TBMM B : 4 27 . 9. 1988 O : 1 KİT`lere önemli katkıda bulunan kesim

T.B.M.M.
B : 4
27 . 9. 1988
KİT'lere önemli katkıda bulunan kesim­
den geliyor. Bu kesim, KİT'leri kendi fab­
rikaları sanıyor; KİT'leri, politik hedefi,
bürokratik emelleri için kullanıyor. Bun­
lar, KİT'lerin elden çıkmasını, buradaki
egemenliklerinin sona ermesini istemiyor­
lardı.
İkinci grup ise, demokratik yaşamın ge­
tirdiği gelişmelerle birlikte ortaya çıkan si­
yasî parti yöneticileri ve milletvekilleri idi.
Bunlar da siyasî yatırım alanı olarak gör­
dükleri KİT'lerin özelleştirilmesini istemi­
yorlar. Çünkü, seçim öncesinde kartvizit­
le adam sokarak buralarda oy almayı sağ­
lıyor, KİT'lere kendi adamlarını atayarak,
kendilerine bağımlı partizan bir kitle oluş­
turuyorlardı.
Özellikle bu ikinci grup, ne zaman
KİT'ler kârlı duruma geçmiş ve başarılı
olmuşsa, hemen ortaya çıkıp, bu başarıyı
kendilerine mal etmiş, aynı olay tersiyle
gerçekleştiğinde ise, KİT'leri yerden ye­
re vurmuştur. Bu grubun KİT'ler için öv­
güsü de, yergisi-de, yalnız ve yalnız, özel­
leştirmeye engel olmak içindir. Doğrusu
bunu da başarmışlardı.
Görüldüğü gibi, KİT'lerin özelleşti­
rilmesinin önünde, KİT'lerin içinde ve dı­
şında birçok engel vardı. Bu engelleri or­
tadan kaldırıp, bütün ülke ve ekonominin
yararına olabilecek bir özelleştirmenin ya­
pılabilmesi kolay olmayan bir iştir; ancak,
olanaksız da değildir. Yeter ki, olaya cid­
dî ve gerçekçi bir biçimde yaklaşılsın.
Özelleştirmeyi, belki de, "idarede et­
kinliğin özel sektöre geçmesi" şeklinde ifa­
de etmek daha yerinde olabilir. Özelleş­
tirmenin bir başka ve pratik tarifinin de,
"devletin çeşitli sektörleri yönetmekten
vazgeçmesi ve bu yetkiyi özel sektöre
devretmesi" olduğu söylenebilir. Bu tari­
fe göre, devlet, piyasa ekonomisini engel­
leyen bütün faktörleri ortadan kaldırma­
lı, KİT'leri özelleştirmeli, ekonomiyi dü­
zenlemek için yapılan bütün müdahalelere
O : 1
zaman içinde son vermelidir.
Özelleştirmenin yararları ve amaçlan
şu şekilde sıralanabilir: Özelleştirme, dev­
letin ekonomideki etkinliğini azaltarak, pi­
yasa ekonomisinin serbest şekilde işleyişini
sağlar. Kamu İktisadî kuruluşlarının fiyat
ve kalite bakımından hiçbir endişeleri yok­
tur. Kalitesi ve fiyatı ne olursa olsun, her
malın satışı rahatlıkla sağlanabilir. Zarar­
ları ise, ya devlet sübvansiyonuyla, ya da
fiyatlara aşırı zam yaparak karşılanır. Her
iki şekil de ülke ekonomisinin sağlıksız iş­
lemesine yol açar ve dolaylı yollardan enf­
lasyonu kamçılar.
Özelleştirme ekonomide verimliliği
artırmaya yarar. Genel olarak kamu sek­
töründeki verimliliğin, özel sektördekinden düşük olduğu görülmektedir. Bunun
çeşitli sebepleri vardır. Bir kere, kamu sek­
törünün kâr amacı gütmemesi ve zarar en­
dişesinin bulunmaması başlıca sebeptir.
Ayrıca, KİT'ler, politik nedenlerle istih­
dam sorununu azaltmaya alet edilmekte­
dirler, bu yüzden de personel alımını frenleyememektedirler.
Özelleştirme, sermaye mülkiyetini
yaygın hale getirir. Kârlılık oranı yüksek
KİT'lerin hisse senetlerinin, çalışanlara,
yöneticilere, küçük tasarruf sahiplerine sa­
tılması, bir yandan bu kesimlere gelir
transferi anlamına gelirken, öte yandan da
mülkiyet ve emek unsurlarının birleşerek,
iş anlaşmazlıklarının azalmasına yol açar.
Özelleştirme, sermaye piyasasını ge­
liştirmeye yarar. Özelleştirmeye gidilince
sermaye piyasaları canlanmakta, o güne
kadar fazla ilgi gösterilmeyen sermaye pi­
yasalarının bir anda büyük bir arz ve ta­
leple hareketlendiği görülmektedir. Özel­
likle gelişmekte olan ülkelerde, yatırımlar,
gayrimenkul, altın, değerli taşlar gibi ve­
rimsiz alanlara akmaktadır; kamu iktisa­
dî kuruluşlarının özelleştirilmesi yoluyla
piyasaya hisse senedi çıkarılınca, bu kabil
yatırımlar yerine hisse senedi gibi menkul
— 113 —