EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ Dr. Kerim Karabacak kerimk@sakarya.edu.tr Eğitim, “Bireyin davranışlarında kendi yaşantıları yoluyla kasıtlı, istendik değişim meydana getirme sürecidir”. Bu tanıma göre; formal eğitimin temel özellikleri: 1. Eğitim bir süreçtir. 2. Eğitimin sonunda davranış değişikliği meydana gelir. 3. Davranış değişikliği bireyin kendi yaşantıları sonucu oluşur. 4. Eğitim yoluyla bireyde istendik davranışlar gelişir. 5. Eğitim süreci kasıtlı ve planlıdır. • EĞİTİM NEDİR? İstendik, Önceden tasarlanmış olmayı Süreç, bir zaman diliminde gerçekleştiğini Yaşantı, bizzat bir yaşantı sonucunda gerçekleştiğini Kasıtlı, bilerek yapıldığını, ifade eder. Davranış nedir? Gözlenebilir ya da ölçülebilir bilir nitelikteki özelliklerdir. «Dişlerini fırçalayabilme» bir hedef ise bu hedef bir dizi davranış sonucu gerçekleşir. 1. Diş fırçasını aline alma 2. Macunu diş fırçasına sıkma 3. Dişlerini yukarı aşağı fırçalama vb….. • Yaşantı Nedir? Bireyin diğer bireylerle ve çevresi ile etkileşiminin bireyde bıraktığı izlenim. • KÜLTÜR NEDİR? • Kültür, toplumun bir üyesi olarak insanoğlunun öğrendiği bilgi, sanat, gelenek-görenek ve benzeri yetenek, beceri ve alışkanlıkları içine alan karmaşık bir bütündür. • En genel anlamı ile kültür, doğanın yarattıklarına karşılık insanoğlunun ortaya koyduğu maddi ve manevi her şeydir. EĞİTİM TÜRLERİ İnformal Eğitim Formal Eğitim Örgün Yaygın • İnformal ve Formal Eğitim -İnformal Eğitim; Kontrollü ve planlı olmayan, gelişigüzel rastlantı eseri yaşantılar sonucu edinilen eğitimdir. Aile içi, akran grupları, usta-çırak ilişkisi sonucu kazanılan tüm davranışlar informal eğitimin ürünüdür. İnformal eğitim kontrol ve planlı olmadığı için insanlar olumlu davranışların yanında istenmedik davranışlar da kazanabilirler. Formal Eğitim: Planlı ve programlıdır” Örgün Eğitim: Belli yaş gruplarındaki bireylere, milli eğitimin amaçlarına göre hazırlanmış eğitim programları ile okul çatısı altında planlı ve düzenli olarak yapılan eğitimdir.(İlköğretim, ortaöğretim, yükseköğretim) Yaygın Eğitim: Örgün eğitim kurumuna hiç girmemiş, bu sistemin herhangi bir kademesinde bulunan veya bu kademelerin birinden ayrılmış olan kişilere gereksinim duydukları alanlarda yapılan eğitimdir.(Halk Eğitim merkezlerinde açılan çeşitli kurslar, resmi ve özel kurumların düzenledikleri hizmet içi eğitim programları) Öğrenme Nedir? Günümüzde eğitimciler ve eğitim psikologları öğrenmeyi “yaşantı ürünü, kalıcı ve izli davranış değişikliği” şeklinde tanımlamaktadır. Bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor öğrenmeler gerçekleşir. Öğrenmenin gerçekleştiğinden bahsetmek için: 1. Davranışlarda bir değişme olmalıdır. 2. Bu değişme nispeten kalıcı olmalıdır. 3. Davranışlardaki değişme kişinin çevresi ile etkileşimi sonucu gerçekleşir. (yaşantı ürünü) Öğrenme Alanları 1. Bilişsel 2. Duyuşsal 3. Psiko-Motor işimiz bilişsel ve duyuşsal alana yönelik…. Bloom’un Bilişsel alan taksonomisi 6. Değerlendirme 5. Sentez 4. Analiz 3. Uygulama 2. Kavrama 1. Bilgi Öğrenmenin 3 temel özelliği 1-Öğrenme sonucunda mutlaka davranış değişikliği oluşur. -Hiç göstermediği davranışı gösterir. -Var olan davranışı geliştirir -Öğrendiği yanlış davranışı düzeltir. 2-Öğrenme yaşantı ürünüdür. 3-Öğrenme kalıcı ve izlidir. Öğrenmeler kendiliğinden ve yönlendirilmiş olarak gerçekleşir. Öğrenmeyi sağlayıcı yaşantıları birey kendisi sağlıyorsa, bu öğrenmeler kendiliğinden gerçekleşir. Günlük yaşamdaki gösterilen davranışların çoğunluğu kendiliğinden meydana gelen öğrenmelerin ürünüdür. Kendiliğinden öğrenmeler; duyu organları kullanılarak, başkalarının davranışları gözlenip taklit edilerek, deneme yanılma yoluyla öğrenilir. Yönlendirilmiş öğrenmede ise öğrenmeyi sağlayacak ortam başkaları tarafından oluşturulur. Öğrenme eğitim süreci sonunda meydana gelir. ÖĞRETME VE ÖĞRETİM Öğretme en sade tanımıyla öğrenmeyi klavuzlama işidir. Öğretme amaçlı ve planlıdır. Öğretme faaliyetleri bireyde davranış değişikliği oluşturmayı amaçlar. Öğretme işi kişi, grup, bilgisayar,tv, kitap vb görsel ve yazılı sembollerle gerçekleştirilir. Toplumsal yaşantı içerisinde kişi, grup veya diğer araç gereçlerle meydana gelen öğretme etkinliklerinde istenmedik davranışların kazandırılması da mümkündür. ÖĞRETME VE ÖĞRETİM • Öğretme etkinliklerinin önceden belirlenmiş hedefler doğrultusunda yapıldığı yerler, eğitim kurumlarıdır. • Okullarda yapılan planlı, kontrollü ve örgütlenmiş öğretme faaliyetlerine “öğretim” denir. EĞİTİM PROGRAMLARI Bireyde istenen istenen yönde davranış değişikliği meydana getirmek amacı ile yapılan tüm etkinliklerin gösterildiği bir taslaktır. • Öğretim etkinliklerinin; hedefler, kapsam, eğitim durumu ve değerlendirme olmak üzere 4 temel unsuru bulunmaktadır. EĞİTİM PROGRAMLARI Hedefler; Öğrencinin öğretim süreci sonunda neler yapabileceğini tanımlayan ifadelerdir. Kapsam; Öğretim süresinde öğrenciye kazandırılacak bilgileri ifade eder. Eğitim durumları; Öğrencilerin hedeflere ulaşabilmeli için geçirmeleri gereken öğrenme yaşantılarını sağlayacak iç ve dış şartların oluşturulmasını ifade eder. Değerlendirme; Öğrencilerin hedeflere ulaşabilme derecelerini belirleyen aşamayı, ölçme araç gereçlerini ifade eder. Eğitim Programı nasıl hazırlanır? 1. Toplum, Birey ve konu alanı 2. Aday hedefler 3. Eğitim Felsefesi, ekonomisi süzgeçleri Eğitim Psikolojisi, 4. Hedefler 5. Davranışlar 6. Eğitim durumların belirlenmesi 7. Eğitim durumlarının örgütlenmesi 8. Değerlendirme (Sınama Durumları) (4, 5, 6 ve 7. maddelere dönüş) eğitim