DKAB DERS NOTLARI-6 By SDEMİR *****“DİN EVRENSEL BİR

DKAB DERS NOTLARI-6
By SDEMİR
*****“DİN EVRENSEL BİR GERÇEKTİR” (Evrensel: Bütün insanlığı ilgilendiren, evrenle ilgili, alemşumül.)
* Dünya üzerinde bulunan eski yerleşim alanlarında yapılan kazı ve incelemelerde pek çok tapınak ve dinî sembole
rastlanmıştır. Bu da dinin oldukça eski bir kurum olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra binlerce yıldır insanların ellerinde
bulunan ilahî kitaplar da dinin tarihinin insanlık tarihiyle başladığını göstermektedir.
* Adları farklı olsa da dinlerin birbirlerine benzer yönleri vardır. Farklı coğrafyalarda ortaya çıkmış dinlerde bile ortak yönler
bulmak mümkündür. Dinlerin temel ilkeleri göz önüne alındığında hepsinin amacının iyiliği, güzelliği yaymak, kötülükleri engellemek
ve insanı yücelterek mükemmel hâle getirmek olduğu görülmektedir. Bu durum dinlerin getirdiği ortak değerlerin evrensel olduğunu
gösterir.
* Günümüzde yaşayan dinleri ilahî ve ilahî olmayan dinler olarak ikiye ayırmak mümkündür. Allah’ın, peygamberler aracılığıyla
gönderdiği vahye dayalı dinlere ilahî dinler denir. Bunlar Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam’dır. İnsanlar tarafından kurulmuş, vahye
dayanmayan dinlere de ilahî olmayan dinler denir. Hinduizm ve Budizm bunların en belirgin örnekleridir.
HİNDUİZM
* Hinduizm, daha çok Hindistan’da yaşayan insanların din ve inançlarına verilen addır. Hinduizmin bilinen bir kurucusu
yoktur. MÖ 1500 yıllarından itibaren ortaya çıkmıştır.
* Hinduizmin en belirgin yönü toplumu kastlara ayırmasıdır. Kast, “aynı işle meşgul olan, görev ve gelenekleriyle birbirine
sımsıkı bağlanan insanların meydana getirdiği birlik” anlamına gelir. Kast sistemi şu dört temel kısımdan oluşmaktadır:
1- Rahipler ve Bilginler (Brahmanlar) 2- Prensler ve Askerler (Kşatriyalar) 3- Esnaf ve Çiftçiler (Vaisyalar) 4- İşçiler ve Köleler
(Sudralar) Ayrıca kast sis temine dâhil edilmeyen, kast dışı kabul edilen paryalar (toplum dışı sayılanlar) vardır. Sınıflar arası geçiş
yoktur.
* Hinduizmin temelinde Brahma (Mutlak Varlık) inancı olmakla birlikte birden çok tanrının varlığına inanılmaktadır. Brahma,
Vişnu ve Şiva en önemli tanrılardır. Brahma yaratıcı, Şiva yok edici, Vişnu koruyucu tanrıdır. Hinduizmin kutsal kitapları Vedalar’dır.
* Hinduizmde ibadet bireysel olup belli bir şekli yoktur. Herkes istediği yerde istediği şekilde ibadet edebilir. En temel ibadet
kutsal sayılan Ganj Nehri’nde yıkanmaktır.
* Hinduizmde “karma” denilen neden-sonuç yasası vardır. Buna göre insan geçmişte yaptıklarının karşılığını başka bir
bedende tekrar dünyaya gelerek görecektir. Hindu inancına göre ruh ölümsüz olup onun bir bedenden bir başka bedene geçerek
sürekli yaşadığına inanılır. Bu inanca reenkarnasyon veya tenasüh (ruh göçü) adı verilir. Reenkarnasyon inancına göre ölen kişi,
yaptığı işlerin iyi ya da kötü olmasına göre insan, hayvan veya bitki biçiminde yeniden dünyaya gelir. Hindular ruhun ölümsüzlüğüne
inandıkları için ölülerini gömmezler. Cesetlerini yakarak küllerini kutsal kabul ettikleri Ganj Nehri’ne atarlar.
* Hinduizmde ineklerin önemli bir yeri vardır. Dokunulmaz ve kutsal kabul edilirler. Etlerinin yenilmesi de yasaktır.
BUDİZM
* Budizm MÖ 6. yüzyılda Hindistan’da Buda tarafından kurulmuş ve daha sonra yaygınlaşmış olan bir dindir. Hindistan’da
ortaya çıkmasına rağmen mensupları, daha çok bu ülke dışında bulunmaktadır.
* Budizm’in kurucusu olan Buda, MÖ 563-483 yılları arasında yaşamış bilge bir kişidir. Asıl adı Sidharta olan Buda,
aydınlanmış anlamına gelir. Buda, yaşadığı süre içinde insanlara ahlaklı olmayı öğütlemiş, putlara tapmayı yasaklamıştır. Kendisinden
sonraki dönemlerde düşünceleri sistemleştirilerek heykelleri yapılmış ve bir put hâline getirilip tapınılmaya başlanmıştır.
* Budizm’de inancın temelini, “Buda’ya sığınırım, Dhamma’ya sığınırım ve Sangha’ya sığınırım.” cümlesi oluşturur. Bu cümleyi
söylemeyen kişi Budist sayılmaz. Budizm’de tanrının varlığı veya yokluğu ile ilgili bir ifade kullanılmaz. Ancak bazı Budistler Buda’yı
tanrı konumunda görürler.
* Buda, öğretilerini insanlara vaazlarıyla sözlü bir şekilde iletmiştir. Kendinden sonra kutsal bir kitap bırakmamıştır. Ancak
Buda’nın sözleri daha sonra yazılmıştır. Bu şekilde oluşan Budizm’in kutsal metinlerine, “üç sepet” anlamına gelen “Tripitaka” adı
verilmiştir.
* Budizm’de belirli bir ibadet ve dua şekli yoktur. Budistler tapınaklara giderek Buda’nın heykeline saygı gösterirler. Bunun
yanında evlerinde bir köşede bulundurdukları Buda heykeline de saygıda bulunarak ibadet ederler. Ayrıca kutsal metinlerin
okunması, meditasyon ve belli zamanlarda oruç tutmak da ibadet kabul edilir. (Meditasyon, Latince meditatio kelimesinden türetilmiş, sözcük anlamıyla birçok
Batı dilinde "derin düşünme" anlamına gelmekte olan bir terim olup, sözlüklerde, "kişinin iç huzuru, sükûnet, değişik şuur halleri elde etmesine ve öz varlığına ulaşmasına olanak veren, zihnini
denetleme teknikleri ve deneyimlerine verilen ad" olarak tanımlanır.)
* Budizm’de, Hinduizm’de olduğu gibi ruhun bir başka bedende yeniden dünyaya gelmesi anlayışı vardır. Ölüler reenkarnasyon
inancı gereği genelde yakılmaktadır. Budizm’de en önemli inanışlardan biri nirvana anlayışıdır. Nirvana, insanın bütün istek ve
hırslarının yok olduğu, ıstırapların bittiği, saf, temiz bir duruma kavuşmaktır. Buda, mutlu olabilmek için nirvanaya ulaşmak
gerektiğini belirtir.
1