Farmacogonozi: Dogal kaynaklı (bitki, hayvan, mantar, mikro organizma) ilaç ve ilaç hammedelerini inceleyen bilim dalıdır. Tıbbı bitkisel ürünler: Bitki ve bitkisel kaynaklı hammaddelerin tedavi veya hastalıklarında kullanılan ilaçlar. Bitkisel Drog: Tıbbı bitkilerin ilaç olarak kullanılan ham kısımlarıdır. ( Cortex: kabuk, folia: yaprak, flos:cicek, radix:kök, semen:tohum) Bitkisel ekstreler: Genelikle kuru hallerde bitkisel kaynaklı droglardır. Çeşitli yöntemlerle elde edilen sıvı, katı veya yarı katı preparatlardır ( adaçayı ekstresi) 1.Sıvı ekstreler, yumuşak ekstreler, kuru ekstreler 2. Tentürler: Genelikle kuru haldeki bitkisel veya hayvansal kaynaklı drogları alkol veya sulu alkol ile tüketilmesi sonucu elde edilen sıvı preparatlardır. 3. Ucucu yağlar: Aromatik bitkilerden genellikle distilasyon yöntemi ile elde edilen kendisine has koku, tat renk uçucu özelliğe sahip karışımlardır. (Portakal esansı, limon esansı, nane esansı) 4. Sabit yağlar: yağ asitlerinin glisirinle yaptığı triesterlerdir. Arnika: Ağrı kesici, iltihap gidericidir. Morluklara cok iyi gelir Acı badem yağı: Hücre yenileyici koruyucu ve besleyicidir. Bitkisel Preparatların Hazırlanış Şekilleri 1. Maserasyon: Drog uygun ebetta parçalanır, kapalı bir kapta su ilave edilip arasıra karıştırılarak oda sıcaklığında bekletilir sıcak veya soğuk olarak içilebilir. 2. Dijesyon: Drog uygun ebatta parçalanır 30-40C grad sıcaklıkta ısıtılır. Sonra içilir 3. Perkolasyon: Uygun ebedata getirelen drog perkolatöre yerleştirilmeden once kullanılacak çözücü ile belirli bir süre ısıtılır. Daha sonra ustune cozucu ilave edilir sonra perkator musluğu acilip perkole edilir. 4. Devamlı Ekstrasyon: Soxhlet ile yapılır( balon cozucu konur; ekstraktor kısmı: drog koyulur; soğutulur buharlaşan maddeyi kristalendirerek elde edilir) 5. İnfüzyon: Uygun boyutta parçalanan drog üzerine kaynar su ilave edilir, kapalı bir kapta ısıtılır ve sık sık karıştırılır, soğuduktan sonra suzulur ve içilir. 6. Dekoksiyon: Uygun boyutta parcalanmis drog üzerine soğuk su ilave edilir, kapalı bir kapta ısıtılır ve sık sık karıştırılır, sıcakken suzulur ve içilir (kok, kabak) 7. Distilasyon: Ucucu yağları elde etmek için kullanılır Bitkilerden merhem hazırlamak: Taze drog alinir ince ince kıyılır. 500gr doğal margarin veya vazelin su banyosu üzrinde eritilir. Drog içine eklenlir ve 15 dakika karıştırılır sıcakken bir tülbentten suzulur ve cam kavonozlara konur. Merhemler 6 ay içinde kullanılmalıdır. Kırmızı reçeteyle satılan bitkisel ürünler: Morfin, kodein, dolaritin Eczanelerde bulunması gereken bitkisel ilaçlar: -Gumi arabicum: Arap zamkı (deri yumuşatıcı) -Tubera: Sotep Laksatif kabızlığa karşı -Pektinum: Pektin (bebeklerde kusma ve diyare) -İpek şurubu: Akut zehirlenmelerinde kusturmak için kullanılır Yeşil reçeteyle satılan bitkisel ilaç: Atropin ( belledona bitkisinden elde edilir) Bilinen bitkiler sık kullanılan bitkiler -Gumi arabicum: Arap sakızı deri yumuşatıcı -Tubera: Sotep Laksatif kabızlığa karşı -Zingibenis Rihozoma: Zencefil Kusmayi onler -Erytroxyum coca: Koka agaci uyuşturucu etkisi olan anestezi -Valeriana offisinalis: Kedi otu Sakinleştirici ve uykuya yardımcı -Anisum: Anoson Gaz sokturucu iştahsızlığa karşı -Allium sadivum(sarımsak): Antibakteriyel etki -Semen colchici: Çiğdem tohumu İdrar arttırıcı ve romatizma agrilari giderici etkisi -Gingo Biloba: Japon eriği Antispazmotik -Viscum Album: Ökse otu Tansiyon dusurucu -Radix Ligvritac: Meyan kökü Antiülser -Nerium oleandar: Zakkum Kardiyotonik ve düeritik -Atropa belladona: Güzel avrat otu Atropin Uçucu yağlar: -Folia Salviae: Ada çayı -Valeriana offisinalis: kedi otu -Fructus foeniculi: rezene sindirim sorunlarına yardımcı olur Alkoloidler: efedrin, morfin, nikotin, kokain, atropin Alkaloidler bir bitki tarafından doğal olarak üretilen amin yapısında kimyasal bileşiklerdir Lipidler zeytinyağı, susam yağı, hint yağı, hint yağı Polisakkartitler Nişasta: Buğday prinç patates. Bitkilerde depolama görevi yaparlar Selüloz: Bitkilerde destek görevini yaparlar. Pamuk insanlar tarafından sindirilemezler Glikojen: Hayvan nişastası anlamına gelen insanlarda ve hayvanlarda bulunan vücutta depolanmış yedek glikoz deposudur karaciğer ve kaslarda depolanır. Pektin: Bitkilerde suda eriyen kısımdır Vitaminler 1. Yağda Çözünen vitaminler: Bu vitaminler vücut yağı dokusunda depolanırlar -A vitamini (Retinol): Goz sağlığı için cok önemlidir. Yumurtada avakodo, süt, ceviz, havuç besinlerinde bulunurlar. Insan vücudunda böbreklerde bulunur. Yan etkileri saç dökülmesi cilte dökülme -D Vitamini (Kalsiferol): Kemik sağlığı için önemlidir. En önemli kaynak güneş ışığıdır. Peynir, tereyağı balık ve yumurtada bulunur. Fazlası kireçlenmeye neden olur. -E vitamini( tokoferol): antioksidant görevi gorur. Çocuklarda gelişim için önemlidir. Bitkisel yağlarda ve tahıl ürünlerinde bulunur. -K vitamini (Filokinon): Kan pıhtılaşmasında da kullanılır k vitamini vücudun pıhtı uretmesi için mutlaka gerekli bir vitamindir. Yeşil sebzelerde bulunur. Bagirsaklarda sentezlenir. 2. Suda çözünen Vitaminler: Bu vitaminler suda çözüldükleri için vücutta depolanmaz -C vitamini(askorlik asit): Turunc giller ve koyu yeşil sebzelerde bulunurlar. Antioksidant bir vitamindir Eksikliğinde halsizlik, diş etlerinde kanama grip ve enfeksiyonlarda zayıflama gorulur -B1 vitamini(tiyamin): vücudun proteinlerden ve karbonhidratlardan enerji sağlamasında görevlidir. Beyin foksiyonlar ve sindirim içinde önemlidir. Buğday baklagil ve karaciğerde bulunur. Eksiliğinde: deprasyon huysuzluk bellek zayıflığı kabızlık görülür. -B2 vitamini(Riboflavin): Tahıllar et ve çiğerde bulunur. Eksikliklerinde gelişim aksaklıkları ve sinir bozukluklarına neden olur. -B3 vitamini( Niasin): et balik ve kuruyemişlerde bulunur. Solunum için önemli bir vitamindir. Eksikliğinde iştahsızlık hazımsızlık ve ölümcül pellegra hastalığı oluşur (deri belirtileri ve ishal gibi sindirim problemleri) -B5 vitamini(Pantotenik asit): ciğer ve baklagillerde bulunur. Eksikliği yorgunluk ve uyuşukluk hissi verir. -B12 vitamini (Siyanokobalamin): Ciğer balık ve süt ürünlerinde bulunur. Eksikliğinde anemi ve kilo kaybına neden olur. -B6 vitamini(Piridoksin): Animoasit dönüşümlerinde, nükleik asit sentezinde görev alır. Et ve karaciğerde bulunur. Eksikliğinde stress deprasyon anemi(kansızlık) ve başağrıları gorulur. -B7 vitamini(biyotin): Hücre gelişimine katkıda bulunur sinir dokuları içinde gereklidir. Kozmetik alanında sac ve tırnak içinde kullanılır. Süt ürünleri ve karaciğerde ve yumurta sarısında bulunur. Eksikliğinde deride kuruluk, iştahsızlık, kas ağrıları gorulur. -B9 vitamini(folik asit): Yeşil yapraklı bitkilerde ve ette bulunur. Hamileler sık kullanması gerekir. Eksikliğinde anemiye neden olur.
