gelir ve fiyat düzeyinin belirlenmesi

GELİR VE FİYAT DÜZEYİNİN
BELİRLENMESİ:
TOPLAM TALEP-TOPLAM ARZ
(AD-AS) MODELİ
• Milli Gelir
• üretim↑ → istihdam ↑ Milli Gelir↑
• Bir ülkede üretimi dolayısıyla milli geliri neler
belirler?
• Makroekonomik Modeller
– AD-AS Modeli
– Toplam Gelir Toplam Harcamalar (AI-AE) Modeli
– IS-LM Modeli
AD-AS MODELİ
• Amaç: Ekonomide milli gelir ile fiyat düzeyinin
nasıl belirlendiğini ve milli gelir ve fiyat
düzeyindeki dalgalanmaların nelerden
kaynaklandığını anlamak.
TOPLAM TALEP-AD
(Aggregate Demand)
• Mikroekonomide tek mal (piyasa) için arz ve talep
• Tek mal yerine tüm mal ve hizmetleri ele alırsak
→ toplam talep , toplam arz
• Toplam talep → tüm nihai mal ve hizmetlerin
genel fiyat düzeyi ile talep edilen miktarlarının
parasal düzeyi (reel GSYH) arasındaki ilişki
• Bir piyasadaki talep eğrisi gibi, tüm piyasaların
toplam talebi de (AD) aşağı doğru (negatif)
eğimlidir.
TOPLAM TALEP-AD
• Toplam talep eğrisi ev halkının tüketim (C),
firmaların yatırım harcamaları (I), devletin
devlet harcamaları (G) ve dış dünyanın net
ihracat (NX=X-M) için olan taleplerinden
oluşur
• AD= C+I+G+NX
• Fiyat düzeyi (P) ile talep edilen reel GSYH (Y)
arasında negatif ilişki
• P↑ → Y↓
TOPLAM TALEP-AD
AD neden aşağı doğru eğimlidir?
1. Reel Gelir Etkisi: P↓ →Alım gücü, C↑
→AD↑
2. Faiz oranı etkisi:
P↓ → faizler ↓ → yatırım I↑, C↑→ AD↑
3. Uluslararası ikame etkisi:→
P↑ → yabancı (ithal) mal talebi (M) ↑→ AD↓
TOPLAM TALEPTE KAYMA
TOPLAM TALEPTE KAYMA
1.
2.
3.
4.
Beklentiler
Uluslararası Faktörler
Maliye politikası
Para Politikası
1. Beklentiler
a) Gelecek gelirler ile ilgili beklentiler
Gelecekteki Gelir↑→ tasarruf S↓ tüketim
C↑→AD↑
a) Gelecekteki enflasyon ile ilgili beklentiler
Gelecek enflasyon P↑→AD↑
a) Gelecekteki kar ile ilgili beklentiler
Gelecek kar ↑→yatırım I ↑→ AD↑
Uluslararası Faktörler
a) Döviz kurunda değişmeler:
Döviz kuru↑ → TL ↓→ihracat↑-ithalat↓=NX↑
→AD↑ (sağa kayar)
b) Dış dünya gelirinde değişmeler:
Dış dünya geliri↑ →ihracat↑→AD↑
Maliye politikası
İki yanı vardır.
a) Devlet Harcamaları (G)↑ → AD↑ (sağa
kayar)
b) Vergiler ve transfer ödemeleri
Vergiler T↓/ve veya transfer ödemeleri↑ →
tüketim C↑ yatırım↑ → AD↑ (sağa kayar)
Para Politikası
Ekonomideki para miktarı↑→ faiz oranları↓→
yatırım I ↑ tüketim C↑→AD↑ (sağa)
TOPLAM TALEPTE KAYMA
TOPLAM TALEPTE KAYMA
TOPLAM ARZ –AS
(Aggregate supply)
• Bir ekonomide bütün firmaların üretip
piyasaya arz ettiği mal ve hizmetlerin parasal
değeridir.
• Toplam Arz, fiyat düzeyi ile arz edilen reel
GSYH arasındaki ilişkiyi verir.
Kısa dönem Toplam Arz
• Fiyat düzeyindeki değişmeden etkilenir: SRAS
pozitif eğimlidir.
Uzun dönem Toplam Arz
• Tam istihdam düzeyindeki reel GSYH yi
gösterir.
Makroekonomik Denge
Uzun Dönem Dengesi
Resesyonun iki nedeni
Toplam talepte düşüş
• Siyasi istikrarsızlık, tüketici-yatırımcının
karamsarlığı vs. neden olabilir.
• Toplam talep eğrisi sola kayar
• Hem milli gelir Y hem de fiyat P düşer.
• Hükümetin para ve maliye politikası ile müdahale
etmediğini kabul edelim.
• İşsizlik, ücretleri düşürecek ve kısa dönem arz
sağa kayacaktır.
• AD nin sola kaymasıyla oluşan resesyon SRAS ın
sağa kaymasına yol açarak dengeyi sağlamaktadır.
Talep Kökenli Resesyon (Durgunluk)
Olumsuz toplam arz şoku
Stagflasyon=enflasyon+durgunluk
(B noktası)
Stagflasyon
Stagflasyon
• OPEC in petrol fiyatlarını aşırı arttırması
• Batı ülkelerinde, petrol ve ürünlerini kullanan
birçok sanayi dalında maliyetler artmış.
• SRAS sola kaymış, hem enflasyon hem
durgunluk
Resesyon ve İktisat Politikası
Konjonktür
Maliye Politikasının Toplam Talep
üzerine etkileri
• Devlet Harcamaları (G)↑ → AD↑ (sağa kayar)
• Vergiler ↑ → AD↓
Çarpan Etkisi
• Genişleyici maliye politikasının, gelirleri
arttırmasıyla tüketimin de arttırılması ve
toplam talepte harcamadan daha büyük
artışların olması
• c=marjinal tüketim eğilimi
• Çarpan=
1
1−𝑐
Çarpan Etkisi
Örnek
• c = 0.75
• k=
1
=
1−0.75
4
• Devlet 50 milyar TL harcama yaparsa, toplam
talep 50x4=200 milyar TL artar.
Dışlama Etkisi
• G ↑ → AD↑→P↑→ faizler r ↑→yatırım I↓
Küresel Ekonomik Kriz
Ekonomik kriz,
• tüketici talebinde ve firmaların yatırımlarındaki büyük
düşüş,
• yüksek oranlı işsizlik
• yaşam standartlarının düşmesi
• finansal piyasalarda belirsizlik
• hisse senedi fiyatlarında düşüş
• yerli paranın değer kaybetmesi şeklinde ortaya
çıkabilir.
• Bazen krizler doğrudan finansal kesimden de
başlayabilir.
• Ulusal Ekonomik Kriz
– 2001 Türkiye Bankacılık Krizi
• Bölgesel Ekonomik Kriz
– 1997 Asya Krizi
– Yatırımcılar o bölgeyi bir bütün olarak gördü
• Küresel Ekonomik Kriz
– 1929 Büyük Dünya Krizi, kapitalist sistemin ilk küresel krizi
–
–
–
–
–
Serbest sermaye hareketleri
2008 Krizi
Marjinal kişi ve kurumlara verilmiş mortgage kredileri, türev ürünleri
Temel neden: kuralların yetersizliği, denetimin eksikliği
Gelişmekte olan ülkeleri de etkiledi, sıcak para çıkışı