portföy kavramı ve çeşitleri

MENKUL KIYMET ANALİZİ
VE
PORTFÖY YÖNETİMİ
PORTFÖY ?
2

“Menkul Kıymetler Topluluğu”

“Cüzdan”
MENKUL KIYMET ?
Ortaklılık veya alacaklılık hakkı
sağlayan, belirli bir meblağı temsil eden,
yatırım aracı olarak kullanılan, dönemsel
gelir getiren, seri halinde çıkarılan, ibareleri
aynı olan ve şartları Kurul’ca belirlenen
kıymetli evrak.
3
Menkul Kıymetler;







4
Hukuken kıymetli evrak niteliğindedir,
Ortaklık yada alacaklılık hakkı saplar,
Bir finansal birikimi yada güç aktarımını temsil ederler,
Dönemsel gelir getiren, uzun süreli yatırım araçlarıdırlar,
Belirli şekil şartlarına sahiptirler,
Her birinin bir nominal değeri ve piyasada oluşmuş bir
piyasa değeri vardır, ve
Nama yada hamiline yazılı olabilirler.
PORTFÖY ?
5

Menkul kıymetler açısından portföy, bir
yatırımcının sahip olduğu tüm menkul kıymetlere
verilen addır.

Diğer bir ifadeyle portföy, riski azaltmak ve
üstlenilen riskten en yüksek getiriyi sağlamak
amacıyla, aynı veya farklı özelliklere sahip en az
iki yatırım aracının bir araya getirilmesiyle oluşan
toplam değeri ifade etmektedir.
PORTFÖY ?
“Belirli amaçları gerçekleştirmek
isteyen yatırımcıların sahip olduğu,
birbirleriyle ilişkileri olan ve kendine
özgü ölçülebilir nitelikleri olan yeni
bir varlık.”
PORTFÖY NASIL YÖNETİLİR?
6
Portföy yönetimi açısından, yatırımcı
tiplerinin belirlenmesi son derece önemlidir.
7
1.
Riskten kaçan yatırımcı,
2.
Riske karşı kayıtsız yatırımcı ve
3.
Riski seven yatırımcı.
Risk ve yatırımcı tipleri;

Fayda
3 Riskten Kaçmayan Yatırımcılar
2 Risk Karşısında Kayıtsız
Yatırımcılar
1 Riskten kaçan yatırımcılar
0
8
Verimlilik
Risk karşısında yatırımcı tipleri
1- Riskten kaçan yatırımcı;
9

Riski sevmezler ve riskten korkarlar.

Getirileri önceden tahminlenen iki yatırımdan
daha az riskli olanını tercih ederler.

Riskten kaçan yatırımcının sağlayacağı
verimlilik yada sağlayacağı paranın marjinal
faydası negatiftir.
Riskten kaçınan bir yatırımcı için
marjinal fayda grafiği;

Fayda
0
10
Marjinal Fayda Negatif
Eğimli (1’den küçük)
Verimlilik
1- Riskten kaçan yatırımcı;

11
Yatırımcı için başlangıçta portföyüne dahil etmiş
olduğu menkul kıymetler fayda düzeyini
artırırken; daha sonra az risk taşıyan menkul
kıymetler portföye dahil edilmeye devam
edileceğinden, verimlilikle birlikte sağlanan fayda
düzeyi de azalmaya başlayacaktır.
2- Riske karşı kayıtsız yatırımcı;
12

Riskle ilgilenmezler.

Hangi yatırımın seçileceği önemli değildir. Bu
nedenle risk-getiri arasında kayıtsız kalırlar.

Paranın marjinal faydası 1’dir.
Riske karşı kayıtsız kalan bir yatırımcı için
“marjinal fayda” grafiği;

Fayda
Marjinal fayda=1
Verimlilik
13
0
3- Riski seven yatırımcı;
14

Yatırımın beklenen faydası, yatırım
yapmamanın beklenen faydasından daha
büyüktür.

Risk alan bir yatırımcının, her ek ünitede
kazanacağı verimliliğin sağlayacağı fayda da
giderek artar.
Risk seven yatırımcıya ait “marjinal
fayda” grafiği

Fayda
0
15
Marjinal Fayda Pozitif Eğimli 1’den Büyük
Verimlilik
Uygulamada;
16

Yatırımcının serveti arttığı zaman, riskli varlıklara
yaptığı yatırım miktarı artıyorsa, bu yatırımcının “risk
almayı seven bir yatırımcı” olduğu söylenebilir.

Yatırımcının serveti arttığı zaman, riskli varlıklara
yaptığı yatırım miktarı değişmiyorsa, bu yatırımcının
mutlak riskten kaçınma konusunda mevcut
durumunu koruduğu söylenebilir. “Riske karşı
kayıtsız yatırımcı”
Uygulamada;

17
Öte yandan yatırımcının serveti arttığı
zaman, riskli varlıklara yaptığı yatırım miktarı
azalıyorsa, bu yatırımcı tipinin “risk almaktan
kaçan bir yatırımcı” olduğu söylenebilir.
PORTFÖY ÇEŞİTLERİ ?
Farklı menkul kıymetler bir araya getirilerek çok sayıda
portföy alternatifi oluşturulabilir. Ancak olaya hisse senedi ve
tahvil gibi geleneksel menkul kıymetler açısından bakıldığında 3
farklı portföyden söz edebiliriz;



Yalnızca tahvillerden oluşan portföyler,
Yalnızca hisse senetlerinden oluşan portföyler ve
Karma portföyler.
Bunların dışında diğer yatırım araçlarından da oluşan
portföyler bulunmaktadır.
18
OLUŞUMLARINA GÖRE PORTFÖY ÇEŞİTLERİ
1. Tamamı Tahvillerden Oluşturulan Portföyler,
2. Tamamı Hisse Senetlerinden Oluşturulan Portföyler,
3. Hisse Senedi ve Tahvillerden Oluşturulan Portföyler,
4. Diğer Yatırım Araçlarından Oluşturulan Portföyler,
5. Yatırımcıların tercihlerine göre portföy çeşitleri.
19
TAHVİLLER

Tahvil, devletin ya da özel sektör şirketlerinin borçlanarak orta
ve uzun vadeli fon sağlamak üzere çıkarttıkları borç senetleridir.
–
–
20
Tahviller halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin
satılabilir. Kamu borçlanma aracı dışındaki tahvillerin ihraç
ve halka arzı için Sermaye Piyasası Kurulu’na kaydettirilmesi
gereklidir.
Tahviller sahiplerine herhangi bir ortaklık hakkı vermez,
sadece ihraççıya karşı alacaklılık hakkı sağlar.
TAHVİLLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
21
–
Nominal Değer: Tahvil ve bononun vadesinde
yatırımcının eline geçecek olan para miktarıdır.
–
Kupon Oranı: Nominal değer üzerinden, yüzde olarak
belirtilen, tahvil sahibinin alacağı faiz miktarıdır. Tahvil
ve bonolarda ayrıca faizin ne zaman ödeneceği de
belirtilmektedir.
–
Vade: Ana paranın ve son faiz ödemesinin yapılacağı
tarihtir.
TAHVİLİN DEZAVANTAJLARI
–
–
–
–
22
Tahvil sahibi şirketin aktifi üzerinde alacağından başka
herhangi bir hakka sahip değildir.
Tahvil sahibi ile şirket arasındaki hukuki ilişki vade
bitiminde sona erer.
Tahvil sahibi şirketin yönetimine katılamaz.
Tahviller çoğu zaman sabit getirili menkul kıymetlerdir.
Dolayısıyla enflasyon halinde tahvilden elde edilecek
getiri enflasyon oranında azalacaktır.
TAHVİLİN AVANTAJLARI
–
–
23
Şirketin brüt karından önce tahvil sahiplerinin faizleri
ödenir.
Şirketin iflası ya da tasfiyesi durumunda da önce
borçlar ödendiği için, tahvil sahipleri, şirket
ortaklarından (hisse senedi sahipleri) önce alacaklarını
alırlar.
HİSSE SENETLERİ

Anonim ortaklıklar tarafından çıkarılan,
–
–
Şirket sermayesine katılımı temsil eden
Yasal şekil şartlarına uygun olarak düzenlenmiş
kıymetli evraklardır.
24

Hisse senetleri sahiplerine,
–
–
–
–
–
–
–
25
Ortaklık hakkı,
Yönetime katılma (oy) hakkı,
Kar payı (temettü) alma hakkı,
Rüçhan hakkı (yeni pay alma hakkı),
Bedelsiz pay alma hakkı,
Tasfiyeden pay alma hakkı,
Bilgi edinme hakkı sağlar.
HİSSE SENETLERİNİN GETİRİLERİ
–
–
26
Kar Payı (Temettü) Geliri: Anonim ortaklıkların yıl
sonunda elde ettikleri karın ortaklara dağıtılmasından
elde edilen gelirdir. Anonim ortaklıklar karını, her yıl
Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kamuya açıklanan
oran ve esaslar çerçevesinde nakden veya temettüen
sermayeye ilavesi suretiyle hisse ihraç ederek
dağıtabilir.
Sermaye Kazancı: Zaman içinde hisse senedinin
değerinde meydana gelen artıştan elde edilen gelirdir.
DİĞER YATIRIM ARAÇLARINDAN
OLUŞAN PORTFÖYLER












27
Yatırım fonları
Finansman Bonoları
Altın
Hazine Bonosu
Gelir Ortaklığı Senetleri
Banka Bonoları ve Banka Garantili Bonolar
Repo
Döviz ve döviz tevdiat hesapları
Gayrimenkul sertifikaları
Kar-Zarar Ortaklığı Belgesi
Opsiyon Sözleşmeleri
Vadeli İşlem Sözleşmeleri
YATIRIMCILARIN TERCİHLERİNE
GÖRE PORTFÖY ÇEŞİTLERİ
28
TİP
PORTFÖYDEKİ MENKUL
KIYMET ORANLARI
YATIRIMCININ
TERCİHLERİ
A
%100 Tahvil
Verim- Emniyet
B
%50 Tahvil, %50
Hisse Senedi
Verim- Değer Artışı
C
%75 Hisse Senedi, %25
Tahvil
Değer Artışı- Verim- Az
Risk
D
%100 Değer Artışı
Sağlayan Hisse Senedi
Sınırlı Risk- Değer Artışı
E
%100 Hızlı Değer Artışı
Sağlayan Hisse Senedi
Fazla Risk- Fazla Değer
Artışı
Risk-Getiri arasındaki yatırımcının tercihi
Portföy Riskli Varlık
29
Risksiz Varlık
Beklenen Getiri Standart Sapma
A
0
100%
0,06
0
B
25%
75%
0,08
0,05
C
50%
50%
0,1
0,1
D
75%
25%
0,12
0,15
E
100%
0%
0,14
0,2
Risk-Getiri arasındaki yatırımcının tercihi
Risk-Getiri Arasındaki Yatırımcı Tercihi
0.16
0.14
E(R)
0.12
0.1
0.08
0.06
Beklenen Getiri
0.04
0.02
0
0
30
0.05
0.1
0.15
Standart Sapma
0.2
Yatırımcıların risk karşısında davranışlarını
etkileyen faktörler;





31
Cinsiyet: Erkek yatırımcılar bayanlara göre daha fazla risk
almayı severler.
Yaş: Genç yatırımcılar risk almayı daha fazla tercih
ediyorlar.
Eğitim: Eğitim düzeyi arttıkça risk alma düzeyi de artıyor.
Gelir: Gelir düzeyi arttıkça belli bir asgarinin üzerinde
daha fazla risk alma eğilimi artmaktadır.
Bilgi: Piyasaya ilişkin bilginin, yatırımcıların riske karşı
tutumlarını belirlediği bilinmektedir.
PORTFÖY OLUŞTURMADA
DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Kullanım
Kaynak
(100) Cari Harcamalar
Cari Gelirler (120)
(20) ARTI DEĞER
Yatırım
TASARRUF*** (20)
Nakit
Borç Verme
32
∑= ∑
***Rasyonel bir yatırımcı, kabul
edilebilir bir risk düzeyinde, en
yüksek karlılığı hedeflemektedir.
PORTFÖY OLUŞTURMADA
DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Menkul kıymetin verimi, yatırım yapılan işletmelerin yönetim
başarısına bağlı olduğundan, hisse senedinin taşıdığı risk içinde,
sistematik olmayan risk unsurunun önemi artmaktadır.









33

Finansal Yapı
Üretilen Mal ve Hizmetlerin Maliyeti
Likidite
Hammadde ve Satış Fiyatlarındaki Değişim
Hammadde Kaynaklarını ve Dağıtım Kanallarını Kontrol Edebilme
Sınai Haklara Sahip Olma
Ürün Satış Fiyatı
Ürün Kalitesi
Yedek Akçeler
Ortak Yapısı








34

Kar Dağıtım Politikası
Hisse Senetlerinin Defter Değeri
Hisse Senetlerinin Tasfiye Değeri
Hisse Senetlerinin Piyasa Fiyatı
Yönetici Kadrosu
Endüstrinin Özelliği
Kapasite Kullanım Oranı
Sermaye Yoğunluğu
Teknoloji
PORTFÖY YÖNETİMİ ?
Portföy yönetimi, çok sayıda yatırım aracını,
çeşitli sınırlamalar altında, yatırımcıya en fazla
getiriyi sağlayacak, buna karşılık en az risk ile
yönetme faaliyeti olarak tanımlanabilir.
Portföy yöneticisi ise, müşterisi adına bir
yatırım portföyünü yöneten kişi veya şirkettir.
35
PORTFÖY YÖNETİM SÜRECİ
Portföy Yönetimi Sistemi,dinamik bir sistem olup 5
aşamada oluşmaktadır.
1. Portföy Planlaması
2. Yatırım Analizi
3. Portföy Seçimi
4. Portföy Değerlemesi
5. Portföy Revizyonu.
36
Portföy Yönetimi
37
1-Portföy Planlaması;
Portföy yönetiminin ilk aşaması portföy planlamasıdır.
Portföy planlamasında öncelikli konu yatırımcının
durumunun belirlenmesidir. Daha sonra, yatırım
uzmanının veya portföy yöneticisinin profili incelenmekte
ve son olarak da yatırımcı adına faaliyette bulunacak
olan portföy yöneticisine yol gösterecek yatırım konuları
saptanmaktadır.
**Gelir, değer artışı, güvence ve likidite.
38
2-Yatırım Analizi;
Portföy yönetiminin ikinci aşaması yatırım analizidir. Bu
aşamada, portföye girmeye aday olan menkul kıymetlerin
özellikleri incelenip yatırım süresi boyunca menkul kıymet
performansının nasıl olacağı tahmin edilir. Yatırım analizinde
önemli olan, sadece yatırım yapılabilecek finansal varlıkların
geçmiş performansının incelenmesi ve değerlendirilmesi
değildir, çeşitli bilgilerden yararlanılarak, ileriye dönük açık
ve matematiksel tahminlerin yapılması da gerekmektedir.
39
2-Yatırım Analizi;
40
–
Temel Analiz Yöntemi
 Ekonomi Analizi
 Sektör Analizi
 İşletme Analizi
 Diğer Değerlendirme Yöntemleri (Muhasebe Değeri, Fiyat / Kazanç
Oranı, Kâr Payı Yöntemi, Piyasa Değeri / Defter Değeri Yöntemi,
Regresyon Yöntemi)
–
Teknik Analiz Yöntemi
 Dow Teorisi
 Fiyat Grafikleri
 Çizim Çalışmaları
 Formasyonlar
 İndikatörler
–
Tesadüfi Seçim Yöntemi
3-Portföy Seçimi;
Portföy seçimi, öncelikle her yatırım kategorisine yapılacak yatırım
tutarının saptanmasını içerir. Daha sonra, bu kategori içinde değişik
menkul kıymetlere yapılacak yatırım tutarının saptanmasını gerektirir.
Bu aşama yatırım uzmanının yatırımcı adına girişimde bulunduğu ilk
adımdır.
41
Portföy seçiminde önce, portföyün hangi varlıklardan oluşacağı
saptanmaktadır. Yani portföyün genel kompozisyonu hakkında karar
verilmektedir. Çünkü yatırım analizi, ekonomi analizi, sektör analizi, ilk
ayrım, tahmini analiz ve genel kompozisyon kararları bu seçime yönelik
ön çalışmaları oluşturmaktadır. Tüm bu çalışmalar, portföy yöneticisinin
yatırım kararlarına netlik getirebilmekte ve karşılaşılması muhtemel
riskleri düşürmektedir.
4-Portföy Değerlemesi;
Portföy dinamik bir yapı taşımasından dolayı
belirli zaman aralıklarında değerlendirilmesi
gerekmektedir. Burada zaman içerisinde portföyün
verimi ve değerinde olan değişiklikler incelenir.
Bunların yatırım süresinin başında saptanan
yatırımcının amaçları ve yatırım ölçütleri ile uyumu
değerlendirilerek bir sonuca ulaşılır.
42
Portföy değerlemesi 2 aşamada uygulanabilir;
1. Performans ölçülerinin hesaplanması
-Performansın ölçülmesi, tek tek varlıkların performanslarının
ölçülmesi düzeyinde olacağı gibi portföyün bir bütün olarak yarattığı
sonuçların değerlendirilmesi şeklinde de olabilir.
2. Performans karşılaştırmalarının yapılması
-Karşılaştırma aşamasında, portföy yöneticisinin hesaplarında
ve karar verme servislerinde ne denli başarılı olduğu araştırılır.
-Karşılaştırma alternatif portföylerle yapılabileceği gibi bazı
standartlara göre de yapılabilir.
43
5-Portföy Revizyonu;
Bu aşamada portföyün performansı ölçüldükten sonra
alınması gereken önlemler saptanmakta ve gerekli girişimler
yapılmaktadır.
Portföy revizyonun amacı, belirli bir risk seviyesinde
portföyün getirisini maksimize etmektir.
Portföy revizyonu ile portföy planlaması arasındaki ilişki
belirli zamanlarda alınan sonuçların, yatırımcının amaçlarını
ve yatırım profilini etkileme şeklinde açıklanabilir.
Portföy revizyonu ile portföy değerlendirmesi arasındaki
ilişki portföy yatırımlarının sürekli değerlendirilmesi
gerekiyorsa değişiklikler yapılması ve bu değişikliklerin ortaya
çıkaracağı sonuçların değerlendirilmesidir.
44
TEŞEKKÜRLER..