VİABİLİTE SINIRI ALTI GEBELİK SONLANDIRILMASI Doç. Dr. İsmail Dölen SSK Ankara Doğumevi ve Kadın Hastalıkları Eğitim Hastanesi Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com Tanım Viabilite sınırı : 22 hafta Yasal sonlandırma sınırı : 10 hafta USG ve genetik incelemedeki ilerlemeler ile yaşamla bağdaşır pek çok sakatlık ve hastalık 10 haftanın üzerinde tespit edilmektedir. Ekonomik Irksal Terminasyon Medikal Sosyokültürel Gebelik sonlandırma endikasyonları Anne istemi (10. haftaya kadar) Medikal nedenler ( anneye ve bebeğe ait) Cinsiyet tercihi Fetal doku elde edilmesi Yaşamla bağdaşan genetik bozukluklar Gebeliğin sonlandırılması konusu üzerinde uzlaşılamayacak konulardan biridir ! Cinayet ? Hak ? Cinayet? Yaşam değerlidir, çocuğun hakkıdır. Amaç sağlıklı nesiller yaratmaksa yoksulluğu önleyelim, iş koşullarını düzeltelim çünkü toplumda sakatlıkların %80’i çevresel faktörlere bağlıdır (malnütrisyon, iş kazaları…) Anne çocuk için ne gerekiyorsa yapmalıdır ! Agnes Fletcher, Disability rights activist Hak? Feminist düşünce Annenin gebeliğini sonlandırma ile ilgili karar verme hakkı Sağlıklı çocuğa sahip olması hakkıdır. Kaç haftaya kadar haklı? Anne isteminin haklılığı sadece kadının otonomisi ile izah edilebilir mi? Cinsiyet tercihi nedeniyle istemezse hakkı mıdır? Cinsiyet tercihi Ultrasonografi, koryon villus örneklemesi, karyotipleme Sağlığa ait bütçesi sınırlı ülkelerde sakat çocukların bakımı yetersizken, medikal endikasyonsuz yapılan bu testler tartışmalıdır. Prenatal test uygulamasının endikasyonları hukuki kurallar çerçevesinde olmalıdır. Aksi halde zengin aileler minör malformasyon ve cinsiyet tercihi peşinden koşarken , yoksullar normal çocuklarına bile yeterli medikal desteği sağlayamayacaktır. Lachlan de Crespigny, Murdoch Children’s Research İnstitude,Australia Genetik biliminde ve USG deki ilerlemelerle fetal anomalilerin saptanmasında başarı çok artmıştır. USG deki bulgular kesin değildir. False pozitif? False negative? Prenatal Genetik Testing Genetik hastalıkları tespit için antenatal rutin tarama testleri haline gelmiştir. Prenatal teşhisin amacı anneye ve eşine gebeliğin devamını isteyip istemediği konusunda bilgilendirilmiş tercih sunmaktır. Bebek ya sakat doğacak ya da doğmayacaktır. Zorlayıcı nitelikte yapılmakta ve onam alınmamakta Bilgilendirme ve özgürce karar verebilme insan otonomisine saygı kuralının gereğidir. Bennett R. Theoretical Medicine 22: 461-471,2001 Zararı önleme? Yok ederek mi? “Sakatlığınız yoksa doğabilirsiniz” felsefesinde bir dünya mı? Genetik bozukluğu olan olmayana göre yaşamda daha mı çok sıkıntı çekecektir? Sadece fizik ve mental eksiklik mi? Araştırmalar göstermiştir ki genetikçi, obstetrisyen ve ultrasonografistler major anomalilerin terminasyonunu desteklemekte ve minör anomaliler için terminasyonu desteklememektedirler Down sendromlu bebeğin yaşam boyu bakım maliyeti 72 000 £ Araştırma ve yok etme 24 000 £ Kazanç: 48 000 £ Her 20 çiftten 19’u Down sendromlu bebeğin abortunu istiyor. Spina bifidalı fetusa sahip olduğunu öğrenen çiftlerin %89’u abortus istiyor. Peter Garrett, Medical Journal 1992 Gebelik sonlandırma ile ilgili kanun 2827 sayılı nüfus planlaması kanunu (27 mayıs 1983) 5. madde “Gebeliğin 10. haftası doluncaya kadar annenin sağlığı açısından tıbbi sakınca olmadığı takdirde istek üzerine rahim tahliye edilir. Gebelik süresi 10 haftadan fazla ise rahim ancak gebelik, annenin hayatını tehdit ettiği veya edeceği, veya doğacak çocuk ile onu takip edecek nesiller için ağır maluliyete neden olacağı hallerde doğum ve kadın hastalıkları uzmanı ve ilgili daldan bir uzmanın objektif bulgulara dayanan gerekçeli raporları ile tahliye edilir” Acil durumlarda hekim tarafından gerekli müdahale ile rahim tahliyesine izin verilmekte ise de en geç 24 saat içinde Sağlık Müdürlüğü veya Hükümet Tabipliklerine kadının kimliği ve gerekçelerin bildirilmesi zorunludur. Gebeliğin sona erdirilmesinde izin 6.madde Gebe kadının izni, evlilerde eşinin rızası , küçüklerde küçüğün rızası ile beyinin izni, vesayet altında bulunup da reşit veya mümeyyiz olmayan kişilerde reşit olmayan kişinin ve vasinin rızası ile birlikte sulh hakiminin izni gerekir. Akıl maluliyeti nedeni ile şuur serbestisine sahip olmayan gebe kadın hakkında rahim tahliyesi için kendi rızası aranmaz Sonuç Viabilite altı gebeliklerde yaşamla bağdaşan anomaliler olduğunda obstetrik açıdan karar vermekteki zorluk ? Hukuki kuralların bu konudaki eksikliği ? Etik olarak tartışmalı ? Her yaşam onu yaşayan kişiler için çok kıymetlidir! Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com