Devlet - Süleyman Demirel Üniversitesi

Süleyman Demirel Üniversitesi
Aday Memur Temel Eğitimi
Devlet ve Teşkilatı
Yrd. Doç. Dr. Hakan Mehmet Kiriş
Kamu Yönetimi Bölümü
Siyaset ve Sosyal Bilimler ABD.
“l'etat c'est moi”
DEVLET DEMEK BEN DEMEKTİR!
Louis XIV
DEVLET NE ZAMAN ORTAYA ÇIKTI?
NE YAPAR?
DEVLET
EGEMEN
KAMUSAL
LEGAL
HÜKÜMDAR
TERRİTORYAL
• Klasik liberallerin ideali: Minimal Devlet (İngiltere ve ABD)
• Kalkınmacı Devlet (Japonya ve Almanya)
• Sosyal Demokrat Devlet: (Avusturya ve İsveç)
• Kolektifleşmiş Devlet: (SSCB)
• Totaliter Devlet: (Hitler Dönemi Almanya ve Stalin Dönemi SSCB)
DEVLET TEŞKİLATI
DEVLETİN GENEL TANIMI:
Devlet birbirlerine karmaşık bir ilişkiler sistemi ile bağlanmış tek tek
insanların bir araya gelmişliğidir.
Devlet: Bir örgüttür. Belli bir ülke üzerinde yerleşmiş zorlayıcı yetkiye
sahip bir üstün iktidar tarafından yönetilen bir insan topluluğunun
meydana getirdiği bir siyasal kuruluştur.
Türkiye Cumhuriyeti Devletinin temel organları ;
Yasama, Yürütme, Yargıdır.
Ülkemizdeki Anayasa Hukukunun temel kaynağını
18.10.1982
tarihinde
kabul
edilen
TÜRKİYE
CUMHURİYETİ ANAYASASI oluşturmaktadır.
1982 Anayasası diğer anayasalardan
daha uzun ve
ayrıntılı hükümler içermektedir.
177 madde ve 16 geçici maddeden meydana gelmiştir.
T.C. ANAYASASI’NIN GENEL ESASLARI
Devletin Şekli:
1982 Anayasasına göre Devletin şeklinin Cumhuriyettir.(Md:1)
Bu
madde daha önceki anayasalarda da yer almıştır. Bu madde Türk
İnkılabının hukuki ifadesidir. Değiştirilemez ve değiştirilmesi dahi teklif
edilemez. Bu madde, anayasanın teminatı altındadır.
Cumhuriyetin Nitelikleri:
Cumhuriyet devlet mekanizmasının doğrudan doğruya
veya dolaylı bir biçimde seçimle işbaşına gelmesini ifade
eder. Cumhuriyetin nitelikleri Anayasanın 2. maddesinde
belirtilmiştir.Buna göre Cumhuriyetin nitelikleri şunlardır:
Demokratik Devlet:
Bu ilke gereğince iktidar toplumun bir ürünüdür, halkın
açıkça kabul etmesi benimsemesine dayanır. Akılcı bir
rejimdir. Uygulamada ülkelik açısından bir birlik söz
konusu değildir. Demokrasi denildiğinde anlaşılması
gereken çoğulcu demokrasidir. Siyasal rejim olarak
parlamenter sistem, başkanlık sistemi, yarı başkanlık
sistemi gibi türleri vardır.
Devletin Bütünlüğü, Resmi Dili, Bayrağı, Milli
Marşı ve Başkenti : Anayasaya göre Türk devleti,
ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.
(Anayasa md: 3 )
Resmi dili Türkçe’dir.
Milli Marşı İstiklal Marşı, Başkenti Ankara’dır.
Anayasanın
değiştirilemeyecek
hükümleri:
Devletin
şeklinin
Cumhuriyet
olduğuna,
Cumhuriyetin niteliklerine, Devletin bütünlüğüne,
resmi diline, milli marşına ve başkentine ilişkin
hükümler değiştirilemez, değiştirilmesi teklif
edilemez. (Madde: 4).
Devletin Temel Amaç ve Görevler: Türk Devleti Türk
Milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmez
bütünlüğünü, Cumhuriyet ve demokrasiyi korumakla
görevlidir
Egemenlik : Anayasada egemenlik kayıtsız şartsız Türk
Milletine ait olduğu belirtilmektedir. “Egemenlik Ulusundur “
ilkesi
Milli mücadelede Mustafa Kemal’ in Anayasa
hukukumuza koyduğu demokrasi rejimimizin hukuki olan
ifadesidir.
Yasama Yetkisi: Yasama Yetkisi (Kanun Koyma kaldırma )
yetkisi, Türk Milleti adına TBMM’ nin olup bu yetkinin
devredilemeyeceği Anayasada açıkça belirtilmiştir.(Md:7).
Yürütme Yetkisi ve Görevi: Anayasa göre yürütme yetkisi
ve görevi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından
Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine
getirilir.(Any.Md:8)
Yargı Yetkisi: Anayasaya göre yargı yetkisi Türk Milleti
adına, bağımsız mahkemelerce kullanılır. (Any.Md.9)
Kanun önünde Eşitlik: Anayasaya göre herkes dil, ırk,
renk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefi inanç, din, mezhep
vb. sebeplerle ayrım gözetilmeksizin
kanun önünde
eşittir. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz
tanınamaz. /Any.Md:10)
Anayasanın Bağlayıcılığı ve Üstünlüğü : Anayasa
hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare
makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan en
üstün hukuk kurallarıdır. Kanunlar Anayasa’ya aykırı
olamaz.
Laik
Devlet:
Kişilerin
dinsel
inanç
ve
düşüncelerinden
ötürü
kınanmaması,
farklı
işlemlere tabi kılınamaması , kamu düzenini
bozmamak şartıyla serbestçe ibadetlerini yerine
getirebilmesidir.
Sosyal devlet: Sosyal devlet vatandaşların sosyal
durumlarını iyileştirmeyi, onlara belirli yaşayış
düzeni sağlamayı, onları sosyal güvenliğe
kavuşturmayı kendisi için amaç edinmiş olan bir
devlet anlayışını ifade eder.(Anayasa Md. 5)
Hukuk devleti: Yönetilenlere hukuk güvenliği sağlayan devlet
düzenidir. Ülkede yerleşmiş hukuk düzenine yalnızca bireylerin değil
yönetimin de uymasını gerektiren ilkedir. Hukuk devleti insan
haklarına saygılı bütün eylemlerinden dolayı yargı denetimine bağlı
olan devlettir.
Hukuk devletinin gerekleri:
Temel hak ve hürriyetleri güvence altına alınması,
Yasaların Anayasaya uygunluğunun sağlanması.
Kazanılmış haklara saygı gösterilmesi.
Kuvvetler ayrılığı ilkesi,
Yasaların genel, soyut ve kişilik dışı olması,
Kanunsuz suç ve ceza olmaması,
İdarenin hukuka bağlılığı.
İnsan haklarına saygılı devlet: İnsan hakları
bireyin doğuştan sahip olduğu, kişiliğine bağlı
dokunulmaz, devredilemez, vazgeçilemez temel
hak ve hürriyetlerdir. Anayasamıza göre Temel hak
ve hürriyetler kişinin topluma, ailesine ve diğer
kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva
eder. Anayasa md:12/2-13-15-65)
ANAYASA
YÜRÜTME
YASAMA
CUMHURBAŞKANI
TBMM
SEÇMEN
YARGI
D.DENETLEME
KURULU
MİLLİ GÜVENLİK
KURULU
ANAYASA M.
BAKANLAR KURULU
BAŞKANI
BAKANLAR
HAKİMLER VE
SAV.YÜK.KUR
YARGITAY
DANIŞTAY
MERKEZİ YÖNETİM
KURULUŞLARI
A.YARGITAY
İL İLÇE BUCAK BÖLGE
YÖK
A.Y.İDARE.M
TRT
UYUŞMAZLIK M.
ATATÜRK KÜL.
DİL TARİH Y.K
Y.SEÇİM K.
YEREL YÖNETİMLER
BELEDİYELER
İL ÖZEL İDARELERİ
KÖYLER
KİTLER
SAYIŞTAY
T.C İDARİ YAPISI
GENEL İDARE
YERİNDEN YÖN.KURULUŞLARI
MERKEZ
TAŞRA
MAHALLİ
TEŞKİLATI
TEŞKİLATI
İDARELER
-Cumhurbaşkanı
-Bakanlar Kurulu
-Bakanlıklar
-Yrd. kuruluşlar
-Danıştay
-İller
-İl Özel İdareler
-İlçeler
-Belediyeler
-bucaklar
-Köyler
-Bölge
Kuruluşları
HİZMET KURULUŞLARI
-Sayıştay
-Üniversiteler
-Dev.Planlama Teşkilatı
-T.R.T
-Milli Güvenlik Kurulu
-K.İ.T
-Diğerleri
MESLEK KURULUŞLARI
-Barolar
-Ticaret,Sanayi Odaları
DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI
-Diğerleri
Çoğulcu demokrasi temel ilkeleri:
Siyasal çoğunluk: Bütün düşünce inançların
açıkça
ortaya
konulabilmesi
kişilerin
ve
toplulukların birbirleriyle ve siyasal iktidarla
diyaloga girebilmesi ve seslerini duyurabilmesini
ifade eder.
Temsil:Halk adına karar alma,seçim yoluyla iş
başına gelen temsilcilerindir. TBMM üyeleri
seçildikleri bölgeyi ve kendilerini seçenleri değil
bütün milleti temsil ederler.(Anayasa mad:80)
Seçim:Çoğulcu demokraside halk adına hareket
edecek temsilcilerin seçim yoluyla iş başına gelmesi
esastır.(Anayasa mad:69,79)
Çoğunluğun Yönetme Hakkı: Seçimlerde
demokratik bir şekilde çoğunluğu elde eden siyasi
parti veya partilerin iktidara gelip yönetebilme
hakkını ifade eder.
Muhalefet
Etme
Özgürlüğü:
Çoğulcu
demokrasilerde azınlığın çoğunluğa dönüşüp iktidar
olabilme hakkının tanınması gerekir. Bunu
sağlayacak yol da Muhalefet etme özgürlüğüdür.
Temel hak ve hürriyetlerin güvence altına
alınması: Herkes kişiliğine bağlı, dokunulmaz,
devredilemez,
vazgeçilmez,
temel
hak
ve
hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve özgürlükler kişinin
topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve
sorumluluklarını da içerir. Temel hak ve hürriyetlerle
ilgili genel ve özel sınırlamalar demokratik toplum
düzeninin gereklerine aykırı olamaz ve özgürlükleri
amaç dışında kullanılamaz.(Anayasa Md: 13)
Kanun önünde eşitlik: Herkes dil, ırk, renk,
cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve
mezhep
ve
benzeri
sebeplerle
ayrım
gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. (Anayasa
md.10)
Egemenliğin kaynağının halk veya Millette
olması: Egemenlik kayıtsız şartsız Milletindir.Türk
Milleti egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara
göre yetkili organlar eliyle kullanır. Hiçbir kimse
veya organ kaynağının Anayasadan almayan bir
devlet yetkisi kullanamaz.(Anayasa Md.6)
TEMEL HAK VE ÖDEVLER
1. Kişinin hakları ve Ödevleri: Anayasanın bu başlığı altında yer
alan hükümler bütün temel hak ve hürriyetleri ilgilendirmektedir.
(Kişinin dokunulmazlığı, maddi manevi varlığı, kişi hürriyeti, özel
hayatın gizliliği, din ve vicdan hürriyeti vb)
2-Sosyal ve Ekonomik Haklar, Ödevler:
a-Ailenin Korunması: Aile Türk toplumunun temelidir.
(Any.Md.41/1)
b-Eğitim öğretim hakkı ve ödevi: Kimse Eğitim öğretim
hakkından yoksun bırakılamaz.(Any.md.42/1)
c-Kamu yararı: (Kıyılardan yararlanma, toprak mülkiyeti tarım,
hayvancılık
gibi
üretim
dallarında
çalışanların
korunması,
devletleştirme)
d-Çalışma ve sözleşme hürriyeti.
e-Çalışma ile ilgili hükümler: (Çalışma hakkı ve ödevi, sendika
kurma hakkı ve faaliyetleri)
Siyasi haklar ve ödevler:
a-Türk
vatandaşlığı:
Türk
devletine
vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür
(Any.Md.66),
b-Seçme seçilme ve siyasi faaliyette
bulunma hakları.
c-Siyası partilerle ilgili hükümler.
d-Kamu hizmetlerine girme hakkı.
• Hizmete girme: Her Türk kamu hizmetine girme hakkına
sahiptir.
• Mal Bildirimi: Kamu hizmetine girenler mal bildiriminde
bulunma zorundadır. (Anys.md.70)
• Vatan Hizmetleri: Vatan hizmeti her Türk’ ün hakkı ve
ödevidir.(Any.Md. 72)
e-Vergi ödevi : Herkes kamu giderlerini
karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi
vermekle yükümlüdür.(Any.Md.73/1)
f-Dilekçe hakkı : Vatandaşların kendileri ve
kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri ile ilgili
dilekçe verme hakkına sahiptir.(Any. Md.
74)
BÜROKRASİ
Sürekli
Düzenli
Tarafsız
Etkin
Etkili
Zamanlı
Eşit
Adil
Kamu Yararına Yönelik
hizmet üretilmelidir.
VATANDAŞ ODAKLI KAMU
HİZMETİ
MESLEK HAYATINIZDA BAŞARILAR…
Yrd. Doç. Dr. Hakan Mehmet KİRİŞ