PSİKOLOJİK DANIŞMA Yrd. Doç. Dr. Sinem TARHAN Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışma ABD TERAPÖTIK KOŞULLAR Empati Saygı Saydamlık Somutluk İlişkinin şimdi ve buradalığı Kendini açma Yüzleştirme EMPATI Danışanın duygularını ve söylediklerini anlamak ve ona iletmektir. İfade edilen duygunun şiddetine dikkat çekmek ve o duygunun şiddetine uygun tepki vermek gerekir. Sözel tepkiler yanında ses tonu, konuşma temposu, jest ve mimikleri, beden duruşu da dikkate alınmalıdır. Empati diğer insanın gözleri ile dünyaya bakmak olduğu için nesnelliği yitirmemek, danışanın kaygı, korku, neşe vb. duyguları içinde bunalmamak gerekir. EMPATI Danışan: çok şişmanım bu nedenle kız arkadaşım yok. Danışman: nedenini biliyorsun ama bu konuda bir şey yapmıyorsun !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! EMPATI Danışan: çok şişmanım bu nedenle kız arkadaşım yok. Danışman: bir kız arkadaşın olsun istiyorsun fakat fazla kiloların nedeni ile kız arkadaş edinmekte zorlanıyorsun SAYGI Kişinin kendine saygısı ve kendini kabulü ile diğerlerine saygısı ve diğerlerini kabulü olmak üzere iki boyutu vardır. Danışmanın danışanı ayrı bir kişi olarak düşünce, duygu ve eylemlerinde özgür olduğunu kabul etmesi ve ona iletmesidir. Saygı danışanın kabul edildiğini fark etmesine, maskelerini çıkarmasına, direncinin kırılmasına , kendini olduğu gibi ortaya koyabilmesine, kabul etmesine ve değişmesine yardımcı olacaktır. SAYGI Danışan: ailede bana hiç söz hakkı verilmiyor, kimse beni dinlemiyor. Danışman: ama daha çok küçüksün, biraz daha büyümeyi bekle !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! SAYGI Danışan: ailede bana hiç söz hakkı verilmiyor, kimse beni dinlemiyor. Danışman: aile içinde adam yerine konulmadığın için öfkeleniyorsun, sana değer verilsin istiyorsun. SAYDAMLIK Dürüstlük, içtenlik, doğruluk anlamına gelir. Saydamlığın iki boyutu bulunmaktadır: Yaşanan duyguların farkında olmak ve eğer uygunsa bunları iletmek. Mesajı alan kişi buna hazır değilse mesajı iletmemek daha doğrudur. SAYDAMLIK Danışan: Ben eşcinselim. Bu konuda danışman olarak ne düşündüğünü öğrenmek istiyorum. Danışman: eşcinsel mi? Şey tabi olabilir, toplumda böyle kişiler de var. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! SAYDAMLIK Danışan: Ben eşcinselim. Bu konuda danışman olarak ne düşündüğünü öğrenmek istiyorum. Danışman: eşcinselliğin biyolojik ve toplumsal kökenleri hala tartışılıyor. Cinsel tercih farklılıkları konusunda bilgi edinip kendimi geliştirmeye çalışıyorum. Peki sen nasıl görüyorsun bu olayı? SOMUTLUK Danışmanın danışanı genel konuşma yerine belirgin, kendine özgü duygu, değer, düşünce ve sorunları anlatması için güdülemesi, cesaretlendirmesidir. Danışmanın tepkilerini, danışanın yaşantı ve duygularına yaklaştırır Danışanın yanlış anlaşılmasını düzeltir, kesinlik sağlar, Danışanı belirgin problem alanlarına odaklaşması için cesaretlendirir. SOMUTLUK Danışan: Bir iş yapıyorsun herkes kızıyor. Danışman: İnsanların anlayışsızlığı seni üzüyor. SOMUTLUK Danışan: Bir iş yapıyorsun herkes kızıyor. Danışman: “Herkes” kim açarmısın? İLİŞKİNİN ŞİMDİ VE BURADALIĞI Danışanla danışmanın o andaki etkileşimine ilişkinin şimdi ve buradalığı denir. Danışanın danışmanla ilişkisi diğer sosyal ilişkilerinin, etkileşimlerinin bir yansımasıdır. Örn. Şimdi neler yaşıyorsun? Şu an bana karşı nasıl davrandın? İLİŞKİNİN ŞİMDİ VE BURADALIĞI Danışan: (Bir şeyler söylemek istiyor fakat konuşmuyor, danışmaya da geç gelmiş) Danışman: geç geldin trafik mi kötüydü? !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! İLİŞKİNİN ŞİMDİ VE BURADALIĞI Danışan: (Bir şeyler söylemek istiyor fakat konuşmuyor, danışmaya da geç gelmiş) Danışman: Biraz sıkıntılı gördüm seni, bir de geç kaldın. Şimdi bu konu üzerinde durabiliriz. KENDINI AÇMA Danışma ortamında danışanın kendini yalnız hissetmemesi, iç görü kazanması amacıyla danışmanın yaşantıları ve duygularıyla ilgili paylaşımda bulunmasıdır. Danışmanın normal bir insan gibi görünmesini, olumlu ve olumsuz yaşantıları ve duyguları olabileceğini belirtir. KENDINI AÇMA Duygu ve yaşantıların paylaşılması önerilirken, fikir ve değerler konusunda kendini açma tehlikeli bulunmaktadır. Çünkü empoze söz konusu olabilir. Danışmanın kendini açması örnek bir davranış niteliğindedir. Dürüstlük önemlidir. KENDINI AÇMA Danışan: neler yaşadığımı anlayacağınızı sanmıyorum, sizin başınızdan böyle şeyler geçmemiştir. Danışman: benim başımdan da benzer şeyler geçti. !!!!!!!!!!!!!!!! KENDINI AÇMA Danışan: neler yaşadığımı anlayacağınızı sanmıyorum, sizin başınızdan böyle şeyler geçmemiştir. Danışman: sen anlatırken şu anda eskiyi hatırladım…… olduğunda kendimi çok yalnız hissetmiştim. YÜZLEŞTIRME Saygı çerçevesinde empati kurularak ve uygun zamanda danışanın ideal benliği ile gerçek benliği, sözel anlatımı ile davranışları,kendine ya da başkalarına ilişkin algılamaları arasındaki çatışma, tutarsızlık ve çelişkilerin ortaya konulmasıdır. İyi bir terapötik ilişki gerektirir. YÜZLEŞTIRME Danışan (ilk oturum): konuşup rahatlamaya çok ihtiyacım var (sessiz) Danışman: hem konuşmaya ihtiyacım var diyorsun hem de konuşmuyorsun !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! YÜZLEŞTIRME Danışan (ilk oturum): konuşup rahatlamaya çok ihtiyacım var (sessiz) Danışman: konuşup rahatlamaya çok ihtiyacın olduğunu halde sessiz kalmayı tercih ediyorsun. Kaygılısın ve nereden başlayacağını bilemiyorsun. YÜZLEŞTIRME Empati ile yapılır, saygı iletilir Danışanın davranışlarını keşfetmesi için davettir Danışanın kullanmadığı , farkında olmadığı kaynaklarını ve güçlerini fark etmesi için davettir Kesin olmamalıdır