ELEKTRİK TESİSAT PROJE UYGULAMASI

ELEKTRİK TESİSAT PROJE
UYGULAMASI
1
Elektrik projesinin çizimine başlamadan önce daire
girişine Işık Tali Tablosu yerleştirilir. Daha sonra tefriş planı ve
mekanik tesisat (sıhhi, kalorifer tesisatı vb.) yerleşimi dikkate
alınarak anahtar ve prizlerin yerleri belirlenerek çizilir.
Çizimdeki semboller, her seferinde tekrar çizilmemesi için
oluşturulan sembol kütüphanesinden kullanılmalıdır. Müstakil
evlerde yapı bağlantı kutusu ile tablo gösterilir. Bodrum ve
zemin kat dahil en az üç kat veya en az 10 daire bulunduran
binalarda yönetmelik gereği enerji odası ve kablo bacası
bulunacağına dikkat edilmelidir. Bu tür binalarda enerji odası
ve kablo bacası mimari plan üzerinde gösterilmiştir.
Elektrik Projelerinde Kablo Bacası ve Enerji Odası
Uygulamaları
2
3
4
5
Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği
Elektrik hatlarının çiziminde son noktadan (aydınlatma
armatürü yada prizler) başlamak ve diğerlerine göre en uzakta
olanı en altta çizerek tabloya doğru çizmek çizim kolaylığıdır.
Bunun dışında çizim sırasında dikkat edilmesi gerekli
olan hususlar aşağıdaki gibidir.
• Anahtarlar kapıların açılış yönünün tersine konulmalıdır.
• Anahtar yanında mutlaka priz olacaktır.
• Prizler, tefriş planına uygun şekilde konulmalıdır.
• Antrede (giriş kısmı) telefon prizi ve topraklı priz
olmalıdır.
• Kombi için balkona yada mutfağa müstakil linye
çekilecektir.
6
• Her odada en az bir priz konulmalı, salonda en az iki
priz, telefon ve anten prizi olmalıdır.
• Balkonda bir priz mutlaka bırakılmalıdır.
• Daire girişlerinde mutlaka priz olacaktır.
• Balkon ve banyoda kullanılacak olan prizler kapaklı tip
(etanş) priz olmalıdır.
• Aydınlatma ve priz linyeleri ayrı ayrı olmalıdır.
• Dairenin büyüklüğüne dikkat edilmeksizin aydınlatma
için en az iki linye kullanılmalıdır.
• Priz linyelerinde en çok 5-6, aydınlatma linyelerinde 9
sorti olmalıdır. Her oda için müstakil linyeler hariç bir
adet priz linyesi çizilmelidir.
• Müstakil linyeler; elektrikli fırın (ocak), elektrikli şofben,
klima, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, kombi,
elektrikli termosifon vb. linyeleridir.
7
• Elektrik iç tesisleri yönetmeliğine göre müstakil linye
güçlerini; elektrikli fırın için 2000W, çamaşır makinesi
2500W, bulaşık makinesi 2500W alınız.
• Mutfakta kullanılacak ev aletleri (müstakil linyeler hariç) için
bir linye kullanılmalıdır.
• Betonarme kirişlerin yanına zorunlu kalınmadıkça buat ve
ek kutusu konulmamalıdır.
• Bir buata en çok 4 bağlantı ucu gelebilecek, bu sayı
aşıldığında kare buat veya ek kutusu konulmalıdır.
• Özellikle baca, kolon, şaft ve ışıklık gibi mimari ayrıntılar
projede belirtilmeli, baca ve baca çevresinden tesisat
geçirilmemelidir. Banyo ve mutfak gibi bölümlerdeki yerleşim
kat planlarında gösterilmeli ve ıslak hacimlerde kullanılacak
buat ve anahtarlar ıslak hacim dışında olmalıdır. Zorunlu
8
durumlarda, özel sızdırmazlığı sağlanmış buat ve ek kutuları
kullanılmalıdır.
• Kat planları üzerinde iletken kesitleri ve sayıları ile boru
çapları belirtilmelidir.
• Ek kutuları mümkün olduğunca oda içerisinde olmamalıdır.
• Banyo ve WC’de ek kutusu olmamalıdır. Ek kutusu ve
anahtarlar dışarıda olmalıdır.
• Lambadan
lambaya
yapılmamalıdır.
geçiş
zorunlu
olmadıkça
• Çizim sırasında zorunda olmadıkça kolonlardan geçiş
yapılmamalıdır.
• Pencere altlarından ve bacalardan linye geçmemelidir.
9
DERS İÇİ ÖRNEK UYGULAMA I UYGULAMA
YÖNERGESİ
Aydınlatma Linyeleri
Elektrik iç tesisleri yönetmeliği gereği planda en az 2
adet Aydınlatma Linyesi bulunmalıdır. Bir aydınlatma linyesine
bağlanacak sorti sayısı 9’dan fazla olmamalıdır. Aydınlatma
linyelerine ait linye planlaması aşağıdaki tablodaki gibidir.
Aydınlatma
Linyesi
A1 nolu
aydınlatma
linyesi
A2 nolu
aydınlatma
linyesi
Oda Adı
Ebeveyn
Yatak
Odası
Yatak
Odası
Aydınlık Düzeyi
(s:96)
Kullanılacak
Armatür
Tipi
(s:9091)
Lamba
Gücü
Işık Akısı
(s:97-98)
Lamba
Tesisatı
50lüks
Akkor Flamanlı
Lamba
J1
75W
960lm
Komitatör
J1
75W
960lm
Komitatör
J1
75W
960lm
Vaviyen
J1
75W
960lm
Komitatör
B
40
430lm
V
32W
1400lm
Komitatör
N
C
75W
60W
960lm
630lm
Komitatör
C
60W
630lm
Giriş Holü
50lüks
Giriş Holü
50lüks
Teras
50lüks
Mutfak
125lüks
Salon
Banyo
Banyo Ayna
Önü
100lüks
50lüks
Akkor Flamanlı
Lamba
Akkor Flamanlı
Lamba
Akkor Flamanlı
Lamba
Duvar Glop Armatür
Simit Flüoresan
Armatür
Avize
Tavan Glop Armatür
50lüks
Duvar Glop Armatür
50lüx
Komitatör 10
Ders İçi Uygulama1’ e ait Aydınlatma Linye Planlaması
BANYO
Y.ODASI
MUTFAK
HOL
E.Y.ODASI
SALON
TERAS
11
Aydınlatma
kullanılacaktır.
tesisatı
için
toplam
8
adet
sorti
Aydınlatma Linyesi 1:
 Ebeveyn Yatak Odası (1 adet komitatör anahtar sortisi);
 Yatak Odası (1 adet komitatör anahtar sortisi);
 Giriş Holü (1 adet vaviyen anahtar sortisi);
 Teras (1 adet komitatör anahtar sortisi);
Aydınlatma Linyesi 2:
 Mutfak (1 adet komitatör sortisi);
 Salon (2 adet komitatör anahtar sortisi);
 Banyo - Banyo ayna Önü (1 adet komitatör anahtar
sortisi).
12
Ders İçi Örnek Uygulama 1 (Gündüz) Aydınlatma ve Priz Tesisatı Planı
Aydınlatma
Linyesi
A1 nolu
aydınlatma
linyesi
A2 nolu
aydınlatma
linyesi
Priz Linyesi
P1 nolu Priz
linyesi
P2 nolu Priz
linyesi
P3 nolu Priz
linyesi
P4 nolu Priz
linyesi
P5 nolu Priz
linyesi
P6 nolu Priz
linyesi
P7 nolu Priz
linyesi
P8 nolu Priz
linyesi
P9 nolu Priz
linyesi
Oda Adı
Ebeveyn Yatak
Odası
Yatak Odası
Giriş Holü
Giriş Holü
Teras
Mutfak
Salon
Banyo
Banyo Ayna
Önü
Aydınlık Düzeyi
(Tablodan)
Kullanılacak Armatür
Tipi
(Tablodan)
Lamba
Gücü
Işık Akısı
(Tablodan)
Lamba
Tesisatı
50lüks
Akkor Flamanlı Lamba
J1
75W
960lm
Komitatör
50lüx
50lüks
50lüks
50lüks
125lüks
100lüks
50lüks
Akkor Flamanlı Lamba
Akkor Flamanlı Lamba
Akkor Flamanlı Lamba
Duvar Glop Armatür
Simit Flüoresan Armatür
Avize
Tavan Glop Armatür
J1
J1
J1
B
V
N
C
75W
75W
75W
40W
32W
75W
60W
960lm
960lm
960lm
430lm
1400lm
960lm
630lm
Komitatör
Adi
50lüks
Duvar Glop Armatür
C
60W
630lm
Komitatör
Komitatör
Komitatör
Komitatör
Oda Adı
Banyo
Hol
Priz Gücü
300W
600W
Priz Tesisatı
Ortak Kullanım
Ortak Kullanım
Kullanım Amacı
Banyo Lavabo Önü
Giriş Anahtar Yanı, Telefon Prizi Yanı
Mutfak
150W
Müstakil Linye
Kombi
Mutfak
1200W
Mutfak Prizi
Mutfak Priz (Tezgah üstü elektrikli ev aletleri,
buzdolabı, aspiratör, davlumbaz, masa önü
vb. )
Mutfak
2500W
Müstakil Linye
Çamaşır Makinesi
Mutfak
2500W
Müstakil Linye
Bulaşık Makinesi
Mutfak
2000W
Müstakil Linye
Fırın
Salon
1200W
Ortak Kullanım
Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek
Masası Yanı
Ebeveyn Yatak
Odası
900W
Ortak Kullanım
Anahtar Yanı, Tuvalet Masası, Yatak Yanı
Yatak Odası
600W
Ortak Kullanım
Çalışma Masası, Yatak Yanı
13
Ders İçi Örnek Uygulama 1 (Gece) Aydınlatma ve Priz Tesisatı Planı
Aydınlatma
Linyesi
A1 nolu
aydınlatma
linyesi
A1 nolu
aydınlatma
linyesi
Priz Linyesi
P1 nolu Priz
linyesi
P2 nolu Priz
linyesi
P3 nolu Priz
linyesi
P4 nolu Priz
linyesi
P5 nolu Priz
linyesi
P6 nolu Priz
linyesi
P7 nolu Priz
linyesi
P8 nolu Priz
linyesi
P9 nolu Priz
linyesi
Oda Adı
Aydınlık Düzeyi
(Tablodan)
Mutfak
125lüks
Salon
Salon
Banyo
Banyo Ayna
Önü
Hol
Ebeveyn Yatak
Odası
Yatak Odası
Giriş Holü
Giriş Holü
Kullanılacak Armatür
Tipi
(Tablodan)
Lamba
Gücü
Işık Akısı
(Tablodan)
Lamba Tesisatı
V
32W
1400lm
Komitatör
100lüks
100lüks
50lüks
Simit Flüoresan
Armatür
Avize
Avize
Tavan Glop Armatür
N
N
C
75W
75W
60W
960lm
960lm
630lm
Komitatör
Komitatör
50lüks
Duvar Glop Armatür
C
60W
630lm
50lüks
Akkor Flamanlı Lamba
J1
75W
960lm
Adi
50lüks
Akkor Flamanlı Lamba
J1
75W
960lm
Komitatör
50lüx
50lüks
50lüks
Akkor Flamanlı Lamba
Akkor Flamanlı Lamba
Akkor Flamanlı Lamba
J1
J1
J1
75W
75W
75W
960lm
960lm
960lm
Komitatör
Komitatör
Komitatör
Oda Adı
Hol
Banyo
Priz Gücü
600W
300W
Priz Tesisatı
Ortak Kullanım
Ortak Kullanım
Kullanım Amacı
Giriş Anahtar Yanı, Telefon Prizi Yanı
Lavabo Önü
Mutfak Priz (Tezgah üstü elektrikli ev aletleri, buzdolabı,
aspiratör, davlumbaz, masa önü vb. )
Mutfak
1500W
Mutfak Prizi
Mutfak
150W
Müstakil Linye
Kombi
Mutfak
2500W
Müstakil Linye
Çamaşır Makinesi
Mutfak
2500W
Müstakil Linye
Bulaşık Makinesi
Mutfak
2000W
Müstakil Linye
Fırın
Salon
1200W
Ortak Kullanım
Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek Masası Yanı
Ebeveyn Yatak
Odası
900W
Ortak Kullanım
Anahtar Yanı, Yatak Yanı
Yatak Odası
600W
Ortak Kullanım
Çalışma Masası, Yatak Yanı
14
Priz Linyeleri
Elektrik iç tesisleri yönetmeliği gereği;
• Müstakil linyelere tek priz sortisi bağlanacaktır. Müstakil
linyeler; Çamaşır makinesi, Bulaşık makinesi, Elektrikli
ocak, Elektrikli fırın, Kombi, Elektrikli şofben, Elektrikli
termosifon, Klima vb. alıcılardır.
• Mutfakta kullanılacak olan prizlerin linyesi ayrı olmalıdır.
• Her odada en az 1 priz tesis edilmelidir.
• Alanı 20m2’den büyük odalar için en az 2 priz sortisi
kullanılmalıdır.
• Salonlarda en az 2 priz sortisi kullanılmalıdır.
• Bir priz linyesine bağlanacak sorti sayısı 7’den fazla
olmamalıdır. Mümkünse sorti sayısı 6’yı geçmemelidir.
15
• Islak hacim olan yerlerde (banyo, tuvalet) ek kutusu
(buat) kesinlikle olmamalıdır.
• Banyo, tuvalet, balkon gibi ev kısımlarında tesis edilecek
prizler neme karşı kapak korumalı (etanj) olmalıdır.
• Balkonu olan evlerde balkon için 1 adet su geçirmez
etanj priz konulmalıdır.
• Salonda TV, Telefon ve Elektrik prizi bir arada tefriş
planına uygun şekilde tesis edilmelidir.
• Dairede en az 2 adet telefon prizi sortisi olmalıdır.
16
Priz Linyesi
P1 nolu Priz
linyesi
P2 nolu Priz
linyesi
P3 nolu Priz
linyesi
P4 nolu Priz
linyesi
P5 nolu Priz
linyesi
P6 nolu Priz
linyesi
P7 nolu Priz
linyesi
P8 nolu Priz
linyesi
Oda Adı
Ebeveyn
Yatak
Odası
Yatak
Odası
Banyo
Hol
Teras
Priz Gücü
Priz Tesisatı
Kullanım Amacı
900W
Ortak Kullanım
Anahtar Yanı, Tuvalet Masası, Yatak
Yanı
600W
Ortak Kullanım
Çalışma Masası, Yatak Yanı
300W
600W
300W
Ortak Kullanım
Ortak Kullanım
Ortak Kullanım
Salon
1200W
Ortak Kullanım
Lavabo Önü
Giriş Anahtar Yanı, Telefon Prizi Yanı
Giriş Kapısının Yanı
Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı,
Yemek Masası Yanı
Mutfak
2500W
Müstakil Linye
Bulaşık Makinesi
Mutfak
2500W
Müstakil Linye
Çamaşır Makinesi
Mutfak
2000W
Müstakil Linye
Fırın
Mutfak
150W
Müstakil Linye
Kombi
Mutfak Prizi
Mutfak Priz (Tezgah üstü elektrikli ev
aletleri, buzdolabı, aspiratör, davlumbaz,
masa önü vb. )
Mutfak
1500W
17
Ders İçi Uygulama1’ e ait Priz Linye Planlaması
Priz tesisatı için toplam 22 adet sorti kullanılacaktır.
Priz Linyesi 1: Ebeveyn Yatak Odası - Yatak Odası –
Banyo (6 adet priz sortisi)
Priz Linyesi 2: Giriş Holü – Teras (3 adet priz sorti),
Priz Linyesi 3: Salon (4 adet priz)
Priz Linyesi 4: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi Bulaşık Makinesi);
Priz Linyesi 5: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi Çamaşır Makinesi);
Priz Linyesi 6: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Fırın);
Priz Linyesi 7: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi Kombi).
Priz Linyesi 8: Mutfak (5 adet priz sortisi - Tezgah üstü 18
elektrikli ev aletleri, buzdolabı, aspiratör, balkon prizi, vb.).
BANYO
Y.ODASI
MUTFAK
HOL
E.Y.ODASI
SALON
TERAS
19
BANYO
Y.ODASI
FIRIN
2000W
ÇAM.MAK.
2500W
MUTFAK
BUL.MAK.
2500W
HOL
E.Y.ODASI
Sigorta
Kutusu
SALON
TREDAÞ Enerji Giriþi
Potansiyel Dengeleme Barasýna
TERAS
20
BANYO
MUTFAK
Y.ODASI
KOMBİ
FIRIN
2000W
2
1,5mm
1,5
m
m
NV
NV(H
2
C-60W
-U
05V-U
V
05
(H
)
)
2,5mm2 NV(H05V-U)
C-60W
J-75W
m
2
N
V
(H
V
05
-U
)
V-32W
ÇAM.MAK.
2500W
5m
1,
BUL.MAK.
2500W
2,5mm2 NV(H05V-U)
5V
(H0
1,5m
m2 N
-U)
V(H05
V-U)
V-32W
2,5mm2 NV(H05V-U)
1
m
,5m
V
2N
J-75W
2,5mm2 NV(H05V-U)
J-75W
2,5mm2 NV(H05V-U)
HOL
2,5mm2 NV(H05V-U)





H05V-U)
1,5mm2 NV(
m
1,5m

2 NV
(H05
V-U
)
N-3x75W

J-75W

V(
H0
5V
-U
)

2N
1,5
m
m
V-U)
NV(H05
1,5mm2

2,5mm2 NV(H05V-U)
1,5
mm
J-75W
2
NV
(H
05
V
-U
)
N-3x75W
J-75W
SALON
E.Y.ODASI
m2
1,5m

NV
5V-U
(H0
TELEKOM Girişi
)
TREDAŞ Enerji Girişi
potansiyel
dengeleme barası
C-60W
21
TERAS
ZEMİN KAT TEFRİŞLİ PLAN
ÖLÇEK:1/50
22
YÜKLEME CETVELİNİN
DOLDURULMASI VE TABLO TALEP
GÜCÜNÜN HESABI
Yükleme Cetvelinin Doldurulması ve Tablo Talep
Gücünün Hesabı
Yükleme cetveli, kolon şemasından yararlanılarak
doldurulur. Yükleme cetvelinde;
• Tablo özellikleri (gücü, cinsi, sigortası, KAKR. vs.)
• Linyelerin özellikleri (gücü, kullanılan sigorta cinsi ve
akımı, fazı vs.)
• Sorti özellikleri (aydınlatma yada priz sortilerinin sayısı)
gösterilir.
YÜKLEME CETVELİ
SİGORTA
LİNYE
AKIM
NO
SİGORTA KAKR
CİNS
(A)
TABLO
ADI
GÜÇ
SORTİ
IŞIK
PRİZ
FAZ
R
S
T
GÜÇ
(W)
23
TABLO TALEP GÜCÜ VE BESLEME ŞEKLİ
TABLO ADI
TABLO GÜCÜ
TABLO TALEP GÜCÜ
AÇIKLAMA
BESLEME ŞEKLİ
Çizimi yapılmış olan Elektrik Tesisat Projesi üzerinde
belirtilen linye numaralarından yararlanılarak sırasıyla cetvele
yerleştirilir. Her bir linyede kullanılacak olan sigorta cinsi ve
akımı hesaplama ile belirlenir. Sorti kısmında linyenin ışık
yada priz linyesi oluşuna göre, ışık (anahtar sayıları) ve priz
sorti (priz sayısı) sayıları belirlenerek cetvele yerleştirilir. Nisan
2012 tarihinden itibaren Elektrik abonelerine üç fazlı besleme
yapılacağından her bir linyenin hangi faza bağlanacağı da
yükleme cetvelinde gösterilmelidir. Açıklama kısmında linye ile
ilgili bilgiler verilir.
Tablo için gerekli olan kısımda bütün linyelere ait
güçlerin toplamı kurulu güç kısmına yazılır. Kullanılacak olan
ana kolon, kolon sigortası, hata akımı koruma anahtarı (KAKR;
kaçak akım koruma rölesi) akım değerleri de cetvelde
gösterilmelidir.
24
Kurulu Güç: Aydınlatma aygıtları ve prizlerin toplam
gücüdür.
Talep Güç: Eşzamanlı güç, bağlantı güç olarak da
ifade edilen ve aynı zamanda şebekeden çekilen güçtür.
İletken kesitlerinin belirlenmesi ve akım kontrolünde esas olan
güçtür.
Dairenin talep gücünün hesabı: Konutlarda bir
dairenin talep gücünün (eş zamanlı yük) belirlenmesinde
aşağıdaki eş zamanlılık katsayıları esas alınmalıdır.
• Kurulu gücün 8kW’ye kadar olan bölümü için %60
• Gücün kalan bölümü için %40
25
Binanın talep gücünün hesabı: Binanın eş zamanlı
yükünü belirlenmesi için aşağıdaki eş zamanlılık katsayıları
esas alınmalıdır.
Daire Sayısı
3-5
5-10
11-15
16-20
21-25
26-30
31-35
Eş Zamanlı
Katsayısı
45
43
41
39
36
34
31
Daire Sayısı
36-40
41-45
46-50
51-55
56-61
62 ve üstü
Eş Zamanlı
Katsayısı
29
28
26
25
24
23
Köy kasaba ve imar planı bulunmayan alanlarda
yapılan tek evlerde ve yazlıklarda bu esaslara uyulmayabilir.
Bütün konutlarda eş zamanlı yük 3kW’tan az olamaz.
26
Aydınlatma projelerinde Tablo talep gücü
Ana Tablo Talep Gücü, apartmanın daire sayısına göre
belirlenmiş eşzamanlılık (diversite) katsayılarına göre
belirlenir.
Eş zamanlı güç (aynı zamanda çekilen güç), kurulu güç
değeri eş zamanlılık katsayısı ile çarpılarak bulunur.
Konutlarda kurulu güç genel olarak aydınlatma gücü, priz gücü
ve biliniyorsa elektrikli ev aletlerinin gücünden oluşur.
Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W’ının
%60’ı ile kurulu güçten geri kalan gücün %40’ı alınarak
toplanarak bulunur.
27
Örnek: Kurulu gücü 112300W olan 8 daireli bir
apartmanın talep gücünü bulunuz.
8 daireli bir apartmanın eşzamanlılık katsayısı 5-10
daire için %43 olarak alınır. Buna göre kurulu gücün %43
binanın talep gücünü verir.
𝑨𝒑𝒂𝒓𝒕𝒎𝒂𝒏ı𝒏 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝑨𝒑𝒂𝒓𝒕𝒎𝒂𝒏ı𝒏 𝒌𝒖𝒓𝒖𝒍𝒖 𝒈ü𝒄ü. 𝟎, 𝟒𝟑
𝑨𝒑𝒂𝒓𝒕𝒎𝒂𝒏ı𝒏 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝟏𝟏𝟐𝟑𝟎𝟎. 𝟎, 𝟒𝟑
𝑨𝒑𝒂𝒓𝒕𝒎𝒂𝒏ı𝒏 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝟒𝟖𝟐𝟖𝟗𝑾
28
Örnek: Kurulu gücü 13234W olan bir dairenin tablo
talep gücünü bulunuz.
Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W’ının
%60’ı ile kurulu güçten geri kalan güç 5234W’ın %40’ı alınarak
toplanarak bulunur.
𝑻𝒂𝒍𝒊 𝒕𝒂𝒃𝒍𝒐 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝟖𝟎𝟎𝟎. 𝟎, 𝟔𝟎 + 𝟓𝟐𝟑𝟒. 𝟎, 𝟒𝟎
𝑻𝒂𝒍𝒊 𝒕𝒂𝒃𝒍𝒐 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝟔𝟖𝟗𝟑, 𝟔𝑾
29
Ders İçi Örnek Uygulama (Yükleme Cetvelinin
Oluşturulması)
Ders Örnek Uygulama 1 için verilen müstakil evin
Yükleme Cetveli aşağıdaki gibidir.
YÜKLEME CETVELİ
SİGORTA
LİNYE
AKIM
NO
SİGORTA KAKR
CİNS
(A)
P1
W oto
16
SORTİ
TABLO
ADI
AT
GÜÇ
13394W
3x40A
3x40A
(30mA)
FAZ
GÜÇ
(W)
AÇIKLAMA
IŞIK
PRİZ
R
S
T
-
6
1800W
-
-
1800W
Priz
A1
6
W oto
4
-
-
510W
-
510W
Aydınlatma
P2
16
W oto
-
3
900W
-
-
1800W
Priz
P3
16
W oto
-
4
-
-
1200W
1800W
Priz
P4
20
W oto
-
1
-
2500W
-
2500W
Bulaşık Makinesi
P5
20
W oto
-
1
-
-
2500W
2500W
Çamaşır Makinesi
P6
16
W oto
-
1
2000W
-
-
2000W
Fırın
P7
3
W oto
-
1
-
-
100W
100W
Kombi
P8
16
W oto
-
5
-
1500W
-
1500W
Mutfak Priz
A2
6
W oto
4
-
-
-
634W
634W
Aydınlatma
6
W oto
-
-
-
-
50W
50W
Zayıf Akıım Zil
8
22
4700W
4510W
4484W
13694W
TABLO GÜCÜ
40
TABLO TALEP GÜCÜ VE BESLEME ŞEKLİ
TABLO ADI
TABLO GÜCÜ
TABLO TALEP GÜCÜ
BESLEME ŞEKLİ
AT
13694W
8000x0,6+5694x0,4=7078W
3 FAZ
Ders İçi Uygulama1’ e ait Yükleme Cetveli ve Tablo Talep
Gücü Hesabı
30
Tablo Talep Gücü Hesabı
AT tablosunun kurulu gücü Yükleme Cetvelinden
13694W olan bir dairenin tablo talep gücünü bulunuz.
Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W’ının
%60’ı ile kurulu güçten geri kalan güç 5234W’ın %40’ı alınarak
toplanarak bulunur.
𝑻𝒂𝒍𝒊 𝒕𝒂𝒃𝒍𝒐 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝟖𝟎𝟎𝟎. 𝟎, 𝟔𝟎 + 𝟓𝟔𝟗𝟒. 𝟎, 𝟒𝟎
𝑻𝒂𝒍𝒊 𝒕𝒂𝒃𝒍𝒐 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝟕𝟎𝟕𝟕, 𝟔𝑾
31
Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı
Elektrik Tesisat Projelerinin çiziminde gerilim düşümü
hesabı iletkenler üzerinde gerçekleşecek gerilim düşümünün
yönetmeliklerce belirlenmiş olan değerlere uygunluğunun
değerlendirilmesi ve uygun iletken kesitinin tespiti için yapılır.
Akım kontrolü hesabı ise, iletkenler üzerinden geçecek olan
akımın iletkeninin üzerinden taşıyabileceği yönetmeliklerce
belirlenmiş olan akım değerlerine uygunluğunun kontrolü için
yapılır.
NOT:
Gerilim
düşümü
ve
akım
kontrolü
hesaplamalarında güç olarak Talep Güç kullanılmalıdır.
Devrenin güç katsayısı daire için cosϕ=0,8, ana kolon
hattı için kompanzasyon sonrası güç katsayısı değeri
alınmalıdır.
32
Gerilim Düşümü Hesabı
İç tesis hatları üzerinde yüzde gerilim düşümü, yapı
bağlantı kutusu ile tüketim araçları arasında,
Aydınlatma ve priz devrelerinde
%1,5’i
Motor devrelerinde
%3’ü
geçmemelidir.
33
Yapının
yada
yapı
kümesinin
beslemesinde
transformatör kullanılmışsa transformatör ile yapı bağlantı
kutusu arasındaki gerilim düşümü %5’i geçmemelidir.
Yüzde gerilim düşümü hesabı; ana kolon hattı (%eA), kolon
hattı(%eK) ve en uzun ve en güçlü linye hattı (%eL) için ayrı
ayrı yapılır.
• P: Aydınlatma projelerinde Tablo talep gücü
Ana Tablo Talep Gücü, apartmanın daire sayısına göre
belirlenmiş eşzamanlılık (diversite) katsayılarına göre
belirlenir.
Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W’ının
%60’ı ile kurulu güçten geri kalan gücün %40’ı alınarak
toplanarak bulunur.
• L: Hattın uzunluğu: Elektrik tesisat proje üzerinden proje
ölçeği dikkate alınarak bulunur.
• k: Kullanılan iletkenin iletkenlik katsayısı
34
Bakır iletken için: 56 ve alüminyum iletken için 35 alınır.
• S: Elektrik sistemlerinde kullanılan standart kablo kesiti
• U: Gerilim
Bir fazlı sistemler için 220V ve üç fazlı sistemler için
380V olarak alınır.
Toplam yüzde gerilim düşümü, ana kolon, kolon ve en
güçlü en uzun linyenin yüzde gerilim düşümü toplamıdır.
%𝒆𝑻 = %𝒆𝑨 + %𝒆𝑲 + %𝒆𝑳
Bir fazlı alternatif akım tesisleri için
%𝒆 =
𝟐𝟎𝟎.𝑳.𝑷
𝒌.𝒔.𝑼𝟐
Üç fazlı alternatif akım tesisleri için
%𝒆 =
𝟏𝟎𝟎.𝑳.𝑷
𝒌.𝒔.𝑼𝟐
35
Akım Kontrolü Hesabı
Akım kontrolü hesabı için bir faz ve üç fazlı sistemler
için aşağıdaki formüller uygulanır.
𝑷
Bir fazlı alternatif akım tesisleri için
𝑰=
Üç fazlı alternatif akım tesisleri için
𝑰=
𝑼.𝒄𝒐𝒔𝝋
𝑷
𝟑.𝑼.𝒄𝒐𝒔𝝋
36
37
Kabloların Akım Taşıma Kapasiteleri
Örnek: Aşağıdaki gibi verilmiş olan 10 daireli
apartmana ait olan gerilim düşümü ve akım kontrolü
hesaplarını yapınız.
Ana kolon hattı için 3x25+16mm2 yer altı kablo, en
uzun ve en güçlü kolon hattı için 4x10mm2’lik NVV antigron
kablo ve en uzun ve en güçlü linye hattında 2,5mm2’lik bakır
iletken kablo kullanımına göre gerilim düşümü ve akım
kontrolü hesabı aşağıdaki gibi olur.
NT8
Linye P4
Sayaç Dolabı
3x25+16mm2 YVV
4x10mm2+10mm2 NV
15,5 m
16,9 m
Kurulu Güç: 113112W
Talep Güç: 48638 W
%eA
9,5 m
Kurulu Güç: 13234 W
Talep Güç: 6894 W
%eL
%eK
48638W
3x2,5mm2
2500W
6894W
38
Ana Kolon, En Uzun ve En Güçlü Kolon ve En Uzun ve En
Güçlü Linye Tek Hat Şeması
10 daireli bir apartmanın eşzamanlılık katsayısı 510daire için %43 olarak alınır. Buna göre kurulu gücün %43
binanın talep gücünü verir. Kurulu gücü 113112W olan
10daireli bir apartmanın talep gücü aşağıdaki gibi hesaplanır.
𝑨𝒑𝒂𝒓𝒕𝒎𝒂𝒏ı𝒏 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝑨𝒑𝒂𝒓𝒕𝒎𝒂𝒏ı𝒏 𝒌𝒖𝒓𝒖𝒍𝒖 𝒈ü𝒄ü. 𝟎, 𝟒𝟑
𝑨𝒑𝒂𝒓𝒕𝒎𝒂𝒏ı𝒏 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝟏𝟏𝟑𝟏𝟏𝟐. 𝟎, 𝟒𝟑
𝑨𝒑𝒂𝒓𝒕𝒎𝒂𝒏ı𝒏 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝟒𝟖𝟔𝟑𝟖𝑾
Kurulu gücü 13234W olan Tali Tablo Talep Gücü, kurulu
gücün ilk 8000W’ının %60’ı ile kurulu güçten geri kalan güç
5234W’ın %40’ı alınarak toplanarak bulunur.
𝑻𝒂𝒍𝒊 𝒕𝒂𝒃𝒍𝒐 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝟖𝟎𝟎𝟎. 𝟎, 𝟔𝟎 + 𝟓𝟐𝟑𝟒. 𝟎, 𝟒𝟎
𝑻𝒂𝒍𝒊 𝒕𝒂𝒃𝒍𝒐 𝒕𝒂𝒍𝒆𝒑 𝒈ü𝒄ü = 𝟔𝟖𝟗𝟑, 𝟔𝑾
39
Gerilim Düşümü Hesabı
Ana kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü
𝟏𝟎𝟎.𝑳.𝑷
𝟏𝟎𝟎.𝟏𝟓,𝟓.𝟒𝟖𝟔𝟑𝟖
%𝒆𝑨 =
=
⟹ %𝒆𝑨 = 𝟎, 𝟑𝟕𝟑
𝒌.𝒔.𝑼𝟐
𝟓𝟔.𝟐𝟓.𝟑𝟖𝟎𝟐
En uzun ve en güçlü 8 nolu Kolon hattı için yüzde gerilimi
düşümü
𝟏𝟎𝟎.𝑳.𝑷
𝟏𝟎𝟎.𝟏𝟔,𝟗.𝟔𝟖𝟗𝟒
%𝒆𝑲 =
=
⟹ %𝒆𝑲 = 𝟎, 𝟏𝟒𝟒
𝒌.𝒔.𝑼𝟐
𝟓𝟔.𝟏𝟎.𝟑𝟖𝟎𝟐
En uzun ve en güçlü P4 nolu priz linyesi için yüzde gerilimi
düşümü
𝟐𝟎𝟎.𝑳.𝑷
𝟐𝟎𝟎.𝟗,𝟓.𝟐𝟓𝟎𝟎
%𝒆𝑳 =
⟹ %𝒆𝑳 = 𝟎, 𝟕𝟎𝟏
𝟐 =
𝟐
𝒌.𝒔.𝑼
𝟓𝟔.𝟐,𝟓.𝟐𝟐𝟎
Toplam yüzde gerilim düşümü
%𝒆𝑻 = %𝒆𝑨 + %𝒆𝑲 +
%𝒆𝑳 = 𝟎, 𝟑𝟕𝟑 + 𝟎, 𝟏𝟒𝟒 + 𝟎, 𝟕𝟎𝟏
%𝒆𝑻 = 𝟏, 𝟐𝟏𝟖 < %𝟏, 𝟓 olduğundan kesitler gerilim düşüm
bakımından uygundur.
Elde edilen yüzde gerilim düşümü %1,5 değerinden küçük
olduğundan kesitlerin gerilim düşümü yönünden uygun olduğu
40
söylenebilir. Eğer sonuç %1,5’ten büyük olsaydı iletken
kesitlerinin arttırılması gerekecekti.
Akım Kontrolü Hesabı
Ana kolon hattı için akım kontrolü
𝑰𝑨 =
𝑷
𝟑.𝑼.𝒄𝒐𝒔𝝋
=
𝟒𝟖𝟔𝟑𝟖
𝟑.𝟑𝟖𝟎.𝟎,𝟖
= 𝟗𝟐, 𝟑𝟕𝟐𝑨
Ana kolon hattında kullanılacak olan 4x25+16mm2’lik yer
altı kablosundan taşınabilecek maksimum akım 130A’dir.
Hesaplamaya göre çekilecek akım 130A’lik değerden küçük
olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur.
En uzun ve en güçlü 8 nolu kolon hattı için
𝑰𝑨 =
𝑷
𝟑.𝑼.𝒄𝒐𝒔𝝋
=
𝟔𝟖𝟗𝟒
𝟑.𝟑𝟖𝟎.𝟎,𝟖
= 𝟏𝟑, 𝟎𝟗𝟑𝑨
Kolon hattında kullanılacak olan 4x10mm2’lik kablodan
taşınabilecek maksimum akım 77A’dir. Hesaplamaya göre
çekilecek akım 77A’lik değerden küçük olduğundan iletken
kesiti akım yönünden uygundur.
41
En uzun ve en güçlü P4 linye hattı için akım kontrolü
𝑰𝑳 =
𝑷
𝑼.𝒄𝒐𝒔𝝋
=
𝟐𝟓𝟎𝟎
𝟐𝟐𝟎.𝟎,𝟖
= 𝟏𝟒, 𝟐𝟎𝟒𝑨
Linye hattında kullanılacak olan 2,5mm2’lik NV tipi kablo
üzerinden
taşınabilecek
maksimum
akım
21A’dir.
Hesaplamaya göre çekilecek akım 21A’lik değerden küçük
olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur.
42
Ders İçi Örnek Uygulama (Gerilim Düşümü ve Akım
Kontrolü Hesabı)
Ana kolon hattı için 4x10mm2 yer altı kablo kesiti, kolon
hattı için 4x6mm2’lik NVV antigron kablo ve linye hattında
2,5mm2’lik bakır iletken kablo kullanımına göre gerilim
düşümü ve akım kontrolü hesabı aşağıdaki gibi olur.
AT
Linye P5
Sayaç Dolabı
4x10mm2 YVV
4x6mm2+6mm2 NV
15 m
5m
7078W
%eA
3x2,5mm2
12 m
7078W
%eK
%eL
2500W
Ders İçi Uygulama1’e ait Ana Kolon, Kolon ve En Uzun ve
En Güçlü Linye Tek Hat Şeması
43
Gerilim Düşümü Hesabı
Ana kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü
𝟏𝟎𝟎.𝑳.𝑷
𝟏𝟎𝟎.𝟏𝟓.𝟕𝟎𝟕𝟖
%𝒆𝑨 =
=
⟹ %𝒆𝑨 = 𝟎, 𝟏𝟑𝟏
𝒌.𝒔.𝑼𝟐
𝟓𝟔.𝟏𝟎.𝟑𝟖𝟎𝟐
Kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü
𝟏𝟎𝟎.𝑳.𝑷
𝟏𝟎𝟎.𝟓.𝟕𝟎𝟕𝟖
%𝒆𝑲 =
=
⟹ %𝒆𝑲 = 𝟎, 𝟎𝟕𝟑
𝒌.𝒔.𝑼𝟐
𝟓𝟔.𝟔.𝟑𝟖𝟎𝟐
En uzun ve en güçlü P5 nolu çamaşır makinesi linyesi için
yüzde gerilimi düşümü
𝟐𝟎𝟎.𝑳.𝑷
𝟐𝟎𝟎.𝟏𝟐.𝟐𝟓𝟎𝟎
%𝒆𝑳 =
⟹ %𝒆𝑳 = 𝟎, 𝟖𝟖𝟓
𝟐 =
𝟐
𝒌.𝒔.𝑼
𝟓𝟔.𝟐,𝟓.𝟐𝟐𝟎
Toplam yüzde gerilim düşümü
%𝒆𝑻 = %𝒆𝑨 + %𝒆𝑲 + %𝒆𝑳 =
𝟎, 𝟏𝟑𝟏 + 𝟎, 𝟎𝟕𝟑 + 𝟎, 𝟖𝟖𝟓
%𝒆𝑻 = 𝟏, 𝟎𝟖𝟗 < %𝟏, 𝟓 olduğundan kesitler gerilim düşüm
bakımından uygundur.
Elde edilen yüzde gerilim düşümü %1,5 değerinden küçük
olduğundan kesitlerin gerilim düşümü yönünden uygun olduğu
44
söylenebilir. Eğer sonuç %1,5’ten büyük olsaydı iletken
kesitlerinin arttırılması gerekecekti.
Akım Kontrolü Hesabı
Ana kolon hattı için akım kontrolü
𝑰𝑨 =
𝑷
𝟑.𝑼.𝒄𝒐𝒔𝝋
=
𝟕𝟎𝟕𝟖
𝟑.𝟑𝟖𝟎.𝟎,𝟖
= 𝟏𝟑, 𝟒𝟒𝟐𝑨
Ana kolon hattında kullanılacak olan 4x10mm2’lik yer altı
kablosundan taşınabilecek maksimum akım 77A’dir.
Hesaplamaya göre çekilecek akım 77A’lik değerden küçük
olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur.
En uzun ve en güçlü linye hattı için akım kontrolü
𝑷
𝟐𝟓𝟎𝟎
𝑰𝑳 =
=
= 𝟏𝟒, 𝟐𝟎𝟒𝑨
𝑼.𝒄𝒐𝒔𝝋
𝟐𝟐𝟎.𝟎,𝟖
Linye hattında kullanılacak olan 2,5mm2’lik NV tipi kablo
üzerinden
taşınabilecek
maksimum
akım
21A’dir.
45
Hesaplamaya göre çekilecek akım 21A’lik değerden küçük
olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur.
GERİLİM DÜŞÜMÜ HESABI
AT1
Linye 5
Sayaç Dolabý
4x10mm2 YVV
3x6mm2+6mm2 NV
15 m
5m
12 m
6958W
6958W
%eA
%eA=
%eK=
%eL=
%eK
100 x L x P
kxSxU
2
100 x L x P
kxSxU
2
200 x L x P
kxSxU
3x2,5mm2
2
=
=
=
100 x 15 x 6958
100 x 5 x 6958
= 0,072
2
200 x 12 x 2500
56 x 2,5 x 220
2500W
= 0,129
2
56 x 10 x 380
56 x 6 x 380
%eL
2
= 0,885
%eT = %eA + %eK + %eL = 0,129 + 0,072 + 0,885
%eT = %1,086 %1,5 olduğundan kullanılan iletkenler gerilim düşümü bakımından uygundur.
Ders İçi
Uygulama1’ e
ait Gerilim
Düşümü ve
Akım Kontrolü
Hesabı
AKIM KONTROLÜ HESABI
U = 380V
I=
P
3.U.cos
=
6958
3.380.0,8
= 13,214A
cos  =0,8
77A olduğundan kullanılan 4x10mm2'lik
kablo akım yönünden uygundur.
46
Kolon Şeması Çizimi
Kolon şemaları binaların kat sayıları esas alınarak tek
hat şeması olarak çizilir. Kolon şemalarında;
• Ana kolon hattı kablo kesiti ve uzunluğu,
• Kolon hattı kablo kesiti ve uzunluğu,
• Ana tablo adı, kurulu gücü ve talep güçleri,
• Tali tablo adı, kurulu gücü ve talep güçleri,
• Ana kolon ve kolon sigortalarının akım değerleri,
• Kaçak akım koruma akım değerleri,
• Sayaç akım değerleri,
• Topraklama çubuğu özellikleri ve iletken kesiti
• Kullanılacak olan PVC boru çapları gösterilir.
47
Ders İçi Örnek Uygulama (Kolon Şeması Çizimi)
Ders İçi Uygulama 1 için verilen müstakil evin Kolon
Şeması aşağıdaki gibidir.
KOLON ŞEMASI
3x40A(30mA)
K.A.K.R.
Dijital Sayaç
3x10(80A)
ZEMİN KAT
5mt
Kurulu Güç: 13694W
Talep Gücü: 6958W
kwh
3x40A
TREDAŞ GİRİŞİ
3x40A(300mA)
K.A.K.R.
4x10mm2 YVV 15mt
4x6mm2 NV
26mm PVC
SAYAÇ TABLOSU
25mm2 bakır iletken
1,5m 18mm Cu
Çubuk
Ders İçi Uygulama1’ e ait Kolon Şeması
48
KAYNAKLAR
•
•
•
•
•
•
•
•
Volkan ERDEMİR, Üniversite Ders Notları
Volkan ERDEMİR, Aydınlatma Tekniği Ders Notları
MEGEP; Aydınlatma Projeleri; Ankara 2011
MEGEP; Bilgisayar Destekli Proje Çizimi; Ankara 2011
MEGEP; Temel Teknik Resim; Ankara 2011
Mehmet Çevik, Teknik Resim Ders Notları; İzmir 2010
Muzaffer ÖZKAYA, Aydınlatma Tekniği, Birsen Yayınevi
Adem ÜNAL, Aydınlatma Tasarımı ve Proje Uygulamaları,
Birsen Yayınevi
• www.wikipedia.org
• www.emo.org
• İlgili Şartname ve Yönetmelikler
49