10.1.2020 SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU MOL KAVRAMI TLT217-LABORATUVAR KİMYASI TIBBİ LABORATUAR TEKNİKLERİ PROGRAMI Hafta-5 TLT217-LABORATUVAR KİMYASI Öğr. Gör. Nüket ÇALIŞKAN nuket.caliskan@omu.edu.tr 2 Mol Kavramı Mol Kavramı • Kimyada atom, molekül ve iyonlar için Mol (n) birimi kullanılır. Bir mol 6,02.1023 tane tanecik olarak kabul edilir. • Atomlar ve moleküller çok küçük tanecikler olup, normal yollarla sayılamazlar. • Herhangi bir maddenin Avagadro sayısı (6,02.1023) kadar tanecik (atom, molekül, formül birim, iyon) içeren miktarına 1 mol denir ve “n” sembolü ile gösterilir. • Mikroskopla bile göremediğimiz ya da tartılamayacak kadar küçük olan atom ya da moleküllerin sayısını da teker teker ifade etmek yerine mol kavramı (mol birimi) denilen bir birimle ifade ederiz. • Atom ve molekül gibi taneciklerin bir mollerinin içerdiği tanecik sayısına “Avagadro sayısı” denir ve NA ile gösterilir. • Bu durum, buğdayın kile ile yada çivinin kilo ile belirtilmesine benzer. 4 3 Mol Kavramı Örnek: 1 mol CO2 bileşiği; • • • • • • • • 5 6,02x 1023 tane molekül, 1 mol molekül, Toplam 3 mol atom Toplam 3 x (6,02x 1023 ) tane atom 1 mol C atomu, 6,02x 1023 tane C atomu, 2 mol O atomu 2 x 6,02x 1023 tane O atomu içerir. 6 1 10.1.2020 Örnek ÖRNEK 1 • 3,01.1021 tane CO2 molekülü kaç mol dur? • 9,03x 1023 tane CH4 molekülü kaç mol’dür? 8 7 Mol ağırlığı (Kütlesi) ÖRNEK 2 Bir maddenin bir molünün g cinsinden kütlesine mol ağırlığı ya da mol kütlesi denir ve “MA” ile gösterilir. • 4 mol P2O5 bileşiği; • • • • • Örneğin oksijenin atom kütlesi 16, karbonun atom kütlesi 12 g’dır. Verilen bu değerlerin anlamı; • 1mol oksijen atomu = 16 g → Oksijenin mol ağırlığı (MA) = 16 g/mol, • 1mol karbon atomu = 12 g → Karbonun mol ağırlığı (MA) = 12 g/mol, • 1mol CO2 molekülü=12+2.16 = 44 g → CO2 mol ağırlığı (MA) = 44 g/mol’dür. • Sodyum klorürün (NaCl) mol ağırlığı yaklaşık (23+35,5) = 58,5 g/mol, • Sülfürik asitin (H2SO4) mol ağırlığı yaklaşık ((2.1) + 32 + (4.16) = 98 g/mol, • Hidroklorik asit(HCl) in mol ağırlığı yaklaşık (1+35,5) = 36,5 g/mol’dür. a) Kaç tane molekül içerir? b) Kaç mol O atomu içerir? c) Toplam kaç mol atom içerir? d) Toplam kaç tane atom içerir? 9 ÖRNEK Formül Kütlesi ve Molekül Kütlesinin Hesaplanması 10 Örnek: Magnezyum nitrat’ın [Mg(NO3)2] formül kütlesini hesaplayalım. MMg = 24, MN = 14, MO = 16 • H2O, H2SO4, CO2 ve SO3 bileşiklerinin molekül kütleleri kaç g/mol’dür? (H:1, C:12, O:16, S:32) MMg(NO3)2 = MMg + 2MN + 6MO = 24 + 2 x 14 + 6 x 16 = 148 akb 11 12 2 10.1.2020 Mol Sayısının Hesaplanması Mol kütlesi • Örnek: 1 gram CaCO3 kaç mol’dür? (C:12, O:16, Ca:40) • Kütlesi verilen bir maddenin mol sayısı, verilen kütlenin mol kütlesine bölünmesiyle de bulunur. • n= Mol sayısı • m= Verilen kütle • MA= Mol kütlesi (Elementler için atom kütlesi, bileşikler için molekül kütlesidir). 13 Örnek 14 Hacime Bağlı Mol Sayısı Hesaplama 0,9 g glukoz (C6H12O6) kaç mol dur? (C: 12, H: 1, O: 16) 15 Örnek 16 Örnek • NŞA 11,2 Ɩ hacim kaplayan NH3 gazının mol sayısı nedir? • 2 mol CO2 gazı NŞA kaç Ɩ hacim kaplar? 17 18 3
