MİLLİ MÜCADELE HAZIRLIK DÖNEMİ Mustafa Kemalin İstanbul’a Gelişi: • MONDROS sonrası Suriye de Yıldırım Orduları dağıtılınca Mustafa Kemal 13 Kasım 1918’de İstanbul’a gelir ve İstanbul’un itilaf devletlerince işgalini görür, yanındakilere ‘’Geldikleri gibi giderler’’ der. • Mustafa Kemal İstanbul’da 3 kurtuluş çaresinin ortaya çıktığını gördü. Bunlar: – İngiliz ve ABD mandası altına girmek – Padişaha güvenip hareket etmek – Bölgesel direniş başlatmak - MİNBER gazetesinin çıkarılmasına yardımcı oldu • Mustafa Kemal bunlardan hiçbirini kabul etmeyip, ULUSAL BAĞIMSIZLIĞI savunmuştur • SAMSUN’A ÇIKIŞ (16-19 Mayıs 1919) Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Pontus Rum çeteleriyle, Türkler arasında çatışma olması ve İngilizlerin bu çatışmaların durdurulmasını istemesi üzerine İstanbul hükümeti Samsun ve çevresinin güvenliğini sağlama görevini 9.Ordu müfettişi olarak M. Kemal’e vermiştir. • . 9. Ordu Müfettişliğinin görevleri: – Orduları dağıtmak, silahları toplamak – Direniş örgütlerini yok etmek – Mondros’u uygulamak – Bölgede huzuru ve sükûneti sağlamak M. Kemal’in amacı ise Ulusal bilinci uyandırmak, Milli birlik ve beraberliği sağlamak, Yurdu düşman işgalinden kurtarmak Uyarı: Mustafa Kemalin Samsuna çıkışı Milli mücadelenin fiilen başlangıcı sayılır. Samsun Raporu (20 – 22 Mayıs 1919) • Bölgede karışıklığın temel sorumlusu Rum çeteleridir. • Yunanların İzmir’i işgali haksızdır • Türklüğün manda ve himayeye tahammülü yoktur • Türk milleti egemenlik ve bağımsızlığı elde etmede kesin kararlıdır. Uyarı: Bu rapor milli mücadelenin ilk resmi belgesidir. Mustafa kemalin Osmanlıdan aldığı son resmi görev, 9. Ordu Müfettişliği görevidir. Mustafa Kemal ilk kez IX. Ordu müfettişliği görevinin dışına çıkmıştır. Havza Tamimi (28 Mayıs 1919) Amacı: – Türk halkını işgallere karşı uyarmak – Ulusal bilinci uyandırmak – İzmir’in işgaline tepki gösterilmesini sağlamak. Maddeleri: İşgaller yurt genelinde mitingler ile protesto edilmelidir.(Milli Mücadelenin ilk fiili adımı atıldı.) Gösteriler sırasında Hıristiyan halka taşkınlık yapılmamalıdır.(Yeni işgalleri engelleme- 7. Madde) İstanbul hükümetine ve büyük devletleri kınayacak telgraflar çekilmelidir. • • • • • ÖNEMİ VE SONUÇLARI Genelge sonrası yurt genelinde 96 miting düzenlenmiştir. İlki ise havzada yapılmıştır. Bu mitingler sırasında İngilizler 67 Türk aydınını Malta’ya sürgün etmiştir. Mustafa Kemal İstanbul hükümeti tarafından ilk kez bu genelge sonrası İstanbul’a geri çağırılmıştır. Havza genelgesi milli mücadelenin ilk genelgesi oldu. İstanbul Sultan Ahmet mitingine H. Edip, M. E. Yurdakul, Nakiye Hanım, Selim Sırrı katılmışlardır. • AMASYA GENELGESİ (22 HAZİRAN 1919) Çok imzalı yayımlanır: • Genelgeye Eski Bahriye Nazırı Rauf Bey, Ali Fuat (XX. Kolordu Komutanı), Refet Bele, Mersinli Cemal Paşa (Konya II. Ordu müfettişi) ve Kazım Karabekir (15. Kolordu Komutanı)onay verdi. Bu komutanların onayının alınmasında: Orduyu milli mücadeleye çekmek Genelgeye güveni artırmak Milli mücadeleyi kişisellikten çıkarmak amaçlandı. MADDELERİ: 1- Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir. – Kurtuluş savaşının gerekçesidir. – Bölgesel direnişin değil yurt savunmasının önemi – Ulusal bağımsızlık vurgulanmıştır. 2-İstanbul hükümeti aldığı sorumluluğun gereğini yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gösteriyor. – Kurtuluş savaşının ikinci gerekçesi açıklanmıştır. – İstanbul hükümetine ilk açık tepkidir. 3-Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. Kurtuluş savaşının Amaç ve Yöntemi ortaya konulur. Ulusal bağımsızlık ve Ulusal Egemenlikten birlikte bahsedilmiştir. İlk kez bu yolla yeni bir rejimden bahsedildi. Bu durum milli mücadelenin hem işgalcilere hemde Saltanatçılara karşı yapılacağını gösterir. Var olan rejimin değişeceği üstü kapalı ilk kez dile getirildi. (Ortam hazır değil) Bu da bu belgeyi İhtilal Bildirisi niteliğine taşıdı. Bu madde Türk İnkılâbına evrensellik kazandırır. Wilson ilkelerinin izlerini taşır. 4-Milletin içinde bulunduğu durum ve şartların gereğini yerine getirmek ve haklarını gür sesle cihana duyurmak için, her türlü baskı ve kontrolden uzak milli bir heyetin varlığı zaruridir. İlk kez yeni bir hükümet kurma fikrinden bahsedilmiştir. Temsil Heyetinden ilk kez bahsedildi. Milli mücadelede kurumsallaşma vurgusu yapılmıştır. İstanbul Hükümetine karşı çıkılır. 5-Anadolu’nun güvenli bir yeri olan Sivas ta bir kongre yapılacaktır. Bütün illerin her sancağından milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin (isimleri gizli tutulacak) mümkün olan en kısa zamanda yetişmek üzere yola çıkılması gerekmektedir. Bu delegeleri Reddi İlhak, Müdafai Hukuk ve Belediyeler seçecektir. Amaç halkın güvenini kazanmış kişilerin seçilmesini sağlamaktır. Seçimin uygulanması demokratik yöntemlerin kullanıldığını kanıtlar. Halk milli mücadeleye çekilmek istenir. Milli cemiyetler ve yerel idareler etkin duruma getirilmek istenir. 6-Doğu illeri adına 10 Temmuz’da Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. O tarihe kadar öteki illerin temsilcileri de Sivas’a gelebilirlerse Erzurum Kongresi'nin üyeleri de Sivas genel kongresine katılmak üzere hareket ederler. – Sivas kongresi için zaman kazanılmaya çalışıldı. 7- Askeri ve sivil milli örgütler dağıtılmamalıdır. – Silahlı mücadele mesajı verilmiştir. – Mondros’a tepki mahiyetindedir Amasya Genelgesinin Önemi ve Sonuçları: • • • • • • • • Türk kurtuluş savaşının amaç, gerekçe ve yöntemi belirlenmiştir. Türk inkılâbının İhtilal evresini başlatmıştır. Kurtuluş Savaşı resmen başlamıştır. Ulusal egemenlikten üstü kapalı olarak ilk kez bahsedilmiştir. Milli Egemenliğe dayalı Türk devleti yapılanmasının ilk adımıdır. Ulusal hareketi düşünceden eyleme döken ilk resmi belgedir. Mustafa Kemalin IX. Ordu müfettişi olarak yayınladığı son belgedir. 8 Temmuz 1919’da Mustafa Kemal askerlik ve müfettişlik görevinden istifa etti ve SİNE-İ MİLLETE döndü. 29 Temmuz 1919’da Mustafa Kemal ve Rauf Orbay hakkında tutuklama kararı çıktı. • Mustafa Kemal İstanbul hükümetine çektiği telgrafta” İstanbul Hükümeti Anadolu’ya hâkim değil tabi olmak zorundadır.” İfadesini kullanmıştır ERZURUM KONGRESİ ( 23 TEMMUZ – 7 AĞUSTOS 1919) • Mustafa Kemalin ilk sivil çalışması Erzurum Kongresi olacaktır. Kongre toplandığı sırada Kazım Karabekir’e Mustafa Kemali tutuklama emri verildi. Fakat buna uymadı. • Mustafa Kemalin ve Rauf Orbay’ın üyeliği için Kazım Yurdalan ve Cevat Dursunoğlu istifa etmiştir. • Kongreye 5 doğu ilinden: Erzurum, Van, Bitlis, Sivas ve Trabzon 62 delege katıldı. Diyarbakır, Elazığ ve Mardin delegeleri hükümet baskısı nedeniyle katılamadılar. • Mustafa Kemal 38 oyla kongre başkanı seçildi. Bu sayede kongrede ulusal kararların çıkışı kolaylaştı. • Kongreye katılanlar partilerle ilişkilerinin olmadığına yemin ettiler. Kongreyi hazırlayanlar: Şark Vilayetleri ve Trabzon Müdafa-i Hukuk Cemiyetleri idi. Toplanma amacı: • Doğudaki Ermeni ve Rumlara karşı önlem almak • Bölgenin güvenliğini sağlamak • Doğudaki milli güçleri birleştirmek • Bölgedeki göçleri engellemek UYARI: Kongre toplanma amacı bakımından BÖLGESEL; kararları bakımından ULUSALDIR. KARARLAR 1- Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. • İlk kez milli sınırlardan bahsedilmiştir. • Bu madde Misakı Millinin de temelini oluşturmuştur • Azınlıklara (Ermeni ve Pontus) ve işgalci devletlere karşı tepki mahiyetindedir. • Ulusal Bağımsızlıkla ilgilidir. 2- Kuva-yi Milliye'yi etkin, iradeyi milliyeyi hâkim kılmak esastır. • Koşulsuz olarak rejimin değişeceği ve ulusal egemenliğe geçileceğinden bahsedilir. 3- Milli irade ve toplanan ulusal güçler padişahlık ve halifelik makamını kurtaracaktır. Bu madde milli iradeye aykırıdır. Amaç milli birlik ve beraberliği korumaktır ve Saltanat yanlılarının tepkisini çekmemektir. 4- Hıristiyan Azınlıklara siyasi hâkimiyetimizi ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez. Kapitülasyonlara üstü kapalı ilk kez tepki gösterilmiştir. Eşitliği savunan, dış politika ilgili bir maddedir. 5- Manda ve himaye kabul olunamaz. Mandater yönetime ilk kez tepki gösterilmiştir. Koşulsuz tam bağımsızlık amaçlanmıştır 6- Mebuslar Meclisi'nin derhal toplanmasına ve hükümetin yaptığı işlerin milletçe kontrolüne çalışılacaktır. Temel amaç Damat Ferit hükümetini denetim altına almaktır. Milli mücadele ulusal iradeye mal edilmek istenmiştir. 7- Her türlü yabancı işgaline ve müdahalesine karşı millet hep birlikte direniş ve savunmaya geçecektir. Hükümetten umudun kesildiğini gösterir. Bu madde uyarınca doğudaki cemiyetler birleştirilmiştir. 8- Milletimiz insani ve çağdaş amaçlara sahip olup Sömürgecilik amacı taşımayan devletlerden teknik, sanayi ve ekonomik yardım kabul edilebilir Bağımsızlık ön şartı Erzurum Kongresinin Önemi ve sonuçları: • Doğudaki cemiyetler “Doğu Anadolu MHC” adıyla birleşmiştir. • Mustafa Kemal’in başkanlığında 9 kişiden oluşan TEMSİL HEYETİ adı ile geçici bir hükümet kuruldu. Bölgesel bir özelliğe sahiptir. • Kongrede ilk kez: – Milli Sınırlardan – Milli İradeden – Geçici bir hükümetten – Manda ve himayeden – Mebusan meclisinin toplanmasından bahsedilmiştir . • BALIKESİR KONGRESİ (26 – 30 Temmuz 1919) • Toplanma amacı: Yunan işgaline karşı Türk halkını organize etmek ve kuvayi milliyeyi desteklemektir. • Kongreye batı Anadolu’dan delegeler gelmiştir. • Kongrenin başkanlığını Hacım Muhittin yapmıştır. • Alınan Kararlar: – – – – • • • • Yunan hareketi sürdükçe seferberlik devam edecek Herkes askerlikle yükümlüdür Asker kaçakları sürgüne veya Yunan tarafına gönderilecektir Hareketi bir merkezden yönetmek için MERKEZ HEYETİ kurulacaktır. Kongrenin Özellikleri: Her yönü ile bölgeseldir Saltanata bağlılık bildirmiştir Mustafa kemal katılmamıştır. • ALAŞEHİR KONGRESİ (16 – 25 Ağustos 1919) Erzurum ve Balıkesir kongrelerinin kararlarını gözden geçirmek için toplanmıştır. –Yunanlara karşı direnilecektir –Askere alma işleri devam edecektir –Yunanlara karşı gerekirse itilaflardan yardım alınacaktır. (Ulusal Bağımsızlığa aykırı) –Başkanı: Hacım Muhittin NAZİLLİ KONGRESİ (4 Haziran 1919) • Bölgesel bir kongredir. İki defa toplanmıştır. • Nazilli Yunan işgalinde olduğundan Muğla’da toplanmıştır. • Galip hoca takma adlı Celal Bayar da katılmıştır. UYARI: Bu kongreler dışında Edirne, Lüleburgaz, Afyon ve Pozantı gibi kongreler de vardır. • M. Kemal Afyon ve Pozantı kongrelerine de katılmıştır SİVAS KONGRESİ (4–11 EYLÜL 1919) Kongreye 38 delege katılmıştır. (Engellemeler, ulaşım şartları) Kongre öncesi 3 sorun yaşandı. – Ali Galip olayı: Elazığ valisi Ali Galip İstanbul hükümetinin emri ile Sivas Kongresini dağıtmaya çalışmış fakat başarılı olamamıştır. – Kongre Başkanlığı Sorunu: Mustafa Kemalin kongre başkalığı sorun oldu. Bu milli mücadeledeki ilk görüş ayrılığıdır. – Manda ve Himaye Sorunu: ABD mandasını isteyenler bu kongrede isteklerini dile getirmişlerdir. Fakat kabul görmemiştir. • Kongrenin toplanmasını engellemek isteyenler: – Elazığ valisi,Ali Galip – Ankara valisi Muhittin Paşa – Fransız Komutan Noel be Bruet KARARLARI: 1- Erzurum Kongresinin ulusal kararları aynen kabul edildi. 2- Yurttaki tüm cemiyetler ‘’Anadolu ve Rumeli Mudafai hukuk Cemiyetleri’’ adıyla birleştirilmiştir. 3- Mebusan meclisinin toplanması istenmiştir. 4- Manda ve himaye son kez reddedildi. 5- Haftada iki gün yayınlanmak üzere İrade-i Milliye gazetesi çıkarılacak 6- Ali Fuat batı cephesi komutanlığına atanacak 7- Temsil heyetinin sayısı 15’e çıkarıldı. Ve tüm yurdu temsil eder hale geldi. • Önemi ve sonuçları: • Her yönü ile ulusal tek kongremizdir. • Amasya genelgesin esasları ve Erzurum kongresinin kararları tüm yurda mal edildi. • Ali Fuat Paşa batı cephesine atandı. Temsil kurulunun ilk yürütme faaliyetidir. İlk kez hükümet gibi davranmıştır. • Temsil heyeti millileşti. Başkanı olarak seçilen Mustafa Kemal ulusal lider oldu. • İradei milliye gazetesi yayınlandı • Damat Ferit Hükümeti istifa etti. Bu temsil heyetinin ilk siyasi başarısıdır. Damat Ferit’in yerine daha ılımlı olan Ali Rıza Paşa kabinesi kuruldu. • TEMSİL HEYETİ: • Amasya genelgesinde ilk kez kurulması dile getirildi • Erzurum kongresinde doğu Anadolu’yu temsil edecek şekilde 9 kişilik kuruldu. • Sivas kongresi sonrası ulusallaştı. • Kuruluşundan kaldırılışına kadar Mustafa Kemal başkanlığını yaptı. • Hükümet gibi faaliyetlerini yürüttü. • Ali Fuat Cebesoy’u batı cephesine atadı. • Damat Feritin istifasını sağladı. • Amasya görüşmelerine katılarak İstanbul hükümetince HUKUKEN tanındı. • TBMM açılınca görevi sona erdi. AMASYA GÖRÜŞMELERİ (20 – 22 Ekim 1919) • Sivas Kongresi sonrası kurulan Ali Rıza Paşa kabinesi milli mücadeleye ılımlı olunca Mustafa Kemal Hükümetle irtibata geçme kararı aldı. • Amasya görüşmelerinde İstanbul hükümeti adına Salih Paşa ve Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal katıldı. Mustafa Kemalin yanında Rauf Orbay ve Bekir Sami Bey vardı. • Mustafa Kemalin amaçları: – Milli mücadelenin meşrulaşmasını sağlamak – Sivas kongresi kararlarını İstanbul hükümetine kabul ettirmek • İst. Hük. ise milli mücadeleyi denetimi altına almak istiyordu. • Görüşmelerde üçü açık ve imzalı, 2si gizli ve imzasız 5 protokol imzalanmıştır. Önemi ve Sonuçları: • İstanbul hükümeti, Temsilciler kurulunu ve ARMHC’yi hukuken tanıdı. • İstanbul hükümeti ve Milliciler ilk kez ortak hareket etmiş oldu. • Temsil heyetinin 2.siyasi başarısıdır. Otoritesi artmıştır. • Osmanlı yönetimi Bu kararlardan sadece Mebusan Meclisinin açılması ( İstanbul da) kabul etti. Diğer maddeleri reddetmesinin nedeni kendi otoritesini korumak istemesidir. • İtilafların seçimlere müdahale etmeme nedeni seçimleri saltanat yanlılarının kazanacağına inanmasıdır. SİVAS KOMUTANLAR TOPLANTISI (16 – 24 KASIM 1919) • Amasya görüşmesi sonrası Ali Fuat, Kazım Karabekir ve Mustafa Kemalin öncülüğünde kolordu komutanları ile yapılan toplantıdır. • Mebuslar Meclisinin toplanma yeri, Meclisin toplanmasından sonra Temsil Kurulu ve millî teşkilatın alacağı şekil ve çalışma yöntemi, Paris Barış Konferansının bizim için olumlu veya olumsuz bir karar vermesi halinde izlenecek yol görüşüldü. • Toplantıda İstanbul’da meclisin açılışına razı olunacağı, milli teşkilatların yayılacağı, askeri güçlerin kuvvetlendirileceği ve temsil kurulunun görevine devam edeceği kararları alındı. • T. HEYETİNİN ANKARAYA GELİŞİ (27 ARALIK 1919) – Coğrafi konumu – İşgal edilmemiş olması – Cephelere yakın oluşu – Ulaşım ve haberleşme ağının sağlam olması – Bölge halkının milli mücadeleyi desteklemesi – İstanbul’daki gelişmelerin yakından takip edilebilmesi – Osmanlıdan kalma ordunun bulunması UYARI:Temsil heyeti Ankara’ya geldikten sonra Hakimiyeti Milliye gazetesini yayınlanmaya başlandı bu gazete TBMM’nin yarı resmi gazetesi olacaktır. SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİNİN AÇILMASI ( 12 OCAK 1920) • • • • • • • • • Mustafa Kemal meclis için Erzurum’dan vekil seçildi. Meclisin toplanmasını İsteyenler ve amaçları: Padişah: Otoritesini artırmak İtilaflar: Barış antlaşmasını yasallaştırmak Milliciler: Milli Mücadeleyi yasallaştırmak. İstanbul hükümetini denetim altına almak. Milli mücadeleyi ulusal iradeye dayandırmak Mustafa Kemalin Meclise katılacak delegelerden 3 isteği: Kendisinin Meclis Başkanı seçilmesi: Amaç Meclisin dağıtılması halinde meclisi daha güvenli bir yerde açmaktır. Fakat kendisi yerine Reşat Hikmet Bey seçilecektir. Mecliste Müdafa-i Hukuk Grubunun Kurulması: milli mücadeleyi mecliste etkili kılmak için bu istekte bulunuldu. Fakat vekiller FELAHI VATAN adlı grubu kurdular. Misakı Milli Kararlarını Kabul Ettirmek: 28 Ocak 1920’de bu isteği yerine getireceklerdir. MİSAKI MİLLİ KARARLARI (28 Ocak 1920) Osmanlı Mebusan Meclisinde kabul edilen 6 maddelik ön barış bildirisidir. 17 Şubatta dünya kamuoyuna duyurulmuştur. • SINIRLAR: Mondros Ateşkesi imzalandığı anda işgal edilmemiş vatan toprakları bütündür parçalanamaz. • HALK OYLAMASI (PLEBİSİT): Batı Trakya ve Elviyeyi Selase ve Araplar bölgelerinin geleceği halk oylaması belirleyecektir. • BOĞAZLAR: İstanbul ve Boğazların güvenliği sağlanırsa Ticarete açılacaktır • AZINLIK HAKLARI: Komşu ülkelerde Türk ve Müslümanlara tanınan haklar kadar azınlıklara hak verilecektir. – Milletlerin eşitliği prensibine dayanır.. – Komşu memleketlerdeki Türklerin hakları korunmaya çalışılmıştır. – İç işlerimize karışılması engellenmeye çalışılmıştır. • KAPİTÜLASYONLAR: Siyasi, asli ve mali gelişmemizi engelleyecek her türlü ayrıcalık kaldırılacaktır. Borçların ödenmesi de bu esaslara aykırı olmayacaktır. – Kapitülasyonların kaldırılacağı ilk defa misakı millide yer almıştır.(tam bağımsızlık) Misakı Millinin Önemi: • Ulusal sınırlarımız kesin olarak çizilmiştir. • Ulusal bilince erişildiği ortaya çıkmıştır • Milli mücadele resmileşmiş, Yasallaşmıştır. • Wilson ilkelerine uygun bir barışa hazır olunduğu kanıtlanmıştır. • Erzurum ve Sivas kongrelerinde alınan kararlar meclis onayından geçmiş ulusa mal edilmiştir. • Misakı millide ulusal egemenlikten bahsedilmemiştir. • Milli mücadelenin temel hedefleri ortaya konmuştur. • Milli mücadele yıllarında yapılacak barışların temel şartları belirlenmiştir. • Sınırlar demokratik esaslarla çizilmeye çalışılmıştır İSTANBULUN İŞGALİ VE MECLİSİN DAĞITILMASI • Bu kararlar basına 17 Şubat 1920’de duyurulmuştur. Bundan rahatsız olan itilaflar Osmanlıya baskı yaptılar. • İşgalci güçlerin baskısıyla Ali Rıza Paşa kabinesi istifa etti. Yerine gelen Salih paşa da baskılara dayanamadı istifa etti • İstekleri kabul edilmeyen itilaflar 16 Mart 1920’de İstanbul’u resmen işgal ettiler. Daha sonra meclisi basan itilaflar 150’yi aşkın vekili Maltaya sürgüne yolladılar. • İstanbul’un işgali sonrası itilafların yayınladığı bildiri: – İşgal geçicidir – İtilafların amacı padişah ve halifeyi korumaktır – Milli direniş durmazsa İstanbul Türklerden alınacaktır. – Herkes saltanat makamının emirlerine uymak zorundadır • İstanbul’un işgaline karşı alınan önlemler: – – – – – – – – Hükümetin gönderdiği emirler geçersiz sayıldı İstanbul hükümeti ile tüm ilişkiler kesildi İstanbul’daki tutuklamalara karşı Anadolu’daki itilaf subayları tutuklandı Vergiler İstanbul’a yollanmayıp Ankara’da toplanmaya başlandı Geyve - Ulukışla demiryolu hattı tahrip edildi İstanbul Hükümetince imzalanan tüm antlaşmalar geçersiz sayıldı. Öğüt kurulları oluşturuldu Ankara’da olağanüstü bir meclisin açılması çalışmaları hızlandı • İstanbul’un İşgalinin sonuçları: – Mustafa Kemalin haklılığı ortaya çıkmıştır. – Mustafa Kemal milli mücadeleyi padişah adına yürüttüğünü söyleme fırsatını yakaladı – Milli kongre Cemiyeti dağıldı – Birçok vekil ve aydın tutuklandı – Bu gelişme TBMM’nin açılışına zemin hazırlamıştır. – Bu olumsuz gelişme milli mücadeleye katılımı artırmıştır. – Hükümet değişikliği yaşandı. Salih Paşanın yerine 5 Nisan 1920’de Damat Ferit hükümeti kurulmuştur. – 11 Nisan 1920’de Padişah Meclisi bir daha açılmamak üzere kapamıştır. 2. “Mustafa Kemal Paşa, Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra Türk Ulusunu, tehlikelere karşı uyarmak ve harekete geçirmek amacıyla Havza ve Amasya’da genelgeler (tamimler) yayınlamıştır.” Bu genelgelerin Türk Ulusu üzerinde etkili olduğunu gösteren ilk belirti ne olmuştur ? A) Anadolu’da İtilaf Devletleri’ne karşı protesto ve mitingler yapılması B) Osmanlı Mebuslar Meclisi kararlarının İtilaf Devletleri’nin isteklerine uymaması C) Amasya’da, Mustafa Kemal’in İstanbul Hükümeti temsilcisi Salih Paşa ile görüşmesi D) Erzurum ve Sivas’ta kongreler yapılması E) İlk TBMM’ye, Osmanlı Mebusla Meclisi üyelerinin de alınması • ( 1981 / ÖSS ) • 3. “Son Osmanlı Mebuslar Meclisi, seçimle gelen üyelerden oluşmuştu. Bu Meclis İtilaf Devletleri’nce kapatıldı. Bunun üzerine bazı Meclis üyeleri yeni kurulan TBMM’ye katıldılar.” • Osmanlı Mebuslar Meclisi üyelerinin ilk TBMM’ye üye kabul edilmeleri, TBMM’nin hangi kararına dayandırılır? • A) Meclis, yürütme yetkisini hükümet eliyle kullanır. • B) TBMM’nin üstünde bir kuvvet yoktur. • C) Yasama ve yürütme yetkileri TBMM’de toplanır. • D) Vatanın geleceğini ulusal irade belirleyecektir. • E) Meclisin başkanı, hükümetin de başkanıdır. • ( 1981 / ÖSS ) • 4. Amasya Genelgesi’nin, Kurtuluş Savaşımızdaki önemi en çok hangi özelliğinden kaynaklan-maktadır? • A) Anadolu ve Trakya’nın her yanına duyurulmuş olmasından • B) Kurtuluş Savaşının gerekçe ve yöntemini belirtmesinden • C) İşgallerin başlamasını izleyen hazırlanmış olmasından • D) Halkı, düşmana karşı silahlı direnişe çağırmış olmasından • E) İstanbul Hükümeti’ne karşı bir hareket niteliği taşımasından • ( 1983 / ÖSS ) • 5. “İtilaf Devletleri, Erzurum ve Sivas Kongrelerinin dağıtılması yönünde ciddi önlemler almazlarken, son Osmanlı Mebuslar Meclisi’nin Misak-ı Milli doğrultusunda kararlar alması üzerine bu Meclis’i kapatmışlardır.” • İtilaf Devletleri’nin Erzurum ve Sivas Kongrelerine karşı önlem almamış olmaları nasıl açıklanabilir ? • A) Kongre üyelerinin tepkilerine karşı çok geniş önlemler almış olmalarıyla • B) Erzurum ve Sivas’ın İstanbul’dan çok uzak olmasıyla • C) Anadolu Hareketi’nin önemini anlamaktan uzak olmalarıyla • D) Kendi aralarında ortak bir amacın sağlanmamış olmasıyla • E) İstanbul Hükümeti’nin gücüyle bu kongrelerin dağıtılacağına inanmalarıyla • ( 1984 / ÖSS ) • 6. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti şu kararları almıştır: • I. Hiçbir şekilde göç edilmeyecek • II. Bilim, iktisat ve din alanında örgütlenilecek • III. Doğu vilayetleri gerektiğinde savunulacak • Bu kararların başlıca amacı aşağıdakilerden hangisidir? • A) Bölgedeki Türkleri azınlıklara oranla her yönden daha güçlü tutma • B) Benzer amaçlı milli cemiyetleri birleştirme • C) Diğer Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri’ne kendi gücünü gösterme • D) Erzurum’da milli bir kongre yapılmasını sağlama • E) Cemiyetin bölgedeki şube sayısını artırma • ( 1985 / ÖSS ) • 7. Mustafa Kemal Paşa’nın, Kurtuluş Savaşı’nın devam ettiği yıllarda Türk Ulusu’na “Ulusun geleceğini, ulusun kendi iradesi belirleyecektir” ilkesini benimsetmeye çalışmasının temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? • A) Saltanatı yabancı güçlerin etkisinden kurtarmak • B) Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerini birleştirmek • C) Mebuslar Meclisi’nin toplanmasını sağlamak • D) Yönetim şeklini değiştirmek • E) Padişahlığın yetkilerine ortak olmak • ( 1985 / ÖSS ) • 8. Erzurum Kongresi kararları arasında, “ulusal iradenin ve toplanan ulusal güçlerin Padişahlık ve Halifelik makamını kurtaracağı” hükmü de yer almıştır. • Ulusal egemenlik anlayışına ters düşen böyle bir karar alınmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? • A) Ortamın böyle bir değişikliğe hazır olmaması • B) İtilaf Devletlerinden çekinilmesi • C) İmparatorluğun çökmesinin ödenmek istenmesi • D) Osmanlı Hükümetinin desteğine ihtiyaç duyulması • E) Halifeliğin gücünden yararlanmak istenmesi • ( 1986 / ÖSS ) • 9. Türkiye'de, Kurtuluş Savaşı’nın hazırlık döneminde Mahalli Kongreler yapılarak TBMM kurulmuştur. • Bu gelişmeler, aşağıdakilerden hangisi için bir hazırlık sayılamaz? • A) Yeni bir devlet kurma • B) Ulusal egemenliği hakim kılma • C) Demokratikleşme sürecini başlatma • D) Ulusal bağımsızlığı kazanma • E) Yerel yönetimlere ağırlık verme • ( 1986 / ÖSS ) • 10. Son Osmanlı Mebuslar Mecisi’nde alınacak kararların taslağını Mustafa Kemal Paşa hazırladığı halde, sadece vatanın bütünlüğüne yönelik kararlarda bu taslağa uyulmuş, diğerlerinde uyulmamıştır. • Mebusların böyle farklı kararlar almalarında aşağıdakilerden hangisi en çok etkili olmuştur? • A) Çoğunluğun Saltanat’a bağlı olması • B) Kendi çıkarlarını koruma çabasına girmeleri • C) Demokratik kurallara uymaya çalışmaları • D) İtilaf Devletlerinin baskısından korkmaları • E) Çoğunluğun manda taraftarı olması • ( 1986 / ÖSS ) • 11. Misak-ı Milli belgesinde Batum, Ardahan, Kars ve Batı Trakya için gerekirse serbest oylama yapılabileceği görüşü yer almıştır. • Bu yörelerin hangi özelliğinden dolayı serbest oylamanın çıkarlarımıza uygun olacağı düşünülmüştür? • A) Stratejik bakımdan önemli bölgelerde olmaları • B) Uzun süreden beri Osmanlı yönetiminde bulunmaları • C) Halkın çoğunluğunun Türk ve Müslüman olması • D) Verimli tarım topraklarına sahip olmaları • E) Temsilcilerinin Meclis-i Mebusan’da etkili olmaları • ( 1987 / ÖSS ) • 12. Amasya Genelgesi’nde, Sivas’ta toplanacak kongre için gelecek temsilcilerin seçimini Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye, Reddi-i İlhak Cemiyeti ve belediyelerin yapması istenmiştir. • Bu yolla ulaşılmak istenen temel amaç aşağıdakilerden hangisidir? • A) Müdafaa-i Hukuk derneklerinin kurulmasını teşvik etmek • B) Müdafaa-i Hukuk derneklerinin gücünü Türk halkına duyurmak • C) İşgal kuvvetlerinin dikkatini Sivas’ta yapılacak kongreye çekmek • D) Milletin güvenini kazanmış, Milli Mücadele taraftarı kişilerin seçilmesini sağlamak • E) Temsilcilerin can ve mal güvenliklerini sağlamak • ( 1987 / ÖSS ) • 13. Osmanlı Mebusan Meclisi, dağıtılmadan önce Misak-ı Milli’yi kabul ederek Türk yurdunun parçalanmasına razı olmadığını ortaya koymuştur. • Bu duruma rağmen Sevr Antlaşması’nı kabul etmekle padişah, aşağıdakilerden hangisine ters düşmüştür? • A) Çoğunluğun görüşüne • B) Azınlık çıkarlarına • C) Monarşik anlayışa • D) İtilaf Devletlerinin görüşüne • E) Mondros Antlaşması hükümlerine • ( 1987 / ÖSS ) • 14. Misak-ı Milli belgesinde politik, ekonomik ve mali gelişmemizi köstekleyen ve hukuk alanında hakimiyetimizi sınırlayan imtiyazların ortadan kaldırılması hükmü bulunmaktaydı. • Bu hükümle aşağıdakilerden hangisinin ortadan kaldırılması amaçlanmıştı? • A) Dine dayanan devlet düzeninin • B) Osmanlı saltanatının • C) Aşar vergisinin • D) Eski eğitim sisteminin • E) Kapitülasyonların • ( 1988 / ÖSS ) • 15. 1921 Anayasası ile “Güçler Birliği” sisteminin kabul edilmesinin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? • A) Meclisi, milletin tek temsilcisi haline getirme • B) Ekonomik alanda kalkınmayı hızlandırma • C) Mustafa Kemal’in meclis başkanı seçilmesini sağlama • D) Padişahın yetkileri ile TBMM’nin yetkilerini dengede tutma • E) Siyasal partilerin kurulmasını kolaylaştırma • ( 1988 / ÖSS ) • 16. Osmanlı İmparatorluğunda, İtilaf Devletlerinin aşağıdaki girişimlerinden hangisi doğrudan “milli iradeyi” yok etmeyi amaçlamıştır? • A) Boğazların yönetimine el koymaları • B) Mebusan Meclisini dağıtmaları • C) Osmanlı ordusunun büyük bir kısmını terhis ettirmeleri • D) Karadeniz kıyısındaki bazı önemli noktaları kontrol altına almaları • E) Ulaşım ve haberleşme sistemlerinin işletilmesine el koymaları • ( 1989 / ÖSS ) • 17. Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra İstanbul Hükümeti galip devletlerin etkisi altına girmiş ve millete karşı sorumluluklarını yerine getiremez olmuştur. • Aşağıdakilerden hangisi bu durumun bir sonucu değildir? • A) Erzurum ve Sivas Kongrelerinin yapılması • B) Yöresel direnişlerin başlaması • C) Anadolu halkının, İstanbul Hükümetine olan güvenini yitirmesi • D) Anadolu halkının, Mustafa Kemal’in çevresinde toplanması • E) Gizli anlaşmaların yapılması • ( 1989 / ÖSS ) • 18. Mustafa Kemal 23 Nisan 1920’de Meclise verdiği önergede “Geçici kaydıyla bir hükümet reisi tanımak veya padişah kaymakamı atamak doğru değildir” demiştir. • Mustafa Kemal bu sözleriyle aşağıda-kilerden hangisini anlatmak istemiştir? • A) İstanbul Hükümeti ile anlaşmaya çalışılacağını • B) Halifeliğin kaldırılacağını • C) Kendisinin meclis başkanı seçileceğini • D) Hükümet ve meclis başkanlarının aynı kişi olacağını • E) Meclisin, kararlarında bağımsız olması gerektiğini • ( 1989 / ÖSS ) • 19. 1921 Anayasasına göre: Türkiye Devleti, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından idare olunur ve hükümeti “Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti” adını taşır. • 1921 Anayasasındaki bu hükümle ulaşılmak istenen başlıca amaç aşağıdakilerden hangisidir? • A) Bütün yetkileri TBMM’de toplamak • B) Demokratik devletlerin dostluğunu kazanmak • C) İç isyanlara son vermek • D) Çok partili hayata geçmek • E) Yurtta ve dünyada barışı korumak • ( 1989 / ÖSS ) • 20. Mustafa Kemal, anayurdun parçalanması tehlikesi karşısında ülke çapında bir kongre yaparak Müdafaa-i Hukuk ve Redd-i İlhak cemiyetlerini birleştirmiştir. • Mustafa Kemal’in bu yolla ulaşmak istediği ilk amaç aşağıdakilerden hangisidir ? • A) Saltanatı kaldırmak • B) Yeni bir anayasa hazırlamak • C) Kurtuluş Savaşı’nı tek elden yönetmek • D) Cumhuriyeti ilan etmek • E) Halifeliği kaldırmak • ( 1990 / ÖSS ) • 21. Sivas Kongresi’nde “manda” sorunu tartışmalara yol açmış, bazı yurtseverler Amerikan mandasını savunmuş, fakat sonuçta bu görüş reddedilmiştir. • Manda yönetiminin reddedilmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? • A) İstanbul Hükümeti’nin manda isteğine tepkisiz kalmak • B) İstanbul Hükümeti’nin kongreye açıkça cephe alması • C) Manda yönetiminin iyi bilinmemesi • D) İngiliz ve Amerikan mandası isteyenler arasında görüş birliği sağlanamaması • E) Manda yönetiminin ulusal bağımsızlığa ters düşmesi • ( 1990 / ÖSS ) • 22. İlk TBMM, kendisinin üstünde bir kuvvet tanımamakla aşağıdakilerden hangisini yok saymıştır? • A) Azınlık haklarını • B) İtilaf Devletleri • C) Osmanlı yönetimini • D) Eski antlaşmaları • E) Kuvayı Milliyeyi • ( 1990 / ÖSS ) • 23. 1921 Anayasasına göre, TBMM’nin yetkilerinden bazıları şunlardır: • I. Hükümette görev alacak bakanları seçme • II. TBMM başkanını, İcra Vekilleri Heyetinin (Bakanlar Kurulu) tabii başkanı sayma • III. Süre dolmadan TBMM seçiminin yenilenmesine karar verme • IV. Savaş ve barışa karar verme • Bu yetkilerin hangilerinde, günümüze kadar bir değişiklik olmamıştır? • A) III ve IV B) I ve III C) II ve III • D) I ve IV E) II ve IV • ( 1990 / ÖSS ) • 24. İstanbul Hükümeti, Amasya Protokolü’nde yer alan “Temsil Kurulu’nun rızası olmadan, düşmanlarla barış görüşmelerine gidilmemesi” kararını reddetmiş, ”Mebusan Meclisi’nin toplanması” kararını ise kabul etmiştir. • İstanbul Hükümeti’nin, Temsil Kurulu’na verilmek istenen yetkiyi kabul etmemekle ulaşmak istediği amaç, aşağıdakilerden hangisidir? • A) İstanbul’un işgal edilmesini engellemek • B) Temsil Kurulu’nu Osmanlı Meclisi’nde etkili hale getirmek • C) İtilaf Devletleriyle ilişkileri geliştirmek • D) Merkezi otoriteyi kurmak • E) Milli birliği sağlamak • ( 1991 / ÖSS ) • 25. Mustafa Kemal’in Son Osmanlı Mebuslar Meclisi’nde Müdafaa-i Hukuk Grubu oluşturulmasını istemesinin amacı aşağıdakilerden hangisidir? • A) Vatanın bütünlüğünün korunması yolunda kararlar almak • B) Padişahın yetkilerini artırmak • C) Hükümette değişiklik yapılmasını sağlamak • D) Meclisin toplanabilmesi için gerekli çoğunluğu sağlamak • E) Yasama ve yürütme organları arasında uyum sağlamak • ( 1991 / ÖSS ) • 26. Amasya Genelgesi’nde, Sivas’ta toplanacak ulusal kongreye katılacak üyelerin, Müdafaa-i Hukuk-u Milliye cemiyetleri ve belediye başkanları aracılığıyla seçilmeleri istenmiştir. • Bu isteğin amacı aşağıdakilerden hangisidir? • A) Hilafet ordusunu yıpratmak • B) Kararların, halkın istekleri doğrultusunda alınmasını sağlamak • C) Anadolu'da toplanacak kongrelerin sayısını artırmak • D) Yerel direnişleri başlatmak • E) İşgal güçleri arasında görüş ayrılığı yaratmak • ( 1992 / ÖSS ) • • 27. Sivas Kongresi’nden sonra Temsil Kurulu, İstanbul Hükümeti ile yönetim yönünden ilişkiye ve her türlü haberleşmeyi kesmiş, İstanbul’dan Anadolu'ya atanan komutan ve valileri kabul etmeyerek geri göndermiştir. • Temsil Kurulu’nun bu tutumunun amacı aşağıdakilerden hangisidir? • A) İtilaf Devletlerinin dostluğunu kazanmak • B) Yerel yönetim birimi sayısını azaltmak • C) İstanbul Hükümeti’ne bağlı olmadığını göstermek • D) Düzenli ordu kurmak • E) Anadolu'daki ayaklanmaları önlemek • ( 1992 / ÖSS ) • 28. Milli Mücadele döneminde Türk Milleti kadını ve erkeği ile birlikte çeşitli savunma dernekleri kurmuş, siyasal mitingler ve gösteriler düzenlemiş, işgal kuvvetlerine karşı harekete geçmiştir. • Bu durum Milli Mücadele dönemiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? • A) Laiklik anlayışının benimsendiğinin • B) Seçim sisteminin değiştirildiğinin • C) Direnişçilerin eğitim düzeyinin yüksek olduğunun • D) Direnmenin etkili hale getirilmeye çalışıldığının • E) İletişimde güçlüklerle karşılaşıldığının • ( 1993 / ÖSS ) • 29. Erzurum Kongresi’nde yalnızca iç politikayı ilgilendiren ilkeler değil, bazı dış politika ilkeleri de belirlenerek ilan edilmiştir. • Erzurum Kongresi’nin bu tutumu aşağıdakilerden hangisidir? • A) Meclis gibi hareket edildiğini • B) İstanbul Hükümeti’ne yardımcı olunmak istendiğini • C) Ekonomik sorunlara siyasi sorunlardan daha çok önem verildiğini • D) Yabancı ülkelerle ilişkilerin arttığını • E) İtilaf Devletleri’nin Anadolu harekâtına bakış açısının değiştiğini • ( 1994 / ÖSS ) • 30. Son Osmanlı Mebuslar Meclisi’nde, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adına seçilen mebuslar Cemiyetin adını taşıyan bir grup yerine, Felah-ı Vatan adıyla yeni bir grup kurmuşlardır. • Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? • A) Ulusal Kurtuluş harekâtının başlatılmak istendiğinin • B) Mebusların görüşlerini değiştirdiklerinin • C) İşgal kuvvetlerinin Mebuslar Meclisi üzerindeki baskılarının azaldığının • D) İstanbul'un işgal edilmesinin engellenmek istendiğinin • E) Padişahın yetkilerinin sınırlandırıldığının • ( 1994 / ÖSS ) • 31. Milli Mücadele döneminde İtilaf Devletleri, Mebuslar Meclisi’nin toplanması için işgal altındaki bölgelerde yapılan seçimleri engelleyecek bir harekette bulunmamışlardır. Fakat Meclis’te Misak-ı Milli ilan edilince Meclisi basmışlar, mebusların bazılarını tutuklayarak sürgüne göndermişlerdir. • İtilaf Devletlerinin tutumlarındaki bu değişikliğin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? • A) Türk halkına sempatik görünmek istemeleri • B) Meclis’in İstanbul'da toplanmasına karşı olmaları • C) Alınan kararları beklentilerine aykırı bulmaları • D) İstanbul Hükümeti ile Anadolu arasında anlaşma ortamının doğmasını istemeleri • E) Türk halkının kendileri ile barış yapacağına inanmaları • ( 1994 / ÖSS ) • 32. Amasya Genelgesi’nin aşağıdaki hükümlerinden hangisi, Türk inkılâbının evrensel nitelik taşıdığının göstergesidir? • A) Vatanın bütünlüğü tehlikededir. • B) İstanbul Hükümeti, üzerine aldığı görevi yerine getirememektedir. • C) Ulusun bağımsızlığını ulusun azim ve kararı kurtaracaktır.. • D) Delegelerin seçimi ulusal bir sır olarak gizlenmelidir. • E) Sivas’ta ulusal bir kongrenin tez elden toplanması kararlaştırılmıştır. • ( 1996 / ÖSS ) • • • • • • • • • • 33. Ulusal mücadele döneminde: I. İstanbul resmen işgal edilmiştir. II. Osmanlı Mebuslar Meclisi dağıtılmıştır. III. Misak-ı Milli ilan edilmiştir. IV. İstanbul Hükümeti Mustafa Kemal’e 9. ordu müfettişliği görevini vermiştir. V. İstanbul Hükümeti, Temsilciler Kurulu ile görüşme yapmayı kabul etmiştir. Bu gelişmelerden hangileri Türk milletinin İstanbul Hükümeti’ne olan güvenini sarsmıştır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III E) II ve IV E) IV ve V ( 1996 / ÖSS ) • 34. Aşağıdakilerden hangisi, ilk TBMM’nin otoritesinin güçlendiğinin bir göstergesi değildir? • A) İstanbul Hükümeti’nin yaptığı ve yapacağı işleri yok sayması • B) Vatana ihanet edenler için yasa çıkarması • C) Yasama, yürütme yetkilerini kendinde toplaması • D) Üyeleri arasında gruplaşmaların olması • E) Vergi oranlarını artırması • ( 1996 / ÖSS ) • 35. Osmanlı Anayasası • Hükmü: Osmanlı Mebuslar Meclisi’ni açma ve kapatma yetkisi padişaha aittir. • Durum: Seçimle gelen üyelerden oluşan son Osmanlı Mebuslar Meclisi’ni İngilizler basmış, bazı milletvekillerini tutuklanmış, tutuklanma-yanlardan bir kısmı Anadolu'da yeni açılan TBMM’ye katılmıştır. • Yukarıda verilen durumun Osmanlı Anayasasının hükmüyle bağdaşmayan yönü aşağıdakilerden hangisidir? • A) Osmanlı Mebuslar Meclisi’nin Anadolu'da toplanmamış olması • B) Osmanlı Mebuslar Meclisi’nin seçimle gelen üyelerden oluşması • C) Osmanlı Mebuslar Meclisi üyeleri arasında fikir ayrılığı olması • D) Osmanlı Mebuslar Meclisi üyelerinin vatanın kurtarılmasını amaç edinmesi • E) İngilizlerin, Osmanlı Mebuslar Meclisi’ni çalışamaz hale getirmesi • ( 1997 / ÖSS ) • 36. Erzurum Kongresi’nde “Milli Meclisin derhal toplanmasına ve hükümet işlerinin Meclisin denetimi altında yürütülmesine çalışılacaktır” kararı alınmıştır. • Bu karar aşağıdakilerden hangisini gösterir? • A) Ulus egemenliğine önem verildiğini • B) Anayasada değişiklik yapılması gerektiğini • C) Hükümet üyelerinin meclis içinden seçildiğini • D) İstanbul Hükümeti’nin Anlaşma Devlet-erine tepki gösterdiğini • E) Milletvekili seçimlerinin yenilenmesi gerektiğini • ( 1997 / ÖSS ) • 37. Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcına değin, Türk ulusu, hanedancı ve ümmetçi bir tarih anlayışının etkisinde kalmıştır. • Aşağıdakilerden hangisi, bu anlayıştan farklı olarak ulusal tarih anlayışı yolunda atılan bir adımdır ? • A) İstanbul Hükümeti’nin Sevr Barış Antlaşması’nı imzalaması • B) Direniş derneklerinin kuruldukları bölgelerin Türklüğünü kanıtlamaya çalışmaları • C) Anlaşma Devletlerinin Türkiye'yi aralarında paylaşmaları • D) İstanbul Hükümeti’nin Anadolu direnişine karşı çıkması • E) Sivas Kongresi’nde bazı delegelerin ABD’nin mandaterliğini istemesi • ( 1997 / ÖSS ) • 38. Mustafa Kemal, Temsilciler Kurulu adına vilayetlere, sancaklara ve kolordu komutanlıklarına gönderdiği bir genelge ile, Ankara'da bir millet meclisi açılacağını; İstanbul'un işgaliyle dağıtılmış olan Mebuslar Meclisi’nden Anadolu'ya kaçabilen milletvekillerinin haklarının saklı tutulduğunu ve açılacak olan millet meclisine onlarında katılabileceğini bildirmiştir. • Bu genelge ile aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesi olamaz? • A) Ulusal iradenin kurumlaştırılmakta olduğunun • B) Ulusal güçlerin etkin kılınmak istendiğinin • C) Yeni meclisin geçici nitelikte olduğunun • D) Ülkede birlik ve beraberliğin sağlanmak istendiğinin • E) Temsilciler Kurulu’nun sivil ve askeri yöneticilerle birlikte hareket gereksinimde olduğunun • ( 1998 / ÖSS ) • • • • • • • • 39. I. Yurdun bütünlüğünü sağlamak II. Hilafet ve saltanatın devamını sağlamak III. Ulusun iradesini egemen kılmak IV. Hıristiyanlara siyasal egemenliği ve sosyal dengeyi bozucu ayrılıkların verilmesine karşı çıkmak Ulusal Kurtuluş Savaşı’nda öne sürülmüş olan yukarıdaki görüşlerden hangileri birbiriyle çelişmektedir? A) I ve II B) I ve III C) I ve IV D) II ve III E) III ve IV ( 1998 / ÖSS ) • 40. Sivas Kongresi gündeminde yer alan maddelerden bazıları şunlardır: • I. Yabancı işgallere karşı direnme • II. Tutuklanması için emir verilen Mustafa Kemal’i kongre başkanlığına seçme • III. Amerikan mandasını reddetme • IV. Ali Fuat Paşa’yı Umum Kuvayı Milliye Kumandanlığına atama • Bu maddelerden hangileri kayıtsız şartsız bağımsızlığın amaçlandığını gösterir ? • A) I ve II B) I ve III C) II ve III • D) II ve IV E) III ve IV • ( 1998 / ÖSS ) • 41. Sevr Antlaşması’nın bir maddesine göre, Osmanlı uyruğundaki herhangi bir kişi, Anlaşma Devletlerinin vatandaşlığına geçebilecek, vatandaşlık değiştirdiği tarihten itibaren kapitülasyonlardan yararlanabilecekti. • Aşağıdakilerden hangisi, bu yolla ulaşılmak istenen amaçlardan biridir? • A) Osmanlı ekonomik hayatında daha fazla etkinlik kazanmak • B) Yabancıların, ülkelerine dönmelerini çabuklaştırmak • C) Merkezi otoriteyi kurmak • D) Osmanlı Devleti’ni azınlıklar arasında eşitlik sağlamaya zorlamak • E) Kapitülasyonların kapsadığı alanları artırmak • ( 1998 / ÖSS ) • 42. Erzurum Kongresi’nde, • I. Mebuslar Meclisi’nin derhal toplanmasının gerekli olduğunun belirtilmesi, • II. Sömürge amacı olmaması koşulu ile dış yardım alınabilmesi, • III. Doğudaki direnme örgütlerinin birleştirilmesi, • IV. Doğu Anadolu illerinde büyük çoğunluğu Müslümanların oluşturduğunun belirtilmesi • V. Vatanın parçalanmaz bir bütün olduğunun açıklanması • kararları alınmıştır. • Bu kararlardan hangileri, Erzurum Kongresi’nin yerel olmaktan çok, ulusal bir kongre olduğunu gösterir? • A) I, II ve III B) I, II ve IV C) I, II ve V • D) II, III ve V E) II, IV ve V • ( 1999 / ÖSS – İPTAL ) • 43. Amasya Genelgesi’nde “Milletin bağımsız-lığını yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır” maddesinin yer alması, aşağıdakilerden hangisinin değişeceğinin bir işaretidir? • A) Mebuslar Meclisi’ndeki üyelerin • B) Ülkedeki egemenlik anlayışının • C) İstanbul Hükümeti’nin • D) Merkezden yönetimin • E) Başka uluslarla yapılan antlaşmaların • ( 1999 / ÖSS – İPTAL ) • 44. Sivas Kongresi ile ilgili aşağıdaki gelişmelerden hangisi, Anadolu'da başlatılan Ulusal Kurtuluş girişiminin bir hükümet gibi hareket edeceğine işaret eden en açık kanıttır? • A) İstanbul Hükümeti’nin karşı çıkmasına rağmen toplanması • B) Başkanlığına, görevinden azledilen Mustafa Kemal’i seçmesi • C) Kongreye katılan üyelerin İttihat ve Terakki Partisi ile ilişkilerinin olmadığının açıklanması • D) Ulusal direnişi sevk ve idare için Temsilciler Kurulu’nu seçmesi • E) Manda ve himayeye karşı çıkması • ( 1999 / ÖSS – İPTAL ) • 45. 1919 yılında toplanan Alaşehir Kongresi’nde, Afyonkarahisar-İnegöl hattının batısındaki bölgeden düşman çekilinceye kadar savaşın devam ettirilmesi sorumluluğunun özel bir idare şeklinde yüklenilmesine yönelik kararlar alınmıştır. • Bu bilgilere bakılarak, aşağıdakilerden hangi-sinin Alaşehir Kongresi’nde alınan bu kararın nedenlerinden biri olduğu söylenemez? • A) Özsavunma gereksinimi • B) İşgalin ortaya koyduğu tehdit • C) Hükümete duyulan güvensizlik • D) Mevcut yönetimden kopup ayrı bir devlet kurma isteği • E) Silahlı bir savunma gücü oluşturma gereği • ( 1999 / ÖSS – İPTAL ) • 46. Mondros Ateşkes Anlaşması’na göre Osmanlı Devleti’nin Hicaz, Yemen, Suriye ve Irak’taki kuvvetleri en yakın Anlaşma Devletleri kumandanlığına teslim olacaktı. • Bu madde, Mondros Ateşkes Anlaşması’nın hangi özelliğine bir örnektir? • A) Osmanlı Devleti’ni güçsüz duruma düşürme • B) Sınırları belli olmayan yörelerin, eski coğrafya adlarını kullanma • C) Osmanlı Devleti’nin hukuki varlığını tanıma • D) Osmanlı Devleti’nin, müttefikleriyle bağlantısını kesme • E) Yerel direnişleri başlatma • ( 1999 / ÖSS ) • 47. Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcında, olağanüstü yetkilere sahip bir meclisin oluşturulması ile ilgili taslakta, adı ne olursa olsun Ankara'da toplanacak meclisin dışında, üyelerini padişahın seçtiği bir Ayan Meclisi’nin de oluşabileceği tezi öne sürülmüş; ancak bu tez üzerinde durulmamıştır. • Ayan Meclisi tezi üzerinde durulmaması aşağıdakilerden hangisidir? • A) İstanbul’un işgalini önlemek için zaman kazanmak istenmesine • B) Ulus egemenliği ilkesinin benimsenmiş olmasına • C) İki meclisli bir sisteme geçilmek istenmesine • D) İstanbul Hükümeti’nin karşı çıkmasından endişe edilmesine • E) İstanbul'daki ayan Meclisi’nin yeterli bulunmasına • ( 1999 / ÖSS ) • • • • • 48. İlk TBMM’nin I. İstiklal Marşı’nı kabul etmesi II. Bazı vergileri artırması III. Misak-ı Milli’yi ilke edinmesi durumlarından hangileri ulusalcı niteliğine kanıt sayılabilir? • A) Yalnız I B) I ve III C) Yalnız III • D) II ve III E) I, II ve II I • ( 2002 / ÖSS ) • 49. 20 Ocak 1921 tarihinde kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nda “TBMM üyelerinin her biri, yalnız kendisini seçen ilin milletvekili olmayıp bütün milletin vekilidir.” maddesi yer almaktadır. • Bu madde ile, • I. Milletvekili seçiminde oyların sayımını kolaylaştırma • II. Birlik ve beraberliği sağlama • III. Ulus egemenliğini pekiştirme • hedeflerinden hangilerine ulaşılmak istendiği savunulabilir? • A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III • D) I ve II • E) II ve III • ( 2002 / ÖSS ) • 50. Amasya Genelgesi’nde, Sivas’ta bir kongrenin toplanması ve bütün illerin her sancağından, halkın güvenini kazanmış üç delegenin bu kongreye katılmak üzere hemen yola çıkarılması hükmü yer almıştır. Bu hüküm, Amasya Genelgesi’nin, • I. Tüm ülkenin temsil edildiği bir kuruluşu öngörme, • II. Gizli maddeleri olma, • III. Birlik ve beraberlik çağrısında bulunma • özelliklerinden hangileri için bir kanıt sayılabilir ? • A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III ( 2003 / ÖSS ) • 51. “Amasya’da yapılan görüşmelerin sonuçlarını içeren tutanakların protokol olduğunu kabul ettirmek ve bunları İstanbul Hükümeti’ni temsilcisi olan Bahriye Nazırı Salih Paşa’ya imza ettirmek önemliydi.” • Atatürk’ün, Nutuk’ta yer alan bu sözüyle aşağıdakilerden hangisini vurgulamak istediği savunulabilir? • A) Görüşmelere resmi nitelik kazandırılmasının önemini • B) İstanbul Hükümeti’nin alınan kararları Mebusan Meclisi’nin onayına sunmak istediğini • C) Görüşmelerle İstanbul Hükümeti’nin zaman kazanmak istediğini • D) Salih Paşa’nın görüşmelerin yapılması için İstanbul Hükümeti’ni yönlendirdiğini • E) Anlaşma Devletleri’nin görüşmeler sırasında İstanbul Hükümeti’ne baskı yaptığını • ( 2003 / ÖSS ) • 52. İlk TBMM’nin yasama ve yürütme güçlerini kendisinde toplamasıyla, • I. Meclis’te fikir ayrılıklarından kaynaklanacak gruplaşmaların önlenmesi, • II. Meclis üstünlüğünün sağlanması, • III. Meclis’te üye sayısının artırılması • amaçlarından hangilerine ulaşıldığı savunulabilir ? • A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III • D) I ve II E) II ve III • ( 2003 / ÖSS ) • 53. İstanbul Hükümeti temsilcisi Bahriye Nazırı Salih Paşa, Temsilciler Kurulu ile Amasya Görüşmeleri’nde Mebuslar Meclisi’nin Anadolu-da toplanması konusunda anlaşmaya varmış ve bu kararı İstanbul Hükümeti’ne kabul ettireceğini, aksi takdirde görevinden istifa edeceğini belirtmiştir. Ancak, Salih Paşa İstanbul Hükümeti’ne bu kararı kabul ettirememiştir. • Bu durum, İstanbul Hükümeti’yle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesi olabilir? • A) Anadolu Hareketinin daha da güçleneceğinden endişe duyduğunun • B) Üyeleri arasında her konuda görüş birliği olduğunun • C) Temsilciler Kurulu’nun yabancılarla siyasi ilişkiler kurmasını istemediğinin • D) Anayasada değişiklik yaptığının • E) Seçim sonuçlarını beklemeyi uygun bulduğunun • ( 2004 / ÖSS ) • 54. Kurtuluş Savaşı’nda milis güçlerinin sayıca artmasının, • I. işbirliği ve güç birliği sağlanması, • II. TBMM Hükümeti’nin etkinliğinin yaygınlaşması, • III. Kadınların cephede ve cephe gerisinde etkin olması • konularından hangilerinde sorun yarattığı savunulabilir ? • A ) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II • D) II ve III E) I, II ve III • ( 2005 / ÖSS ) • 55. 1919’’da ülke çapında genel seçimler yapılmış, bu seçimleri Mustafa Kemal’in de üye olduğu Müdafaa-i Hukuk yanlıları kazanmıştır. Padişah seçimleri İttihatçıların kazandığını ileri sürerek Mebuslar Meclisi’nin toplanmasını geciktirmeye çalışmıştır. • Padişahın bu tutumu, aşağıdakilerin hangisinden endişe duyduğunu gösterir? • A) Anadolu’nun işgal edilmesi • B) İşgalci devletler arasında görüş ayrılığı çıkması • C) Anlaşma Devletleri’nin Meclis’i kapatması • D) Meclis’te padişah iradesinin etkisiz kalması • E) Anlama Devletleri’nin birliklerinin İstanbul’a gelmesi • ( 2005 / ÖSS ) • 56. Salih Paşa Kabinesi’nin 2 Nisan 1920 tarihinde istifa etmesinden sonra Padişah, yeni kabineyi kuran sadrazama verdiği buyrukta, “Milliciler” adı altında meydana gelen ayaklanmalara katılanlardan pişman olanlara af ilan edilmesini istemiştir. • Padişahın bu buyruğu, aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? • A) Kuvayı Milliye’nin dağıldığının • B) Yönetimin, ulus egemenliği ilkesini benimsediğinin • C) Anlaşma Devletleri’ne güven duyulmadığının • D) Hükümet değişikliklerinin çok sık olmasından rahatsızlık duyulduğunun • E) Saltanat ve hilafete olan bağlılığın güçlendirilmek istendiğinin • ( 2005 / ÖSS ) • 57. Mustafa Kemal, Damat Ferit’in yerine sadrazam olarak getirilen Ali Rıza Paşa’ya çektiği telgrafta, yeni hükümetin Erzurum ve Sivas Kongreleri’nde saptanan ilkelere ve ulusun amaçlarına uyması durumunda Kuvayı Milliye’nin hükümete yardımcı olacağını belirtmiştir. • Bu bilgiye dayanarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılır ? • A) İstanbul Hükümeti’nin Kuvayı Milliye kararlarına uyduğu • B) İstanbul Hükümeti’nin Anadolu hareketine çekilmek istendiği • C) Kuvayı Milliye’nin giderek güçlenmesinden endişe duyulduğu • D) Yalnızca Kongre kararlarının geçerli olacağı • E) Kuvayı Milliye’nin kongre kararıyla oluştuğu • ( 2005 / ÖSS ) • 58. Birinci TBMM’nin, • I. üyelerin iki yılda bir yapılan milletvekili seçimleriyle yenilenmesinin kararlaştırılması, • II. üyelerin çok çeşitli mesleklerden olması, • III. yasama, yürütme ve yargı yetkilerine sahip olması • özelliklerinden hangilerinin, vergi almak ve asker toplamak için otoritesini korumada etkili olduğu savunulabilir? • A ) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III • D) II ve III E) I, II ve III • ( 2005 / ÖSS ) • 59. Damat Ferit Hükümeti düşürüldükten sonra Ali Rıza Paşa Kabinesi kurulunca, Anadolu’daki millicilerle uzlaşma yolları arandı. Mustafa Kemal’in eski bir arkadaşı olan Abdülkerim Paşa aracılığıyla ilişki kuruldu. Mustafa Kemal İstanbul Hükümeti’yle görüşme önerisini teklifin İstanbul Hükümeti’nden gelmesi koşuluyla kabul etti. • Mustafa Kemal’in böyle bir koşul getirmesi, aşağıdakilerden hangisine verdiği önemi gösterir ? • A) Abdülkerim Paşa’nın kişiliğine • B) Anadolu’daki milli hareketin İstanbul Hükümeti’nce tanınmasına • C) Sorunların kısa zamanda çözülmesine • D) Padişahın Anlaşma Devletleri’nin etkisinden kurtarılmasına • E) İstanbul Hükümeti’yle her türlü ilişkinin kesilmesine ortam oluşturmaya • (2006 / 1 ) • 60. Mebuslar Meclisi'nin İstanbul dışında toplanması sağlanamayınca, Mustafa Kemal'in girişimiyle, Temsilciler Kurulu merkezinin Sivas'tan Ankara'ya taşınmasına ve burada mebuslar1a gruplar halinde görüşülmesine karar verilmiştir. Ancak İstanbul Hükümeti, Mustafa Kemal'in mebuslarla görüşmesini engellemeye çalışmıştır. • İstanbul Hükümeti'nin bu tutumunun aşağıdakilerden hangisinin bir sonucu olduğu savunulabilir? • A) Anlaşma Devletleri'nin azınlıkları desteklemelerinden rahatsız olmasının • B) Doğu illerinin örgütsüz kalmasını istememesinin • C) Anlaşma Devletleri'nin İstanbul’u işgal etmelerinden korkmasının • D) Mebusların Ankara'ya gitmekten çekindiklerini düşünmesinin • E) Yasama gücünün etki altında kalacağından kaygı duymasının • (2006 / 1 ) • 61. Atatürk Erzurum Kongresi sırasında “Anadolu, savunmasıyla yalnızca kendi hayatıyla ilgili görevi yerine getirmiyor, belki bütün Doğu’ya yönelik saldırılara set çekiyor.” demiştir. • Atatürk’ün bu sözleriyle aşağıdakilerden hangisini savunduğu söylenebilir? • A) Anadolu savunmasının işgallerin hemen ardından milis güçlerine başladığını • B) Sömürgeciliğe karşı koymanın, hedef olabilecek diğer ülkeleri de koruyucu etkilerinin olduğu • C) Anadolu savunmasının dünyada pek çok örneği bulunduğunu • D) Uluslar arasındaki siyasi, ekonomik ve askeri ilişkilerin giderek öneminin azaldığı • E) Sömürgecilik hareketlerinin yeni başlamış olduğunu • (2007 / 1 ) • 62. Dokuzuncu Ordu Müfettişi göreviyle Havza’da bulunan Mustafa Kemal, kendisine bağlı komutanlıklar ve valiliklerden: sadrazam hatta padişaha, Paris Barış Konferansı’na gidecek delegelerin ulusun tam bağımsızlığı ve yurtta çoğunluğun azınlıklara feda edilmemesi ilkelerini savunacak kişiler olması gerektiğini belirten telgraflar çekmesini istemiştir. • Mustafa Kemal’in bu tutumu aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir? • A) Mustafa Kemal’in, yetkileri çerçevesinde hareket ettiğinin • B) Mustafa Kemal’in, yetkileriyle ilgili talimatı kendisinin yazdırdığının • C) İstanbul hükümetinin ulusal çıkarları koruyamayacağından endişe edildiğinin • D) Milletin padişaha bağlılığından çekinildiğinin • E) Tüm vali, ve komutanların Mustafa Kemal’i desteklemek zorunda olduğunun • (2007 / 1 ) • 63. Amasya Genelgesi’nde milletin özgürlüğünü ve devletin bağımsızlığını sağlamak amacıyla Sivas’ta bir kongrenin toplanacağı belirtilmiştir. • Bu kararın aşmadakilerden hangisinin bir göstergesi olduğu savunulabilir? • A) Seçimlerin yenilenmesine gerek duyulduğunun • B) Yerel cemiyetlerin kurulması gerektiğinin • C) Mebuslar Meclisinde Misakımillî’nin ilan edildiğinin • D) Yurt çapında baka kongrelerin değişik zamanlarda toplandığının • E) İstanbul Hükümetinin sorumluluğunu yerine getirmediğinin • (2008/1) • 64. Demirci Mehmet Efe ve Çerkez Ethem, Batı Anadolu’da Yunanlıların ilerlemesinin kısmen engellenmesinde, TBMM’nin kurulması ve ayaklanmaların bastırılmasında etkili olmalarına rağmen, daha sonra TBMM’ye karşı ayaklanmışlardır. • Ayaklanmalarının nedeninin aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir? • A) Milis güçlerin düzenli orduya bağlanmak istenmesi • B) Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılması • C) Damat Ferit’in sadrazamlık görevinden çekilmesi • D) İstiklal Mahkemelerinin kurulması • E) Kuvayımilliye şeflerinden Topal Osman’ın öldürülmesi • (2009/1) • 65. Yunanlıların Anadolu'ya asker çıkarması ve Anlaşma Devletlerinin İstanbul'u resmen işgal etmesi gelişmelerinin aşağıdakilerden hangisine neden olduğu savunulamaz? • A) Anlaşma Devletleriyle Mondros Ateşkes Anlaşması'nın imzalanmasına • B) İstanbul Hükümetine halkın desteğinin azalma sına • C) Anadolu'da ulusal hareketin güçlenmesine • D) Anlaşma Devletlerinin İstanbul Hükümetine bas kısının artmasına • E) Anadolu'da işgal edilen yerlerin genişlemesine • ( 2010 / YGS ) • 66. Erzurum Kongresi'ni, İstanbul’da bulunan İngiliz ve Fransız temsilcileri ihtilal olarak nitelendirmiş ve Osmanlı saltanatı aleyhine sonuçlar verebilecek gelişme olarak değerlendirmiştir. • Bu değerlendirmenin Erzurum Kongresi'nin, • I. ulusal istencin egemen kılınması, • II. yabancı bir devletten teknik ve ekonomik yardım alınabilmesi, • III. Mebuslar Meclisi (Meclis-i Millî)'nin hemen toplanması ve merkezî hükümetin aldığı kararları Meclisin denetimine sunması • kararlarının hangilerinden kaynaklandığı savunulabilir? • A) Yalnız l B) Yalnız II C) l ve II • D) l ve III E) l, II ve III • ( 2010 / YGS ) • 67. Ahmet: • Erzurum Kongresi kararlarının birinci maddesi "Doğu vilayetleri ile Trabzon ve Canik (Samsun) sancağı birbirinden ayrılmaz ve Osmanlı topluluğunun bir parçası olmak üzere bir bütün teşkil eder." şeklindedir, demiştir. • Onur da bu maddenin, • I. Arap, • II. Ermeni, • III. Rum • azınlıklarının. bölgedeki yıkıcı faaliyetlerini önlemek amacıyla konduğunu söylemiştir. • Onur, yukarıdaki azınlıklardan hangilerini söyleseydi Ahmet'e doğru bilgi vermiş olurdu? • A) Yalnız II B) Yalnız III C) l ve III • D) Yalnız l E) II ve III • (2011 / YGS) • 68. 30 Aralık 1919’da İtalyan Epoka Gazetesi’nin, Mebuslar Meclisi açılır açılmaz Kuvayı milliye’nin dağılıp dağılmayacağı sorusuna Mustafa Kemal “Milletin bu konudaki istekleri Sivas Kongresi’nin resmî bildirgesinde açıkça belirtilmiştir. Teşkilat, bu istek gerçekleşene kadar görevini yerine getirecektir.” demiştir. Mustafa Kemal'in, bu sözüyle aşağıdakilerden hangisini vurguladığı savunulabilir? • A) Mebuslar Meclisinin barışı sağlayacağına inanıldığını • B) Millî cemiyetlerin birleştirilmesinin gerektiğini • C) Düzenli ordu kurulmasının gerekliliğini • D) İstanbul Hükûmetinin desteğinin amaçlandığını • E) Vatanın bölünmez bütünlüğüne yönelik tehlikenin bütünüyle yok edilmesinin hedeflendiğini • (2012 / YGS ) • 69. Misakımillî sınırları içinde TBMM Hükûmetinden başka bir hükûmet olamayacağının aşağıdakilerden hangisine temel gerekçe olduğu söylenebilir? • A) Şeriye ve Evkaf Vekâletinin kaldırılmasına • B) Hıyânet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılmasına • C) Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun çıkarılmasına • D) Halifeliğin kaldırılmasına • E) Saltanatın kaldırılmasına • (2012 / YGS ) YANIT ANAHTARI 1. A 15. B 29. B 43. D 2. D 16. E 30. C 44. D 57. C 3. B 17. E 31. C 45. A 58. B 4. C 18. A 32. A 46. B 59. E 5. A 19. C 33. D 47. C 60. B 6. D 20. E 34. E 48. E 61. C 7. C 21. C 35. A 49. D 62. E 8. E 22. A 36. B 50. A 63. A 9. A 23. D 37. C 51. B 64. A 10. C 24. A 38. D 52. A 65. D 11. D 25. B 39. B 53. C 66. E 12. A 26. C 40. A 54. D 67. E 13. E 27. D 41. C 55. E 68. E 14. A 28. A 42. B 56. B
