gebeliğin oluşumu ve aile planlaması

T. C.
ANKARA VALİLİĞİ
İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
Eğitim Şube Müdürlüğü
www.asm.gov.tr
GEBELİĞİN OLUŞUMU
VE
AİLE PLANLAMASI
AMAÇ : Gebeliğin oluşumu ve aile planlaması
yöntemleri hakkında bilgi, tutum ve beceri kazandırmak.
ÖĞRENİM HEDEFLERİ
• Gebeliğin oluşumunu açıklayabilmeli,
• Aile planlamasının tanımını yapabilmeli,
• Aile planlamasının yararlarını sayabilmeli,
• Kadın ve erkeğe ait gebelikten korunma
yöntemlerini sayabilmeli,
• Yöntemlerin nerelerden temin edilebileceğini
açıklayabilmeli,
• Çocuğu olmayanların yardım alacakları yerleri
açıklayabilmelidir.
Adet Görme(Menstrüasyon)





Bir adet başlangıcı ile bir sonraki adet
başlangıcına kadar geçen süreye Adet
Dönemi denir.
Ortalama 28 gün (21-35 gün)
4-7 gün sürer.
1 çay bardağı kan kaybedilir.
Erken yaşta gebe kalınamayabilir.
Organların olgunlaşması için 1-2 yıl
beklemeleri gerekir.
ADET DÖNEMİNDE





Cinsel ilişki hijyenik açıdan sakıncalar
taşıyabilir.
Kadın kendisini iyi ve rahat hissetmiyorsa
ilişkiye girilmemelidir.
Kadın cinsel organı,iç çamaşır ve pedlerin
temiz olması gerekir.
Bazı kadınlar gergin,sinirli ve ağrılı kanamalı
olabilir.
Banyo yapmanın hiçbir sakıncası yoktur.
Cinsel Birleşme ve Gebeliğin
Oluşumu




Sperm+yumurta=Gebelik
40 hafta sürer
Bebeğin cinsiyetini erkek belirler.Kadının hiçbir
rolü yoktur.
Yumurta tüplerde 1 gün,sperm ise 3 gün canlı
kalır.Bu nedenle yumurtlamadan 3 gün önce ve 3
gün sonrası dönemde döllenme
olabilmektedir.Bebek isteyenlerin bu dönemde
ilişkide bulunmaları gebelik şanslarını artırır.
Cinsel Birleşme ve Gebeliğin
Oluşumu
AİLE PLANLAMASI


Ailelerin ana ve çocuk sağlığı açısından sorun
oluşturmayacak şekilde istedikleri
zaman,bakabilecekleri ve sevebilecekleri
sayıda çocuğa sahip olmaları;
Çocuğu olmayanların ise çocuk sahibi olmaları
için yardım alabilmeleridir.
Aile Planlamasının Amacı




Çocuk sahibi olmayı,sayısını kısıtlamak
değildir.
Ailenin sağlığını korumak ve mutlu
yaşamalarını sağlamaktır.
Çiftlere gebe kalmak ve doğum yapmak için
en uygun koşulların neler olduğunu öğretir.
Gebelikler arası belirli bir süre (2 yıl)
bırakılarak ana ve çocuk sağlığının
korunmasını sağlar.
Aile Planlamasının Amacı



Etkili doğum kontrol yöntemlerini ve nasıl
kullanılacağı hakkında bilgi verir,istenmeyen
gebeliklerin olmasını engeller.
Çocuk sahibi olamayan kısır çiftlere yardım
eder ve yol gösterir.
Hızlı nüfus artışının getireceği sorunları
engelleyerek toplum sağlığına katkıda
bulunur.
UNUTMAYIN



18 yaşından önce 35 yaşından sonra,
2 yıldan kısa aralıkta,
5 ve daha fazla sayıdaki gebelikler,
ANNE ve BEBEK SAĞLIĞI AÇISINDAN
TEHLİKELİ OLABİLİR
Aile Planlamasının Topluma
Olan Yararları





Nüfusumuzun %22 sini kadınlar,%42 sini çocuklar
oluşturduğu için bu grubun sağlıklı olması toplumun
sağlıklı olması demektir.
Aile Planlamasından yararlanan aileler toplumun
sağlıklı olmasında en büyük katkıyı sağlarlar.
Nüfus dengeli ve planlı bir şekilde artar.
Bu ülkeler gelişmişlik açısından daha üst
düzeydedirler.
SONUÇ OLARAK:Daha sağlıklı ve gelişmiş bir toplum
ortaya çıkar.
KADINA AİT YÖNTEMLER
1.Geçici Yöntemler
(Bırakıldığında gebe
kalınabilen)






Gebeliği önleyici haplar
Rahim İçi Araç
Deri altı
kapsüller(inplant)
Diyafram
Sperm öldürücüler
Aylık ve üç aylık iğneler
2.Kalıcı Yöntemler
(Uygulandıktan sonra artık
gebe kalınamayan
yöntemler)

Tüplerin Bağlanması
HORMONAL
KONTRASEPTİFLER
(HAPLAR)
HORMONAL KONTRASEPTİFLER


Kombine Oral Kontraseptifler
östrojen (etilen östradiol)
progesteron (19 nortesteron türevleri )
Yalnız Progestin içeren Haplar (minihaplar)
Kombine Oral Kontraseptiflerin
ETKİ MEKANİZMASI



Ovulasyonu baskılar
Servikal mukusu kalınlaştırarak spermlerin
geçişini engeller
Endometriumu incelterek implatasyonu
engeller
Kombine Oral Kontraseptiflerin
ETKİNLİĞİ

KUSURSUZ KULLANIMDA

%99.9
Kombine Oral Kontraseptiflerin
OLUMLU YÖNLERİ






Son derece etkilidir
Adet kanamaları kısa ,hafif,düzenli olur
Adet öncesi gerginlik ve adet ağrıları azalır
Menarştan menopoza kadar her yaşta
kullanılabilir
Bütün yan etkileri çok iyi incelenmiştir.
Doğurganlık hemen geri döner
Kombine Oral Kontraseptiflerin
OLUMSUZ YÖNLERİ







Her gün alınmalıdır.
Ruhsal değişikliklere neden olabilir.
Bazı ilaçlarla etkileşebilir.
Kan basıncını yükseltebilir.
Sigara içenlerde dolaşım bozukluğuna neden
olabilir.
HIV/AIDS dahil CYBH dan korumaz.
Kilo artışı olabilir.
Kombine Oral Kontraseptiflerin
YAN ETKİLERİ







Mide bulantısı
Memelerde dolgunluk hissi
Adet arası kanamalar
Amenore ( östrojen)
Kilo artışı
Akne
Baş dönmesi veya Baş ağrısı
Kombine Oral Kontraseptiflerin
UYGULAMA ZAMANI




Adetin ilk günü en uygun zamandır
Menstrüel siklusun ilk 5 gününde de başlanabilir.
Ancak 1 hafta ek yöntem kullanılmalıdır.
Gebelik olmadığından emin olunan her hangi bir
günde de hapa başlanabilir. Ancak 1 hafta ek yöntem
kullanılmalıdır.
Haplar hep aynı saatte alınmalıdır
Kombine Oral Kontraseptiflerin
KULLANIM KURALLARI



21 tabletlik hap ise 7 gün ara ver
22 tabletlik hap ise 6 gün ara ver
28 tabletlik ise HİÇ ARA VERME

İKİNCİ PAKETE BAŞLA
Kombine Oral Kontraseptiflerin
KULLANILMASI UNUTULURSA !!!
1 hap unutulduğunda; Hatırlayınca hemen al
o günün hapını normal zamanında al
2 hap unutulduğunda
İlk 2 hafta İçinde; 2 gün üst üste 2 hap
alınır. 1 hafta ek yöntem kullanılmalıdır.
3. Haftada;Yeni bir pakete başlanmalıdır.
1 hafta ek yöntem kullanılmalıdır.
3 Hap unutulduğunda; Yeni bir pakete başlanmalıdır.
1 hafta ek yöntem kullanılmalıdır.
Kombine Oral Kontraseptiflerin
DİKKAT !









Şiddetli karın ağrısı
Şiddetli göğüs ağrısı, nefes darlığı
Şiddetli baş ağrısı
Baş dönmesi
Kuvvet yada his kaybı
Şiddetli bacak yada uyluk ağrısı
Ani görme kaybı yada bulanık görme
Konuşma bozukluğu
Deri ve sklereda sarılık varsa sağlık kuruluşuna
mutlaka başvurulmalı.
Kombine Oral Kontraseptifler
KİME ÖNERİLİR






Ağır adet kanaması nedeniyle ANEMİK olanlar
Düzensiz adet kanaması olanlar
Dış gebelik öyküsü olanlar
Adet ağrıları adet öncesi gerginliği olanlar
Fonksiyonel over kisti olanlar
İyi huylu meme hastalığı
Kombine Oral Kontraseptiflerin
Kimler kullanmamalıdır 1





Gebelik kuşkusu olanlar
Emziren anneler ilk 6 ay
Meme ca kuşkusu veya meme ca olanlar
35 yaş üstü ,günde 20 den fazla sigara içenler
Nörolojik bulgu veren migren
Kombine Oral Kontraseptiflerin
Kimler kullanmamalıdır 2








Mevcut yada geçirilmiş iskemik kalp hastalığı
Semptomatik kalp hastalığı,
Hipertansiyon
Vasküler komplikasyonlu Diabet
Akut karaciğer hastalığı
Karaciğer tümörleri
Uzun süre hareketsiz kalmak (ameliyat vb)
Tromboemboli hastalık öyküsü
(mevcut,geçirilmiş)
Endometrium ca

Koruyucu etki

12 ay KOK kullanımı %50 oranında azaltır

En yüksek etki 3 yıl KOK kullanınca 15 yıl
koruyuculuğu sürer
Over ca





Koruyucu etki
KOK kullananlarda % 40 daha azdır
En az 3 – 6 ay kullanmak gerekir
3 yıllık kullanımdan sonra risk azalır
10 yıl ve daha uzun süre kok kullananda risk
%80 azalır
RAHİM İÇİ ARAÇLAR
(RİA,ALET,SPİRAL)
RIA ÇEŞİTLERİ



İnert RİA’lar
Bakırlı RİA’lar
Hormonlu RİA’lar
ETKİ MEKANİZMASI



Fallop tüplerine ulaşan sperm sayısını
azaltarak fertilizasyonu,
Endometriumda biyokimyasal ve histolojik
değişikliklerle implantasyonu engellerler.
Progestin içeren RİA’lar ise spermlerin
servikal mukustan geçişini bloke ederler ve
geçebilen spermleri de değişimine neden
oldukları uterus sıvısında parçalarlar.
OLUMLU YÖNLERİ





Güvenli ve çok etkilidir,
Cinsel ilişkiden bağımsızdır,
Emziren kadınlar için uygundur,
Sorun olmadığı sürece yılda bir kez kontrol
yeterlidir,
Çıkarıldığında doğurganlık hemen geri döner.
OLUMSUZ YÖNLERİ






Uygulama, çıkarma ve izlem hizmetleri eğitilmiş
personel ve uygun malzeme gerektirir,
Uygulama sonrası ilk üç ayda adetlerde düzensizlik,
kanama miktarı ve süresinde artma,
İlk birkaç adet döneminde ağrı,
Uygulama sırasında az da olsa perforasyon riski,
Uterustan kendiliğinden atılma riski ya da servikse
kaydığında şiddetli kasık ağrılarına neden olabilir,
CYB hastalıklara karşı korumaz.
KULLANILMAMASI GEREKEN
DURUMLAR







Gebelik,
Tanı konmamış şiddetli vajinal kanama,
Mevcut ya da son 3 ay içinde aktif GYE veya
pelvik inflamatuar hastalık öyküsü,
Düşük ya da doğumu izleyen sepsis,
Genital Ca,
Kötü huylu trofoblastik hastalık,
Pelvik tüberküloz,
İLK SEÇENEK OLMAMASI
GEREKEN DURUMLAR







Şiddetli dismenore,
Düzensiz aşırı veya uzun süren adet
kanaması,
Tekrarlayan GYE veya yüksek riski,
Klinik anemi belirtileri,
Myom, servikal darlığı veya endometriozis,
İyi huylu trofoblastik hastalık,
Komplikasyonlu kalp kapağı hastalığı,
UYGULAMA ZAMANI






Doğumdan sonra postplasental 10 dakika-48
saat içinde,
Doğumdan sonra 4.haftadan itibaren,
Sezaryenden sonra 8.haftadan itibaren,
Düşük sonrası hemen,
Adetin ilk 7 günü,
Gebelik olmadığı kesin ise her zaman RİA
uygulanabilir.
RİA UYGULANMASINDAN SONRA
KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR







RİA+gebelik,
Kramp tarzı şiddetli ağrı,
Düzensiz ve aşırı kanama,
Pelvik enfeksiyon (ilk 28 gün),
İplerin kaybolması,
Uterus perforasyonu,
Senkop, bradikardi, vazovagal reaksiyon,
RİA NE ZAMAN ÇIKARILIR?




Kullanıcı gebe kalmak istiyorsa,
Şikayetleri sürüyorsa,
RİA’nın etkililik süresi bittiğinde,
Kullanıcı yöntem değiştirmek istiyorsa,
DİKKAT !
RİA ile korunurken
Adet gecikmesi, gebelik kuşkusu, anormal
lekelenme ya da kanama,
 Karın ağrısı, cinsel ilişki sırasında ağrı,
 Aşırı kanama,
 Anormal akıntı,
 Halsizlik, ateş, titreme,
 İplerin kaybolması, ele kısa ya da uzun gelmesi,
Durumunda mutlaka Sağlık Kuruluşuna başvurunuz.

HORMONAL İĞNELER
(ENJEKTE EDİLEN
KONTRASEPTİFLER)
ENJEKTE EDİLEN
KONTRASEPTİFLER


Kombine Enjekte edilen kontraseptifler
* Mesigyna
* Cyclofem
Progestin İçeren Enjekte edilen kontraseptifler
* Depo Provera
* Noristerat
ETKİ MEKANİZMASI

Ovülasyonu baskılar
Servikal mukusu kalınlaştırır
Endometriyum İnaktif hale gelir.

Etkinliği % 98.8 - 99.9


KOMBİNE ENJEKTABL
OLUMLU YÖNLERİ






Çok etkilidir
Uygulaması kolaydır
İleri yaştaki kadınlarda kullanabilir
Pelvik enfeksiyonu ve over kanserine karşı
koruyucudur
Ektobik gebeliği ve demir eksikliği anemisini
önler
Fertilite hemen geri döner
KOMBİNE ENJEKTABL
OLUMSUZ YÖNLERİ





Kanama düzeninde aksama olabilir.
Kullanım bırakıldığında adet gecikmesi olabilir.
Cinsel hastalıklara karşı koruyucu değildir.
Östrojene bağlı komplikasyon açısından risk
grubunda olan kadınlar kullanamaz.
Kilo artışı olabilir.
KOMBİNE ENJEKTABL
YAN ETKİLERİ




Kilo artışı
Baş ağrısı baş dönmesi
Memelerde gerginlik
Sinirlilik, mide bulantısı ve halsizlik
(Şikayetler ilaca alıştıkça azalır.)
KOMBİNE ENJEKTABIL
KİMLER İÇİN UYGUNDUR





Her yaştaki kadın kullanabilir.
Şişmanlar
Endometriyum kanseri olanlar
Over kanseri
Mevcut yada geçirilmiş PİH
Kombine Enjektabl
KİMLER İÇİN UYGUN DEĞİLDİR



Gebelik
Mevcut meme kanseri
Devamlı ilaç kullanmasını gerektiren
kronik hastalılar.
Kombine Enjektabl
UYGULAMA ZAMANI
Menstruasyon sırasında 1-7.günler
 Düşükten sonra hemen yada ilk 7gün içinde
 Doğumdan sonra
 emziriyorsa 6. Aydan sonra
 emzirmiyorsa 3-4. haftadan itibaren
 İlk enjeksiyondan 10-15 gün sonra
menstruasyon olacaktır.
 İkinci ve daha sonraki enjeksiyonlar adet
kanamasına bakılmaksızın 30 3 gün sonra
yapılacaktır

KOMBİNE ENJEKTABL
UYGULAMA YERİ



Üst kol (deltoid kasa) veya
Kalçadan (gluteal kasa)
İM olarak yapılır.
Zamanında ve düzenli olarak her
ay yapılmalıdır.
YALNIZ PROGESTİN İÇEREN
ENJEKTE EDİLEN
KONTRASEPTİFLER
PROGESTİN İÇEREN
ENJEKTABL


DEPO PROVERA: 150 mg Depo
medroksiprogesteron asetat (DMPA)
(3 ayda bir)
NORİSTERAT:200 mg norethisteron
enantate (NET-EN)
(2 ayda bir)
PROGESTİN İÇEREN ENJEKTABL
ETKİ MEKANİZMASI

Ovülasyonu baskılar.
Servikal mukusu kalınlaştırarak sperm
geçişini engeller.
Endometriyum inaktif hale gelir

Etkinliği % 99.9 dur.


PROGESTİN İÇEREN ENJEKTABL
OLUMLU YÖNLERİ







Son derece etkilidir.
Uygulanması kolaydır.
İleri yaştaki kadınlar tarafından da kullanılır.
Cinsel ilişkiyi etkilemez.
Emzirmeyi etkilemez.
PİH ve over kanserine karşı koruyucudur.
Ektobik gebeliği önler.
PROGESTİN İÇEREN ENJEKTABL
OLUMSUZ YÖNLERİ





Adet düzensizliğine neden olabilir.
Kullanım bırakıldığında bazen adet gecikmesi
olabilir.
Kilo artışına neden olabilir.
CYBH lara karşı koruyucu değildir.
Uygulama için kliniğe gelmesi gerekir.
PROGESTİN İÇEREN ENJEKTABL
YAN ETKİLERİ





Adet düzeninde aksama
(adet düzensizliği, lekelenme,amenore)
Baş ağrısı
Kilo alma (1-2 kilodan fazla olmaz.)
Memelerde gerginlik ve hassasiyet
Mizaç değişikliği
PROGESTİN İÇEREN ENJEKTABL
KİMLER İÇİN UYGUNDUR





Uzun süre korunmak isteyenler
Kolay kullanım arzulayanlar
Östrojen içeren preparatları kullanamayanlar
Emziren anneler
Menopoza yakın yaşta olan kadınlar
PROGESTİN İÇEREN ENJEKTABL
KİMLER İÇİN UYGUN DEĞİLDİR





Gebelik veya gebelik kuşkusu
Aktif karaciğer hastalığı
Aktif trombo embolik hastalığı olanlar
Nedeni bilinmeyen vajinal kanamalar
Mevcut meme kanseri
DEPO PROVERA
UYGULAMA ZAMANI
 Gebelik kuşkusu yoksa siklusun herhangi bir
gününde (1 hafta ek yöntem)
 Tercihen menstrüel siklusun ilk 7 gününde
 Düşükten sonra hemen yada ilk 7gün içinde
 Doğumdan sonra;
* Emziriyorsa 6. haftanın sonunda
* Emzirmiyorsa 3-4. haftadan itibaren
 İkinci ve daha sonraki enjeksiyonlar;
12 haftada (üç ay) bir uygulanır.
DEPO PROVERA
UYGULAMA YERİ



Kolda deltoid kasa veya
kalçada gluteal bölgeye
Derin İM olarak uygulanır.
Enjeksiyon yeri kesinlikle ovuşturulmaz
DEPO PROVERA
DİKKAT !





Aşırı adet kanaması (normalin 2 katı)
Adetler arasında 7 günden uzun süren
kanamalar
Düzenli periyotlardan sonra geciken kanama
Çok şiddetli baş ağrısı, görmede bulanıklık
Karın alt bölgesinde şiddetli ağrı
DERİ ALTI İMPLANTLARI


NORPLANT (36 mg LEVONORGESTREL İÇERİR.)
5 YIL KORUR.
İMPLANON(ETONORGESTREL İÇERİR.)
3 YIL KORUR.
İMPLANON



Deri altına yerleştirilen, 3 yıl süreyle yüksek
oranda doğum kontrolü sağlayan tek çubuklu
bir doğum kontrol implantıdır.
40mm. Uzunluğunda
2mm. Kalınlığında
ETKİ MEKANİZMASI
Ovülasyon inhibisyonu ve servikal
mukus viskozitesinde artış yaparak
gebeliği engeller.
İMPLANON
Etkinliği 3 yıldır.
 %100’e yakın korur.
Yerleştirme zamanı ;
 Hormon kullanmayanlarda adetin ilk 5 günü içinde
 KOK kullananlarda bir sonraki siklusun 1. gününde
 Enj.prog.dan hemen sonra
 Doğumdan hemen sonra veya 6 hf. Sonra
 Aborttan hemen sonra uygulanabilir.

OLUMLU YÖNLERİ




Şimdiye kadar bildirilmiş en yüksek
kontraseptif etki,
Kullanım kolaylığı,
3 yıl süren kontraseptif korunma,
Fertilizasyonun hızla geri dönmesi.
OLUMSUZ YÖNLERİ





Eğitilmiş personel gerektirir,
Küçük cerrahi işlemle yerleştirilir ve çıkartılır.
Buna bağlı olarak enfeksiyon ve hematom
görülebilir,
Derinin altında fark edilir,
Kullanıcı yöntemi kendi kendine bırakamaz,
CYBE’lere karşı koruyuculuğu yoktur.
KOMPLİKASYONLAR






Adet düzensizlikleri
%21 amenore
%26 kanamalarda azalma
%6 kanamalarda artış ve lekelenme
Takılması sırasında %0.1 şişlik
kızarıklık
SONUÇ=Hızlı kontraseptif etkinlik
Az yan etki
NORPLANT




Yarı ömrü 40 saattir
Çıkarıldıktan sonra doğurganlık hemen geri
döner.
Başarısızlık hızı her 1oo kadın yılı için o.2o.3.
5 yıl korur.
NORPLANT



6 Silastik kapsülden oluşur.
Kontraseptif ajanın sürekli düşük doz sağlanacak
biçimde kapsüllerin çeperinden vücuda
salınması ile diğer tüm kontraseptiflerden
farklıdır.
Çıkarıldıktan sonra kan düzeyi ölçülebilir değerin
altına düşer
BARİYER
YÖNTEMLER

Kondom- Kadın kondomu (femidom)

Diyafram ,Servikal başlık

Sperm öldürücüler,fitil,köpük,
tablet
Bariyer Yöntemler Kimler
İçin Uygundur ?






Cinsel ilişkisi sık olmayan çiftler,
Doğumlar arasında sadece belli bir süre ara
vermek isteyenler,
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak
isteyenler,
Daha etkili yöntemleri tıbbi veya kültürel
nedenlerle kullanamayan çiftler,
Her iki eşinde bu yöntemleri istediği durumlar,
Birden fazla cinsel eşi olanlar.
DİYAFRAM
OLUMLU YÖNLERİ





Serviks kanserini önleyebilir.
Sistemik bir etkisi yoktur.
Kadınların genital organlarını tanımalarına
yardımcı olur.
Gebelikten korunma konusunda kontrolü kadına
verdiği için özgüveni artırır.
CYBH’ lere karşı azda olsa koruyuculuğu vardır.
OLUMSUZ YÖNLERİ







Uygun boy diyaframın belirlenmesi için pelvik muayene
gerekir
Yerleştirmesini öğrenmek zaman alabilir
Cinsel ilişkiden sonra en az 6 saat yerinde bırakılması
gerekir
Vulva ve vajinanın ellenmesi itici olabilir.
Yeni başlayan kullanıcılar için çıkarması zor olabilir
Her cinsel ilişkiden önce kullanılması gereken spermisit krem
yada jel maliyeti artırır.
Uterus prolapsusu, vajinal septumda kullanılmamalı
DİYAFRAM KULLANIMI İLE
İLGİLİ UYARILAR !
*
*
*
*
*
*
Her cinsel ilişkide kullanılmalıdır.
Uygulamadan önce mesane boşaltılmalı ve eller yıkanmalıdır.
Vajende 24 saatten fazla bırakılmamalıdır.
Aşağıdaki durumlarda kullanılmamalıdır.
lateks kauçuk veya spermisit allerjisi olanlar,
uterus prolapsusu , ileri derecede sistoseli, aşırı
retrovert uterusu, vajinal septum ve vajinal girişi dar olanlar,
* doğru yerleştirmeyi öğrenemiyenler,
* tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu olanlar,
* toksik şok sendromu geçirenler.
SPERMİSİT
ETKİ MEKANİZMASI NEDİR
ETKİNLİĞİ NE KADARDIR ?


Spermisitler içerdikleri nonoksinal 9’la
spermleri etkisiz hale getirerek serviks den
geçmelerini engellerler.
Doğru kullanımda etkilidir.Beraberinde
kondom veya diyafram kullanılırsa etkinliği
artar.
OLUMLU YÖNLERİ








Hiçbir sistemik etkisi yoktur.
Reçete yada tıbbi muayene gerekli değildir.
Hemen etkilidir (krem, köpük ve jel formları için)
Genellikle yan etkisi yoktur.
Cinsel hastalıkla bulaşan bazı hastalıklardan
korunma sağlar.
Kayganlaştırıcı etkisi vardır.
Emziren kadınlar kullanabilir
Premenopozal kadınlarda kuruluğu giderir.
OLUMSUZ YÖNLERİ






Genital organlarda yanma yada iritasyon yapabilir.
Bazı kadınlar vajinalarına, parmaklarıyla tablet / ovül
yerleştirmekten hoşlanmayabilirler.
Islaklık hissi hoşa gitmeyebilir.
Bazı tiplerinde (köpüren tablet, ovül ve film)
uygulamadan sonra cinsel ilişki için 5 – 10 dakika
beklenmesi gerekir.
Bu ürünleri elde etmek ucuz ve kolay olmayabilir.
Vajinal spermisitlerin gebeliği önlemedeki etkililiği, her
ilişkide ve doğru biçimde uygulanmasına bağlıdır. Enjekte
edilen kontraseptif, hap ve RİA’lara oranla daha az
etkilidir.
TÜPLERİN BAĞLANMASI
(TÜP LİGASYONU)
GÖNÜLLÜ CERRAHİ
STERİLİZASYON
Gönüllü Cerrahi sterilizasyon;
*Başka çocuk istemeyen ve
doğurganlıklarını sona erdirmek isteyen
çiftler için uygulanan en güvenli
yöntemlerden birisidir.
Cerrahi sterilizasyonun her iki türü ne kadında ne de
erkekte cinsel işlev ve tatminde bir değişiklik
yapmaz.(Adet görme, boşalma gibi)
Vücudun diğer işlevlerini etkilemez.
TÜP LİGASYONU
* Fallop tüplerinin mekanik yolla kapatılmasıdır.
* Başka çocuk istemeyen ve doğurganlığını
sona erdirmek isteyen çiftler için en güvenli
yoldur.
* ETKİ MEKANİZMASI: Her iki tüp mekanik
şekilde kapatılarak ovumun spermle
karşılaşması engellenir ve döllenme olmaz.
*Başarısızlık oranı binde bir.
OLUMLU YÖNLERİ
*
*
*
*
Gebeliği önleme etkisi hemen başlar.
Başarısızlık oranı düşüktür.
Cinsel ilişkiyi etkilemez.
İleri dönemlerde ortaya çıkan yan etkisi yoktur.
OLUMSUZ YÖNLERİ
*Kanama, enfeksiyon
*Kesi yerinde ve alt karında ağrı
*Az oranda dış gebelik riski
*CYBH’ lara karşı koruyuculuğu yoktur.
*Geri dönüşü zordur, pahalıdır.
Uygun Olanlar
* Kendisinin ve eşinin
başka çocuk
istemediğinden
emin olanlar,
* Gebe kalması
yaşamını tehlikeye
sokan durumlarda,
* Kalıcı bir yöntem
isteyen kişiler için
uygundur.
Uygun Olmayanlar
* Bekar, hiç çocuğu
olmayan kişiler,
* Evlilik sorunları olan
* Kendisinin/eşinin
başka çocuk isteyip
istemediğinden
emin olmayan
kişiler,
* Psikolojik sorunları
olanlar için uygun
değildir.
ZAMANLAMA
* Adetten hemen sonra veya etkili yöntem
kullananlarda, adet sonrası cinsel ilişki
olmamışsa herhangi bir zaman,
* Doğumdan (ilk 48 saat içinde veya antibiotik
takviyesi ile ilk 7 gün)hemen sonra,
* 1. Trimestir düşükten hemen sonra.
Minilaparotomi
*
*
*
*
Komplikasyon oranı çok düşüktür,
Araçları basit ve ucuzdur,
Kısa süreli eğitim gerektirir,
Olanakları sınırlı klinik veya ayaktan tedavi
merkezlerinde uygulanabilir,
* Lokal anestezi ile uygulanabilir,
* Hizmet alanların hastanede yatmasını
gerektirmez.
ERKEĞE AİT YÖNTEMLER
1.Geçici Yöntemler
(Bırakıldığında gebe
kalınabilen yöntemler)
KONDOM (KAPUT,
KILIF,PREZERVATİF)
2.Kalıcı Yöntemler
(Uygulandıktan sonra artık
gebe bırakamayan
yöntemler)


GERİ ÇEKME

TOHUM KANALLARININ
BAĞLANMASI
(VAZEKTOMİ)
BARİYER YÖNTEM
KONDOM
(Kılıf,prezervatif)

ETKİ MEKANİZMASI
Kondom, cinsel ilişki sırasında penis üzerine
geçirilen kauçuk bir kılıftır. Erkeğin
spermlerinin vajinaya girmesini engeller.
ETKİLİLİĞİ
Kondom, her cinsel ilişkide ve doğru olarak
kullanılırsa çok etkilidir. Başarı oranı sürekli
kullanımla artar.
Başarısızlık oranı 2-5/100 kadın yılıdır.

OLUMLU YÖNLERİ
-
-
AİDS ve diğer CYBH’ lere karşı koruma sağlar.
Erken boşalmanın önlenmesine yardımcı
olabilir.
Aile planlamasına erkeklerin katılımını sağlar.
Reçete ve tıbbi izlem gerektirmez.
Güvenlidir ve hormonal yan etkisi yoktur.
Ucuzdur ve kolay bulunur.
OLUMSUZ YÖNLERİ
-
-
-
Bazı çiftlerde (özellikle erkeklerde)duyarlılığı
azaltabilir.
Cinsel ilişki kesintiye uğrayabilir.
Bazı erkeklerde ereksiyonu güçleştirir.
Yeterli miktarda kondom bulundurulması
önceden planlanmalıdır.
Kullanımdan sonra yok edilmesi sorun
olabilir.
KONDOM KULLANIMI İLE
İLGİLİ UYARILAR
* Üretim tarihi üzerinden 5 yıl geçmiş, güneşte kalmış
veya pudralanmış olan kondomlar kullanılmamalıdır.
* Kondom bir kez kullanılmalıdır.
* Çiftlerin lateks kauçuğa karşı allerjisi varsa
kullanılmamalıdır.
* Kondomu kayganlaştırmak için vazelin, yemek
yağları,yumuşatıcı krem gibi maddeler
kullanılmamalıdır.
AİLE PLANLAMASI
DIŞINDAKİ YARARLARI





Kondom, AIDS ve diğer CYBH’lerin yayılmasını önler.
Kondomla birlikte yada tek başına kullanılabilen
nonoxynol-9 spermisitin gonore, genital herpes,
trikomoniazis, HIV ve sifilise karşı koruyucu olduğu
bildirilmiştir.
Vajinanın kuru olması durumunda kayganlaştırılmış
kondomlar cinsel ilişkiyi kolaylaştırır.
Erkeklerde erken boşalmayı önlemeye yardım eder.
Serviks kanseri olasılığını azaltır.
VAZEKTOMİ
* Testislerde üretilen spermler vazdeferans adı
verilen kanal aracılığı ile penise taşınır.
İşlemde bu kanallar skrotumun üst kısmında
bulunur kesilir ve bağlanır, spermler daha
ileri geçemez.
* Başarısızlık oranı binde bir kadardır.
Vazektomi



İşlem erkeklik hormonlarını etkilemez.
Cinsel işlev ve tatminde bir değişiklik yapmaz.
Görünüm duygu ve heyecan bakımından aynı
kalırlar.


İşlemin koruyuculuğu bir süre sonra (20
boşalma) başlar.
20 boşalma boyunca ve sperm incelemesinde,
sperm görülmeyinceye kadar başka bir
yöntemle korunulması gerekir.
Olumlu Yönleri
*
*
*
*
*
Çok etkili ve güvenli bir yöntemdir.
Çift, bir daha asla gebelik kaygısı taşımaz.
İleri dönemlerde ortaya çıkan yan etkisi yoktur.
Cinsel ilişkiyi etkilemez.
İşlem hastanede yatmayı gerektirmez.
Olumsuz Yönleri
*Geri dönüşü yoktur.
*Cerrahi riskleri ve yan etkileri vardır.
*CYBH ve AIDS’e karşı koruma sağlamaz.
*Hemen etkili olmaz.(20 boşalma yada 2 ay
geçmesi gerekir)
Kimler İçin Uygundur:
* Kendisinin ve eşinin başka çocuk
istemediğinden emin olanlar,
* Gebe kaldığı takdirde eşinin yaşamı tehlikeye
girecek olanlar,
* Özen göstermeyi gerektirmeyecek bir yöntem
isteyenler için uygundur.
Kimlere Uygulanmaz:
*
*
*
*
Bekar olanlara,
Hiç çocuğu olmayanlara,
Evlilik sorunları olanlara,
Bir daha çocuk isteyip istemediğinden emin
olmayanlara,
* Psikolojik sorunları olanlara uygulanmaz.
DOĞAL AİLE PLANLAMASI
YÖNTEMLERİ
DOĞAL AİLE PLANLAMASI
YÖNTEMLERİ HANGİLERİDİR?



Emzirme
Fertil dönem süresince cinsel ilişkiden
kaçınmak (periyodik korunma)
Koitus interruptus (geri çekme)
EMZİRME GEBELİĞİ NASIL ÖNLER
VE NE KADAR ETKİLİDİR?


Emzirme, kadında ovulasyonlu siklusların ve
adet görmenin başlamasının yaklaşık altı ay
geciktirir
Tam emzirme uygulandığında doğumdan
sonra ilk altı ay %98 oranında koruyucudur
EMZİRMENİN ETKİLİ BİR AİLE
PLANLAMASI YÖNTEMİ OLMASI İÇİN
GEREKLİ OLAN KRİTERLER NELERDİR?



Bebek altı aydan küçük olmalıdır
Annenin adet görmemesi gerekir (ilk altı-sekiz
hafta içinde görülen kanamalı adet kanaması
değildir.)
Bebeğin sık sık ve ek gıda vermeksizin sadece
anne sütü ile beslenmesi( günde altı-on kez,
geceleri de dahil olmak üzere ve her defasında
en az iki dakika emzirilmesi)
OLUMLU YÖNLERİ





Doğal olarak vardır ve kullanılması kolaydır
Ücretsizdir
Cinsel ilişkiyi etkilemez
Anne ve çocuk sağlığı açısından yararlıdır
Koruyuculuğu doğumdan hemen sonra
başlar
OLUMSUZ YÖNLERİ





Kadının davranış bilgisine bağlıdır
Çocuğun emme isteğine bağlıdır
Kullanım kriterleri yerine getirilmez ise etkili
değildir
Aile planlaması yöntemi olarak ancak belli bir
süre kullanılabilir
Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı
korumaz
PERİYODİK KORUNMA YÖNTEMLERİ
NASIL UYGULANIR?

Fertil dönem belirlenir ve bu dönemde
cinsel ilişkide bulunulmaz
OLUMLU YÖNLERİ





Doğal yöntemlerdir
Herhangi bir yan etkileri yoktur
Kişilerin bedenlerini ve bedenlerinin işlevlerini
tanımasına ve üreme konusunda bilgi sahibi
olmasına katkıda bulunur
Erkeğin aile planlamasına katılımını sağlar
Ekonomiktir
OLUMSUZ YÖNLERİ







Kullanım için eğitim gerektirir
Etkililiği çiftlerin istekli olmalarına bağlıdır
Kadında adetlerin düzenli olması gerekir
Günlük kayıt tutulmasını (fertil günlerin
saptanması için) gerektirir
Emzirme sırasında kullanımı zor olabilir
Cinsel ilişkide bulunmamak stres yaratabilir
Etkinliğinden emin olmamak gerginlik
yaratabilir
DİĞER AİLE PLANLAMASI
YÖNTEMLERİ VE ÖZELLİKLERİ
NELERDİR?



Takvim yöntemi
Koitus İnterupts (Geri Çekme)
Vajinal Yıkama
TAKVİM YÖNTEMİ


Fertil günler aritmetik olarak (ovulasyonun bir
sonraki siklustan önce ondördüncü günde
olacağı, yumurtanın ovulasyondan sonraki on
iki-yirmidört saat arasında dölleenebileceği ve
spermin kadın iç gential organlarda yirmidörtkırksekiz saat canlı kalabileceği varsayımı ile)
hesaplanır ve bu dönemde cinsel perhiz
uygulanır
Güvenli değildir.
KOİTUS İNTERRUPTUS
(GERİ ÇEKME)


İlişki sırasında penis ejakulat gelmeden
önce vajinadan çıkartılır ve meni dışarıya
boşaltılır
Güvenli değildir
VAJİNAL YIKAMA


Koitus sonrası vajenin su ile yıkanarak
spermlerin vajenden uzaklaştırılmasıdır
Tamamen etkisizdir.
UNUTMAYIN
OLUMSUZ DURUMLARA,
AİLE PLANLAMASI YÖNTEMİ
KULLANARAK ENGEL OLMAK
MÜMKÜNDÜR
KISIRLIK


Korunmasız ve düzenli ilişkiye rağmen çiftlerin
bir yıl içerisinde gebelik elde edememesidir.
Her yedi evli çiftten biri çocuk sahibi olmakta
güçlük çekebilir.
Kısırlıkta ne yapmalı





Çiftler bu konuda uzmanlaşmış Kadın Doğum
uzmanına başvurmalılar.
Kısırlık her iki cins ede bağlı olabileceğinden
ilk görüşmeye birlikte gitmeliler.
Kısırlık %25 birden çok nedene bağlı
olabileceği için detaylı araştırılmalıdır.
Kısırlığın %5 nedeni bulunamamaktadır.
Kısırlığın nedeni tespit edildikten sonra yeni
gelişen tedavi yöntemleri ile çiftlerin birçoğu
bebek sahibi olabilmektedirler.
KISIRLIKTA NE YAPMALI

Çiftler erkekte tohum hücreleriyle ilgili ciddi
sorunların bulunduğu durumlarda,eğer
kadının yaşı da ileri ise Üremeye Yardımcı
Tedavi Merkezlerine Tüp Bebek ve benzeri
uygulamalar için müracaat edebilmelidir.