TÜFİDER Raporu

İSTANBUL FİNANS MERKEZİ PROJESİ
VERGİ ÇALIŞMA GRUBU
TÜKETİCİ FİNANSMANI ŞİRKETLERİ DERNEĞİ RAPORU
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun düzenleme ve denetimi altında
faaliyetlerini sürdüren Tüketici Finansman Şirketleri, tüketicilere finansman imkanı sunarak
ekonomik büyümeye katkı sağlamayı hedefleyen mali piyasaların önemli kurumlarındandır.
Kayıtlı ekonomi ve reel sektöre destek veren Tüketici Finansman Şirketlerine özel yasal
düzenlemelerin gerçekleştirilmemiş olması, bu sektörün gerçek performansının görülmesini
de engellemiştir.
90’lı yıllarda kurulmaya başlayan Tüketici Finansman Şirketlerinin sayısı 10 ‘a ulaşmıştır. Bu
şirketlerden biri hariç diğerleri yabancı sermaye ile kurulmuş olup, taşıt ve ihtiyaç kredileri
konularındaki faaliyetlerine, 2008 yılından itibaren konut finansmanını da eklemiştir.
TCMB verilerine göre, Tüketici Finansman Şirketlerinin 31.12.2008 tarihi itibari ile toplam
yaşayan kredileri 4 milyar TL’dir. Bu krediler içerisinde taşıt kredilerinin payı %97’dir.
Bankalar dahil toplam taşıt kredilerinden Tüketici Finansman Şirketlerinin aldığı pay ise
%21.43’tür.
Raporumuzda, sektörün gelişimi ve İstanbul Uluslararası Finans Merkezinin oluşumuna katkı
amacıyla sektörün sorunu ve yapılması gerekenler hakkında bilgi verilmektedir.
1. Sektörün Sorunu
İstanbul Uluslararası Finans Merkezinin oluşabilmesi ve uluslararası yatırımcıların ülkemize
çekilebilmesi için çözümlenmesi gereken Tüketici Finansman Şirketlerinin önündeki sorunlar
aşağıda belirtilmiştir.
1. Tüketici Finansman Şirketlerine özgü kanun taslağı henüz yasalaşmamıştır.
2. Nihai tüketici üzerinde kalan BSMV ile KKDF kesintisi,
olarak etkilemektedir.
kredi taleplerini olumsuz
3. Mal ve hizmet alımları nedeni ile karşı tarafa ödenen KDV tutarı, indirim konusu
yapılamamaktadır.
4. Konut Finansmanı kredilerinde tüketicilerin ödediği faizler, gelişmiş ülkelerde olduğu
gibi tüketicilerin gelir vergisi matrahından indirilememektedir.
5. Finans sektöründe faaliyet gösteren farklı kurumlar için aynı faaliyet konusunda
yapılan farklı düzenlemeler bulunmaktadır.
5.1. Kurumların (Tüketici Finansman Şirketleri dahil), en az iki tam yıl süre ile
aktiflerinde yer alan taşınmazların satışından doğan kazançlarının, %75’lik kısmı
Kurumlar Vergisinden istisnadır. Ancak Bankalar borçlulardan aldıkları
taşınmazlar için hiçbir süreye tabi olmadan bu istisnadan yararlanabilmektedir.
5.2. Kurumların (Tüketici Finansman Şirketleri dahil), en az iki tam yıl süre ile
aktiflerinde yer alan taşınmazların satışları, KDV’den istisnadır. Ancak Bankaların,
taşınmaz satışlarında KDV yükümlülüğü bulunmamaktadır.
5.3. Bankalara borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmaz ve iştirak
hisselerinin (Müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara devir ve
teslimleri KDV ‘den istisna olduğu halde, Tüketici Finansman Şirketlerinin
alacaklarına karşılık borçlularından aldığı taşınmazlar KDV’ne tabidir.
5.4. BDDK tebliğine göre; bankalar tarafından ayrılan kredi özel karşılıkları
kurumlar vergisi matrahında gider kabul edildiği halde, Tüketici Finansman
Şirketleri açısından gider kabul edilmemektedir.
5.5. Bankalar tüm işlemleri nedeni ile BSMV mükellefi iken, Tüketici Finansman
Şirketleri kredi işlemlerinde BSMV, diğer işlemlerinde KDV mükellefidir.
5.6. Bankalar tüm işlemlerini dekont ile belgelendirmekte, Tüketici Finansman
Şirketleri açısından belgelendirme konusu halen netleşmemiştir.
5.7. Bankalar kullandırdıkları kredilerle ilgili olarak noterde, yargıda, icrada, tapuda
vb. kurumlarda yapılacak işlemlerde her türlü harçtan muaf oldukları halde,
Tüketici Finansman Şirketleri aynı işlemler için harca tabi tutulmaktadır.
5.8. Bankaların ilişkili kuruluşlardan yaptıkları tüm borçlanmalar örtülü sermaye
kapsamında değerlendirilmediği halde, Tüketici Finansman Şirketlerinin böyle bir
ayrıcalığı bulunmamaktadır.
5.9. Tüketici Finansman Şirketleri, mevduat toplamadıkları, fon transferinde
bulunmadıkları, dolayısıyla suç gelirlerinin mali sisteme sokulmasında aracılık
etmedikleri halde bu konuda Maliye Bakanlığı – MASAK tarafından getirilen tüm
yükümlülüklere Bankalarla eşit düzeyde tabi tutulmaktadır.
2. Yapılması Gerekenler,
1. Yukarıda belirtildiği gibi finans sektöründe faaliyet gösteren farklı kurumlar için aynı
faaliyet konusunda yapılan farklı düzenlemelerin ortadan kaldırılması gerekmektedir.
2. Finansal sektörün büyümesi önündeki en büyük engellerden biri Türk vergi mevzuatında
öngörülen vergi yükümlülükleridir. Finansal işlemler ve araçlar yüksek oranlarla
vergilendirilmekte ve bu durum uluslararası kurumlar karşısında Türk finansal sektöründe
faaliyet gösteren tüm kurumların rekabet gücünü kısıtlamakta veya engellemektedir. Bu
nedenle bu şirketlerin yararlandığı vergi avantajları yönünden Türk vergi mevzuatının
uluslararası düzenlemelerle uyumlu hale getirilmesi ve vergi uygulamalarına rekabetçi bir
nitelik kazandırılması Türk Finansal Sektörünün büyümesi önündeki en büyük engellerden
birini kaldıracaktır.
3. Sonuç
Tüketici Finansman Sektörü ekonomik büyümenin önemli dayanak noktalarından biridir. Bu
sektörün gelişimi, beraberinde bir çok sektörü de büyüme yönünde tetiklemektedir. Bu
yüzden bütün gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de bu sektörün düzenlenmesi sadece
sektördeki şirketleri değil, tüketim harcamalarının unsurlarını oluşturan tüketicileri, üreticileri,
satıcıları da olumlu yönde etkileyecektir. Diğer taraftan, ülkemizin ekonomik gelişimini
engelleyen, gelir dağılımını bozan, haksız rekabet ortamı yaratan ve gerek yerli gerekse de
yabancı semayenin yatırım kararlarını olumsuz yönde etkileyen kayıtdışı ekonomiyle
mücadelede, Tüketici Finansman Sektörü önemli bir rol üstlenmektedir. Yukarıdaki
paragraflarda yer alan düzenlemelerin gerçekleştirilmesi halinde, sektörün pazar payı artarak
İstanbul ‘un 10 yıl içinde bölgesel 30 yıl içinde de küresel finans merkezi olmasına büyük
katkı sağlanacaktır.
Tüketici Finansman Şirketleri Sektör Bilgileri:
Sektör Bilgileri
2007
Kurum Sayısı*
Personel Sayısı***
2008
10
10
464
515
Aktif Büyüklüğü*
(Bin TL)
3.915.729
4.679.889
Özkaynak Tutarı*
(Bin TL)
300.915
377.007
0,5%
0,5%
Aktif Büyüklük /GSYİH **
Bin TL
Grup
Otomotiv
Yaşayan Kredi Tutarı*
Açılan Kredi Tutarı***
3.656.996
Konut
Diğer
2008
4.146.540
25.450
174.838
106.591
Toplam
3.831.834
4.278.580
Otomotiv
2.731.470
2.668.226
234.958
208.732
2.966.428
2.903.229
101.193
82.619
Konut
Diğer
Toplam
Otomotiv
Açılan Kredi Adedi***
2007
26.271
Konut
Diğer
113
138.336
114.797
Toplam
239.529
197.529
*BDDK-Fakt., Fin.K. ve Tük.Fin. Şirketlerine Ait Bilanço ve K/Z Tabloları-Şubat 2009/Şubat
2008
**BDDK-Finansal Piyasalar Raporu/Eylül 2008/Aralık 2007 - 2007 Yılsonu ve Eylül 2008
***TÜFİDER