 günlük ücret, giydirilmiş ücrettir. Kıdem
tazminatının hesaplanması, son ücret üzerinden yapılır. Son bir yıl içinde işçi ücretine zam
yapıldığı takdirde, tazminata esas ücret, işçinin işten ayrılma tarihi ile zammın yapıldığı tarih
arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Kıdem tazminatına esas olacak ücretin hesabında, çıplak ücretine ilaveten işçiye sağlanmış
olan para ve para ile ölçülmesi mümkün sözleşmeden ve kanundan doğan menfaatler de göz
önünde bulundurulur. Bu menfaatlerin belirlenmesinde;
1- Yapılan ödemenin sözleşmeden veya kanundan doğması,
2- Süreklilik arz etmesi,
3- İşçiye sağlanan bir menfaat niteliği taşıması,
4- Para ve para ile ölçülebilir olması,
Konularına dikkat edilmelidir. Bu esaslardan birinin bulunmaması halinde, işçiye sağlanan
menfaat kıdem tazminatının hesabına dahil edilmez.
Örneğin; sözleşmeden ve kanundan doğmayan ve süreklilik taşımayan bir cep harçlığı,
bayram harçlığı, kıdem tazminatına yansıtılacak nitelikteki ödemelerden değildir.
Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi sebebiyle açılacak davanın sonunda hakim
gecikme süresi için, ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faizin
ödenmesine hükmeder..
İşyerinde kapıcı ve kaloriferci olarak çalışanlar, kapıcı konutundan yasa gereği bir kira
ödemeksizin yararlandığı gibi aydınlatma, yakıt ve su parası da ödemeyerek para ile
ölçülebilen menfaatlerden süreklilik arz eder bir şekilde faydalanmaktadır. Böyle olunca
kıdem tazminatı hesabında belirlenecek günlük ücrete bu menfaatlerin de yansıtılması
suretiyle kıdem tazminatının hesaplanması gerekmektedir.
Kıdem tazminatı hesabında; ikramiye, temettü, devamlılık arz eden prim ödemeleri, kasa
tazminatı, mali sorumluluk tazminatı, unvan yada imza tazminatı, yemek yardımı, gıda
yardımı, erzak yardımı, ulaşım yardımı, yakacak yardımı, aile yardımı, konut yardımı, havlu
ve sabun yardımı, sosyal yardım niteliğinde ayakkabı ya da bedeli, her yıl sürekli verilen
yıllık izin harçlığı, çocuk zammı, çocuk yardımı, aylık ödenen eğitim yardımları, sağlık
yardımı ve giyim yardımı gibi süreklilik gösteren ödemeler dikkate alınacaktır.
Kıdem tazminatının hesabında, fazla çalışma ücreti, hafta tatili, ulusal bayram ve dini bayram
günleri için ödenen ücretler, jübile ikramiyesi, genel tatil ücreti, süreklilik göstermeyen ve bir
defaya mahsus yapılan ödemeler, yolluklar (harcırah), yıllık izin ücreti, evlenme yardımı,
doğum yardımı, ölüm yardımı, doğal afet yardımı, askerlik yardımı, hastalık yardımı, bir
defalık verilen ikramiyeler, seyahat primleri, iş arama yardımı, bayram harçlığı, vardiya
ücreti, işsizlik sigortası priminin işveren payı, işçilere verilen iş güvenliği malzemeleri ile iş
elbisesi bedelleri, eğitim yardımı, gibi süreklilik arz etmeyen ödemeler ve işle ilgili malzeme
bedelleri dikkate alınmayacaktır.
16.03.2011
İbrahim IŞIKLI
Dünya Gazetesi