beyin zarları

BEYİN ZARLARI VE
SİNUSLARI
granulationes arachnoideae
dura mater
arachnoidea mater
A.V
pia mater
falx cerebri
Dura mater
Dura mater en dışta bulunur ve sağlamdır.
Dura periostealis ve dura encephali olmak üzere iki
tabakalıdır.
İki tabakanın organizasyonu foramen magnum’un
altında ve üstünde farklıdır.
Dura mater’in beyni kuşatan bölümüne dura
mater encephali, medulla spinalis’i saran
bölümüne ise dura mater spinalis denir.
Dura mater encephali: Dura mater’in iki yaprağı
venöz sinusların bulunduğu yerler hariç birbirine sıkıca
yapışıktır.
Dura periostealis: Dışta bulunan tabaka olup kafa
kemiklerinin iç yüzünü döşeyen periosteum’dur.
Dura periostealis ile dura encephali’nin birbirine
yapışık olmadığı yerlerde iki tabaka arasında boşluk
vardır.
Bu boşluk beyin etrafında sinus venosus olarak
isimlendirilir ve beynin venöz kanı buralarda toplanır.
Medulla spinalis etrafında ise dura mater’in iki
tabakası arasındaki boşluk cavum epidurale adını alır.
Dura encephali: Esas dura mater tabakası olup
sağlam yapılıdır. Foramen magnum’dan geçerek
medulla spinalis etrafındaki dura mater spinalis ile
devam eder.
Kafayı terk ettikten sonra
etrafında perineurium olarak uzanır.
ise
sinirlerin
Dura encephali beyin bölümleri arasına bazı
uzantılar gönderir. Bu uzantılar başın hareketleri
esnasında beynin zarar görmesini engellerler.
Bu uzantılar, falx cerebri, falx cerebelli,
tentorium
cerebelli,
cavum
trigeminale
ve
diaphragma sellae’dir.
diaphragma sellae
falx cerebelli
diaphragma sellae
tentorium
cerebelli
n. trigeminus
tentorium
cerebelli
diaphragma sellae
Dura mater encephali’nin arterleri
Bir çok arter tarafından beslenir. Bu
damarlardan en önemlisi a. maxillarisin dalı olan a.
meningea media’dır. Bu dal fossa infratemporalis’te a.
maxillaris’ten ayrılır ve foramen spinosumdan geçerek
kafatası boşluğuna girer.
Dura mater encephalinin iki yaprağı arasında
uzanır.
Temporal kemiğin pars squamosasında bulunan
sulci arteriosi içerisinde yukarı ve dışa doğru uzanır.
Ön (frontal) ve arka (parietal) dallarına ayrılır.
ramus frontalis
ramus parietalis
a. meningea media
Venleri
Arterleri gibidir. Dura mater’in iki yaprağı arasında
uzanır.
V. meningea media a. meningea medianın seyrine uyar.
Foramen spinosumdan geçerek plexus venosus
ptergoideus’a veya sinus sphenoparietalis’e açılır.
Venlerin sinus sagittalis superior ve diğer ven sinusları
ile ilişkileri vardır.
a.v. meningea media
Dura mater’in Sinirleri
N. trigeminus, n.vagus’un meningeal dalları, ve ilk 3
servical spinal sinirlerin dallarıdır.
Truncus symphaticus’un boyun bölümünden sempatik
lifler alır.
Tentorium cerebellinin yukarısında kalan dura mater
bölümünden duyuyu n. trigeminus’un dalları alır.
Bu nedenle bu bölgedeki ağrı duyusunu yüz ve alında
hissederiz.
Tentorium cerebelli’nin aşağısında kalan dura
mater’den ise ağrıyı ilk 3 cervical spinal sinirin dalları
alır. Bu bölgenin ağrısını da başın arka kısmında ve
ensede hissederiz.
N. vagus fossa crani posterior’dan,
N. mandibularis’in dalı fossa crani mediadan,
N. maxillaris’in dalı fossa crani medianın
bölümünden ve fossa crani anteriordan duyu alır.
ön
Dura mater, basınç, çekme ve gerilmeye karşı hassastır.
Özellikle a. meningea media’nın dallarının yakınında bu
hassasiyet fazladır.
Dura mater spinalis
Medulla spinalis’in etrafını saran tüp şeklinde bir
oluşumdur. Bu tüpün genişliği medulla spinalis’in
kalınlığına göre oldukça fazladır.
Dura mater encephali’nin dış yaprağı (dura
periostealis) omurları saran periosteum’un karşılığıdır.
Periosteum’un bulunmadığı arkuslar arasında lig.
flavum bulunur.
Dura mater spinalis 2. sacral omur hizasında kapanır.
Filum terminale’nin yapısına katılarak 2. koksigeal
omura kadar uzanır.
Dura mater spinalis ile periosteum arasındaki
aralığa spatium (cavum) epidurale denir.
Burada plexus venosus vertebralis internus ve
gevşek bağ dokusu bulunur.
Medulla spinalis’in etrafındaki epidural aralıkta
bulunan ven plexusu beyindeki sinusların
karşılığıdır.
plexus venosus
vertebralis internus
dura mater spinalis
arachnoidea mater
cauda equina
Arachnoidea mater
Dura mater ile pia mater arasında yer alan damarsız
bir zardır. Örümcek ağı manzarasındadır.
Dura mater ile arachnoidea mater arasında spatium
subdurale yer alır.
Arachnoidea mater ile pia mater arasında ise spatium
subaracnoideum bulunur. Bu aralıkta BOS bulunur.
Arachnoidea mater encephali sadece falx cerebri, falx
cerebelli ve tentorium cerebelli’nin bulunduğu büyük
yarıklara girer.
Diğer oluk ve yarıklara girmez, sadece üzerinden atlar.
arachnoidea mater
Arachnoidea mater spinalis
Yukarıda
arachnoidea
encephali ile devamlıdır.
mater
Cauda equina’yı kuşatır.
Dura mater spinalis’in kapandığı 2.
sakral omur hizasında kapanır.
Spatium subarachnoideum
Arachnoidea mater ile pia mater arasında kalan
boşluktur.
Hem beyin çevresinde, hem de medulla spinalis
çevresinde bulunur. Birbirinin devamı şeklindedir.
Cavum subarachnoidea bazı kafa çiftlerinin
çevresinde de (n. olfactorius, n. opticus ve n.
vestibulochlearis) bulunur.
Bu boşluk BOS ile doludur.
Beyin tabanında ve beyin sapında
subarachnoidea bazı genişlemeler yapar.
cavum
Bu genişlemelere cisterna subarachnoidea denir. Bu
cisternaların önemlileri şunlardır.
Cisterna cerebellomedullaris (Magna)
Cisterna fossae lateralis cerebri
Cisterna chiasmatica
Cisterna interpedincularis (Cisterna basalis)
Cisterna pontocerebellaris
Cisterna ambiens
Cisterna pericallosa
cisterna ambiens
cisterna fossae
lateralis cerebri
cisterna chiasmatica
cisterna interpedincularis
cisterna ambiens
cisterna ambiens
cisterna pontocerebellaris
cisterna cerebellomedullaris
cisterna pericallosa
cisterna fossae lateralis cerebri
Granulationes arachnoideae
3 yaşından önce nadiren gözükürler. 7 yaşından itibaren
gözükmeye başlarlar. Yaş ilerledikçe sayıları ve
hacimleri artar.
Granulationes arachnoideae cavum
subarachnoidea’dan gelen BOS sıvısının büyük bir
kısmını venöz sisteme aktarır.
Dura mater sinusları kollabe olmazlar ve ayakta iken
içlerindeki basınç negatiftir. Venöz basınç bu nedenle
serebrospinal sıvının hidrostatik basıncından daha
düşüktür.
granulationes arachnoideae
granulationes arachnoideae
Pia mater
En içte bulunur.
Beyni ve medulla spinalis’i saran vasküler bir
membrandır. İnce ve yumuşak olup beyin dokusuna
yapışıktır.
Beyin ve medulla spinalis içerisine kan damarlarını
taşır.
Pia mater encephali
Tüm beyin ve beyincik yüzlerini, gyruslar arasındaki
olukları sarar.
Derinlere girerek 3. ve 4. karıncığın tavanında bulunan
tela choroidea ventriculi tertii ve quarti’yi oluşturur.
Bunlar da daha derinde bulunan epandim takası ile
beraber plexus choroideus tertii ve quarti’yi oluşturur.
Pia mater damarlarla birlikte kısa bir süre için beyin
dokusuna
girer. Burada
oluşan ve cavum
subarachnoidea ile birlikte devam eden aralığa
spatium perivasculare (Virchov-Robin ) aralığı denir.
Pia mater spinalis
Pia mater encephaliden daha kalın fakat daha az
damarlıdır.
Dışta longitudinal, içte sirküler iki lif grubundan
oluşur.
Medulla spinalis’in alt ucunda conus medullaris
etrafında filum terminale ile aşağı doğru uzanarak 2.
sakral omur hizasında dura mater spinalis ile kaynaşır.
İkisi birlikte daha aşağıda 1. koksigeal omurun
periosteum’una yapışarak sonlanırlar.
septum intermedius posterior
Lig. denticulatum
Pia mater spinalis’in sinir kökleri arasında meydana
getirdiği üçgen şeklinde bir yapıdır.
Üçgenin taban kısmı pia mater’e, dar olan tepe kısmı ise
arachnoidea ve dura mater’e tutunur.
Medulla spinalisten çıkan radix anterior ve posterior
arasında bulunurlar.
Bu bağlar 21 çifttir. Birinci bağ a. vertebralisin
arkasından geçer.
21. bağ 12. thoracal ve 1. lumbal spinal sinir arasında
bulunur.
lig. denticulatum
SINUS DURAE MATRIS
DURA MATER SİNUSLARI
Beyin ve kafatası kemiklerinden gelen kanın ve
BOS’un toplandığı venöz kanallardır.
Dura mater encephali’nin iki yaprağı arasında
bulunurlar.
Endotel ile döşeli olan dura mater boşlukları
kapakçık içermez.
Duvarlarında kas dokusu yoktur.
Sinus sagittalis superior: Falx cerebri’nin üst
kenarı boyunca uzanır.
Crista galli yakınından başlar. Arkaya doğru
gittikçe genişler.
Sulcus sinus sagittalis superior içerisinde
uzanarak crista occipitalis interna yakınında sağa
doğru kıvrılarak aynı taraftaki sinus transversus ile
devam eder.
Arkada en geniş yeri 1cm. kadardır.
Sinus sagittalis superior’un her iki yanında
sayıları 2-3 adet olan lacuna lateralis’ler bulunur.
Sinus sagittalis inferior :Falx cerebrinin alt
kenarında ve arka 2/3’ünde bulunur.
Arkaya doğru seyrederken çeşitli venleri toplayarak
genişler.
Tentorium cerebelli’nin ön kenarında v. magna cerebri
ile birleşerek sinus rectus’u oluşturur.
Sinus rectus: Falx cerebri ile tentorium cerebelli’nin
birleşme yerinde bulunur.
Önde v. magna cerebri ile sinus sagittalis inferior’un
birleşmesiyle oluşur.
Arkada genellikle
transversus’a açılır.
sol
tarafa
kayarak
sinus
sinus sagittalis inf.
sinus rectus
Sinus transversus
Sağlı sollu bir çifttir. Sulcus sinus transversus
içerisinde bulunurlar.
Protuberentia occipitalis interna’dan başlar.
Sağdaki sinus sagittalis superior’un, soldaki sinus
rectus’un devamı şeklindedir.
Tentorium cerebelli’nin sulcus sinus transversus’a
tutunduğu yerde bulunur.
Sinus petrosus superior, v. inferior cerebri’ler, v.
inferior cerebelli’ler ve v. diploica’lar açılır.
sinus sigmoideus
sinus rectus
sinus transversus
sinus sigmoideus
sinus transversus
Sinus sigmoideus
Sinus transversus’un tentorium cerebelli dışındaki
devamıdır.
Aşağı ve mediale doğru uzanarak S şeklinde bir seyir
gösterir.
Bu seyri esnasında temporal, occipital ve parietal
kemiklerdeki sulcus sinus sigmoideus içerisinde
seyreder. Öne doğru ilerleyerek foramen jugulareye
ulaşır.
Fossa jugularis’teki bulbus vena jugularis ile birleşir
ve boyunda v. jugularis interna olarak devam eder.
Sinus occipitalis
Falx cerebelli’nin oksipital kemiğe tutnduğu yerde
bulunur.
Foramen magnum’un kenarlarındaki venlerin
birleşmesiyle oluşur.
Plexus venosus vertebralis internus ile anastomos
yapar.
Confluens sinium’da sonlanır.
confluens sinium
sinus occipitalis
Confluens sinium
Sinus sagittalis superior’un protuberentia
occipitalis interna üzerinde genişlemesiyle
oluşur.
Genellikle
bulunur.
sağ
tarafa
kaymış
olarak
Yan taraflarda sinus transversus ile, aşağıda
sinus occipitalis ile birleşir.
Sinus cavernosus
Fossa crani media’da corpus sphenoidale’nin yan
taraflarında bulunur.
Genellikle 2cm. uzunluğunda ve 1cm. genişliğindedir.
Sinus cavernosus içerisinden önemli oluşumlar geçer.
A. carotis interna çevresindeki sempatik plexus ile
birlikte sinus cavernosus içerisinden geçer.
N. abducens a. carotis interna’nın dış alt kısmında
seyreder. Bu sinirin geçtiği kanala Dorello kanalı denir.
N. oculomotorius, n. trochlearis, n. ophtalmicus ve n.
maxillaris geçer.
n. oculamotorius
n. abducens
n. trochlearis
ACI
hypophysis
ACI
sinus
n. ophtalmicus
sphenoidalis
n. maxillaris
Sinus cavernosus’a v. ophtalmica superior, v.
ophtalmica inferior, sinus sphenoparietalis ve v.
centralis retina açılır.
Sinus cavernosus; hipofiz sapının önünden ve
arkasından geçen sinus cavernosus anterior ve
posterior aracılığı ile birbirine bağlanmıştır. Böylece
diaphragma sellae’nin etrafında venöz bir halka
oluşur. Buraya hipofizin altındaki venler açılır.
Sinus cavernosus v. ophtalmica aracılığı ile v.
facialisle bağlantı kurar. Yüz derisindeki enfeksiyonlar
bu bağlantı yoluyla sinus cavernosus’a gelerek beyin
zarlarında menengite yol açabilir.
sinus cavernosus
v. facialis
Sinus petrosus superior: Pyramisin üst
kenarında bulunan sulcus sinus petrosus superior’da
bulunan küçük bir sinustur.
Sinus cavernosus’u sinus transversus’a drene
eder. Cavum tympani venleri ve bazı beyincik venleri
buraya açılır.
Sinus petrosus inferior: Pyramis’in alt kenarı
boyunca uzanır. Sinus cavernosus’u v. jugularis
interna’ya bağlar.
İç kulaktan gelen v. labyrinti, pons, bulbus ve
beyincikten gelen bazı venler buraya açılır.
sinus petrosus sup.
sinus petrosus inf.
Sinus sphenoparietalis: Sifenoid kemiğin
küçük kanadının arka kenarı boyunca uzanır. Sinus
cavernosus’a açılır.
Plexus basilaris: Clivus’ta dura mater’in iki
tabakası arasında bulunur ve plexus
vertebralis internus ile bağlantı kurar.
venosus
Sinus petrosus inferior, sinus petrosus superior
ve sinus cavernosusları birbirine bağlar.
sinus sphenoparietalis
plexus basilaris
Venae diploicae: Kafatası kemiklerinin lamina
externa ve lamina interna tabakaları arasında yer
alan diploe katında bulunan ve kapakçık ihtiva
etmeyen venlerdir.
Duvarları incedir. Bazı bölgelerde genişlemeler
gösterir. Yeni doğanlarda yoktur. İki yaşında diploenin
gelişmesiyle başlar.
Dura mater venleri, dura mater sinusları ve
pericranium venleri ile bağlantı kurarlar.
Bu venler v. diploica frontalis, v. diploica
temporalis anterior, v. diploica temporalis posterior ve
v. diploica occipitalis’tir.
Venae emisseria
Kafatası duvarındaki deliklerden geçerek dura
mater sinusları ile kafatası dışındaki venler
arasında bağlantı kuran venlerdir.
Bulundukları yerlere göre isimlendirilirler.
V. emisseria parietalis
v. emisseria mastoidea
v. emisseria condylaris
v. emisseria occipitalis
v. emisseria
v. emisseria