168 XIX. Ulusal Kimya Kongresi, Kuşadası, 2005 AKP98 AĞIR

XIX. Ulusal Kimya Kongresi, Kuşadası, 2005
AKP98
AĞIR METALLERİN GİDERİLMESİNE BİR ÇÖZÜM OLARAK TÜF
Ülkem Zorlu, Nejla Cini ve Tülay Tulun
İstanbul Teknik Üniversitesi,Fen Edebiyat Fakültesi,Kimya Bölümü,Maslak 34469, İstanbul,
Türkiye
Bu çalışmada, belirli endüstriyel alanlardan çevreye kontamine olan ağır metallerin, doğa
olayları ve insan faktörüyle göçmelerine olanak vermeden giderilmesinde ucuz bir malzeme
olan doğal ve aktifleştirilmiş tüfün kullanılabilirliği araştırılmıştır.
Son yıllarda endüstriyel prosesler sonucu ortaya çıkan toksik maddeler, çevre problemlerinin
başlıca kaynaklarıdır. Örneğin, madenlerin mineral işleme, ekstraktif metalurji işlemleri çok
büyük hacimde ağır metalleri içeren zehirli sıvı atıklara neden olur. Toksik metallerin insan
sağlığı ve çevre yönünden izin verilen limitlere çekilmesi işlemleri, ekonomik yönden büyük
önem göstermektedir. Ağır metallerin endüstriyel atık sularından giderilmesinde çöktürme,
koagulasyon, indirgeme, iyon değiştirme, adorpsiyon ve membran prosesleri
uygulanmaktadır. Bu gibi proseslerin kapsamında bulunan kirliliği giderici başlıca maddeler;
reçineler, polimerler, aktif karbon, silikogel, aluminadır. Günümüzde bu maddeler geniş
ölçekte uygulanmakla beraber, maliyetlerinin yüksek olması dikkat çekmektedir. Çevre ile
ilgili yasalar, kirliliğin çevreye daha fazla yayılmadan önlenmesini öngörmekte ve bu yönde
hızlı ve geniş çalışmalar yapılmaktadır [1,2].
Yurdumuzda sönmüş volkanların bulunduğu bölgelerde bol miktarda, kimyasal içeriği başlıca
SiO2 ve Al2O3 olan doğal tüfler bulunmaktadır. Ülkemizde ağır metallerin giderilmesi
konusunda, volkanik tüflerin kullanılmasina ait literatürde verilen bir çalışmaya
rastlanmamıştır. Bu konuda, daha ziyade, çeşitli endüstriyel üretimlerin yan ürünü olan ve
içeriği doğal tüflere benzeyen uçucu kül ile yapılmış çalışmalar [3,4] ile alkalilerle
aktifleştirilmiş tüflerin atmosfer sıcaklıklarında cimento sistemleri olarak inşaat sektöründe
kullanılmasıyla ilgili çalışmalar vardır [5,6].
Bu çalışmada, Konya ilimizin 60km güneyinde Hatunsaray’a yakın volkanik bölgeden alınan
tüf örneğinin, doğal halde ve alkali ile aktifleştirildikten sonra bakır (Cu), kadmiyum (Cd),
krom (Cr) ve mangan (Mn) ağır metallerini tutma kapasiteleri, başlıca pH ve zaman
değişkenleri dikkate alınarak
UV-Visible spektrofotometrik yöntemiyle tayin edilmiştir. Sonuçlar, çalışılan ağır metallerin,
her biri için saptanan optimum pH ve zaman süresinde, çevresel ve endüstriyel yönden
kazanım gösteren değerlerde tutulduklarını göstermiştir.
Kaynaklar
[1] J.G.S Van Jaarsveld, J.S.J. Van Deventer, L. Lopenzen, The Potential Use of
Geopolymeric Materails to Immobilise Toxic Metals : Part 1 Theory and Application,
Minerals Engineering 10, 7 (1997) 659-669
168