Slayt 1 - Biyoloji Kutusu

PROTEİNLER
PROTEİNLER
•
Karbon,hidrojen,oksijen ve azot
elementlerinden oluşmuş organik
bileşiklerdir.
•
Yapısında bazen sülfür,fosfor veya demir
de bulunabilir.
PROTEİNLER
•
•
•
Proteinler canlılarda en fazla bulunan organik
madde grubudur.
Ortalama bir insanın kuru ağırlığının % 50’si
proteindir.
Protein’in kelime anlamı pro(temel,ilk) ve
tein(madde) kelimelerinden türetilen temel
madde anlamındadır.
Amino Asitler
•
Proteinlerin yapı birimi(monomer)
amino asitlerdir.
Canlılarda 20 çeşit aminoasit
bulunur.
GLİSİN
ALANİN
SERİN
Glisin
Alanin
Valin
Lösin
İzolösin
Prolin
Serin
Triyonin
Sistein
Metiyonin
Asparjin
Glutamin
Fenil Alanin
Trozin
Triptofan
Lisin
Arjinin
Histidin
Aspartik Asit
Glutamik Asit
Amino Asitler
•
R(değişken grup) Amino asitin
türüne göre belirlenmiş bir
molekül grubunu bulundurur.
•
Amino asitlerin birbirleri arasındaki
fark R grubundan kaynaklanır.
Amino Asitler
•
Proteinlerin yapı birimi(monomer)
amino asitlerdir.
Aminoasit + Aminoasit  Dipeptit + H2O
(Dehidrasyon sentezi)
as
Proteinlerde PEPTİT bağı
bulunur.
Dipeptit + H2O  Aminoasit + Aminoasit
(Hidroliz)
DİPEPTİT,TRİPEPTİT VE POLİPEPTİT
•
•
•
İki amino asit in dehidrasyon sentezi ile
birleşmesi sonucu DİPEPTİT ;
3 amino asit in dehidrasyon sentezi ile
birleşmesi sonucu TRiPEPTİT
Birçok amino asit in dehidrasyon sentezi ile
birleşmesi sonucu Polipeptit;
• Moleküller oluşur.
DEHİDRASYON SENTEZİ
N.Aminoasit  Polipeptit + (N-1)H2O
HİDROLİZ
Polipeptit + (N-1)H2O  N.Aminoasit
6 AMİNOASİTLİK POLİPEPTİT
PROTEİNLER
•
Bazı proteinler sadece dipeptit yapısındadır.
Bazıları tek bir polipeptit’den oluşur.
•
Bazı proteinler ise birkaç polipeptit den oluşur.
•
Proteinler tam olarak nasıl bir yapıya
sahiptir ?
Proteinler nasıl bir yapıya sahiptir.
Proteinler düz amino asit zincirleri
halinde sentezlenir.
• Sentezlenen proteinlerin bazıları düz
bir zincir halinde kalırken bazıları
oluşturdukları moleküller arası
bağlarla kıvrılırlar.
•
PROTEİNLER DE 4 TİP YAPI
GÖRÜLÜR.
•
Birincil yapı(primer yapı)
•
İkincil yapı(sekonder yapı)
•
Üçüncül yapı(tersiyer yapı)
•
Dördüncül yapı(kuarterner yapı)
BİRİNCİL YAPI
•
Bir proteindeki amino asit dizisidir.
BİRİNCİL YAPI
İKİNCİL YAPI
Bağlı olmayan amino asit arasında oluşan
Hidrojen bağları ile meydana gelen kıvrımlar ve
Katlantılardır.
İKİNCİL YAPI
(Düzenli Alt
yapılar)
ÜÇÜNCÜL YAPI
Bir proteinin çeşitli bağlar ile
oluşturduğu 3 boyutlu yapıdır.
(
ÜÇÜNCÜL YAPI
(3 boyutlu yapı)
DÖRDÜNCÜL YAPI
Birden fazla polipeptit’in biraraya gelmesi ile oluşmuş
3 boyutlu yapıdır.
DÖRDÜNCÜL YAPI
DENATÜRASYON
•
Yüksek sıcaklık,düşük pH gibi olumsuz koşullar
altında protein’in yapısının bozulmasıdır.
Bu bozulma geriye düzeltilemez.
•
Bu yapısal bozulmaya DENATÜRASYON denir.
•
(2011-Ygs)
•
Denatürasyon sonucu
proteinlerin birincil yapısı
bozulmaz.
ESANSİYEL(TEMEL amino asit)
•
Bedenimiz için gerekli olan 20 aminoasitten 12
tanesi bedenimizde üretilirken,8 tanesi
üretilemez.
•
Dışarıdan hazır olarak almamız gereken bu
amino asitlere esansiyel(temel amino asit)
denir.
TEMEL AMİNO ASİTLER
•
•
•
•
•
•
•
•
İZOLÖSİN
LÖSİN
LİSİN
METİYONİN
FENİLALANİN
TRİYONİN
TRİPTOFAN
VALİN
(2012-YGS)
PROTEİNLER NE İŞE YARAR ?
•
•
Proteinler canlılar için YAPI ve İŞLEV
maddeleridir.
Canlılar için şunu söyleyebiliriz.
• CANLILAR PROTEİN TABANLI MAKİNELERDİR.
•
Keratin,kollajen,elastin gibi proteinler bizim
yapımızı oluştururlar.
PROTEİNLERİN İŞLEVSEL YANI
•
•
•
•
•
•
•
Bir canlı içindeki çeşitli işlemler doğrudan
proteinler sayesinde gerçekleştirilir.
ÖRNEKLER:
Kanda oksijen taşıma
Zararlı mikroorganizmalar ile mücadele
Kanın pıhtılaşmasını düzenleme
Hücre zarında madde taşınması
Kanda madde taşınmasını sağlama
PROTEİNLERİN İŞLEVSEL YANI
•
•
•
•
•
•
•
Kas kasılmalarını sağlama
Sinirsel iletimi oluşturma
Hormon olarak düzenleyici olarak kullanılma
Enzimlerin yapısına katılma
Kanın ozmotik basıncını ayarlama
Hücre içi madde taşıma
Kalıcı bilgi olarak depolanma
ENERJİ KAYNAĞI OLARAK PROTEİNLER
•
•
•
Proteinler enerji kaynağı olarak da kullanılabilir.
Karbonhidratlardan biraz fazla, yağlardan ise az
enerji verirler.
Hiçbir canlı çok zor duruma düşmedikçe
proteinleri enerji kaynağı olarak kullanmaz.
PROTEİNLER;
•
Canlı bünyesinde işlevsel olarak
kullanılırlar.
•
Canlı yapısına katılırlar.
•
Enerji kaynağı olarak kullanılırlar.
SAĞLIK AÇISINDAN PROTEİNLER
•
•
•
•
•
Proteinler bedende depolanamaz.
Bu yüzden günlük olarak belirli miktarda protein
alınmalıdır.
Hayvansal gıdalar proteince zengindir.
Bitkisel gıdalar proteince fazla zengin değildir.
Yalnızca baklagiller protein yönünden zengin
sayılabilir.
Son olarak
Karbonhidrat ve yağ metabolizması sonucu
sadece karbondioksit ve su açığa çıkarken,
•
Protein metabolizması sonucu karbondioksit
ve suyun yanında, amonyak gibi çok zehirli bir
madde ortaya çıkar.
ENERJİ KAYNAĞI OLARAK
KULLANILAN MADDELER 3 ÇEŞİTTİR.
•
Karbonhidratlar
•
Trigliseritler
•
Proteinler
En çok Enerji verenden, en az
enerji verene doğru ;
•
1. Trigliseritler
•
2. Proteinler
•
3. Karbonhidratlar
Kullanım sırasına göre;
► 1.
Karbonhidratlar
► 2.
Trigliseritler
► 3.
Proteinler