afrika koordinatörlüğü

BİLGİ NOTU
MADAGASKAR
Madagaskar, Güney Hint Okyanusu’nda Mozambik’in doğusunda yer almakta olup,
587,000km2’lik alanıyla dünyanın en büyük dördüncü adasıdır. Ülkenin nüfusu 19,6 milyon
olup, 2010 yılı resmi olmayan rakamlara göre GSYİH’ı 8,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Uranyum, kömür, krom, grafit ve mika ülkedeki en önemli madenlerken, altın, safir, zümrüt en
önemli değerli ve yarı değerli taş rezervlerini oluşturmaktadır. Ülkenin en önemli gelir
kaynakları; madencilik, turizm, tekstil ve tarımdır. Bu sektörlerin yanı sıra petrol aramacılığı
ülke çapında yükseliştedir. Bemolanga dünya üzerinde 16 milyar varil kapasitesi ile en
önemli ağır petrol yataklarına sahip şehirlerden birisidir.
Geçtiğimiz on yılda, Madagaskar hükümeti ülkeye yapılan yatırımları arttırabilmek ve bir
cazibe merkezi haline getirebilmek için yeni bir çok kanun ve yasa çıkartmıştır. Çıkartılan
Şirketler ve Yatırım kanunu, özellikle madencilik alanında yatırımcılara destek vererek dünya
çapında projeleri ülkeye çekmeye çalışmaktadır. Yeni getirilen düzenlemelerin yanı sıra ülke,
yapılacak yatırımlarda yatırımcılara ABD’nin ‘The Africa Growth & Opportunity Act’ (AGOA)
sayesinde gümrüksüz ve kotasız ABD pazarına giriş sağlarken ‘Common Market for Eastern
and South Africa’ (COMESA) üyeligi Doğu ve Güney Afrika’da serbest ticaret imkanı
tanımaktadır. Madagaskar çok gelişmiş bir havaalanı altyapısına sahiptir. Ülkede halka açık
57 tane havaalanı bulunmakta olup bunlardan 3’ü uluslararası niteliktedir.
Türkiye ile Madagaskar arasında 27 Temmuz 2005 tarihinde Antananarivo’da imzalanmış bir
“Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması” bulunmaktadır. İki ülke ticaret hacmi 2010 yılında
29 milyon dolar seviyesindeyken 2011 yılında 54 milyon dolar seviyesine yükselmiştir.
Buğday unu, demir çelik ürünleri, makarna, tuvalet kağıdı, kağıt havlu, mayalar, izole edilmiş
tel ve kablolar, margarin, sabun, kauçuktan dış lastikler, kara taşıtları aksam ve parçaları bu
ülkeye ihraç edilen başlıca ürünler arasında yer almaktadır. Kuru baklagiller, kakao, tekstil,
deri ve kösele, karanfil ve vanilya bu ülkeden ithal edilen başlıca ürünler arasında yer
almaktadır.
MORİTYUS
Morityus, 1968 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra hızla gelişen ekonomisi gıda işleme
(şeker), turizm, tekstil-hazır giyim ve finansal hizmet endüstrisine dayanmakta olup, balıkçılık,
bilgi ve iletişim teknolojileri ve konaklama sektörlerinde hızla gelişmektedir. Turizm sektörü
ekonomide önemli rol oynarken ülkenin mali hizmetler sistemi de gelişmiş durumdadır.
İhracata dayalı üretimin de hedeflendiği İhracat Ürünü İşleme Bölgeleri de ekonominin
dinamik büyümesine katkı sağlamaktadır.
Ülkenin kişi başına düşen GSYIH’nın 2011 yılında 15.000$ olarak gerçekleştiği tahmin
edilmekte olup, toplam işgücünün %8’i tarım sektöründe istihdam edilmekte ve tarımdan elde
edilen gelirler GSYİH’nın %4.8’ini oluşturmaktadır. Şeker kamışı ve şeker pancarı başlıca
ihraç ürünleridir. Ülke arazilerinin yaklaşık %46’sı ekilebilir alan olup bu alanın %90’ında
şeker kamışı yetiştirilmekte, ihracat gelirlerinin %15’i bu üründen elde edilmektedir. Hükümet,
Morityus’u dünyanın önemli deniz ürünleri merkezi haline getirebilmek için yeni bir plan
yürürlüğe koymuştur. Bu planın uygulanması ülkede önemli bir iş potansiyeli yaratacak olup,
plan dahilinde yapılacak ekonomik bölge 1.9 milyon km2’lik bir alana sahip olacak ve
yatırımcılara liman kolaylıkları ve çekici bir iş ortamı sağlayacaktır. Tarım sektörünün yanı
sıra sanayi sektörü, GSYİH’nın %24,6’sını oluşturmakta ve toplam işgücünün %21,4’ü sanayi
sektöründe istihdam edilmektedir. Firmaların çoğu ihracat odaklı firmalardır. Üretimin %50’ye
yakını tekstil ve hazır giyim üretimidir. Bunu gıda işleme (özellikle şeker üretme), kimyasallar,
basın-yayın ve mobilya sektörleri takip etmektedir.
Ülke ekonomisinde en önemli hizmet sektörü turizmdir. Morityus’un iklimi, sahilleri, mercan
kayalıkları turizm açısından çekicilik sağlamaktadır. Hükümet, turizm sektörünü teşvik
etmektedir. 2008 yılında ülkeye gelen toplam turist sayısı 930.456 kişi olarak gerçekleşmiş
ve GSYİH’nın yaklaşık %12’sini oluşturmuştur. İmalat sektörü Export Processing
Zone’nun(EPZ) kurulması sonucunda özellikle Avrupa, Amerika, Hindistan, Tayvan, Çin,
Japonya, Avusturalya ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nden doğrudan yabancı yatırımlar
çekmeye başlamıştır. 800’den fazla imalat şirketi, 500’ü ihracat ağırlıklı olmak üzere geniş bir
yelpazede (tekstil ve tekstil ürünleri, aydınlatma mühendisliği ürünleri, plastik, elektronik,
mücevher ve saat, oyuncak, minyatür gemi vb.) üretim yapmaktadır. İmalat sektörü Morityus
ekonomisinin ana gelir kaynaklarından biri olup ülkeye en çok döviz getiren sektördür. Tekstil
sektörü imalat sektörünün büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Son otuz yıl içerisinde sektör
hızla gelişmiş ve eğitimli iş gücü ve etkin işletme politikaları uygulayarak yatırımcıları ülkeye
çekmeyi başarmıştır. Boss ve Ralph Lauren gibi markalar Avrupa Birliği ve ABD’ye
ihracatlarını Morityus üzerinden gerçekleştirmektedir. Emlak geliştirme sektörü yabancı
yatırımcılar, emlak sahipleri ve sınır ötesi fırsatlar arayan gayrimenkul geliştiricileri için önemli
bir yer tutmakt adır.
Morityus, Dünya Bankası tarafından hazırlanan iş yapma kolaylığı sıralamasında Sahraaltı
Afrika ülkeleri arasında 1. sırada yer almaktadır. Bunun yarı sıra ülkenin COMESA ve ‘South
African Development Community’ (SADC) üyelikleri yatırımcılara özellikle Sahra Altı pazarına
açılmada büyük bir avantaj sağlamakta olup, Morityus Serbest Liman’ı COMESA ve SADC
müşterisi 400 milyon tüketicinin yararlandığı bir bağlantı olup, geçtiğimiz yıl %2.5 büyüme
sağlamıştır.
Türkiye ile Morityus arasındaki ticari ilişkiler çok büyük boyutlarda olmamakla birlikte genel
olarak artan bir eğilim göstermektedir. Bu eğilim dünya genelinde yaşanan finansal krizin
etkisiyle 2009 yılında negatife dönüşmüş ancak 2010 yılında ibre tekrar pozitife dönmüştür.
Türkiye ile Morityus arasında 9 Eylül 2011’de Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmış olup
büroratik işlemlerin 2012 yılı sonuna kadar tamamlanarak yürürlüğe girmesi beklenmektedir.
Bu nedenle önümüzdeki dönemde Morityus'a ihracatımızda büyük artış görüleceği tahmin
edilmektedir. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2010 yılında 29 milyon dolar seviyesinden
2011 yılında 51 milyon dolar seviyesine yükselmiştir. Türkiye’nin başlıca ihracat kalemleri
buğday unu, demir-çelik ürünleri, kablolar, tedavide kullanılan ilaçlar, unlu mamüller, kardesiz
pamuk, elektrikli su ısıtıcıları, dış lastikler (otomotiv) ve çamaşır makinaları şeklindeyken,
başlıca ithalat kalemleri; pamuk, pamuk ipliği ve örme giyim eşyası ve aksesuarlarıdır.
NAMİBYA
Namibya, Afrika kıtasının güneyinde yer almakta olup, Angola, Zambiya, Botsvana ve Güney
Afrika Cumhuriyeti ile komşudur. Ülkenin nüfusu 2,2 milyon olup, resmi dil İngilizcedir. 20022006 yılları arasında %5,5 büyüme sergileyen Namibya 2010 yılında ise %4,2 büyümüştür.
Ülke dünyanın en büyük 4. uranyum, 6. elmas üreticisi konumundadır. Bunun yanı sıra
dünyanın önde gelen ilk beş bakır, çinko ve kurşun madeni üreticisi ve ilk 10 balıkçılık
üreticisi içindedir. Madencilik sektörü ülke GSIYH’ına %8 oranında katkıda bulunurken,
ülkeye giren dövizin %50’den fazlasını yine bu sektör sağlamaktadır. Ülkedeki zengin elmas
yatakları Namibya’yı dünyanın en önemli kaliteli mücevher kaynaklarından biri haline
getirmiştir. Bunun yanı sıra ülkede kurşun, çinko, kalay, gümüş ve tungsten madenlerinin de
üretimi yapılmakta olup, Namibya, Afrika ülkeleri arasında 4. en büyük akaryakıt dışı maden
üreticisidir.
Namibya stratejik konumu, gelişmiş altyapısı ve SACU ve SADC üyesi olup, 300 milyonluk
bir pazarın içindedir. Bunun yanı sıra AB, ABD, EFTA ve MERCOSUR ülkeleri ile imzaladığı
imtiyazlı ticaret anlaşmaları sayesinde ikili ticaretlerde büyük avantaj elde etmektedir.
Namibya ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi 2010 yılında 3,5 milyon dolar seviyesindeyken
bu rakam 2011 yılında 6 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır. Türkiye’nin başlıca ihracat
kalemleri; inorganik kimyasal ürünler, rafine edilmiş petrol ürünleri ve ekmekçilik ve pastacılık
ürünleri ve makarna iken, ham mineraller, hayvansal katı ve sıvı yağlar başlıca ithalat
ürünleridir. Namibya, Dünya Bankası tarafından hazırlanan iş yapma kolaylığı sıralamasında
Sahraaltı Afrika ülkeleri arasında 6. sırada yer almaktadır.
BOTSVANA
Botsvana, Sahra altı Afrika’da yer almakta olup, Namibya, Güney Afrika, Zimbabve ve
Zambiya ile komşudur. Ülkenin nüfusu yaklaşık 2 milyon olup, resmi dil İngilizce’dir. Ülke,
1966 yılındaki bağımsızlığından itibaren dünyanın en yüksek büyüme oranına sahip olan
ülkelerinden biri olup, 2009 yılındaki küresel krizde uluslararası piyasaların elmasa gösterdiği
ilginin düşmesi ile birlikte ilk kez -5% oranında büyümüştür. Ancak Botsvana hükümeti
tarafından uygulanan tarım politikaları ve sıkı mali yönetim ile birlikte ülke, 2010 yılında %7,2,
2011 yılında ise % 6,2 oranında büyümüştür. Kişi başı GSYIH’nın 16.000 $ olduğu ülkenin
ana gelir kaynağı GSIYH’nın 1/3’ünü oluşturan elmas madenciliği ticaretidir. Elmas dışında
turizm, finans sektörü, sığırcılık ve geçimlik tarım da ülkenin kilit sektörleridir. Ülke
ekonomisinin elmas sektörüne bağımlı halde olması Botsvana hükümetini bazı alanlarda
yatırımcıları destekleyerek tekstil ve deri, cam ürünleri, bilgisayar teknolojileri ve turizm
sektörüne yönlendirmeye çalışmaktadır.
Ülke yapılacak yatırımlarda yatırımcılara AGOA sayesinde gümrüksüz ve kotasız ABD
pazarına giriş sağlarken, aynı koşullar AB pazarı için de sağlanmaktadır. Bunun yanı sıra
Güney Afrika, Namibya, Leshoto ve Svaziland pazarlarına gümrüksüz giriş yapılabilmekte
olup, 14 Afrika ülkesi ile tercihli giriş anlaşması bulunmaktadır. Botsvana, Dünya Bankası
tarafından hazırlanan iş yapma kolaylığı sıralamasında Sahraaltı Afrika ülkeleri arasında 4.
sırada yer almaktadır.
Türkiye ile Botsvana ticaret hacmi 2010 yılında 615 bin dolar seviyesindeyken bu rakam
2011 yılında 1.2 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır. Ekmekçilik, pastacılık ürünleri ve
makarna ve tarımsal makinalar (traktörler hariç), aksam ve parçaları başlıca ihracat
kalemlerimizken, büro ve bilgi işlem makinaları aksam ve parçaları tek ithalat kalemimizdir.
ZAMBİYA
Zambiya, Sahra altı Afrika’da yer almakta olup Tanzanya, Malavi, Mozambik, Zimbabve,
Botsvana, Namibya, Angola ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti ile komşudur. Ülkenin nüfusu
yaklaşık 14 milyon olup, resmi dili Ingilizce’dir. Ülke 2005-2011 yılları arasında her sene
ortalama %6 oranında büyümüştür. Ülke ekonomisi bakır madenciliğine dayanmakta olup,
Zambiya hükümeti bu bağımlılığı azaltmak için tarım, hayvancılık, değerli taş madenciliği ve
su gücüne yönelik yapılacak yatırımlara destek ve teşvikler sağlamakta ve bakır dışındaki
geniş Zamibya kaynaklarını kullanmaya çalışmaktadır. Ülkenin GSYIH’na en fazla katkıda
bulunan sektörler, tarım, madencilik, inşaat ve imalat sanayidir.
Madencilik sektörü, bakır üretimi dışında kobalt, kurşun ve çinkonun yanı sıra altın, uranyum,
nikel, demir ve manganez üretimi de yapmaktadır.
Zamibya SADC, COMESA/FTA ve AGOA sayesinde bölgesel ve ABD pazarlarına
gümrüksüz giriş sağlarken, pekçok Avrupa, Kuzey Amerika, Afrika ve Asya ülkeleriyle çifte
vergilendirme anlaşmaları bulunmaktadır. Zambiya, Dünya Bankası tarafından hazırlanan iş
yapma kolaylığı sıralamasında Sahraaltı Afrika ülkeleri arasında 7. sırada yer almaktadır.
Türkiye ile Zambiya ticaret hacmi 2010 yılında 14 milyon dolar düzeyinde olup, bu rakam
2011 yılında 119 milyon dolar seviyesine yükselmiştir. Sentetik ve suni devamsız lifler, halılar
ve diğer yer kaplamaları başlıca ihracat ürünlerimizken, bakır veya bakırdan çubuk, profil, tel,
saç, şerit, boru vb. ve yaprak tütün ve tütün döküntüleri başlıca ithalat kalemlerimizdir.
MOZAMBİK
Mozambik, Sahra altı Afrika’da yer almakta olup, Tanzanya, Malavi, Zimbabve, Güney
Afrika’ya komşudur. Ülkenin nüfusu yaklaşık 23 milyon olup, resmi dili Portekizce’dir. Ülke
2009-2011 yıllarında ortalama %6,5 oranında büyümüş, ana gelir kaynağı GSYIH’nın %81’ini
oluşturan tarımdır. Ülkenin en önemli ihracat kalemi ise, ihracatının 1/3’ünü oluşturan
alüminyumdur. Ülke özellikle tarım, balıkçılık ve balık yetiştiriciliği, sanayi, kamu altyapı
çalışmaları, mineral kaynaklar ve enerji alanlarında önemli yatırım fırsatları sunmaktadır.
Madencilik sektörü, doğal gaz, altın, taş kömürü, titanyum, ilmentin, zirkon, rutil, tantalit,
mermer ve değerli taşların sondajı, çıkartma, işleme ve kullanımı konusunda önemli yatırım
fırsatlarına sahiptir.
Türkiye ile Mozambik ticaret hacmi 2010 yılında 90 milyon dolar seviyesindeyken, bu
rakam 2011 yılında 173 milyon dolar seviyesine yükselmiştir. Rafine edilmiş petrol ürünleri,
demir veya çelikten filmaşin, çubuk ve profiller ve buğday ve mahlut unu, bulgur, irmik ve
pellet başlıca ihracat ürünlerimizken, mineral yakıtlar ve tütün başlıca ithalat kalemlerimizdir.