KALİTE NEDİR?

KALİTE
Cenk Özler
KALİTE İLE İLGİLİ
TEMEL KAVRAMLAR
Kalitenin Boyutları
•
•
•
•
•
•
•
•
Performans
Güvenilirlik
Dayanıklılık
Servis yapılabilirliği
Estetik
İçerik
Algılanan kalite
Standartlara (şartlara) uygunluk
Kalite?
• İfade edilen, ima edilen yada zorunlu
olan yapısal karakteristikler setinin,
ihtiyaç veya beklentileri karşılama
derecesi.
Kalite?
P
Q
E
Q = Kalite
P = Performans
E = Beklentiler
Kalite?
• Kullanıma uygunluk (Tasarım kalitesi
ve uygunluk kalitesi)
• Amaca uygunluk.
• Şartlara uygunluk.
• Değişkenlik ile ters orantılıdır.
Kalite iyileştirme
• Süreçler ve ürünlerde değişkenliği
azaltma çabalarıdır.
Kalite karakteristikleri
• Fiziksel: ebat, ağırlık, voltaj,
akışkanlık
• Duyusal: tat, görünüm, renk
• Zamana bağlı: güvenilirlik, sağlamlık,
servis kolaylığı.
Kalite karakteristiği veri
tipleri
• Özellik (attributes) = fonksiyonellik
testi sonuçları vb.
• Değişken(Variables) = sayısal ölçüm
sonuçları. Bir contanın iç çapı, sac
kalınlığı, ağırlık, sıcaklık vb.
Kalite Mühendisliği
• bir ürünün kalite karakteristiklerinin
nominal veya istenen seviyelerde
olmasını sağlamak için bir kuruluşun
kullandığı operasyonel, yönetsel ve
mühendislik faaliyetlerinin bütünüdür.
Diğer kavramlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Spesifikasyonlar (şartnameler)
Nominal değer (hedef değer = target)
Üst spesifikasyon limiti (ÜSL)
Alt Spesifikasyon limiti (ASL)
Tolerans
Uygun olmayan ürün
Kusurlu
Kusur
Muayene
Test
Ölçüm
Bir teknik resim örneği
Kumpas
KALİTE KONTROLU VE
İYİLEŞTİRME
ÇALIŞMALARININ KISA
TARİHÇESİ
Kalite ne zaman başladı?
• İşletmelerden önce başlamıştır.
• İki önemli boyut: Sanat ve
mühendislik
Kalitenin tarihçesi
•
•
•
•
•
Frederick W. Taylor 1903'ten sonra bilimsel şirket yönetimi
kavramı üzerinde çalıştı ve bu araştırmalarının sonucunu 1911'de
The Principles of Scientifıc Management (Bilimsel Yönetimin
İlkeleri) adı altında yayınladı.
Taylor’a göre işgücünün, düşünmeyi gerektirmeyen ya da çok az
düşünülerek yapılabilen en ufak, yinelenen birimlere bölünmesi
lazımdı. Böylelikle gereksiz hareketler ve gizli ara vermeler
önlenebilecekti.
Taylor,işçilerin çalışmalarına göre ayarlanan ücretlerle motive
edilmesini istiyordu.
Aynı zamanda üretim ve montaj yöntemlerinin standardize edilmesi
sonucu, kalitenin de pozitif etkilenmesi söz konusu idi. Ancak iş
yöntemlerinin standartlaşması, iş zamanlarının da standart hale
gelmesi demekti.
Bu uygulamalar prodüktivitenin, kalitenin önüne geçmesine de yol
açmıştır.
Kalitenin tarihçesi
• 1924’te Walter A. Shewhart, BellTelephone
Laboratories’de çalışırken istatistiksel kontrol
kartı kavramını geliştirmiştir.
• 1920’lerin sonunda, Harold F. Dodge ve Harry G.
Romig, (ikisi de BellTelephone Laboratories’de
çalışmaktaydı) %100 muayeneye alternatif olarak
istatistik tabanlı kabul örneklemesini
geliştirmişlerdir.
• 1930’ların ortasında, istatistiksel kalite kontrolü,
yaygın olarak Western Electric’de kullanıldı.
Kalitenin tarihçesi
• II. Dünya savaşı sırasında, İKK uygulamaları imalat
sanayinde yaygın şekilde uygulanmıştır.
• Amerikan kalite kontrol derneği (ASQ), 1946’da
kurulmuştur. Bu kuruluş, kalite iyileştirme
tekniklerinin tüm ürün ve hizmet türleri için
uygulanmasını yaygınlaştırmayı amaçlamaktadır.
• 1950’lerde ve 1960’larda güvenilirlik mühendisliği,
İKK ile ilgili bazı önemli kitaplar ve kalitenin bir
kuruluşu yönetme yolu olarak görülmesi söz
konusudur.
Kalitenin tarihçesi
• 1950’lerde, deney tasarımının ürün ve süreç iyileştirme
amacı ile kullanılması ilk olarak ABD’de başlamıştır. İlk
uygulamaları kimya sanayindedir.
• Japon firmaları 1960’lardan itibaren deney tasarımını süreç
iyileştirme, yeni süreç geliştirme, yeni bir ürün tasarımının
değerlendirilmesi, ürünlerin güvenilirlik ve alan
performanslarının arttırılması gibi alanlarda kullanmışlardır.
• 1980’lerden itibaren ABD’de kalite iyileştirme çalışmalarında
istatistik yöntemlerin uygulamaları büyük bir hızla
yayılmıştır. Bunda, 1970’lerde büyük firmaların çok büyük
miktarda Pazar kaybına uğramaları etkili olmuştur. İstatistik
yöntemlerin ve kalite iyileştirme amaçlı yönetim yaklaşımları
(toplam kalite yönetimi) Amerikan sanayisinin yeniden ayağa
kalkmasında anahtar rol oynamışlardır.
Tipik bir üretim süreci
Kalite iyileştirmede kullanılan
istatistiksel yöntemler
• İstatistiksel süreç kontrolü (Kontrol
kartları)
• Deney tasarımı (off-line kalite
kontrol aracı)
• Kabul örneklemesi
Tipik bir kontrol kartı
Bir süreç için bir deney tasarımı
Kalite kontrolü ve iyileştirmesi
için diğer yaklaşımlar
• İstatistik teknikler, kalite kontrolü ve
iyileştirmesi için kritik araçlar olmakla beraber,
etkili olarak kullanılmaları için, kalite odaklı bir
yönetim sisteminin içinde uygulanmalıdırlar.
• Yönetim sistemi kalite iyileştirme odaklı olmalı ve
kuruluşun tüm süreçlerinde bu anlayış
yerleşmelidir.
• Bunları esas alan yönetim sistemleri olarak toplam
kalite yönetimi ve altı sigma örnek gösterilebilir.
W. Edwards Deming
• Japon imalatçılarının 1970’ler ve 1980’lerde istatistiksel
kalite kontrol ve iyileştirmelerini geniş çapta uygulamalarının
en önemli sebeplerinden birisi, Deming’in çalışmalarıdır.
• II. Dünya savaşı sırasında Savaş Departmanı ve Nüfus
Bürosunda çalıştı.
• Shewhart’dan istatistiksel süreç kontrolünü öğrendi ve
mühendis ve istatistikçilere anlattı.
• Savaş sonrası Japonya’da Japon sanayinin üst düzey
yöneticilerine istatistiksel yöntemlerin gücü ve kalitedeki
rolü ile ilgili eğitimler verdi.
• Deming’in felsefesi kalite ve verimlilik iyileştirmede önemli
bir yapı oluşturmaktadır.
Deming’in 14 İlkesi
•
Deming’in yaklaşımı değişkenliği azaltmak ve spesifikasyonlara
uyumu başarmak için üretim süreçlerinin sürekli iyileştirilmesi
gerekliliğini vurgulamaktadır. Deming’in, gelişmeye ulaşmak için
önerdiği 14 ilke tüm felsefeyi kapsamaktadır:
1) Uzun dönemli örgütsel amaçlara ulaşmak için ürün geliştirmede
amaç tutarlılığı ve sürekliliği yaratılmalıdır.
2) Uluslararası alanda rekabet edebilmek için gerekli olan düşük
kalitenin kabul edilebilir düzeyleri yerine düşük kaliteli ürünleri
önleme düşüncesi adapte edilmelidir.
3) Ürün ve süreç tasarımını geliştirmek için kaliteye ulaşılmasında
denetime olan ihtiyaç elimine edilerek, istatistiksel kalite kontrol
yöntemine güvenilmelidir.
4) Rekabetçi fiyatlardan çok kalite taahhütlerine dayanarak bir kaç
tedarikçi seçilmelidir.
Deming’in 14 İlkesi
• 5) Kalitenin iki öncelikli kaynağı olan sistem ve çalışanlara
odaklanarak üretim süreci sürekli geliştirilmelidir. Böylece
verimlilik artarken maliyetler azalacaktır.
6) Kuruluştaki çalışanların eğitimi, kalite problemlerinin
engellenmesi ve istatiksel kalite kontrol tekniklerinin
kullanımına odaklanmalıdır.
7) Çalışanların daha iyi performans göstermesine yardımcı
olmak için amirlere liderlik verilmelidir.
8) Sorular sorma ya da kalite problemlerini belirlemek için
tepki verme korkusunu yok ederek çalışan gelişimi teşvik
edilmelidir.
9) Departmanlar arasındaki engeller yok edilerek işbirliği ve
birlikte çalışma için takım yaklaşımı teşvik edilmelidir.
Deming’in 14 İlkesi
• 10) Çalışanların daha yüksek performans düzeyine
ulaşmalarını sağlamak için slogan ve sayısal hedefleri
kaldırarak öncelikle onlara nasıl yapacakları gösterilmelidir.
11) Çalışanların ne pahasına olursa olsun kaliteyi gözetmeden
ulaşmaya çalıştıkları sayısal kotalar elimine edilmelidir.
12) Çalışanları işlerini yapmaktan yıldıran engeller
kaldırılmalı, çalışanların gurur ve özsaygısı arttırılmalıdır, bu
sayede çalışanlar kendi kabiliyetlerini gösterebilirler.
13) Organizasyona kalite geliştirme yöntemleri konusunda
eğitim verilmelidir, bu üst yönetimden aşağı doğru
yapılmalıdır, böylece sürekli gelişim oluşabilir.
14) Önceki 13 maddeyi uygulamak için üst yönetimden bir
taahhüt geliştirilmelidir.
Deming’in 14 İlkesi
• Değişim
• Yönetimin rolü
Planla-uygula-kontrol etönlem al döngüsü
Joseph M. Juran
• İstatistiksel kalite kontrolünün kurucularından
biridir. AT&T Bell Laboratories’de Shewhart ile
çalışmıştır.
• Japon sanayisi liderlerine konuşma yapmak üzere
1950’lerin başında çağrılmış ve ardından japonlar
endüstriyel dönüşümünü başlatmışlardır.
• Juran, Deming’e göre istatistiksel yöntemler
üzerinde daha az odaklanmıştır. Juran’ın felsefesi
kalitenin planlanması ve yönetimin sorumlulukları
üzerinde odaklanmıştır.
Armand V. Feigenbaum
•
•
•
•
Feigenbaum, Toplam Kalite Kontrolü isimli kitabında, şirket çapında
kalite kontrolü kavramını tanıtmıştır.
Feigenbaum'a göre toplam kalite kontrol "bir organizasyondaki
değişik grupların kalite geliştirme, kaliteyi koruma ve kalite
iyileştirme çabalarını müşteri tatminini de göz önünde tutarak
üretim ve hizmeti en ekonomik düzeyde gerçekleştirebilmek için
birleştiren etkili bir sistem" olarak tanımlanabilir.
toplam kalite kontrol; pazarlama, tasarım, imalat, muayene ve
yükleme bölümleri dahil olmak üzere bütün bölümlerin katılımını
gerektirir.
bir şirkette, herkesin görevi olan kalitenin hiç kimsenin görevi
olmama haline dönüşebileceğinden korkan feigenbaum, toplam kalite
kontrol, tek uzmanlık alanı ürün kalitesi ve tek çalışma alanı kalite
kontrol işleri olan iyi örgütlenmiş , bir yönetim işleviyle desteklenip
işleyecek hale getirilmelidir, fikrini ileri sürdü.
Toplam Kalite Yönetimi
• Toplam Kalite Yönetimi (TKY), bir kuruluştaki tüm
faaliyetlerin sürekli olarak iyileştirilmesi ve
organizasyondaki tüm çalışanların kesin aktif katılımıyla
çalışanlar, hizmet alanlar ve toplumun memnun edilerek
başarıya ulaşılması olarak ifade edilmektedir.
• BİR YÖNETİM FELSEFESİDİR.
• 1980’lerin başında başlamıştır.
• İşgücünün, kalite iyileştirme ve iyileştirme araçları
konusunda eğitilmesi ve iyileştirmelerin takımlar tarafından
yapılması ön plana çıkmıştır (kalite kontrol çemberleri).
Kalite Standartları
• ISO 9000 Ailesi: Uluslararası
standartlar organizasyonu (ISO)
tarafından geliştirilmiştir.
• ISO TS 16949: Otomotiv sanayi için
kalite yönetim sistemi
Altı Sigma
• 1980’lerin sonunda Motorola tarafından geliştirilmiştir.
• Anahtar ürün kalite karakteristiklerindeki değişkenliğin
azaltılması üzerine odaklanmaktadır.
• Son yıllarda şirket iş performansını (hem kalite iyileştirme
hem de maliyetleri azaltma) arttırmak amaçlı bir program
haline gelmiştir.
• İçerisinde yönetimin üyelerinin de bulunduğu takımların
eğitimleri ve proje bazlı çalışmaları söz konusudur.
• TQM programlarına göre daha iyi bir odaklanma
sağlanmaktadır.