K*MYASAL DENGE

KİMYASAL DENGE
A +B
C+D
şeklinde verilen bir reaksiyonda
başlangıçta A ve B maddelerinin konsantrasyonlar
yüksektir . Yani başlanıçta reaksiyon hızı RH1 = k1. [A].[B]
şeklinde ifade edilmektedir. Reaksiyon devam ettikçe C ve
D maddelerinin konsantrasyonları artmaya başlayacaktır.
Yani reaksiyon hızı RH2 = k2[C][D] olmaktadır.
• Reaksiyon devam ettikçe öyle bir an gelirki
RH1=RH2 olur o an kimyasal denge anı olarak
tanımlanmaktadır. Matematiksel olarak ;
• k1[A].[B] = k2[C][D]
şeklinde formüle
edilmektedir.
• Kd= Kimyasal denge = k1/k2 = [A][B]/[C][D]
• Olarak ifade edilmektedir.
• Kimyasal denge ifadesi genel olarak ifade
edilirse ,
Aa+Bb
Cc +Dd şeklindeki bir reaksiyon için
kimyasal denge ifadesi
Kd = [a]A [b]B / [c]C [d]D
• Şeklinde ifade edilmektedir.
• Özet olarak denge sabiti ifadesi ; ürün
derişimleri çarpımının reaktant derişimleri
çarpımına bölünmesi olarak tanımlanmaktadır.
•
• Reaksiyona giren ve oluşan ürünleri birden fazla
sayıda faza sahip olan reaksiyonlara heterojen
reaksiyonlar adı verilmektedir.
• Ni(k)+ CO(g)
Ni(CO)4(g)
şeklindeki
reaksiyon heterojen bir reaksiyon olup bu tür
reaksiyonlarda denge eşitliğini yazarken ,
• Kd= [Ni(CO)4]/[CO] olarak yazılmaktadır. Denge
ifadesinde Ni yer almamaktadır. Bunun nedeni saf
katı veya sıvının molar konsantrasyonlarının sabit
olmasıdır.
• Gaz içeren bir denge örneklerinde gazların
molar
konsantrasyonları
yerine
kısmi
basınçları yer almaktadır. Kısmi basınç
cinsinden Kd ifadesi Kp olarak gösterilmektedir.
• Örneğin A(k)+ B(g)
C(k) şeklindeki bir
reaksiyon için basınç cinsinden Kp = PB şeklinde
yazılmakta ve hesaplanmaktadır.
• Bir kimyasal reaksiyonun yönünü tespit
edebilmek için öncelikle reaksiyon oranını yani
ürünler molar konsantrasyonu/ girenlerin molar
konsantrasyon oranlarını hesaplanması gerekir.
Eğer reaksiyon oranı Kd değerinden büyük ise
ürünlerin konsantrasyonları dengedekinden daha
büyük , reaksiyon oranı kd değerinden daha
küçük
ise
ürünlerin
konsantrasyonu
dengedekinden daha küçük ve reaksiyon oranı Kd
ye eşit ise sistem dengededir denilmektedir.
• Dengenin Değişkenlere Tepkisi
• 1. Ortama madde ilavesi veya ortamdan
madde uzaklaştırılması :
• Reaksiyon ortamına giren maddelerden birinin
ilave edilmesi sonucunda reaksiyon ilave
edilen maddeyi harcama yönünde hareketlenir
ve bir müddet sonra denge tekrar sabit hale
gelecektir.
• 2.Reaksiyon Karışımının sıkıştırılması;
• Reaksiyon karışımının sıkıştırılması sonucunda
oluşan basınçtaki artışı azaltan şekilde eğilim
gösterecektir.
• 3. Sıcaklık ve Denge
• Sıcaklık gerek ekzotermik ve gerekse
endotermik reaksiyonlarda denge üzerine
doğrudan etki eden bir parametredir.
• 4. Katalizör ve Denge
• Katalizör ilavesinin denge üzerine bir etkisinin
olmadığı bilinmektedir. Katalizör ilavesi sadece
reaksiyon dengeye ulaşırken hızını artırmak
amacıyla kullanılmaktadır.
• Kaynaklar
• 1. Temel Kimya 2, Peter ATKİNS and Loretta Jones
Çeviri Editörleri , E.Kılıç,F.Köseoğlu ,H.Yılmaz
• 2.Temel Kimya , M.J.Sienko , R.A.
• Plane,Principles and Properties
• 3. Genel Kimya İlkeler ve modern uygulamalar
• Petruccı Herring Madura Bissonnette,
Çevirenler T.Uyar, S.Aksoy, R. İnam